Các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng sinh lời của doanh nghiệp FDI niêm yết tại Việt Nam

62 TRNGĐIHCHIPHÒNG

CÁC NHÂN T ẢNHHNG TI KHẢ NĂNGSINHLI CA

CÁC DOANH NGHIP FDI NIÊM YT TẠI VIT NAM

TrầnThịPhươngThảo

KhoaKếtoánTàichính,TrườngĐạihọcHảiPhòng

Email: thaottp@dhhp.edu.vn

HoàngXuânTrường

Khoa KT&QTKD,

TrườngĐạihọcHảiPhòng

Ngày

nhậnbài:11/9/2023

NgàyPBđánhgiá:27/9/2023

Ngàyduyệtđăng:15/12/2023

TÓMTẮT:

CácdoanhnghiệpFDIđượcxemnhưmộtthànhphầnkinhtế

quantrọng,đónggópđángkểvàosựtăngtrưởngvàpháttriểnkinhtế.Cải

thiệnhiệuquảhoạtđộngcủakhu vựckinhtếnàycóthểhỗtrợviệcxây

dựngmộtnềnkinhtếxãhộibềnvữnghơn.Bàiviếtnàysửdụngphầnmềm

Statađểlựachọnmôhìnhhồiquyphùhợpnhằmđánhgiátácđộngcủa

cácnhân tố ảnh hưởngtới khả năngsinhlờicủacácdoanhnghiệp FDI

niêmyếttạiViệtNamgiaiđoạn2013-2022.Kếtquảchothấyhệsốnợ,cấu

trúctàisản,thờigianhoạtđộngcủadoanhnghiệplàbanhântốđềucótác

độngtớitỷsuấtsinhlờicủatàisảnvà vốnchủsởhữu,cácyếutốkhác

đượcxemxétchỉtácđộnglênmộttronghaihoặckhôngcóýnghĩathống

kêtrongviệcgiảithíchtácđộngtớibiếnphụthuộc.CácdoanhnghiệpFDI

cầnxemxétlạicơcấunguồnvốn,tàisảnhợplý,đánhgiátácđộngcủacác

nhântốảnhhưởngtrongquátrìnhxâydựngchiếnlượckinhdoanhnhằm

nângcaokhảnăngsinhlời.

Từkhóa: FDI;Khảnăngsinhlời;Nhântốảnhhưởng;ROA;ROE

FACTORS AFFECTING THE PROFITABILITY OF LISTED FDI COMPANIES IN VIETNAM

ABSTRACT:

FDI enterprises are considered as an important component

of the economy, making significant contributions to economic growth and

TPCHÍKHOAHCS62, Tháng 01/2024 63

development. Improving the efficiency of this economic sector can

support the construction of a more sustainable socio-economic system.

This article utilizes Stata software to select suitable regression models in

order to assess the impacts of various factors on the profitability of listed

FDI companies in Vietnam during the period from 2013 to 2022. The

results indicate that Debt ratio, asset structure, and firm age are three

factors that have an impact on the return on assets and return on equity,

while other factors considered only affect one of these two variables or

do not have statistical significance in explaining the dependent variable's

variation. FDI enterprises should reconsider their capital structure,

optimize their assets, and evaluate the impacts of influencing factors in

the process of constructing business strategies to enhance their

profitability capability.

Keywords: FDI; Profitability; Affecting Factors; ROA; ROE

1. Đặtvấnđề

Khảnăngsinhlờilà mộtchỉsố

quan trọng, phản ánh hiệu quả hoạt

động sản xuất kinh doanh của mỗi

doanh nghiệp. Trong bối cảnh Việt

Namdầnhòanhậpvàonềnkinhtếtoàn

cầu,việcnângcaohiệuquảkinhdoanh

củadoanhnghiệpkhôngchỉảnhhưởng

đếnsựtồntạivànănglựccạnhtranh

củatừngdoanhnghiệpmàcòncótác

độnggiántiếptớitriểnvọngpháttriển

củangànhvàtoànbộnềnkinhtế.

