Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu cơ sở khoa học tích hợp công nghệ viễn thám và GIS giám sát một số yếu tố môi trường bị ảnh hưởng trong quá trình khai thác và chế biến quặng bô xít (thử nghiệm tại Tổ hợp Bô xít - Nhôm Lâm Đồng)

Hoạt động khai thác và chế biến bô xít gây biến đổi môi trường nghiêm trọng, tạo ra nhu cầu cấp thiết về giám sát các yếu tố môi trường bị ảnh hưởng. Công nghệ viễn thám và GIS đã chứng tỏ là công cụ hữu hiệu trong lĩnh vực này, đặc biệt khi tích hợp với các công nghệ tiên tiến khác.

Nghiên cứu này hướng tới các nhà quản lý môi trường, các cơ quan hoạch định chính sách, và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, đặc biệt là khai thác bô xít, nhằm cung cấp công cụ và quy trình giám sát môi trường hiệu quả, góp phần vào phát triển bền vững.

Luận án tập trung nghiên cứu sự cần thiết của việc giám sát các yếu tố môi trường bị ảnh hưởng bởi hoạt động khai thác và chế biến quặng bô xít, vốn gây ra những biến đổi môi trường nghiêm trọng như ô nhiễm không khí, nước, thay đổi địa hình và suy giảm đa dạng sinh học. Nhận thấy công nghệ viễn thám (RS) và Hệ thống thông tin địa lý (GIS) là công cụ hữu hiệu, nghiên cứu đặt mục tiêu xây dựng cơ sở khoa học và quy trình tích hợp các công nghệ này để giám sát hiệu quả các yếu tố môi trường. Cụ thể, luận án nghiên cứu các yếu tố môi trường như chất lượng không khí (SO2, NO2, CO), chất lượng nước (Chl-a, Turb), thực vật (NDVI) và lớp phủ bề mặt tại Tổ hợp Bô xít – Nhôm Lâm Đồng trong giai đoạn 2015-2020. Phương pháp nghiên cứu bao gồm việc ứng dụng các thuật toán học máy tiên tiến (như Random Forest) và nền tảng điện toán đám mây (như Google Earth Engine - GEE) để xử lý dữ liệu viễn thám. Đồng thời, phương pháp phân tích thứ bậc (AHP) được tích hợp để đánh giá tổng hợp và lập bản đồ hiện trạng, biến động chất lượng môi trường. Những đóng góp mới của luận án bao gồm việc cung cấp đồng thời các chỉ số giám sát chất lượng môi trường toàn diện, cho phép theo dõi chủ động và hiệu quả mà không cần tiếp cận trực tiếp. Kết quả nghiên cứu không chỉ khẳng định tính khả thi và ưu thế của việc tích hợp viễn thám, GIS và AHP trong công tác bảo vệ môi trường mà còn tạo cơ sở khoa học và thực tiễn để ứng dụng rộng rãi trong giám sát các hoạt động khai thác khoáng sản tương tự tại Việt Nam, góp phần vào phát triển bền vững.