N i dung phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p
V n đ phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p m t v n đ r t quan tr ng và có ý nghĩa thi t th c đ i v i m i ế
đ i t ng s d ng thông tin, đ c bi t đ i v i các doanh nghi p đã niêm y t trên th tr ng ch ng khoán. Song, n i ượ ế ườ
dung phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p g m nh ng v n đ gì? Tác gi xin đ xu t hai n i dung c b n khi ơ
ti n hành phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p, đó phân tích các ch tiêu trên t ng báo cáo tài chính phânế
tích m i liên h gi a các ch tiêu trên các báo cáo tài chính doanh nghi p.
Báo cáo tài chính m t trong hai lo i báo cáo c a h th ng báo cáo k toán doanh nghi p. Báo cáo tài chính đ c ế ượ
l p theo nh ng chu n m c ch đ k toán hi n hành. Báo cáo tài chính ph n ánh các ch tiêu kinh t - Tài chính ế ế ế
ch y u c a doanh nghi p, ph n ánh các thông tin t ng h p nh t v tình hình tài s n, ngu n v n ch s h u, ế
công n , tình hình l u chuy n ti n t cũng nh tình hình tài chính, k t qu kinh doanh c a doanh nghi p trong m t ư ư ế
kỳ kinh doanh nh t đ nh.
Theo quy t đ nh s 15/2006 QĐ/BTC ngày 20 tháng 03 năm 2006 c a B tr ng B tài chính v ban hành ch đế ưở ế
k toán doanh nghi p, h th ng báo cáo tài chính c a doanh nghi p, bao g m 4 lo i báo cáo sau đây: (1) B ng cânế
đ i k toán, s B01 - DN; (2) Báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh, Mãs B02 - DN; (3) Báo cáo l u chuy n ế ế ư
ti n t , Mã s B03 - DN; (4) Thuy t minh báo cáo tài chính, Mã s B09 - DN. ế
Phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p không ph i ch cung c p nh ng thông tin cho các nhà qu n tr doanh
nghi p nh m giúp h đánh giá khách quan v s c m nh tài chính c a doanh nghi p, kh năng sinh l i và tri n v ng
phát tri n s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, mà còn cung c p cho các đ i t ng s d ng thông tin ngoài doanh ượ
nghi p, nh : các nhà đ u t , các nhà cho vay, các nhà cung c p, các ch n , các c đông hi n t i t ng lai, các ư ư ươ
khách hàng, các nhà qu n c p trên, các nhà b o hi m, ng i lao đ ng c các nhà nghiên c u, các sinh viên ườ
kinh t ... Đ c bi t, đ i v i các doanh nghi p đã niêm y t trên th tr ng ch ng khoán thì vi c cung c p nh ngế ế ườ
thông tin v tình hình tài chính m t cách chính xác đ y đ cho các nhà đ u t m t v n đ ý nghĩa c c kỳ ư
quan tr ng, giúp h l a ch n và ra các quy t đ nh đ u t có hi u qu nh t. ế ư
Qua quá trình nghiên c u gi ng d y, chúng tôi tham kh o nhi u công trình vi t v v n đ phân tích báo cáo ế
tài chính doanh nghi p. Trong s các công trình vi t v phân tích báo cáo tài chính mà chúng tôi tham kh o đ c ế ượ
th chia thành hai lo i:
Lo i th nh t: Các công trình vi t v phân tích báo cáo tài chính n i dung ch y u phân tích các ch tiêu trênế ế
t ng báo cáo tài chính doanh nghi p.
M c tiêu c a phân tích báo cáo tài chính nh m cung c p nh ng thông tin, giúp cho các đ i t ng s d ng thông ượ
tin đánh giá tình hình tài chính c a doanh nghi p. N u ch đi sâu phân tích trên t ng báo cáo tài chính thì ch a đ ế ư
c n phân tích m i liên h gi a các ch tiêu trên t ng báo cáo tài chính và gi a các báo cáo tài chính. Có nh v y, m i ư
th cung c p đ y đ nh ng thông tin, giúp cho các đ i t ng s d ng thông tin đánh giá m t cách toàn di n ượ
sâu s c th c tr ng tình hình tài chính c a doanh nghi p.