Khuvựckinhtếcóvốn đầutư

trựctiếptừnướcngoàiđónggópquan

trọngchosựtăngtrưởngvàhộinhập

vào nền kinh tế quốc tế, góp phần

cung cấp vốn, công nghệ, năng lực

quản lý, khả năng kinh doanh, khả

năngtổchứcvàthamgia vàochuỗi

cungứngtoàncầu.

Trongnhữngnămgầnđây,đã

cónhiềunghiêncứuđượctiếnhành

trongvàngoàinướcđểtìmhiểuvề

cácyếutốảnhhưởngđếnkhảnăng

sinh lời của doanh nghiệp. Tuy

nhiên,sốlượngnghiêncứuchuyên

sâu,đặcbiệtlàđốivớihiệuquảkinh

doanhcủacácdoanhnghiệpFDItại

ViệtNamvẫncònhạnchế.Bàiviết

nàynghiêncứuvềtácđộngcủacác

nhân tố ảnh hưởng đến khả năng

sinh lời của cácdoanh nghiệp FDI

niêmyếtvàhiệnđanggiaodịchtrên

sàn giao dịch chứng khoán Việt

Nam trong giai đoạn 2013-2022.

Các nhântốảnhhưởngtớikhảnăng

sinh lời được xem xét dưới khía

64 TRNGĐIHCHIPHÒNG

cạnhtàichínhlàsốliệuthứcấp,số

liệuvimôđượcthuthậpquacácbáo

cáotàichínhniêmyếtcủacácdoanh

nghiệpFDIniêmyết,sốliệuvĩmô

thu thập từ trang dữ liệu của Quỹ

tiềntệQuốctế.Thôngquaquátrình

phân tích thống kê, lựa chọn mô

hình hồi quy phù hợp sẽ đánh giá

đượctácđộngcủacácnhântốảnh

hưởngđếnkhảnăngsinhlời,từđó

phần nào giúp các doanh nghiệp

FDIcócáinhìnrõhơnvềcácđiểm

mạnh và yếu trong hoạt động kinh

doanhcủamình.Điềunàysẽhỗtrợ

cho việc đưa ra những quyết định

kịpthờiđểnângcaokhảnăngsinh

lờitrongtươnglai.

2. Tổng quan tình hình

nghiên cứu về các nhân tố ảnh

hưởng tới khả năng sinh lời ở

trongvàngoàinước

Nghiên cứu của Ali Saleh

Alarussi, & Sami Mohammed

Alhaderi (2018) nhấn mạnh mối

quanhệtíchcựcmạnhmẽgiữatổng

doanhthu,WCvàtỷlệvòngquaytài

sản đối với khả năng sinh lời. Kết

quảcũngchothấymốiquanhệtiêu

cựcgiữatỷlệnợtrênvốnchủsởhữu

nợvàtỷlệđònbẩyđốivớikhảnăng

sinhlời.Cácnhântốảnhhưởngtới

khảnăngsinhlờikhôngchothấybất

kỳmốiquanhệđángkểnàovớikhả

năngsinhlời.Tuynhiên,nghiêncứu

này sử dụng số liệu trong khoảng

thời gian ngắn từ 2012 đến 2014,

điềunàysẽảnhhưởngphầnnàotới

kếtquảnghiêncứu.

Nghiên cứu của Camelia Burja

(2011) cho thấy mối quan hệ phụ

thuộcchặtchẽgiữahiệusuấtsửdụng

tàisảnđốivớikhảnăngsinhlời.Các

nhân tố tác động tích cực đến khả

năngsinhlờiđólàhàngtồnkho,mức

nợ, đòn bẩy tài chính, hiệu quả sử

dụngvốn.Cácnhântốtácđộngtiêu

cựcđếnkhảnăngsinhlờiđólàtỷlệ

tàisảncốđịnh.

