Nh n th c v th i đ i ngày nayậ ứ ề ờ ạ
(VOV) - Vi c nh n th c rõ và xác đ nh đúngệ ậ ứ ị
th i đ i có ý nghĩa c c kỳ quan tr ng vì nóờ ạ ự ọ
giúp ta bi t đ c nh ng n c thang phátế ượ ữ ấ
tri n c a xã h i, n m đ c y u t có tínhể ủ ộ ắ ượ ế ố
n đ nh trong m t th gi i đ y bi n đ ngổ ị ộ ế ớ ầ ế ộ
C n nh n rõ cu c đ u tranh giai c pầ ậ ộ ấ ấ
Ch nghĩa Mác và th i đ i ngày nayủ ờ ạ
L ch s phát tri n c a xã h i loài ng i th ng đ c đo b ng nh ngị ử ể ủ ộ ườ ườ ượ ằ ữ
thiên niên k , th k , th p k , năm tháng, ngày gi . Nh ng còn m t cáchỷ ế ỷ ậ ỷ ờ ư ộ
đo khác sâu s c h n và có ý nghĩa h n nhi u là xác đ nh s phát tri n xãắ ơ ơ ề ị ự ể
h i b ng nh ng chuy n bi n, nh ng thay đ i có tính b c ngo t đ cộ ằ ữ ể ế ữ ổ ướ ặ ượ
b t đ u t nh ng s ki n đ c bi t báo hi u s chuy n hóa v ch t c aắ ầ ừ ữ ự ệ ặ ệ ệ ự ể ề ấ ủ
đ i s ng xã h i. Đó là cách phân đ nh xã h i b ng th i đ i, là vi c d aờ ố ộ ị ộ ằ ờ ạ ệ ự
vào nh ng tiêu chí nh t đ nh đ phân kỳ l ch s và đ t tên cho nó.ữ ấ ị ể ị ử ặ
Vi c nh n th c rõ và xác đ nh đúng th i đ i có ý nghĩa c c kỳ quan tr ngệ ậ ứ ị ờ ạ ự ọ
vì nó giúp ta bi t đ c nh ng n c thang phát tri n c a xã h i, n m đ cế ượ ữ ấ ể ủ ộ ắ ượ
y u t có tính n đ nh trong m t th gi i đ y bi n đ ng, tìm th y xuế ố ổ ị ộ ế ớ ầ ế ộ ấ
h ng t t y u trong vô vàn nh ng hi n t ng ph c t p mang tính ng uướ ấ ế ữ ệ ượ ứ ạ ẫ
nhiên c a đ i s ng xã h i.ủ ờ ố ộ
M i qu c gia, m i dân t c, đ c bi t là m i Đ ng C ng s n Mác-xít Lê-ỗ ố ỗ ộ ặ ệ ỗ ả ộ ả
nin-nít r t c n ph i bi t mình đang s ng th i đ i l ch s nào v i nh ngấ ầ ả ế ố ở ờ ạ ị ử ớ ữ
đ c đi m, tính ch t, n i dung, xu th phát tri n c a nó ra sao. Bi t đ cặ ể ấ ộ ế ể ủ ế ượ
nh v y cũng là hi u rõ ta đang s ng đâu và s đi t i đâu, giúp ta nhìnư ậ ể ố ở ẽ ớ
xa trông r ng, n m b t khuynh h ng phát tri n và quy lu t xoay v n c aộ ắ ắ ướ ể ậ ầ ủ
nhân lo i đ v a có th l a ch n đ c h ng đi phù h p v i s phátạ ể ừ ể ự ọ ượ ướ ợ ớ ự
tri n c a l ch s ; v a d báo, và đoán đ nh t i m c l ng tr c đ cể ủ ị ử ừ ự ị ớ ứ ườ ướ ượ
nh ng thách đ ph c t p, tránh đ c nh ng v p váp sai l ch trên đ ngữ ố ứ ạ ượ ữ ấ ệ ườ
đi, t đó s không b chao đ o ho c b cu n trôi tr c phong ba bão tápừ ẽ ị ả ặ ị ố ướ
c a đ i s ng chính tr qu c t . Có nh v y, đ t n c s phát tri n m nhủ ờ ố ị ố ế ư ậ ấ ướ ẽ ể ạ
m , thoát đ c khó khăn nghèo đói; bình yên cho đ t n c, h nh phúc choẽ ượ ấ ướ ạ
nhân dân.
