Nghiên cứu rủi ro trong công tác khai thác đội tàu dầu - hóa chất: Tổng quan các nghiên cứu

Tạp chí Khoa học công nghệ Giao thông vận tải Tập 13 - Số 5

Nghiên cu ri ro trong công tc khai thc đi tu du

- ha cht: Tng quan cc nghiên cu

Research risks in operation of oil - chemical tanker

fleets: A review of the studies

Đinh Gia Huy1, Trn Quang Ph2, Lê Hà Minh3,*

1Nhm nghiên cu Trí tuệ nhân tạo trong giao thông vận tải (AIT), Trường Đại học Giao thông vận tải

Thành phố Hồ Chí Minh

2Nhm nghiên cu Phát triển bền vững trong xây dựng và giao thông vận tải (SDCT), Trường Đại học Giao

thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh

3Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh

Tác giả liên hệ: minh.le@ut.edu.vn

Ngày nhận bài: 17/8/2024; Ngày chấp nhận đăng: 15/9/2024

Tóm tắt:

Công tc khai thc đi tu vận chuyển du - ha cht bng đường biển s gp nhiều kh khăn nu cc doanh

nghiệp không nhận thc đưc tm quan trọng ca việc quản l ri ro. Chnh v vậy, nghiên cu về ri ro l

vn đề cp thit trong cc doanh nghiệp vận tải biển ni chung v vận chuyển hng du - ha cht ni riêng.

Bi bo ny tng hp cc nghiên cu trong công tc khai thc đi tu du - ha cht bng phương php

tng hp v phân tch ti liệu. Mc đch ca bi bo l nhận dạng, đnh gi cc ri ro v đề xut cc giải

php ng ph vi ri ro trong lnh vực ny. Bi báo cng thảo luận về những điểm mạnh ca cc nghiên

cu trưc đây v ch ra khoảng trống nghiên cu. Nhm tc giả đ phân tch 91 bi bo tiêu biểu trong giai

đoạn t năm 2000 đn năm 2024 để cho thy bc tranh tnh hnh nghiên cu về ri ro trong công tc khai

thc đi tu du - ha cht trên th gii. Kt quả bi bo nghiên cu đ nhận diện đưc khoảng trống nghiên

cu đnh gi v nhận dạng cc nhm ri ro lm nền tảng cho cc nghiên cu tip theo.

Từ khóa: Ri ro; Khai thc tu; Tu du - ha cht; Nhận diện ri ro.

Abstract:

Operation and management of oil - chemical tanker fleet will face many difficulties if businesses are not

aware of the importance of risk management. Therefore, risk research is an urgent issue for maritime

transport companies in general and for oil and chemical cargo transportation in particular. This paper

summarizes the research in the operation of oild – chemical tanker fleet by means of comprehensive

methods and analysis of the document. The purpose of the paper is to identify, evaluate risks and propose

solutions to respond to risks in this field. The article also discusses the strengths of previous studies and

specifies the research gap. The group of authors analyzed 91 representative articles from 2000 to 2024 to

present a picture of the research situation on risks in the operation of oil-chemical tanker fleets worldwide.

The results of the paper revealed research gaps identified by the group through the process of analyzing,

evaluating, and identifying risk categories, which serve as the foundation for future studies.

Keywords: Risk; Ship operation; Oil-chemical tanker; Risk identification.

1. Giới thiệu

Mt lưng ln hng lng đưc vận chuyển bng

đi tu du - ha cht trên khp cc vng biển

th gii. Loại hng ny c cc đc tnh khc

nhau v tu ch du - ha cht l những con tu

phc tạp đưc thit k để chuyên ch tng loại

mt hng đc th. Việc vận chuyển hàng du -

ha cht cha đựng nhiều mối nguy hiểm cho

Đinh Gia Huy, Trn Quang Ph, Lê Hà Minh

cả con người, môi trường biển và dn đn nhiều

mối nguy khc. Mi hoạt đng trong quy trnh

khai thc lại tạo ra ri ro riêng. Vì vậy, nhận

dạng v đnh gi ri ro đ tr thành mt vn đề

quan trọng.

