Nh ng v l a đ o tài chính đình đám nh t năm 2008ữ ụ ừ ả ấ
Hàng nghìn t đôla b c h i trong cu c kh ng ho ng tài chính toàn c u nămỷ ố ơ ộ ủ ả ầ
qua và không ít trong s đó b cu n trôi trong nh ng v l a đ o đ ng tr i. ố ị ố ữ ụ ừ ả ộ ờ
1. Ông trùm Madoff và cú l a 50 t USDừ ỷ
Madoff thanh lâp Công ty Đ u t Ch ng khoán Bernard L. Madoff ầ ư ứ
Investment Securities LLC năm 1960 va điêu hanh môt quy quan ly đâu t ư
riêng re khac. Công ty c a Madoff ho t đ ng theo hình th c t v n đ u t ủ ạ ộ ứ ư ấ ầ ư
và đi u hành các qu đ u t v i t ng s tài s n kho n 17 t USD. Ông làề ỹ ầ ư ớ ổ ố ả ả ỷ
m t trong nh ng sáng l p viên c a sàn Nasdaq và là ch t ch sàn này tộ ữ ậ ủ ủ ị ừ
nh ng năm 1990. Cho đ n năm 2001, công ty c a ông v n là m t trong 3ữ ế ủ ẫ ộ
nhà t o l p th tr ng l n nh t trên sàn Nasdaq, và là doanh nghi p môiạ ậ ị ườ ớ ấ ệ
gi i l n th ba t i S Giao d ch ch ng khoán New York (NYSE).ớ ớ ứ ạ ở ị ứ
Bernard L. Madoff. nh: ẢAFP
Madoff đ c coi nh m t th l c ng m trên th tr ng. Các qu đ u tượ ư ộ ế ự ầ ị ườ ỹ ầ ư
c a công ty này h p d n các nhà đ u t b i l i h a l i nhu n cao và chiủ ấ ẫ ầ ư ở ờ ứ ợ ậ
phí th p. Vì th nhi u cá nhân và doanh nghi p đã đ u t vào qu c aấ ế ề ệ ầ ư ỹ ủ
Madoff thông qua các đ i tác c a công ty này và ký g i cho ông ta hàngố ủ ử
ch c t USD. Đ i l i, Madoff tr cho h lãi su t r t cao, luôn m c 2ụ ỷ ổ ạ ả ọ ấ ấ ở ứ
con s . ố
Đi u này gây khó hi u cho gi i phân tích vì ho t đ ng kinh doanh c a cácề ể ớ ạ ộ ủ
công ty c a Madoff đ u thu đ c l i nhu n r t cao và đ u đ n. Ngay củ ề ượ ợ ậ ấ ề ặ ả
trong cu c kh ng ho ng tài chính đang hoành hành trên toàn c u, Madoffộ ủ ả ầ
v n đ c cho là không b nh h ng và ông luôn có đ ti n m t đ trẫ ượ ị ả ưở ủ ề ặ ể ả
c g c l n lãi m i khi các nhà đ u t c n. Các chuyên gia t v n các quả ố ẫ ỗ ầ ư ầ ư ấ ỹ
đ u t đ u cho r ng, không có m t chi n l c kinh doanh nào trên thầ ư ề ằ ộ ế ượ ế
gi i có th đ t hi u qu kinh kh ng nh v y. ớ ể ạ ệ ả ủ ư ậ
Tuy nhiên, v i uy tín c a Madoff qua hàng lo t các ch c v quan tr ng màớ ủ ạ ứ ụ ọ
ông ta t ng n m gi nh Phó ch t ch Hi p h i qu c gia các nhà môi gi iừ ắ ữ ư ủ ị ệ ộ ố ớ
ch ng khoán M , thành viên trong Ban Giám đ c Th tr ng ch ng khoánứ ỹ ố ị ườ ứ
Nasdaq, Giám đ c Hi p h i ch ng khoán M vào nh ng năm 1960 và đ uố ệ ộ ứ ỹ ữ ầ
th p niên hi n nay, thì m i m i nghi ng nh trên đ u b đánh tan. ậ ệ ọ ố ờ ư ề ị
M i vi c ch th c s b phanh phui khi ông này t th a nh n t i l i c aọ ệ ỉ ự ự ị ự ừ ậ ộ ỗ ủ
mình vào ngày 11/12/2008. Ông thú nh n r ng b n thân ông cũng khôngậ ằ ả
th bi n h cho nh ng t i l i mà mình đã gây ra. Ông nói: “T t c ch làể ệ ộ ữ ộ ỗ ấ ả ỉ
