Zarathustra đã nói như thế
NGƯỜI ĂN XIN TỰ NGUYỆN
Khi Zarathustra đã rời Kẻ xấu xí nhất loài người, hắn lạnh run và cảm
thấy mình đơn chiếc, bởi vì có nhiều tư tưởng giá buốt cô đơn thổi qua tinh
thần hắn, đến độ cả tứ chi hắn cũng run lên vì lạnh. Nhưng trong khi tiếp tục
leo lên càng lúc càng xa, trèo non vượt suối cùng khắp, khi thì đi dài theo
những cánh đồng cỏ êm mượt xanh rờn, khi thì vượt qua những khe hố
hoang dại đầy đá sỏi mà xưa kia một dòng thác hùng hổ đã chảy ào qua,
Zarathustra đột nhiên thấy được sưởi ấm lại và tinh thần hắn bắt đầu phấn
chấn.
“Chuyện gì đã xảy đến cho ta như thế? - Zarathustra tự hỏi, có một cái
gì ấm nóng sống động làm ta tươi tỉnh lại, chắc nó phải đang ở gần ta.
Ta đã bớt đơn chiếc hơn: ta tiên cảm thấy những người bạn đồng
hành, những người anh em xa lạ đang lảng vảng rình dò chung quanh ta, hơi
thở nồng ấm của họ làm tâm hồn ta xúc động”.
Nhưng khi Zarathustra đưa mắt nhìn quanh tìm những an ủi cho nỗi
cô đơn của mình, hắn nhìn thấy một đàn bò cái tụ tập trên một khu đồi cao:
chính sự gần gũi cùng mùi vị của đàn bò đó đã sưởi ấm lòng hắn. Thế
nhưng, những con bò ấy dường như đang chăm chú lắng nghe một kẻ nào
ngỏ lời với chúng và chẳng hề đề phòng người khách lạ mới tới. Song khi đã
đến gần đàn bò cái, hắn nghe rõ có một giọng nói của con người cất lên giữa
đàn bò; và rành rành trước mắt, tất cả mọi con bò đều quay đầu về kẻ đang
chuyện trò cùng chúng.
Lúc bấy giờ, Zarathustra vội vã leo lên núi để giải tán đám súc vật, vì
hắn sợ rằng trên đó đang xảy ra một tai ương gì đó mà lòng xót thương của
đám bò khó cứu chuộc lại được chăng. Song Zarathustra đã lầm. Bởi vì hắn
thấy một người đàn ông ngồi bệt trên mặt đất dường như đang muốn thuyết
phục những con bò đừng nên sợ hãi y; một con người thanh bình, một nhà
thuyết giáo dịu hiền của rừng núi, mà ngay cả đôi mắt cũng thuyết giảng
lòng tốt. “Ngươi tìm gì ở đây thế?” Zarathustra hỏi to, giọng kinh ngạc.
Người kia trả lời:
“Điều mà ta tìm kiếm ở đây à? Hỡi kẻ phá đám! Cũng là một điều như
nhà ngươi, nghĩa là ta tìm kiếm hạnh phúc trên trần gian.
Chính vì thế ta muốn học sự khôn ngoan trí huệ từ đám bò cái này.
Bởi vì ngươi nên biết, đã nửa buổi sáng nay ta nói với chúng và chúng sắp
giảng dạy lại cho ta. Tại sao ngươi lại phá đám bọn chúng?
Nếu không quay trở lại và không trở thành những con bò cái, thời
chúng ta chẳng thể vào được nước thiên đàng. Bởi vì có một đức tính chúng
ta phải học hỏi từ loài bò: sự nhai đi nhai lại.
Và nói thật, dẫu con người có chiếm hữu được toàn thể địa cầu chăng
nữa, nhưng nếu hắn không học được điều duy nhất này là “nhai đi nhai lại”,
thì tất cả mọi cái khác sẽ phụng sự cho hắn về chuyện gì? Vì hắn sẽ chẳng tự
giải thoát khỏi nỗi ảo não vĩ đại của mình:
- giải thoát khỏi nỗi ảo não vĩ đại hôm nay của loài người mang tên là
sự kinh tởm. Và hôm nay, ai là kẻ không có sự kinh tởm đầy lòng, đầy
miệng và đầy hai con mắt? Cả ngươi nữa! Cả ngươi nữa! Nhưng ngươi thử
nhìn đám bò cái này xem!”
Con người thuyết giáo miền rừng núi đã nói như thế, rồi y quay mặt
lại về phía Zarathustra, - bởi vì từ đầu đến giờ đôi mắt y vẫn trìu mến thương
yêu nhìn mãi về đám bò cái. Đột nhiên y biến sắc. Y thốt kêu lên kinh hãi và
đột ngột đứng bật dậy khỏi mặt đất:
“Kẻ mà ta đang trò chuyện là ai thế? Kẻ đó chính là con người không
chán chường kinh tởm, chính là Zarathustra bằng xương bằng thịt, kẻ đã
vượt thắng được sự kinh tởm vĩ đại, chính là con mắt, chính là cái miệng,
chính là quả tim của Zarathustra đây mà!”
Khi thốt lên như thế rồi, y cúi hôn đôi bàn tay của người mà y đang
ngỏ lời, đôi mắt tràn đầy lệ trong, y xử sự như thể có một quà tặng vô giá
hay một món trân châu bất ngờ từ trên trời rơi xuống cho y. Trong khi ấy,
đám bò cái nhìn ngắm quang cảnh ấy với lòng kinh ngạc.
Zarathustra vừa trả lời vừa né tránh những ve vuốt của người kia:
“Hỡi con người xa lạ khả ái, ngươi đừng nói về ta mà trước hết hãy
nói cho ta nghe về ngươi; ngươi há chẳng phải là Kẻ ăn xin tự nguyện, kẻ
mà ngày xưa đã vứt tung khỏi bản thân mình một tài sản vĩ đại,
- kẻ đã hổ thẹn về tài sản của mình và hổ thẹn về những người giàu
sang, nên đã đến trú ẩn nơi những người bần cùng nhất để ban cho họ sự
phong phú cùng tấm lòng của mình? Nhưng họ chẳng hề đón nhận y”.
Người ăn xin tự nguyện lên tiếng:
“Họ chẳng hề đón nhận tôi, ngài biết rõ điều đó. Chính vì vậy, sau
cùng, tôi đã đến với những con thú và đến với đàn bò cái này”.
Zarathustra ngắt lời:
“Đấy chính là điều ngươi đã học được. Ban cho một cách khéo léo
quả thật khó khăn vô ngần, so với chuyện nhận lấy một cách khéo léo; và
ban cho một cách khéo léo là cả một nghệ thuật, đấy chính là kết quả tối
thượng của thiện tính tài giỏi”.
Người ăn xin tự nguyện đáp:
“Nhất là trong thời đại chúng ta hiện nay, khi tất cả những gì thấp kém
đều được nâng cao, đều thẹn thùng và kiêu hãnh theo lối của mình: lề lối của
đám tiện dân.
Bởi vì, như ngài dư biết, đã đến lúc khởi đầu cuộc nổi loạn vĩ đại của
đám tiện dân và nô lệ, cuộc dấy loạn tàn hại, chậm chạp lớn dần, lớn dần lên
mãi;
Thời đại hôm nay, những kẻ ti tiện nổi loạn chống lại tất cả những gì
bé nhỏ và chống lại tất cả của bố thí khiêm tốn; vậy thì những kẻ quá giàu
sang phong phú nên cảnh giác đề phòng;