Những điều cần biết về bệnh
viêm gan C (Kỳ 1)
Viêm gan C là bệnh viêm gan do virus viêm gan C (HCV), được tìm thấy
trong máu của người nhiễm virus gây ra. HCV lây truyền qua máu của người
nhiễm bệnh.
I. Chẩn Đoán và Xét Nghiệm
Viêm gan C là gì?
Viêm gan C là bệnh viêm gan do virus viêm gan C (HCV), được tìm thấy
trong máu của người nhiễm virus gây ra. HCV lây truyền qua máu của người
nhiễm bệnh.
Có vaccin phòng lây nhiễm HCV không?
Không. Hiện tại loài người chưa phát minh ra thuốc chủng ngừa viêm gan
C
Những xét nghiệm máu nào được dùng để kiểm tra viêm gan C?
Có một số xét nghiệm máu để xác định xem bạn có bị nhiễm HCV hay
không. Bác sĩ có thể sử dụng một hay nhiều xét nghiệm. Sau đây là những xét
nghiệm mà bác sĩ của bạn có thể dùng và ý nghĩa của chúng:
a) Anti-HCV (Kháng thể đối với HCV)
EIA (enzyme immunoassay) hoặc CIA (enhanced chemiluminescence
immunoassay). Đây là các xét nghiệm miễn dịch. Xét nghiệm này thường được
dùng ở bước đầu tiên. Nếu dương tính, cần phải kiểm chứng bằng xét nghiệm
RIBA dưới đây
- RIBA (recombinant immunoblot assay)
Xét nghiệm bổ sung để khẳng định khi xét nghiệm EIA dương tính
- Anti-HCV không dùng để xác định rõ việc nhiễm virus là gần đây (cấp
tính), đã lâu (mãn tính) hoặc đã chấm dứt (đào thải hết virus)
b) Xét nghiệm định tính để xem có sự hiện diện của virus hay không
(HCV RNA)
c) Xét nghiệm định lượng để xác định số lượng virus (HCV RNA)
Xét nghiệm PCR dương tính nghĩa là đã nhiễm HCV. Xét nghiệm PCR âm
tính không có nghĩa là bệnh nhân chưa nhiễm. Virus có thể hiện diện trong máu
nhưng không tìm thấy bằng xét nghiệm PCR. Cũng thế, một người đã nhiễm trong
quá khứ và đã phục hồi có thể có kết quả âm tính. Khi nghi ngờ nhiễm HCV
nhưng kết quả PCR âm tính, cần làm lại xét nghiệm PCR.
Bạn có thể có kết quả anti - HCV dương tính giả không?
Có thể. Xét nghiệm dương tính giả nghĩa là xét nghiệm đó có vẻ như dương
tính trong khi thật sự nó là âm tính. Điều này thường xảy ra ở một người ít nguy
cơ bị nhiễm một loại bệnh mà họ đang đựơc xét nghiệm. Ví dụ, xét nghiệm anti-
HCV dương tính giả thường xảy ra ở những người hiến máu ít nguy cơ viêm gan
C. Do đó cần phải kiểm tra những xét nghiệm anti - HCV dương tính bằng một xét
nghiệm bổ sung vì đa số các xét nghiệm anti-HCV dương tính giả sau này đều
được báo cáo là âm tính khi kiểm tra lại bằng xét nghiệm bổ sung.
Bạn có thể có kết quả anti HCV âm tính giả không?
Có thể. Các bệnh nhân mới nhiễm có thể có kết quả âm tính giả do cơ thể
họ chưa sản xuất đủ lượng kháng thể để có thể nhận biết được bằng xét nghiệm
anti HCV. Ngoài ra, ở một số người, đáp ứng miễn dịch không tốt nên kết qủa xét
nghiệm không chính xác. Đối với những trường hợp này, có thể dùng xét nghiệm
PCR để xác định.
Bao lâu sau khi phơi nhiễm HCV thì kết quả anti-HCVmới dương
tính?
Anti-HCV có thể tìm thấy ở 70% trường hợp khi bắt đầu có triệu chứng và
khoảng 90% trong vòng 3 tháng sau. Tuy nhiên, cần ghi nhớ một điều quan trọng
là nhiều người bị viêm gan C nhưng lại không có triệu chứng.
Sau phơi nhiễm HCV bao lâu thì xét nghiệm PCR mới dương tính?
Có thể phát hiện HCV-RNA trong vòng 1 đến 2 tuần sau khi nhiễm virus
Ai nên được xét nghiệm viêm gan C?
- Những người từng tiêm chích ma tuý,
- Những người từng được điều trị do những vấn đề liên quan đến đông máu
bằng những sản phẩm từ máu sản xuất trước năm 1987
- Những người nhận máu từ người cho sau này được xác định là có nhiễm
viêm gan C
- Những người được truyền máu hoặc ghép tạng trước tháng 7- 1992 là
thời điểm bắt đầu có những phương pháp xét nghiệm tầm soát hiện đại
- Những bệnh nhân chạy thận nhân tạo lâu dài
- Những người có triệu chứng và dấu hiệu bệnh gan (vd các xét nghiệm
men gan bất thường)
- Nhân viên y tế sau phơi nhiễm với máu HCV dương tính (vd kim đâm
vào tay hoặc dịch từ bịnh nhân văng vào mắt)
- Trẻ sơ sinh có mẹ HCV-dương tính
Bước kế tiếp sau khi đã xét nghiệm anti - HCV dương tính?
Định lượng trị số ALT (men gan alanine aminotransferase) trong máu. ALT
cao là biểu hiện của viêm gan. Bệnh nhân sau này cần được xét nghiệm thêm để
xác định tình trạng viêm gan mãn, có cần thiết điều trị hay không? Việc đánh giá
cần được làm bởi một bác sĩ chuyên khoa về viêm gan.
Bạn có thể có trị số men gan bình thường (vd ALT) nhưng vẫn bị viêm
gan C mãn?
Có thể. Thường gặp binh nhân viêm gan C mãn có men gan tăng hoặc
giảm, với những thời kỳ trở về giới hạn bình thường hoặc gần bình thường. Một số
bệnh nhân có thể có men gan bình thường trong thời gian cả năm nhưng vẫn bị
viêm gan mãn. Khi men gan bình thường , nên kiểm tra lại mỗi 6 đến 12 tháng.
Nếu trị số vẫn tiếp tục bình thường thì kiểm tra lại mỗi năm một lần. .
Có thể hiến máu nếu bị viêm gan siêu vi các loại?