Lo i th hai: Các công trình vi t v phân tích báo cáo tài chính n i dung ch y u phân tích m i liên h gi aế ế
các ch tiêu Kinh t - Tài chính trên các báo cáo tài chính doanh nghi p. T đó, rút ra các k t lu n đánh giá th c ế ế
tr ng tình hình tài chính c a doanh nghi p.
Vi c phân tích m i liên h gi a các báo cáo tài chính nh m rút ra các k t lu n v th c tr ng tình hình tài chính c a ế
doanh nghi p là r t c n thi t. Song, n u ch d ng l i m c đ phân tích này thì th c s ch a đ mà ph i đi sâu ế ế ư
phân tích các ch tiêu trên t ng báo cáo tài chính. Có nh v y, m i có th cung c p đ y đ nh ng thông tin, giúp cho ư
các đ i t ng s d ng thông tin đánh giá đ y đ sâu s c m i ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p. H n n a, ượ ơ
ch th phân tích chi ti t c th t ng ch tiêu trên t ng báo cáo tài chính m i th giúp các đ i t ng s ế ượ
d ng thông tin xác đ nh rõ nh ng nguyên nhân hoàn thành hay không hoàn thành các ch tiêu Kinh t - Tài chính trong ế
s tác đ ng l n nhau gi a chúng, t đó nh ng gi i pháp thi t th c nh m tăng c ng s c m nh tài chính c a ế ườ
doanh nghi p trong các kỳ s n xu t kinh doanh ti p theo. H n n a, m i ho t đ ng kinh t đ u s tác đ ng liên ế ơ ế
hoàn v i nhau, ch th d a vào s phân tích m t cách t m chi ti t m i th t o ra nh ng thông tin căn ế
c xác th c và nh v y, qu n tr doanh nghi p m i có nh n đ nh đúng v th c tr ng tài chính c a doanh nghi p. ư
Xu t phát t nh ng suy nghĩ trên, chúng tôi cho r ng: N i dung phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p ph i bao
g m nh ng v n đ c b n sau đây: ơ
1. Phân tích trên t ng báo cáo tài chính
Vi c phân tích trên t ng báo cáo tài chính, bao g m các n i dung c b n sau đây: (1) Phân tích ngang trên t ng báo ơ
cáo tài chính đ th y rõ s bi n đ ng v quy mô c a t ng ch tiêu, k c s tuy t đ is t ng đ i. (2) So sánh ế ươ
d c trên t ng báo cáo tài chính (đ c bi t b ng cân đ i k toán) đ th y rõ s bi n đ ng v c c u c a t ng ch tiêu ế ế ơ
trên t ng báo cáo tài chính. (3) Phân tích m i liên h gi a các ch tiêu trên t ng báo cáo tài chính nh m đánh giá s ơ
b v tình hình tài chính c a doanh nghi p.
Vi c phân tích chi ti t trên t ng báo cáo tài chính cho phép các đ i t ng s d ng thông tin đánh giá c th s bi n ế ượ ế
đ ng c a t ng ch tiêu Kinh t - Tài chính. Trên c s đó, các gi i pháp c th đ đ y m nh các ho t đ ng tài ế ơ
chính, thúc đ y quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p phát tri n b n v ng.
2. Phân tích m i liên h gi a các ch tiêu trên các báo cáo tài chính c a doanh nghi p
Vi c phân tích m i liên h gi a các ch tiêu trên các báo cáo tài chính doanh nghi p là m t n i dung r t căn b n c a
phân tích báo cáo tài chính, nh m cung c p nh ng thông tin đánh giá th c tr ng tài chính c a doanh nghi p n i
dung c a bao g m nh ng v n đ sau đây: (i) Đánh giá khái quát tình hình tài chính c a doanh nghi p. (ii) Phân
tích tình hình đ m b o ngu n v n ng n h n cho vi c d tr tài s n ng n h n c a doanh nghi p. (iii) Phân tích kh
năng huy đ ng v n cho s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. (iv) Phân tích tình hình kh năng thanh toán c a
doanh nghi p. (v) Phân tích tình hình r i ro tài chính c a doanh nghi p. (vi) Phân tích hi u qu s n xu t kinh doanh
c a doanh nghi p. (vii) Phân tích giá tr doanh nghi p.