1. Quan ni m v th i đ iệ ề ờ ạ
Cách m ng Thángạ
M i có nh ng đóngườ ữ
góp th c t to l nự ế ớ
S phân chia các th i đ i trong l ch s nhân lo i là m t công vi c khôngự ờ ạ ị ử ạ ộ ệ
đ n gi n, xu t phát t nh ng c s , tiêu chí khác nhau. Có nhi u cáchơ ả ấ ừ ữ ơ ở ề
phân chia và cách hi u v th i đ i.ể ề ờ ạ
· Cách phân chia th i đ i d a trên nh ng tiêu chí k thu t nh th i đ i đờ ạ ự ữ ỹ ậ ư ờ ạ ồ
đá, th i đ i đ đ ng, th i đ i c i xay gió, th i đ i máy móc h i n c,ờ ạ ồ ồ ờ ạ ố ờ ạ ơ ướ
th i đ i tên l a, vũ tr và th i đ i tin h c…ờ ạ ử ụ ờ ạ ọ
· Phân chia d a vào nh ng y u t đ c thù c a xã h i nh th i kỳ (th iự ữ ế ố ặ ủ ộ ư ờ ờ
đ i) mông mu i, dã man, gia tr ng, văn minh.ạ ộ ưở
· Phân chia th i đ i theo n n văn minh. Nh văn minh ph ng Tây, vănờ ạ ề ư ươ
minh Kh ng giáo (nho giáo), văn minh Nh t B n, văn minh M la-tinh,ổ ậ ả ỹ
văn minh Châu Phi. Cũng có quan đi m chia l ch s loài ng i thành 3 n nể ị ử ườ ề
văn minh k ti p nhau t ng ng c i các th i đ i: Văn minh nông nghi p,ế ế ươ ứ ớ ờ ạ ệ
văn minh công nghi p và văn minh h u công nghi p.ệ ậ ệ
Nhìn chung, nh ng cách phân chia nêu trên đ u có s khái quát cao, đ u cóữ ề ự ề
nh ng căn c và có nh ng y u t h p lý nh t đ nh, nh ng t t c đ u làữ ứ ữ ế ố ợ ấ ị ư ấ ả ề
cách nhình phi n di n, m i ch nh n m nh đ c m t vài khía c nh c aế ệ ớ ỉ ấ ạ ượ ộ ạ ủ
s c s n xu t, không ch ra đ c tính ch t t ng hòa c a đ i s ng xã h i vàứ ả ấ ỉ ượ ấ ổ ủ ờ ố ộ
đ c bi t là không nêu đ c đ ng l c chính c a s phát tri n l ch s xãặ ệ ượ ộ ự ủ ự ể ị ử
h i.ộ
· D a trên c s ph ng pháp lu n bi n ch ng và ch nghĩa duy v t l chự ơ ở ươ ậ ệ ứ ủ ậ ị
s đ phân tích xã h i, các nhà kinh đi n c a ch nghĩa Mác- Lê-nin đãử ể ộ ể ủ ủ
xem xét v n đ th i đ i m t cách khoa h c, phù h p v i s v n đ ngấ ề ờ ạ ộ ọ ợ ớ ự ậ ộ
phát tri n c a l ch s loài ng i. Các ông đã coi hình thái t n t i c a th cể ủ ị ử ườ ồ ạ ủ ự
t xã h i là hình thái kinh t - xã h i và quá trình phát tri n c a xã h i làế ộ ế ộ ể ủ ộ
s thay th hình thái kinh t - xã h i t th p đ n cao. Theo Mác và Ăng-ự ế ế ộ ừ ấ ế
ghen, l ch s phát tri n xã h i loài ng i cho đ n th k XIX là các hìnhị ử ể ộ ườ ế ế ỷ
thái: c ng s n nguyên th y, chi m h u nô l , phong ki n và t b n chộ ả ủ ế ữ ệ ế ư ả ủ
nghĩa. T đó, các ông đã rút ra k t lu n là hình thái kinh t -xã h i c ngừ ế ậ ế ộ ộ
s n ch nghĩa t t y u s thay th hình thái kinh t - xã h i t b n chả ủ ấ ế ẽ ế ế ộ ư ả ủ
nghĩa.