Có rt nhiều khái niệm về ri ro, có thể kể

đn “Ri ro là mt khả năng khi mt sự kiện có

thể xảy ra và ảnh hưng xu đn việc đạt đưc

những mc tiêu đưc nêu trong báo cáo tài

chnh” [1] hay “ri ro là sự bt trc có thể đo

lường đưc” [2]. Thực t cho thy các doanh

nghiệp kinh doanh vận tải khối tàu du và sản

phẩm ca du gp rt nhiều ri ro như cưp

biển, chin tranh, các ri ro về tài chính, ri ro

về thanh ton… Việc áp dng quản lý ri ro góp

phn nâng cao hiệu quả ca quá trình khai thác

tàu, hạn ch các yu tố bt li và tối ưu cc cơ

hi ca những ri ro tiềm ẩn. Quá trình quản lý

ri ro c điển gồm 05 bưc [3]:

(i) Nhận diện v phân tch khả năng tn tht;

(ii) Xem xt phương n khả thi để ng ph;

(iii) Lựa chọn phương n;

(iv) Thực hiện;

(v) Gim st.

Qúa trình quản lý ri ro đưc tng kt tại

Hnh 1.

Hình 1. Quá trình quản lý ri ro.

Tiêu chuẩn “Quản lý ri do dự án quốc t -

Hưng dn sử dng” đưa ra mô hnh quản lý ri

ro vi 04 bưc: Nhận dạng ri ro, đnh gi ri

ro, xử lý ri ro và kiểm soát ri ro [4]. Gernali

[5] và Berkeley [6] chia quy trình hệ thống quản

lý ri ro thành 04 hoạt đng chính, tuy nhiên,

c cc bưc tip cận khác biệt, bao gồm: Phân

loại ri ro, nhận dạng ri ro, phân tích ri ro và

ng phó ri ro.

Quản lý ri ro có hiệu lực đòi hi các yu tố:

đưc tích hp, có cu trúc và toàn diện, đưc

tùy chnh, tham gia, tnh đng, thông tin sẵn có

tốt nht, yu tố con người v văn hoá, cải tin

liên tc. Ngoài những ri ro chung giống vi

các loại tu thông thường, đi tàu vận chuyển

du và sản phẩm ca du còn chịu nhiều ri ro

hơn do cc yêu cu kht khe ca ngành. Quản

trị ri ro s giúp các doanh nghiệp trnh đưc

những rc rối và hoạt đng tốt hơn. Bi báo này

tng hp v đnh gi cc nghiên cu ri ro trong

công tc khai thc đi tu du – ha cht, đc

biệt là các công trình nghiên cu đ đưc thực

hiện trong giai đoạn t năm 2000 đn 2024.

Nghiên cu ri ro trong công tc khai thc đi tu du - ha cht: Tng quan cc nghiên cu

2. Phương php

Bài báo lựa chọn các nghiên cu đưc công bố

đn năm 2024 trên cơ s là những công trnh

nghiên cu quốc t v trong nưc. Các tiêu chí

để lựa chọn bài báo gồm (Hình 2):

• Cc nghiên cu tng qut nhận dạng v

đnh gi cc nhm ri ro trong công tc khai

thc đi tu du - ha cht;

• Cc nghiên cu về ri ro c thể trong

nghiệp v khi khai thc đi tu du - ha cht,

bao gồm cc ri ro về k thuật, con người, kinh

t, x hi, tự nhiên, phân tch ri ro t cc sự

v, tai nạn;

• Cc bi bo đưc công bố trong các tạp chí

khoa học có bình duyệt.