Trên đây nh ng n i dung c b n c a phân tích báo cáo tài chính doanh nghi p. Khi phân tích báo cáo tài chính ơ
doanh nghi p c n ti n hành theo hai n i dung nh ng đó chính hai m t c a m t v n đ ch th ti n hành ế ư ế
phân tích đ y đ nh ng n i dung trên m i cung c p đ y đ thông tin nh t cho các đ i t ng s d ng thông tin, ượ
giúp h am hi u m t cách th u đáosâu s c m i ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p - khâu trung tâm c a m i
ho t đ ng.
Ý nghĩa các con s trong phân tích báo cáo tài chính
Bi t tính toán s d ng các ch s tài chính không ch ý nghĩa v i nhà phân tích tài chính, còn r tế
quan tr ng v i nhà đ u t cũng nh v i chính b n thân doanh nghi p các ch n …Các ch s tài chính ư ư
cho phép chúng ta so sánh các m t khác nhau c a các báo cáo tài chính trong m t doanh nghi p v i các
doanh nghi p khác trong toàn ngành đ xemt kh năng chi tr c t c cũng nh kh năng chi tr n vay… ư
Ch s tài chính giúp nhà phân tích ch c n nhìn l t qua các báo cáo tài chính cũng có ướ
th tìm ra đ c xu h ng phát tri n c a doanh nghi p cũng nh giúp nhà đ u t , các ượ ướ ư ư
ch n ki m tra đ c tình hình s c kh e tài chính c a doanh nghi p. ượ
Trong bài vi t này tôi xin gi i thi u cách tính m t vài ch s tài chính quan tr ng.ế
Có 4 lo i ch s tài chính quan tr ng:
Ch s thanh toán: các ch s trong lo i này đ c tính toán và s d ng đ quy t đ nh ượ ế
xem li u m t doanh nghi p nào đó có kh năng thanh toán các nghĩa v ph i tr ng n
h n hay không?
Ch s ho t đ ng: Các ch s ho t đ ng cho th y doanh nghi p ho t đ ng t t nh th ư ế
nào. Trong các ch s c a lo i này l i đ c chia ra các ch s “l i nhu n ho t đ ng” ượ
và ”hi u qu ho t đ ng”. Các ch s v l i nhu n ho t đ ng cho bi t t ng th kh ế
năng sinh l i c a công ty, còn ch s v hi u qu ho t đ ng cho th y doanh nghi p đã
s d ng tài s n hi u qu đ n m c nào? ế
Ch s r i ro: bao g m ch s r i ro kinh doanh và r i ro tài chính. R i ro kinh doanh
liên quan đ n s thay đ i trong thu nh p ví d nh r i ro c a dòng ti n không n đ nhế ư
qua các th i gian khác nhau. R i ro tài chính là r i ro liên quan đ n c u trúc tài chính ế
c a công ty, ví d nh vi c s d ng n . ư
Ch s tăng tr ng ti m năng: đây là các ch s c c kỳ có ý nghĩa v i các c đông và ưở
nhà đ u t đ xem xét xem công ty đáng giá đ n đâu và cho phép các ch n d đoán ư ế
đ c kh năng tr n c a các kho n n hi n hành và đánh giá các kho n n tăng thêmượ
n u có.ế
A. Ch s thanh toán:
Ch s thanh toán hi n hành (current ratio):
Đây là ch s đo l ng kh năng doanh nghi p đáp ng các nghĩa v tài chính ng n ườ
h n. Nói chung thì ch s này m c 2-3 đ c xem là t t. Ch s này càng th p ám ch ượ
doanh nghi p s g p khó khăn đ i v i vi c th c hi n các nghĩa v c a mình nh ng ư
m t ch s thanh toán hi n hành quá cao cũng không luôn là d u hi u t t, b i vì nó cho
th y tài s n c a doanh nghi p b c t ch t vào “ tài s n l u đ ng” quá nhi u và nh ư ư
v y thì hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p là không cao.