Nh v y, có th hi u th i đ i theo nghĩa r ng và nghĩa h p. Theo nghĩaư ậ ể ể ờ ạ ộ ẹ
r ng, th i đ i là m t khái ni m chính tr - kinh tộ ờ ạ ộ ệ ị ế - xã h i khái quát ti nộ ế
trình phát tri n c a l ch s loài ng i, là th i gian r t dài đ ch s phânể ủ ị ử ườ ờ ấ ể ỉ ự
kỳ l ch s xã h i và đ phân bi t nh ng n c thang phát tri n c a hình tháiị ử ộ ể ệ ữ ấ ể ủ
kinh t xã h i mà theo đó n c thang cao h n, ti n b h n s ph đ nh n cế ộ ấ ơ ế ộ ơ ẽ ủ ị ấ
thang cũ, l c h u đ m đ ng cho s phát tri n m t th i đ i m i. Sauạ ậ ể ở ườ ự ể ộ ờ ạ ớ
Cách m ng Tháng M i Nga, nhân lo i b t đ u m t th i đ i m i, th iạ ườ ạ ắ ầ ộ ờ ạ ớ ờ
đ i quá đ t ch nghĩa t b n lên ch nghĩa xã h i trên ph m vi toàn thạ ộ ừ ủ ư ả ủ ộ ạ ế
gi i.ớ
Th i đ i theo nghĩa h p là khái ni m v th i gian đ ch xu th và n iờ ạ ẹ ệ ề ờ ể ỉ ế ộ
dung phát tri n trên các ph ng di n kinh t , văn hóa, khoa h c k thu t,ể ươ ệ ế ọ ỹ ậ
công ngh …ệ
2. N i dung th i đ i ngày nayộ ờ ạ
Theo quan đi m c a Lê-nin, n i dung th i đ i m i - th i đ i ngày nay, làể ủ ộ ờ ạ ớ ờ ạ
xóa b ch nghĩa t b n đ ng th i thi t l p nh ng c s c a xã h i làỏ ủ ư ả ồ ờ ế ậ ữ ơ ở ủ ộ
h i ch nghĩa và c ng s n ch nghĩa. Đây là m t quá trình l ch s lâu dài,ộ ủ ộ ả ủ ộ ị ử
đ c b t đ u t n c Nga sau Cách m ng Tháng M i năm 1917, và sauượ ắ ầ ừ ướ ạ ườ
đó là nhi u n c khác trên th gi i.ề ướ ế ớ
Vào nh ng năm 1957 và 1960, H i ngh đ i bi u các Đ ng c ng s n vàữ ộ ị ạ ể ả ộ ả
công nhân h p Mátxc va, trên c s ti p thu ánh sáng t i di hu n c aọ ở ơ ơ ở ế ạ ấ ủ
Lê-nin, đúc rút kinh nghi m t th c ti n sinh đ ng c a cách m ng thệ ừ ự ễ ộ ủ ạ ế
gi i, đã xác đ nh: N i dung căn b n c a th i đ i chúng ta là s quá đ tớ ị ộ ả ủ ờ ạ ự ộ ừ
ch nghĩa t b n lên ch nghĩa xã h i, m đ u b ng cách m ng xã h iủ ư ả ủ ộ ở ầ ằ ạ ộ
ch nghĩa Tháng M i vĩ đ i n c Nga.ủ ườ ạ ở ướ
N i dung th i đ i có hai v n đ m u ch t. ộ ờ ạ ấ ề ấ ố M t là,ộ th i đ i hi n nay làờ ạ ệ
th i đ i quá đ t ch nghĩa t b n lên ch nghĩa xã h i trên ph m viờ ạ ộ ừ ủ ư ả ủ ộ ạ
toàn th gi i. ế ớ Hai là, th i đ i đ c m ra t Cách m ng Tháng M iờ ạ ượ ở ừ ạ ườ
Nga. Nh n đ nh v n i dung th i đ i nh v y là s khái quát mang tính lýậ ị ề ộ ờ ạ ư ậ ự