Sau khi xc định đưc mc tiêu v phạm vi

ca bi bo, nhm tc giả tin hnh chọn cơ s

dữ liệu tìm kim. Công đoạn tìm kim tài liệu

đưc thực hiện trên cc cơ s dữ liệu khoa học

ln. Nhm tc giả sử dng Scopus, Google

Scholar, ScienceDirect để truy cập tài liệu về

ri ro trong vận tải du và hóa cht. T kha tm

kim sử dng kt hp giữa các t khóa chính và

ph như sau: Risk management oil-chemical

tanker shipping, risks in the operation of oil-

chemical tanker. Sau khi tìm kim vi các t

khóa trên nguồn dữ liệu trên, nhm tc giả thu

đưc 150 kt quả. Tin hành loại tr mt số bi

bo không đp ng về mt ni dung v thời

gian, cc công trnh nghiên cu c liên quan

cht ch đn vn đề nghiên cu đưc đưa vo

phân tch, còn lại l 91 bi, tập trung vào cc

hưng nghiên cu chnh:

• Nhận dạng, phân loại cc nhm ri ro ni

chung trong công tc khai thc đi tu du - ha

cht;

• Nhận dạng, đnh gi cc ri ro c thể trong

cc nhm ri ro: ri ro kinh t, ri ro x hi, ri

ro k thuật, ri ro do con người, ri ro t tự

nhiên v phân tch ri ro t cc tai nạn, sự cố.

Hình 2. Nghiên cu ri ro trong hoạt đng tàu ch du và hoá cht.

3. Các nghiên cu ri ro trong khai thác tàu

du – hoá cht

Phn này, nhóm tin hành phân tích ni dung

nghiên cu ca 91 bài báo tiêu biểu đề cập đn

ri ro khai thác tàu du – hoá cht (Hình 3).

3.1. Cc nghiên cu tng qut v cc nhm

ri ro trong công tc khai thc đi tu du -

ha cht

Cc công trnh nghiên cu cho thy rng công

tc khai thc đi tu du - ha cht gp rt nhiều

ri ro. Arslan l mt tc giả c rt nhiều nghiên

cu trong lnh vực ny. Tc giả đ p dng

phương php phân tch th bậc (AHP) để xác

định v ưu tiên phân loại các biện pháp phòng

nga an ton nên đưc sử dng trong các hoạt

đng vận chuyển tàu ch hóa cht. Bên cạnh

phn đu tiên triển khai về tng quan nghiên

cu, phn 2 ca bi bo ny mô tả các mối nguy

hiểm khi vận chuyển cht lng hóa học ảnh

hưng đn sự an ton v môi trường. Phn 3

minh họa ngn gọn các quy trình cập bn và vận

Đinh Gia Huy, Trn Quang Ph, Lê Hà Minh

hành hàng hóa. Phn 4 mô tả AHP, phn 5 cho

thy kt quả ng dng AHP. Phn 6 minh họa

cc trường hp ng dng AHP là mt trong

những phương php ton học để phân tích các

vn đề quyt định phc tạp vi nhiều tiêu chí và

nó có thể xử lý các thuc tnh định tnh cng

như định lưng đưc phát triển bi Saaty. Bng

cách sử dng AHP, các yu tố có thể đưc tính

trọng số v đnh gi định lưng. AHP đưc sử

dng trong nhiều lnh vực như quy hoạch; lựa

chọn phương n thay th tốt nht; giải quyt

xung đt; các vn đề tối ưu ha vi những k

thuật khác nhau, chẳng hạn như, lập trình tuyn

tính, logic mờ, triển khai hàm cht lưng [7].

Bi bo minh họa việc so sánh tng cp bin

đưc thực hiện trong phạm vi các biện pháp

phòng nga có thể đưc sử dng đối vi tàu ch

du hóa cht. Thang so snh thay đi t 1 đn

9; 1/1 biểu thị cường đ bng nhau, trong khi

9/1 biểu thị cường đ cực đại hoc tuyệt đối.

Ri ro ca tu vận chuyển kh tự nhiên ha lng

(LNG) khi điều đng trên biển cng đ trải qua

cc giai đoạn: Chuyển hoa tiêu và bt đu cập

bn tip cận, tip cận, cập bn, neo. Thang điểm

đnh gi l thang Likert 05 mc đ. Cc nhóm

ri ro đưc xc định l an toàn cho con người,

môi trường, tn tht hàng hóa/tiền tệ [8].

Hình 2. Số lưng các bài báo tiêu biểu liên quan ti ri ro khai thác tàu du – hoá cht.