Công th c tính :
Ch s thanh toán hi n hành= tài s n l u đ ng/ n ng n h n ư
Ch s thanh toán nhanh ( quick ratio):
Ch s thanh toán nhanh đo l ng m c thanh kho n cao h n. Ch nh ng tài s n có tính ườ ơ
thanh kho n cao m i đ c đ a vào đ tính toán. Hàng t n kho và các tài s n ng n h n ượ ư
khác đ c b ra vì khi c n ti n đ tr n , tính thanh kho n c a chúng r t th p.ượ
Ch s thanh toán nhanh=( ti n m t+ ch ng khoán kh m i+ các kho n ph i thu)/ n
ng n h n.
Ch s ti n m t:
Ch s ti n m t cho bi t bao nhiêu ti n m t và ch ng khoán kh m i c a doanh ế
nghi p đ đáp ng các nghĩa v n ng n h n. Nói cách khác nó cho bi t, c m t đ ng ế
n ng n h n thì có bao nhiêu ti n m t và ch ng khoán kh m i đ m b o chi tr ?
Ch s ti n m t = (ti n m t+ ch ng khoán kh m i)/ n ng n h n
Ch s dòng ti n t ho t đ ng:
Các kho n ph i thu ít và gi i h n vòng quay hàng t n kho có th làm cho thông tin nhà
các ch s thanh toán hi n hành và thanh toán nhanh không th t s mang ý nghĩa nh kỳ ư
v ng c a các nhà s d ng báo cáo tài chính. B i v y ch s dòng ti n ho t đ ng lúc
này l i là m t ch d n t t h n đ i v i kh năng c a công ty trong vi c th c hi n các ơ
nghĩa v tài chính ng n h n v i ti n m t có đ c t ho t đ ng ượ
ch s dòng ti n ho t đ ng= dòng ti n ho t đ ng/ n ng n h n
Ch s vòng quay các kho n ph i thu:
Đây là m t ch s cho th y tính hi u qu c a chính sách tín d ng mà doanh nghi p áp
d ng đ i v i các b n hàng. Ch s vòng quay càng cao s cho th y doanh nghi p đ c ượ
khách hàng tr n càng nhanh. Nh ng n u so sánh v i các doanh nghi p cùng ngành ư ế
mà ch s này v n quá cao thì có th doanh nghi p s có th b m t khách hàng vì các
khách hàng s chuy n sang tiêu th s n ph m c a các đ i th c nh tranh cung c p
th i gian tín d ng dài h n. Và nh v y thì doanh nghi p chúng ta s b s p gi m ơ ư
doanh s . Khi so sánh ch s này qua t ng năm, nh n th y s s t gi m thì r t có th
doanh nghi p đang g p khó khăn v i vi c thu n t khách hàng và cũng có th là d u
hi u cho th y doanh s đã v t quá m c. ượ
Vòng quay các kho n ph i thu= doanh s thu n hàng năm/ các kho n ph i thu trung
bình
Trong đó: các kho n ph i thu trung bình= (các kho n ph i thu còn l i trong báo cáo
c a năm tr c và các kho n ph i thu năm nay)/2 ướ
Ch s s ngày bình quân vòng quay kho n ph i thu :
Cũng t ng t nh vòng quay các kho n ph i thu, có đi u ch s này cho chúng ta bi tươ ư ế
v s ngày trung bình mà doanh nghi p thu đ c ti n c a khách hàng ượ
s ngày trung bình= 365/ vòng quay các kho n ph i thu
Ch s vòng quay hàng t n kho:
Ch s này th hi n kh năng qu n tr hàng t n kho hi u qu nh th nào. Ch s vòng ư ế
quay hàng t n kho càng cao càng cho th y doanh nghi p bán hàng nhanh và hàng t n
kho không b đ ng nhi u trong doanh nghi p. Có nghĩa là doanh nghi p s ít r i ro
h n n u nhìn th y trong báo cáo tài chính, kho n m c hàng t n kho có giá tr gi m quaơ ế
các năm. Tuy nhiên ch s này quá cao cũng không t t vì nh th có nghĩa là l ng ư ế ượ