lu n và th c ti n sâu s c, đ y tính thuy t ph c, đã đ c s nh t trí caoậ ự ễ ắ ầ ế ụ ượ ự ấ
trong phong trào c ng s n và công nhân qu c t .ộ ả ố ế
Tuy nhiên, sau khi th ch xã h i ch nghĩa các n c Đông Âu và Liênể ế ộ ủ ở ướ
Xô s p đ , các th l c thù đ ch l i d ng s ki n này đ d y lên m tụ ổ ế ự ị ợ ụ ự ệ ể ấ ộ
chi n d ch công kích, xuyên t c ch nghĩa Mác - Lênin, bài bác nh ngế ị ạ ủ ữ
lu n đi m c b n nh t v th i đ i hòng làm tiêu tan lý t ng c ng s nậ ể ơ ả ấ ề ờ ạ ưở ộ ả
trong tâm trí nhân lo i.ạ
Lu n đi m c a h v n i dung không có gì m i m , nh ng cách di n đ tậ ể ủ ọ ề ộ ớ ẻ ư ễ ạ
có khác đi.
*V v n đ th nh t c a n i dung th i đ i. ề ấ ề ứ ấ ủ ộ ờ ạ h l p lu n r ng, n u nóiọ ậ ậ ằ ế
th i đ i hi n nay là th i đ i quá đ t ch nghĩa t b n lên ch nghĩa xãờ ạ ệ ờ ạ ộ ừ ủ ư ả ủ
h i, thì nay ch nghĩa xã h i s p đ r i, th i đ i này đ ng nhiên là c aộ ủ ộ ụ ổ ồ ờ ạ ươ ủ
ch nghĩ t b n; r ng ch nghĩa xã h i và ch nghĩa công s n đã tàn l iủ ư ả ằ ủ ộ ủ ả ụ
thì dù có trăm năm sau cũng không th g ng d y đ c n a.ể ượ ậ ượ ữ
Cách nhìn nh n c a h rõ ràng là thi u ki n th c l ch s và là cách nhìnậ ủ ọ ế ế ứ ị ử
thi n c n. Quá trình chuy n bi n và thay th m t th i đ i này b ng th iể ậ ể ế ế ộ ờ ạ ằ ờ
đ i khác không th di n ra nhanh chóng đ c, mà ph i qua m t ch ngạ ể ễ ượ ả ộ ặ
đ ng dài. Quá trình đó là m t xu th t t y u c a xã h i loài ng i,ườ ộ ế ấ ế ủ ộ ườ
nh ng di n ra quanh co, ph c t p ch a đ ng nhi u bi n c , có c b cư ễ ứ ạ ứ ự ề ế ố ả ướ
ti n m nh m và cũng có c nh ng b c t t lùi. S đ v c a xã h i chế ạ ẽ ả ữ ướ ụ ự ổ ỡ ủ ộ ủ
nghĩa Đông Âu và Liên Xô đ ng nhiên là t n th t n ng n đ i v iở ươ ổ ấ ặ ề ố ớ
phong trào c ng s n. Đ ng th i ai cũng bi t r ng, s s p đ y có nhi uộ ả ồ ờ ế ằ ự ụ ổ ấ ề
nguyên nhân, nh ng nó không thu c v b n ch t c a ch đ xã h i chư ộ ề ả ấ ủ ế ộ ộ ủ
nghĩa, càng không ph i vì th mà làm m t đi n i dung th i đ i. L ch s đãả ế ấ ộ ờ ạ ị ử
cho th y th i đ i t b n ch nghĩa thay th th i đ i phong ki n đâu ph iấ ờ ạ ư ả ủ ế ờ ạ ế ả
d dàng. Quá trình chuy n bi n đó di n ra hàng m y trăm năm, tr i quaễ ể ế ễ ấ ả
bi t bao ph c t p b i s ch ng tr quy t li t c a các th l c phong ki n.ế ứ ạ ở ự ố ả ế ệ ủ ế ự ế
Tình hình hi n nay cũng t ng t nh v y. Th l c đ qu c không tệ ươ ự ư ậ ế ự ế ố ừ