m t s d i trá to l n. Th c ch t đây là m t dây h i kh ng l ”. ộ ự ố ớ ự ấ ộ ụ ổ ồ
Trong su t nhi u năm, Madoff đã s d ng uy tín đ l a các nhà đ u tố ề ử ụ ể ừ ầ ư
vào tròng v i m t mánh l i l a đ o không có gì là m i. Chiêu l a đ o c aớ ộ ớ ừ ả ớ ừ ả ủ
ông ta đ c g i là mánh l a Ponzi. Theo đó nh ng k l a đ o thu hút nhàượ ọ ừ ữ ẻ ừ ả
đ u t b ng vi c h a s tr lãi su t cao cho kho n ti n đ u t c a h .ầ ư ằ ệ ứ ẽ ả ấ ả ề ầ ư ủ ọ
Ho t đ ng l a đ o ch đ n gi n là l y ti n c a nhà đ u t sau đ tr choạ ộ ừ ả ỉ ơ ả ấ ề ủ ầ ư ể ả
nhà đ u t tr c. ầ ư ướ
Hàng lo t ngân hàng, t ch c tài chính trên th gi i sau đó đã ph i th aạ ổ ứ ế ớ ả ừ
nh n h đã s p b y c a Madoff. Danh sách nh ng n n nhân c a Madoffậ ọ ậ ẫ ủ ữ ạ ủ
ngày m t dài h n và trong đó có r t nhi u tên tu i các ngân hàng hàng đ uộ ơ ấ ề ổ ầ
trên th gi i nh Santander c a Tây Ban Nha, ngân hàng Anh HSBC, ngânế ớ ư ủ
hàng Hoàng gia Scotland, ngân hàng BNP c a Pháp, ngân hàng Nomuraủ
(Nh t B n)… Không ch có các th ch tài chính mà nh ng t ch c nhânậ ả ỉ ể ế ữ ổ ứ
đ o cũng b nh h ng. Nhi u t ch c nhân đ o đã ph i đóng c a và saạ ị ả ưở ề ổ ứ ạ ả ử
th i nhân viên sau khi b m t toàn b ti n vào qu c a Madoff. Có th nóiả ị ấ ộ ề ỹ ủ ể
cú l a th k này c a Madoff ch ng khác nào th m ho sóng th n quétừ ế ỷ ủ ẳ ả ạ ầ
s ch các t ch c tài chính trên th gi i. ạ ổ ứ ế ớ
2. Đ i gia ngân hàng Pháp chao đ o d i bàn tay nhân viênạ ả ướ
Kerviel, ng i có công làm bay h i g n 5 t euro c aườ ơ ầ ỷ ủ
Societe Generale. nh: ẢTime
C n c Pháp b ch n đ ng b i v vi c m t nhân viên kinh doanh ch ngả ướ ị ấ ộ ở ụ ệ ộ ứ
khoán c a Ngân hàng Societe Generale làm cho ngân hàng này b thi t h iủ ị ệ ạ
4,9 t euro ( 7,15 t USD) - m c k l c trong l ch s ngân hàng trên thỷ ỷ ứ ỷ ụ ị ử ế
gi i. Th ph m c a v l a đ o gây ch n đ ng này là m t nhân viên giaoớ ủ ạ ủ ụ ừ ả ấ ộ ộ
d ch 31 tu i có tên Jerome Kerviel. Anh ta là nhân viên c a Societeị ổ ủ
Generale t i Paris t năm 2000 và làm nhân viên môi gi i t năm 2005.ạ ừ ớ ừ
Ch t ch kiêm T ng giám đ c Societe Generale Daniel Bouton cho hay,ủ ị ổ ố
nhân viên môi gi i này đã s d ng k thu t r t tinh vi đ v t qua m iớ ử ụ ỹ ậ ấ ể ượ ọ
khâu ki m soát c a ngân hàng và th c hi n trót l t phi v l a đ o.ể ủ ự ệ ọ ụ ừ ả
Trong su t năm 2007 và sang đ n 2008, Kerviel đã làm l c h ng các nhàố ế ạ ướ
đ u t b ng cách s d ng các giao d ch o. Theo đ i di n nhà băng, anhầ ư ằ ử ụ ị ả ạ ệ
ta có ki n th c r t sâu v h th ng ki m soát giao d ch, t đó t o d ng vàế ứ ấ ề ệ ố ể ị ừ ạ ự
che gi u các v th o trong giao d ch.ấ ị ế ả ị
Chuy n th t nh đùa vì g n nh ch ng ai tin chuy n ch m t nhân viênệ ậ ư ầ ư ẳ ệ ỉ ộ
bình th ng, m i có 31 tu i, l i có th gây nên thi t h i trong th i gianườ ớ ổ ạ ể ệ ạ ờ