Phân tích ri ro đt ra những quan điểm quan

trọng trong ngành hàng hải, bao gồm các hoạt

đng nguy hiểm khc nhau như xử lý hàng hóa,

vận chuyển hng ha, lm trơ kh, neo đậu, tháo

neo, làm sạch bể cha, làm sạch hm hàng và

tip nhiên liệu. Nhm nghiên cu ca Aydin đ

định lưng ri ro, tnh ton xc sut c điều kiện

bng phương php mạng lưi Bayes [9]. Ba ri

ro cơ bản ca qu trnh khai thc đi tu du -

ha cht đ đưc nhận dạng gồm: PLL (khả

năng mt mạng người), PLC (khả năng mt sự

ngăn chn) và PLP (khả năng mt tài sản) trong

công tc khai thc đi tu du thô. Bi bo đ

trình bày tình trạng quản lý ri ro chung cho đi

tàu ch du thô đưc chng minh bi EMSA và

các t chc hàng hải quốc t khc. Đnh gi an

toàn chính thc đưc sử dng thêm để đnh gi

ri ro mt cách có hệ thống, trong đ, những

mối nguy tiềm ẩn đưc phân tích bng các

phương php c cu trúc (HAZID và HAZOP)

v đưc thể hiện trong các cây sự kiện. Mt

cách tip cận chung đưc trình bày và thảo luận

vi trọng tâm, c thể là sự phát triển ca khả

năng chp nhận ri ro trong những thập kỷ gn

đây v đnh gi cc đường cong ri ro F-N cho

các kích cỡ tàu ch du khác nhau dựa trên dữ

liệu thống kê lịch sử liên quan đn quy mô đi

tàu, báo cáo tai nạn, lưng du tràn trên biển và

giá trị kinh t ca hoạt đng kinh doanh vận tải

du thô, các tiêu chí chp nhận ri ro đưc đnh

giá [10]. Cng nhm mc đch nhận dạng cc

ri ro v t đ đưa ra những giải php cải thiện

an toàn ca tàu, Hsu và cng sự đ đnh gi cc

yu tố an toàn (SF) ca tàu ch sản phẩm t du

trong vận tải ven biển. Dựa trên cc tnh năng

vận hành và tài liệu liên quan, những yu tố an

Nghiên cu ri ro trong công tc khai thc đi tu du - ha cht: Tng quan cc nghiên cu

toàn ca tàu ch du sản phẩm trong vận tải ven

biển đ đưc xem xét v định lưng bng

phương php AHP. Để xác thực mô hnh đưc

đề xut, đi tàu ch du sản phẩm ca Tập đon

Du khí Trung Quốc (CPC) tại Đi Loan đ

đưc nghiên cu thực nghiệm. Việc lựa chọn

tu LNG c ph hp để khai thc là mt chin

lưc quan trọng và hiệu quả để quản lý hoạt

đng vận tải ngày mt tốt hơn v đp ng các

tiêu chuẩn ca ngành. Vi các thông số k thuật

ca tàu ch LNG v năng lực đng tu, thị

trường tàu ch LNG c đp ng đy đ nhu cu

ca ngành hàng hải. Tuy nhiên, “tu gi” s c

nhiều ri ro hơn những tu đng mi [11].

Arican và cng sự đ xc định lựa chọn tàu ch

hóa cht phù hp cho 04 nhóm hàng hóa đưc

vận chuyển: Du đng vật và thực vật, cht ăn

mòn (cht mài mòn), hóa cht hữu cơ v cc sản

phẩm du m. Nghiên cu ny bên cạnh p

dng phương php AHP còn kt hp vi

phương php TOPSIS v cc phương php phân

cm. 30 tàu ch hóa cht đưc xc định để đại

diện cho cc đc điểm ca tt cả các tàu có trọng

tải t 1.000 đn 30.000 DWT trên thị trường.

Chúng đưc phân nhóm thành các mc hiệu

sut theo điểm xp hạng TOPSIS. Nhm tc giả

kt luận rng đây s là tài liệu tham khảo cho

các nhà khai thác tàu và ch tàu trong việc lựa

chọn tàu phù hp cho loại hàng hóa [12].