m t th đo n nào đ m u toan ch n đ ng phong trào c ng s n. Đi u đóộ ủ ạ ể ư ặ ứ ộ ả ề
càng th hi n tính ch t ph c t p c a th i đ i ngày nay.ể ệ ấ ứ ạ ủ ờ ạ
* V v n đ th hai c a n i dung th i đ i.ề ấ ề ứ ủ ộ ờ ạ K thù t t ng c a chúng taẻ ư ưở ủ
công khai tuyên b r ng, ch nghĩa xã h i Liên Xô đã s p đ thì giá trố ằ ủ ộ ở ụ ổ ị
c a Cách m ng Tháng M i cũng ch m h t.ủ ạ ườ ấ ế
Đây đúng là k t lu n v i vã và h đ . Đành r ng thành qu mà Cáchế ậ ộ ồ ồ ằ ả
m ng Tháng M i đem l i đã b đ v t i ngay quê h ng c a nó, nh ngạ ườ ạ ị ổ ỡ ạ ươ ủ ư
đó quy t không ph i là s ch m d t lý t ng cao đ p c a Cách m ngế ả ự ấ ứ ưở ẹ ủ ạ
Tháng M i. V chăng, l ch s đã t rõ, không có m t cu c cách m ngườ ả ị ử ỏ ộ ộ ạ
nào, k c các cu c cách m ng vĩ đ i nh t, l i đ kh năng k t thúc ngayể ả ộ ạ ạ ấ ạ ủ ả ế
công vi c xóa b xã h i cũ và xây d ng xong ngay xã h i m i. Quá trìnhệ ỏ ộ ự ộ ớ
chuy n t xã h i phong ki n lên xã h i t b n ch nghĩa đã ph i tr i quaể ừ ộ ế ộ ư ả ủ ả ả
hàng trăm năm v i nhi u cu c cách m ng t s n: Cách m ng Anhớ ề ộ ạ ư ả ạ (1640-
1688), các cu c cách m ng t s n Pháp vào các năm 1830, 1848, 1871…ộ ạ ư ả
S phát tri n c a xã h i loài ng i t sau Cách m ng Tháng M i đãự ể ủ ộ ườ ừ ạ ườ
ch ng t r ng, lý t ng Tháng M i đã không ch là ng n đèn pha d nứ ỏ ằ ưở ườ ỉ ọ ẫ
đ ng t a sáng, mà còn có nh ng đóng góp th c t to l n. Cách m ngườ ỏ ữ ự ế ớ ạ
Tháng M i là ti ng chuông đánh th c l ch s , báo hi u m t trang s m iườ ế ứ ị ử ệ ộ ử ớ
c a th gi i. Th gi i tr c Cách m ng Tháng M i là m t th i kỳ u mê,ủ ế ớ ế ớ ướ ạ ườ ộ ờ
an ph n, là th i đ i c a ch nghĩa t b n. S đ t phá Tháng M i làmậ ờ ạ ủ ủ ư ả ự ộ ườ
cho ch nghĩa t b n b đ v m t m nh l n. Th gi i b ng t nh, bung raủ ư ả ị ổ ỡ ộ ả ớ ế ớ ừ ỉ
v i s c m nh m i c a s hình thành và phát tri n c a ch nghĩa xã h iớ ứ ạ ớ ủ ự ể ủ ủ ộ
làm s p đ hoàn toàn h th ng thu c đ a, gi i phóng xã h i , gi i phóngụ ổ ệ ố ộ ị ả ộ ả
con ng i. Thành qu c a cách m ng Tháng M i đã t o cho loài ng iườ ả ủ ạ ườ ạ ườ
có kh năng kìm gi s l ng hành c a ch nghĩa t b n, làm thay đ i cả ữ ự ộ ủ ủ ư ả ổ ả
nh ng y u t bên trong c a ch nghĩa t b n. Ch nghĩa t b n đã khôngữ ế ố ủ ủ ư ả ủ ư ả
