NGUYỄN VĂN BẢNG -
NGUYỄN THỊ TIẾN VỚI
NGHỆ THUẬT SƠN MÀI
Hiếm có một cặp vợ chồng nào
sống trong một không gian
chung như vợ chồng Tiến -
Bảng. Cùng nhau hiện diện trong
mọi không gian, thời gian: Sinh
trưởng và lao động nghệ thuật
trên quê lụa Hà Tây vốn có nhiều
làng nghề. Đặc biệt các làng
nghề sơn mài và các tác phẩm
NGUYỄN THỊ TIẾN - Bản Phố sơn mài đẹp trong chùa Trăm
Cáo- sơn mài Gian, Chương Mỹ; Chùa Huyền
Kỳ, Thanh Oai; Chùa Đậu,
Thường Tín... Sống trong một mái ấm gia đình không chỉ nương tựa
vào nhau trong cuộc sống. Hơn thế còn hỗ trợ tác động và chuyển hoá
lẫn nhau trong lao động nghệ thuật. Cùng dạy trong một trường trung
cấp nghề, trong đó có nghề sơn mài tâm huyết của anh chị. Tất cả đã
tạo cho anh chị “miền đất hứa”, sớm trở thành 2 họa sĩ sơn mài quen
biết.
Đến với triển lãm sơn mài năm 2009. Sau 5 năm triển lãm lần thứ nhất
2004 cũng tại nhà Triển lãm mỹ thuật 16 Ngô Quyền Hà Nội. ấn tượng
đầu tiên của tôi, chắc cũng là của không ít họa sĩ, họa sĩ Nguyễn Văn
Bảng và nữ họa sĩ Nguyễn Thị Tiến đều đã tự vượt chính mình. Dễ
thấy nhất cả 2 đều sáng tác tập chung theo chủ đề, theo bộ. Tôi liên
tưởng đến phong cách sáng tác của danh họa Nguyễn Tư Nghiêm với
hai bộ tranh nổi tiếng Gióng và Điệu múa cổ. Tất nhiên tôi chỉ nói đến
phong cách sáng tác vẽ đến thuộc, giúp anh chị ít hay nhiều chiếm lĩnh
được cái đẹp đích thực của nghệ thuật.
Điều thú vị đối với tôi, hình thức phong cách nghệ thuật của anh chị đã
giao thoa tác động và chuyển hoá lẫn nhau mà vẫn giữ được phong
cách nghệ thuật riêng của mỗi người. Nếu như trước đây Tiến thiên về
thực, nay có phần thoát thực hơn. Nếu như trước đây Bảng thiên về
thoát thực nay có phần gần với thực hơn. Triển lãm 2009 là một minh
chứng:
Họa sĩ Nguyễn Văn Bảng công bố 19 tác phẩm theo 3 chủ đề, Hoa Mận
10 tác phẩm với nhiều chiều không gian và thời gian thuộc xu hướng
nghệ thuật hiện thực. Mặt nạ 5 tác phẩm, mở rộng không gian trên 1
mặt phẳng theo hình vuông 9 khuôn mặt, hay hình chữ nhật 6 khuôn
mặt trong 1 tác phẩm thuộc xu hướng nghệ thuật siêu thực, đúng hơn là
hiện thực tâm trạng. Còn Vô tận 2 tác phẩm giầu phẩm chất nghệ thuật
tạo hình, trang trí thuộc xu hướng nghệ thuật biểu hiện trừu tượng. Tất
cả đã thực sự làm phong phú phong cách nghệ thuật hiện thực tâm
trạng của Nguyễn Văn Bảng. Kết hợp hài hoà chất tạo hình với chất
trang trí đã định hình định vị phong cách nghệ thuật Nguyễn Khang và
Lê Quốc Lộc là 2 hoạ sĩ bậc thầy của trường Đại học Mỹ thuật Công
nghiệp và giới Mỹ thuật Việt Nam; Mà Bảng vốn là cựu sinh viên của
Nhà trường đã biết tiếp thu phong cách nghệ thuật đó theo cảm quan
của thế hệ mình.
Nữ họa sĩ Nguyễn Thị Tiến công bố 12 tác phẩm theo 3 chủ đề: Phong
cảnh Hà Giang 3 tác phẩm, in đậm dấu ấn chuyến đi thực tế sáng
tác:Chiều Hà Giang, Phố Cáo... ẩn hiện nét đẹp của cao nguyên đá.
Biển đúng hơn là ấn tượng về biển 5 tác phẩm theo nhiều chiều không
gian và thời gian: Biển sớm, Biển vắng, Biển chiều nay... Có phần thoát
thực hơn phong cảnh miền núi Hà Giang. Nông thôn cụ thể hơn là vùng
quê lụa khá có duyên trong tranh chị. Ngõ quê là một tác phẩm tiêu
biểu trong phong cách nghệ thuật 1 thời, in đậm dấu ấn nguồn gốc đào
tạo trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam của chị. Còn Thu, Hình - Bóng
là hai tác phẩm sử dụng các yếu tố tạo hình thực - hư, hiện - ảo, trang
trí và tạo hình nhằm khắc hoạ 1 hiện thực tâm trạng. Tất cả làm phong
phú phong cách nghệ thuật Hiện thực - hiện thực tâm trạng của Nguyễn
Thị Tiến.
Bước vào thời kỳ đất nước đổi mới hội nhập. Tranh sơn mài của chúng
ta khá phong phú về đề tài, hình thức, chất liệu, kỹ thuật. Nào là sơn ta,
sơn Tầu, sơn Nhật. Mài hay không mài. Còn đắp nổi, gắn đá, đồng xu,
chăng dây, thậm chí gắn cả cái đầu rồng... đã tạo nên những hình thức
mới lạ trên nền vóc. Có điều không nên gọi là tranh sơn mài. Dùng sơn
vẽ trên vóc, toan, giấy... mà không mài quyết không phải là tranh sơn
mài. Tranh sơn mài được xác định theo tiêu chí: Phẳng - Bóng - Trong
và độ sâu thăm thẳm của màu với kỹ thuật mài, là vẽ.
Nghệ thuật sơn mài của Nguyễn Văn Bảng và Nguyễn Thị Tiến thuộc
thế hệ họa sĩ sơn mài thứ 3; vẫn thuộc dòng nghệ thuật sơn mài truyền
thống. Có điều theo quan niệm, cảm quan và cách tiếp cận hiện thực và
nghệ thuật sơn mài của thế hệ mình. Anh cũng như chị đều định hình,
định vị một phong cách nghệ thuật riêng. Có điều tự vượt chính mình,
làm mới nghệ thuật mình là cực khó đối với bất kỳ thế hệ họa sĩ nào.
Song không thể “Vượt Vũ Môn” mới mong chiếm lĩnh được cái đẹp
đích thực của nghệ thuật. Hãy hy vọng và kiên trì chờ đợi, thời gian và
công chúng yêu mỹ thuật sẽ thẩm định và tôn vinh chúng ta.
Lê Quốc Bảo