Nghiên cứu của Dwi Martani,

Ronald Recky Munaiseche (2010)

chothấykhảnăngsinhlờicaothực

sựcóthểliênquanđếnviệctăngcác

nhântốảnhhưởngtớikhảnăngsinh

lời và quy mô doanh nghiệp, các

khoảnphảithucótácđộngtíchcực

đến khả năng sinh lời. Nghiên cứu

nàycũngchothấyrằngcácnhântố

bên ngoài như lạm phát, lãi suất,

cung tiềnvàtỷ giáhốiđoáicóảnh

hưởngđángkểđếnkhảnăngsinhlời

củadoanhnghiệp.

2.2NghiêncứutạiViệtNam

NghiêncứucủaNgôThịHằng-

Nguyễn Thị Thuỳ Linh (2020) cho

thấycácnhântố:đònbẩytàichính,

TPCHÍKHOAHCS62, Tháng 01/2024 65

quymôdoanhnghiệp,thờigianhoạt

độngcủadoanhnghiệp,quymôhội

đồngquảntrị,sựđadạngchủngtộc

trong quy mô hội đồng quản trị,và

tốc độ tăng trưởng GDP có ảnh

hưởngtíchcựctớikhảnăngsinhlời

của doanh nghiệp (ROE), trong khi

đócấutrúctàisảncóảnhhưởngtiêu

cựctớikhảnăngsinhlờicủadoanh

nghiệp bất động sản. Tuy nhiên

nghiêncứumớichỉtậptrungvàocác

doanhnghiệpbấtđộngsảnniêmyết

trên HOSE.

NghiêncứucủaNgôThịNgọc

-ĐinhThịThùyLinh-NguyễnThu

Hà(2020chothấykhảnăngsinhlời

trêntổngtàisản(ROA)bịtácđộng

ngượcchiềubởihệsốchiphí(AP),

hệ số nợ (LEV). Hệ số vòng quay

tổngtàisản(TATR),quymôdoanh

nghiệp (SIZE) là những yếu tố có

tácđộngcùngchiềuđốivớitỷsuất

sinhlợi.

NghiêncứucủaNguyễnKhánh

Linh - Phan Thị Hằng Nga (2022)

chothấycácyếutốkinhtếvĩmôcó

tácđộngđángkểhơnhẳnsovớicác

yếutốvềđặcđiểmdoanhnghiệp.Cả

ba yếu tố là tỷ lệ tăng trưởng GDP

(GDPR),tỷgiáhốiđoái(ExcR),và

tỷ lệ lạm phát (IntR) đều có ảnh

hưởng đến chỉ số ROE hoặc cảhai

chỉsố khảnăngsinhlời. Trongđó,

lãi suất (IntR) là biến có tác động

mạnhmẽnhấtđếncảROAvàROE

theochiềudương.Đốivớicácyếutố

đặcđiểmdoanhnghiệp,chỉcóyếutố

đòn bẩy tài chính (CR) là có ảnh

hưởngmạnhtheochiềuâmđếnROA

vàROE.Haiyếutốcònlạilàquymô

doanh nghiệp (FS) và tính thanh

khoản(DR)khôngthểhiệntácđộng

có ý nghĩa thống kê. Hạn chế của

nghiên cứu này là chỉ bao gồm các

doanh nghiệp hàng tiêu dùng được

niêmyếttrênHNX và HOSE.

Như vậy, các nghiên cứu về

cácnhântốảnhhưởngtớikhảnăng

sinhlờitrongvàngoàinướctrước

đây đã chứng tỏ rằng các nhân tố

ảnh hưởng tới khả năng sinh lời

chịu sự tác động bởi các nhân tố

khácnhauvàcósựkhácbiệtgiữa

những nhóm doanh nghiệp thuộc

các ngành nghề kinh doanh khác

nhau cũng như tại thời gian hay

khônggiannghiêncứukhác nhau.