hàng d tr trong kho không nhi u, n u nhu c u th tr ng tăng đ t ng t thì r t kh ế ườ
năng doanh nghi p b m t khách hàng và b đ i th c nh tranh giành th ph n. Thêm
n a, d tr nguyên li u v t li u đ u vào cho các khâu s n xu t không đ th khi n ế
cho dây chuy n b ng ng tr . Vì v y ch s vòng quay hàng t n kho c n ph i đ l n ư
đ đ m b o m c đ s n xu t đáp ng đ c nhu c u khách hàng. ượ
Vòng quay hàng t n kho=giá v n hàng bán/hàng t n kho trung bình
Trong đó: hàng t n kho trung bình= (hàng t n kho trong báo cáo năm tr c+ hàng t n ướ
kho năm nay)/2
Ch s s ngày bình quân vòng quay hàng t n kho:
T ng t nh vòng quay hàng t n kho có đi u ch s này quan tâm đ n s ngày.ươ ư ế
s ngày bình quân vòng quay hàng t n kho=365/ vòng quay hàng t n kho
Ch s vòng quay các kho n ph i tr :
Ch s này cho bi t doanh nghi p đã s d ng chính sách tín d ng c a nhà cung c p ế
nh th nào. Ch s vòng quay các kho n ph i tr quá th p có th nh h ng khôngư ế ưở
t t đ n x p h ng tín d ng c a doanh nghi p. ế ế
vòng quay các kho n ph i tr =doanh s mua hàng th ng niên/ ph i tr bình quân ườ
trong đó
doanh s mua hàng th ng niên= giá v n hàng bán+hàng t n kho cu i kỳ - hàng t n ườ
kho đ u kỳ
ph i tr bình quân=(ph i tr trong báo cáo năm tr c + ph i tr năm nay)/2 ướ
Ch s s ngày bình quân vòng quay các kho n ph i tr :
s ngày bình quân vòng quay các kho n ph i tr = 365/ vòng quay các kho n ph i tr .
B. Ch s ho t đ ng:
Ch s l i nhu n ho t đ ng:
L i nhu n ho t đ ng đ c c u thành b i l i nhu n ho t đ ng và l i nhu n đ u t ượ ư
L i nhu n bán hàng:
Biên l i nhu n thu n:
Ch s này cho bi t m c l i nhu n tăng thêm trên m i đ n v hàng hoá đ c bán ra ế ơ ượ
ho c d ch v đ c cung c p. Do đó nó th hi n m c đ hi u qu c a ho t đ ng kinh ượ
doanh trong doanh nghi p. Dĩ nhiên là ch s này khác nhau gi a các ngành.
Biên l i nhu n thu n= l i nhu n ròng/ doanh thu thu n
Trong đó: l i nhu n ròng= doanh thu thu n- giá v n hàng bán
Biên l i nhu n ho t đ ng:
Biên l i nhu n ho t đ ng= thu nh p ho t đ ng/ doanh thu thu n
Trong đó: thu nh p ho t đ ng= thu nh p tr c thu và lãi vay t ho t đ ng kinh ướ ế
doanh bán hàng và cung c p d ch v
Biên EBITDA
Biên EBITDA= L i nhu n tr c thu và kh u hao/ doanh thu thu n ướ ế
Biên EBT:
Ch s này cho bi t kh năng ho t đ ng c a ho t đ ng doanh nghi p. ế
Biên l i nhu n tru c thu = thu nh p tr c thu / doanh thu ế ướ ế
Biên l i nhu n ròng
Biên l i nhu n ròng= thu nh p ròng/ doanh thu
Biên l i nhu n phân ph i:
Ch s này cho bi t bao nhiêu doanh thu đ c phân ph i cho các chi phí c đ nh trong ế ượ
m i đ n v hàng bán ra. ơ
Biên l i nhu n phân ph i = t ng doanh thu phân ph i/ doanh thu
Trong đó: doanh thu phân ph i = doanh thu – chi phí bi n đ i ế
L i nhu n đ u t ư
T su t sinh l i trên tài s n ( ROA):
Đo l ng hi u qu ho t đ ng c a công ty mà không quan tâm đ n c u trúc tài chính ườ ế
ROA= thu nh p tr c thu và lãi vay/ t ng tài s n trung bình ướ ế