th s ng t nó n a mà đã ph i c g ng vì s t n t i c a nó. Nh ng thayể ố ự ữ ả ố ắ ự ồ ạ ủ ữ
đ i trong chi n l c kinh t , chính tr đ thích nghi, nh ng thay đ i trongổ ế ượ ế ị ể ữ ổ
các chính sách phúc l i xã h i, đ m b o xã h i… các n c t b n phátợ ộ ả ả ộ ở ướ ư ả
tri n hi n nay đ u do k t qu c a xã h i đ u tranh c a nh ng ng i laoể ệ ề ế ả ủ ộ ấ ủ ữ ườ
đ ng và sâu xa h n là đ c nh h ng c a Cách m ng Tháng M i..ộ ơ ượ ả ưở ủ ạ ườ
T nh ng phân tích trên đây, chúng ta càng th ng nh t v i nh n đ nhừ ữ ố ấ ớ ậ ị
r ng, m c dù tình hình th gi i trong giai đo n hi n nay và th i gian t iằ ặ ế ớ ạ ệ ờ ớ
có nhi u thay đ i, có khi là thay đ i khôn l ng nh ng b n ch t c a th iề ổ ổ ườ ư ả ấ ủ ờ
đ i không thay đ i. Tình hình c th trong t ng th i kỳ c a th gi i cóạ ổ ụ ể ừ ờ ủ ế ớ
nh ng bi n đ ng nh ng đi u đó không làm thay đ i n i dung c a th iữ ế ộ ư ề ổ ộ ủ ờ
đ i; loài ng i v n đang trong th i đ i quá đ t ch nghĩa t b n lênạ ườ ẫ ờ ạ ộ ừ ủ ư ả
ch nghĩa xã h i. Các mâu thu n c b n trên th gi i v n t n t i và phátủ ộ ẫ ơ ả ế ớ ẫ ồ ạ
tri n, có m t sâu s c h n, n i dung và hình th c bi u hi n có nhi u nétể ặ ắ ơ ộ ứ ể ệ ề
m i. Đ u tranh dân t c và đ u tranh giai c p v n di n ra d i nhi u hìnhớ ấ ộ ấ ấ ẫ ễ ướ ề
th c.ứ
3. Nh ng v n đ hi n nayữ ấ ề ệ
Nh p đ chuy n bi n c a th gi i nhanh chóng đ n m c khó hình dung.ị ộ ể ế ủ ế ớ ế ứ
Quá trình đó làm cho tính ch t c a th i đ i càng ph c t p thêm b i nh ngấ ủ ờ ạ ứ ạ ở ữ
bi u hi n m i c a nó.ể ệ ớ ủ
Sau khi Liên Xô tan rã, ch nghĩa t b n thay đ i chi n l c ra s c l iủ ư ả ổ ế ượ ứ ợ
d ng quá trình qu c t hóa và toàn c u hóa đ t b n hóa toàn th gi i.ụ ố ế ầ ể ư ả ế ớ
Đó là s áp đ t giá tr , đ ng hóa th gi i theo màu s c t b n ch nghĩa;ự ặ ị ồ ế ớ ắ ư ả ủ
là s đe d a, chà đ p, phá v các giá tr truy n th ng c a các dân t c vàự ọ ạ ỡ ị ề ố ủ ộ
các qu c gia có ch quy n. Vì th , v n đ n i b t trên đ i s ng chính trố ủ ề ế ấ ề ổ ậ ờ ố ị
qu c t hi n nay là các t ng l p, giai c p b áp b c, bóc l t và các dânố ế ệ ầ ớ ấ ị ứ ộ
t c, các qu c gia đ c l p quy t tâm ch ng l i s áp đ t và can thi p, b oộ ố ộ ậ ế ố ạ ự ặ ệ ả
v ch quy n, b o v giá tr truy n th ng và đ nh h ng phát tri n xã h iệ ủ ề ả ệ ị ề ố ị ướ ể ộ