dài đ n nh v y mà không h b phát giác trong n i b ngân hàng và cế ư ậ ề ị ộ ộ ả
trong h th ng ki m soát ngân hàng và th tr ng ch ng khoán Pháp,ệ ố ể ị ườ ứ ở
nh t là khi Ngân hàng Societe Generale ho t đ ng t 144 năm nay và hi nấ ạ ộ ừ ệ
là ngân hàng l n th 2 Pháp. ớ ứ ở
Theo k t lu n c a U ban nghi p v ngân hàng c a Ngân hàng trungế ậ ủ ỷ ệ ụ ủ
ng Pháp, nguyên nhân gây ra s vi c trên là do có nh ng l h ngươ ự ệ ữ ỗ ổ
nghiêm tr ng trong h th ng b o m t ọ ệ ố ả ậ máy tính c a SocGen và nh ngủ ữ
thi u sót trong quy trình ki m soát theo c p b c c a ngân hàng, đ ng th iế ể ấ ậ ủ ồ ờ
cho r ng ch a có đ c s đ c l p c n thi t gi a các giao d ch viên vàằ ư ượ ự ộ ậ ầ ế ữ ị
nh ng ng i ch u trách nhi m giám sát. Ngày 4/7/2008, Ngân hàng trungữ ườ ị ệ
ng Pháp đã tuyên b ph t Société Générale 4 tri u euro (6,3 tri u USD).ươ ố ạ ệ ệ
V vi c này khi n cho ngân hàng l n th hai c a Pháp b m t m t kho nụ ệ ế ớ ứ ủ ị ấ ộ ả
ti n không nh , nh ng nghiêm tr ng h n nó làm xói mòn ni m tin c a cácề ỏ ư ọ ơ ề ủ
nhà đ u t trong b i c nh ngành ngân hàng th gi i đang thua l . ầ ư ố ả ế ớ ỗ
3. Chiêu bài kinh doanh đa c p gây ch n đ ng Hàn Qu cấ ấ ộ ố
Ngày 26/11/2008, C nh sát Hàn Qu c cho bi t v a phá m t v l a g t tàiả ố ế ừ ộ ụ ừ ạ
chính l n nh t t tr c t i nay n c này. Th ph m là ng i đàn ôngớ ấ ừ ướ ớ ở ướ ủ ạ ườ
51 tu i có tên Cho Hee Pal. Cho đã chi m đo t 3,9 nghìn t won (t ngổ ế ạ ỷ ươ
đ ng 2,6 tri u USD) c a h n 30.000 nhà đ u t . ươ ệ ủ ơ ầ ư
Năm 2004, Cho đã thành l p công ty có tên g i BMC, cung c p d ch v vàậ ọ ấ ị ụ
thi t b cho các b nh vi n, các nhà t m công c ng và các beauty salon.ế ị ệ ệ ắ ộ
Th đo n c a Cho là l a g t nh ng ng i đ u t đ u t vào công ty c aủ ạ ủ ừ ạ ữ ườ ầ ư ầ ư ủ
ông ta và h a s tr lãi 32% trong vòng 8 tháng thông qua các ho t đ ngứ ẽ ả ạ ộ
kinh doanh c a mình là cho thuê các thi t b y t . Đ i t ng l a g t chủ ế ị ế ố ượ ừ ạ ủ
y u c a Cho là các ph n trung niên ít hi u bi t v tài chính và d loáế ủ ụ ữ ể ế ề ễ
m t vì l i nhu n cao. ắ ợ ậ
Theo c nh sát, Công ty BMC l a các nhà đ u t b ng nh ng h a h n vả ừ ầ ư ằ ữ ứ ẹ ề
thu nh p cao. Nhi u ng i th m chí còn tái đ u t l i nhu n c a mìnhậ ề ườ ậ ầ ư ợ ậ ủ
vào công ty. R t nhi u ng i trong s h đã m t tr ng s ti n tích cóp cấ ề ườ ố ọ ấ ắ ố ề ả
đ i c a mình. Kwon Duk-eon, ng i phát ngôn c nh sát thành phờ ủ ườ ả ố
Daejeon, cho bi t: “Đây là v l a đ o b ng hình th c kinh doanh đa c pế ụ ừ ả ằ ứ ấ
l n nh t t tr c đ n nay n c này. S ti n b m t và s n n nhânớ ấ ừ ướ ế ở ướ ố ề ị ấ ố ạ
ch c s còn r t nhi u. Nhi u ng i đ u t có th không thu l i đ cắ ẽ ấ ề ề ườ ầ ư ể ạ ượ