Lao động bị kết án: Một nghiên cứu trường hợp về sử dụng lao động ở nhà tù Côn Đảo thời kì Việt Nam thuộc Pháp

Bài viết này phân tích cách tổ chức và sử dụng lao động bị kết án tại nhà tù Côn Đảo, một trong những nhà tù sớm nhất và đông đúc nhất dưới thời Pháp thuộc. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp lịch sử và tư liệu lưu trữ để làm rõ cách chính quyền thực dân thiết lập hệ thống lao động bị kết án nhằm phục vụ cả mục tiêu kinh tế và kiểm soát. Bài viết cũng đề cập đến các công việc mà tù nhân phải thực hiện trong điều kiện khắc nghiệt, chế độ đãi ngộ thấp và thiếu biện pháp bảo hộ an toàn, điều này đã thúc đẩy họ đấu tranh đòi quyền lợi. Nghiên cứu đóng góp vào việc nhận diện vai trò của lao động hình sự như một cấu phần của bộ máy nhà nước thuộc địa và nêu bật sự phản kháng xã hội của tù nhân trước điều kiện lao động bóc lột tại Côn Đảo.

Nghiên cứu này hướng đến đối tượng học giả, nhà nghiên cứu lịch sử, xã hội học, và sinh viên quan tâm đến lịch sử Việt Nam thời thuộc địa, đặc biệt là các khía cạnh về lao động cưỡng bức, hệ thống nhà tù và sự phản kháng xã hội trong bối cảnh thực dân.

Nghiên cứu này chuyên sâu về lao động bị kết án tại nhà tù Côn Đảo, được thành lập từ năm 1862 và nhanh chóng trở thành một trong những cơ sở giam giữ lớn nhất dưới thời Pháp thuộc. Bài viết sử dụng phương pháp lịch sử kết hợp với phân tích tư liệu lưu trữ và văn bản hành chính để làm rõ cách chính quyền thực dân đã tổ chức và khai thác hệ thống lao động cưỡng bức này như một công cụ đa năng phục vụ cả mục tiêu kinh tế và kiểm soát xã hội trong quá trình thuộc địa hóa. Các tù nhân bị kết án được phân loại và phân bổ vào nhiều công việc nặng nhọc như đập đá, vận chuyển vật liệu, xây dựng công trình giao thông (đường bộ, cầu cảng), khai thác gỗ, trồng trọt, đánh bắt thủy sản và thậm chí làm các công việc phục vụ đời sống cho bộ máy cai trị nhà tù. Đặc biệt, nghiên cứu nhấn mạnh điều kiện làm việc vô cùng khắc nghiệt, thiếu thốn, không có lương hoặc lương tối thiểu, cùng với sự bóc lột, đánh đập và thiếu các biện pháp bảo hộ an toàn lao động cơ bản. Những điều kiện tồi tệ này đã dẫn đến tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao trong tù nhân, đồng thời thúc đẩy các hình thức đấu tranh đa dạng như tuyệt thực, đình công, hay thậm chí nổi dậy vũ trang. Nghiên cứu này không chỉ làm sâu sắc thêm hiểu biết về vai trò của lao động hình sự như một thành tố cấu trúc trong bộ máy nhà nước thuộc địa mà còn chỉ ra những phản ứng xã hội từ phía người tù trước tình trạng lao động áp bức tại Côn Đảo, góp phần làm rõ mối quan hệ phức tạp giữa quyền lực thuộc địa, hình phạt và lao động cưỡng bức.