Hiện nay chưa có nghiên cứu nào

về các nhân tố ảnh hưởng tới khả

năngsinhlờicủacácdoanhnghiệp

FDI niêm yết trong khoảng thời

gian 2013-2022, đặc biệt trong

nghiêncứunày,cácnhântốvimô,

vĩmôđượcđưavàomôhìnhnghiên

cứuđadạngvàtoàndiệnhơn.

66 TRNGĐIHCHIPHÒNG

2.3Phươngphápnghiêncứu

Dữ liệu được thu thập trong

nghiêncứunàylà100quansát,mẫu

baogồmtừ10doanhnghiệpFDIđã

niêmyếtvàhiệnđanggiaodịchtrên

các sàn giao dịch chứng khoán Việt

NamgồmsànHoSE,sànHNXvàsàn

UPCOM;cóbáocáotàichínhđủ10

năm,giaiđoạn2013-2022. Ngoài ra,

nghiêncứucòn xemxét tác động từ

các nhân tố vĩ mô được thu thập từ

trangdữliệucủaQuỹtiềntệquốctế

(IMF). Nghiên cứu này áp dụng mô

hìnhthốngkêvàhồiquydữliệudạng

bảng,baogồmPOOLEDOLS,FEM,

REM,FGLSđểxemxétmốiquan hệ

giữacácnhântốvimôvàvĩmôđược

chọnđốivớikhảnăngsinhlờicủacác

doanh nghiệp FDI niêm yết tại Việt

Nam.TácgiảsửdụngphầnmềmStata

17đểthựchiện:thốngkêmôtả,kiểm

tramốitươngquanvàhồiquytuyến

tính các biến trong mô hình nghiên

cứu. Kiểm tra hiện tượng đa cộng

tuyến, kiểm định tự tương quan,

phươngsaisaisốthayđổiđểlựachọn

môhìnhhồiquyphùhợpnhằmđánh

giá ảnh hưởng của từng nhân tốđến

khảnăngsinhlờicủacácdoanhnghiệp

FDIniêmyếttạiViệtNamgiaiđoạn

2013-2022.

3.Thiếtkếnghiêncứuvàxử

lýsốliệu

3.1Thiếtkếnghiêncứu

Trêncơsởkếthừacácnghiên

cứutrướcđóvềcácnhântốảnhtới

khảnăngsinhlời,tácgiảđãlượng

hóacácyếutốvimôlàcácbiếnđộc

lậpbaogồmquymôdoanhnghiệp,

hệ số nợ, cấu trúc tài sản, tỷ số

thanhkhoản,kỳluânchuyểnhàng

tồn kho, vòng quay tài sản, thời

gian hoạt động của doanh nghiệp,

tốcđộtăngtrưởngdoanhthuthuần;

cácyếu tố vĩ mô là cácbiến kiểm

soát bao gồm: tốc độ tăng trưởng

GDP, lãi suất cho vay bình quân,

tốcđộtăngtrưởngtỷgiá,tỷlệlạm

phátđểchọn lọcđưa vào mô hình

hồiquynhằmđánhgiátácđộngcủa

chúng.Biếntỷsuấtsinhlờicủatài

sảnvàtỷsuấtsinhlờicủavốnchủ

sởhữuđượcđạidiệnchokhảnăng

sinhlời.Bảng1cungcấpthôngtin

vềcácbiến,cáchxácđịnh,thuthập

dữliệu,mãhóacácbiếnvàdựđoán

chiềutácđộngcủacácbiếnđộclập

đối với biến phụ thuộc dựa vào

chiềutácđộngđasốtừcácnghiên

cứutrướcđó.

Các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng sinh lời của các doanh nghiệp FDI niêm yết tại Việt Nam

Bài viết này sử dụng phần mềm Stata để lựa chọn mô hình hồi quy phù hợp nhằm đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng tới khả năng sinh lời của các doanh nghiệp FDI niêm yết tại Việt Nam giai đoạn 2013-2022.

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi