iii
TÓM TẮT
Đề tài “Nghiên cứu khả năng hấp thụ, tích lũy chì (Pb) và sự biểu hiện gen liên
quan đến tính chịu chì (Pb) của cây Phát tài (Dracaena sanderiana)” được thực
hiện trên loài thực vật Dracaena sanderiana. Mục tiêu của đề tài là đánh giá khả
năng sinh trưởng, tích lũy Pb và biểu hiện gen chống oxy ha liên quan đến tính
chịu Pb của D. sanderiana trong môi trường thí nghiệm nhiễm Pb nhân tạo, nhằm
có cơ sở khoa học về cơ chế đáp ứng ở mức độ phân tử và tế bào của tính chống
chịu Pb để ứng dụng D. sanderiana trong xử lý ô nhiễm Pb. Đề tài với các nội
dung sau đã được thực hiện: (1) Xác định cơ sở khoa học của việc chọn lựa vật
liệu sinh học và pH của môi trường thích hợp cho nghiên cứu; (2) Nghiên cứu
khả năng hấp thụ và tích lũy Pb của D. sanderiana ở các thời gian xử lý và nồng
độ Pb khác nhau; (3) Đánh giá mức độ biểu hiện của 3 gen chống oxy ha
glutathione S-transferase (GST), Cyt-Cu/Zn superoxide dismutase (Cyt-Cu/Zn
SOD) và glutathione peroxidase (GPX) ở các thời gian và nồng độ Pb khác nhau.
Kết quả cho thấy:
Loài thực vật sử dụng nghiên cứu thích hợp nhất trong 3 loài thuộc chi
Dracaena là Phát tài (Dracaena sanderiana) và pH dung dịch Pb thích hợp là
4,5.
Sự sinh trưởng của D. sanderiana bị ảnh hưởng không đáng kể ở nồng độ
Pb 200 - 800 ppm. D. sanderiana ít có bị ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và có
khả năng chống chịu tốt với Pb ở khoảng nồng độ 200 - 800 ppm (khả năng
chống chịu đạt 80,38 - 114,47%). Nhưng khi nồng độ Pb trong môi trường vượt
ngưỡng gây độc (1000, 2000, 3000 và 4000 ppm) sinh trưởng của cây sẽ kìm
hãm. Các chỉ tiêu về chiều cao cây, chiều dài rễ, sinh khối tươi và khô, hàm
lượng diệp lục tố và hàm lượng nước giảm đáng kể so với đối chứng.
D. sanderiana có khả năng hấp thụ và tích lũy trong cây một lượng Pb lên
đến 39235 mg/kg TLK trong môi trường có nồng độ Pb = 800 ppm. Ngưỡng
nồng độ gây độc của Pb trong nước đối với cây D. sanderiana được xác định là
1000 ppm. Biểu hiện ngộ độc của Pb ở D. sanderiana xuất hiện khi cây tiếp xúc