Arslan và cng sự đ phân tch điểm mạnh,

điểm yu, cơ hi và thách thc (SWOT) vào

việc xây dựng chin lưc liên quan đn vận

chuyển an toàn các hóa cht lng rời trên tàu

ch du. Mt cuc điều tra định tính sử dng

phân tch SWOT đ đưc triển khai thành công

đối vi cc tu đưc thit k để vận chuyển du

- ha cht. Tnh đc đo ca bi bo nm  việc

sử dng phân tch SWOT như mt công c quản

l để xây dựng các k hoạch hnh đng chin

lưc cho những công ty quản lý tàu, thuyền

trưng v s quan tu để vận chuyển hng nguy

hiểm vi khối lưng ln. Cc yu tố ri ro đưc

định lưng bng phương php AHP. Vi sự kt

hp ny, cc nh quản l có thể tham khảo để

đưa cc mối đe dọa tr thnh cơ hi v thay đi

điểm yu thnh điểm mạnh; và các k hoạch

hnh đng chin lưc đ đưc phát triển để vận

hành tàu ch du - ha cht an ton hơn [13].

Görçün và cng sự sử dng phương php

IT2FS-ARAS và phương php Delphi xc định

các tiêu chí quan trọng ảnh hưng đn việc lựa

chọn tàu ch du c. Trong đ, nhận diện cc

ri ro ca tu LNG c xut phát t sự không

chc chn ca nhm tu tui ny chim ưu th,

đòi hi những người ra quyt định phải sử dng

mt khuôn kh phương php thực t và linh

hoạt để giải quyt hiệu quả những ri ro và các

kịch bản ra quyt định phc tạp [14].

Jin và cng sự đ sử dng phương php

ARAMIS trong đnh gi ri ro cho tàu ch hóa

cht p dng vi trường hp c thể l hoạt đng

bốc xp ca tu. Bi bo đ đnh gi xc sut

tai nạn tàu ch du, sau đ, đề xut mt hệ

thống đnh gi ri ro đưc đo lường chung bng

xác sut tai nạn và hậu quả. Dữ liệu tai nạn tàu

ch du thô t năm 1991 đn năm 2016 đ đưc

thu thập và phân tích. T cc nghiên cu ni

trên, cho thy cc tc giả đề cập đn việc an toàn

vận hành ảnh hưng đn việc hoàn thành nhiệm

v. Tàu LNG có thể là nguồn ri ro đng kể, đc

biệt là khi tip cận mt bn cảng trên đt liền,

không ch vì khả năng xảy ra tai nạn hàng hải

còn vì chúng có thể là mc tiêu thích hp cho

các cuc tn công khng bố [15]. Nghiên cu

ca Bubbico và cng sự đ phân tích ri ro sơ

b cho tàu LNG tip cận bn cảng Panigaglia:

Dựa trên dữ liệu tài liệu v đc điểm ca địa

điểm, có thể loại tr sự cố tràn bt nguồn t tai

nạn trên biển; ngưc lại, thiệt hại cố ý có thể

gây ra việc giải phóng mt lưng ln LNG [16].

Nghiên cu ca Wang và cng sự đ đề xut

mt phương php để đnh gi an ton vận hành

nhm kt hp thông tin nhiệm v đa dạng, xác

định mc đ đnh gi v cc điểm bt thường.

Đ tin cậy dữ liệu tối ưu v trọng lưng toàn

diện, sau đ đưc đưa vo lm gi trị đu vào

cho quy tc Lý luận chng c (ER). T đ,

phương php đnh gi an ton vận hnh đưc

đề xut áp dng cho hệ thống bơm hng ca mt

con tu ch du c thể c tải trọng 49.000 tn

Nghiên cứu rủi ro trong công tác khai thác đội tàu dầu - hóa chất: Tổng quan các nghiên cứu

Chủ đề:

Công nghệ hóa dầu

Tài liệu liên quan

Nghiên cứu đánh giá công tác khai thác than hầm lò và an toàn lao động tại Công ty than Vàng Danh giai đoạn 2016-2023

Nghiên cứu đề xuất các phương pháp thiết kế hợp lý cho nhóm lỗ khoan đột phá khi khoan nổ mìn đường lò đào trong đá