Luận án Tiến sĩ Luật học: Pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động ngân hàng của các Ngân hàng thương mại Việt Nam

Ệ Ọ

Ộ

Ọ

Ệ

VI N HÀN LÂM Ệ KHOA H C XÃ H I VI T NAM Ộ H C VI N KHOA H C XÃ H I

Ế VIÊN TH GIANG

Ậ

Ố

Ề

Ạ

Ạ PHÁP LU T V CH NG C NH TRANH KHÔNG LÀNH Ạ Ộ M NH TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

Ủ

ƯƠ

Ạ

Ệ

C A CÁC NGÂN HÀNG TH

NG M I VI T NAM

Ọ

Ậ

Ế

LU N ÁN TI N SĨ LU T H C

Ộ HÀ N I 2014

Ệ Ọ

Ộ

Ọ

Ệ

VI N HÀN LÂM Ệ KHOA H C XÃ H I VI T NAM Ộ H C VI N KHOA H C XÃ H I

Ế VIÊN TH GIANG

Ậ

Ố

Ề

Ạ

Ạ PHÁP LU T V CH NG C NH TRANH KHÔNG LÀNH Ạ Ộ M NH TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

Ủ

ƯƠ

Ạ

Ệ

C A CÁC NGÂN HÀNG TH

NG M I VI T NAM

ậ

ế

Chuyên ngành: Lu t Kinh t

Mã s :ố

62 38 01 07

Ọ

Ậ

Ế

LU N ÁN TI N SĨ LU T H C

Ọ

Ẫ

NG

ƯỜ ƯỚ I H

NG D N KHOA H C:

Ứ

Ễ PGS.TS. NGUY N Đ C MINH

Ộ HÀ N I 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan Luận án này là công trình do tôi thực hiện. Mọi số liệu,

kết quả nghiên cứu đã công bố được tham khảo trong Luận án đều trung

thực và trích dẫn nguồn đúng quy định. Những kết quả nghiên cứu của

Luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình của tác giả nào

khác.

Nghiên cứu sinh

Viên Thế Giang

Ụ Ụ M C L C

M Đ UỞ Ầ

ấ ế ủ ề ứ 1. Tính c p thi t c a đ tài nghiên c u

ổ ứ ạ ộ ệ ố Trong h th ng các t ch c có ho t đ ng ngân hàng thì ngân hàng th ươ ng

ế ạ ọ ị ổ ứ ụ ượ ệ ấ ả ự m i chi m v trí quan tr ng, vì nó là t ch c tín d ng đ c th c hi n t ạ t c ho t

ị ườ ứ ự ễ ậ ậ ộ đ ng ngân hàng. Các nghiên c u lý lu n và th c ti n v n hành th tr ng ngân

ạ ộ ạ ộ ứ ẩ ấ ề ủ hàng cho th y ho t đ ng kinh doanh ngân hàng là ho t đ ng n ch a nhi u r i

ố ớ ể ọ ế ộ ro, có vai trò quan tr ng đ i v i phát tri n kinh t ủ ể xã h i. Là ch th tham gia th ị

ườ ươ ạ ượ ướ ả ả tr ng, các ngân hàng th ng m i cũng đ c Nhà n c b o đ m quy n t ề ự ủ ch

ạ ộ ự ề ế ệ ả ị trong ho t đ ng trong kinh doanh và t ch u trách nhi m v k t qu kinh doanh

ượ ạ ộ ạ ợ ủ c a mình, đ ạ c h p tác và c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng và các ho t

ạ ộ ủ ậ ậ ạ ị ộ đ ng kinh doanh khác theo quy đ nh c a pháp lu t. Do v y, ho t đ ng c nh tranh

ươ ị ự ề ậ ạ ủ ạ ỉ ủ c a các ngân hàng th ng m i cũng ch u s đi u ch nh c a Lu t C nh tranh.

ữ ớ ướ ể ề ậ ộ ộ Song hành v i nh ng b c phát tri n và h i nh p sâu r ng vào n n kinh t ế

ế ớ ủ ị ườ ệ ạ ộ ạ th gi i c a th tr ng ngân hàng Vi t Nam càng làm cho ho t đ ng c nh tranh

ươ ể ạ ữ ươ ủ c a các ngân hàng th ắ ơ ng m i gay g t h n. Đ giành, gi và v n lên trên th ị

ườ ỗ ươ ế ượ ạ ự ạ tr ng, m i ngân hàng th ng m i đã đang xây d ng chi n l ự c c nh tranh, l a

ướ ủ ự ễ ậ ạ ợ ớ ị ọ ch n h ủ ng riêng phù h p v i quy đ nh c a pháp lu t. Th c ti n c nh tranh c a

ươ ề ạ ạ các ngân hàng th ng m i cũng đã phát sinh nhi u hành vi c nh tranh không lành

ạ ế ề ệ ự ệ ệ ạ ơ ổ ố m nh có nguy c gây t n h i đ n vi c th c hi n chính sách ti n t qu c gia, an

ổ ứ ụ ợ ướ ợ ủ toàn c a các t ch c tín d ng, l ủ i ích c a Nhà n ề c, quy n và l ợ i ích h p pháp

ậ ề ứ ạ ố ủ ổ c a t ạ ch c, cá nhân. Pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ụ ữ ạ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ệ ng m i là công c h u hi u

ệ ợ ươ ườ ử ụ ị ả b o v l ủ i ích chính đáng c a các ngân hàng th ạ ng m i, ng i s d ng d ch v ụ

ờ ả ạ ạ ồ ả ngân hàng do các hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra đ ng th i b o đ m

ạ ộ ệ ố ổ ứ ụ ầ an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ch c tín d ng, góp ph n quan

ệ ố ự ọ ề ệ ể ả ả ố ệ tr ng vào vi c th c hi n t t chính sách ti n t qu c gia, b o đ m ki m soát

ưở ế ượ ạ đ c l m phát và tăng tr ng kinh t .

ị ườ ệ ạ ậ ớ Ngoài ra, th tr ng ngân hàng Vi t Nam m i đang trong giai đo n v n hành

ậ ủ ị ườ ẽ ủ ự ộ ố theo quy lu t c a th tr ạ ng, s tác đ ng/chi ph i m nh m c a Ngân hàng Nhà

ệ ợ ụ ủ ế ạ ướ n c; vi c l i d ng vai trò c a các trung gian tài chính, tình tr ng thi u thông tin

ể ụ ợ ế ạ ạ ủ c a khách hàng đ tr c l ứ i càng làm cho tình tr ng kinh doanh thi u đ o đ c

ạ ộ ơ ộ ể ệ Vi t Nam tr ở trong ho t đ ng ngân hàng có c h i phát tri n. Trong khi đó, “

ị ườ ủ ạ ễ ộ thành m t th tr ạ ng d tính cho đ lo i hàng hóa và thói quen kinh doanh l c

ườ ỗ ạ ư ậ ữ ẳ ườ ậ h u. Trong môi tr ng kinh doanh h n t p nh v y, ch ng nh ng ng i tiêu

ườ ắ ị ệ ạ ộ ị ứ ạ dùng, ng ứ i kinh doanh đ ng đ n b thi t h i mà đ o đ c xã h i b xói mòn,

ậ ị ự ả ậ ờ ứ ủ ủ ơ pháp lu t b khinh nh n và hình nh c a c quan công l c trong nh n th c c a

ườ ị ả ầ ề ạ ố ng i dân cũng có ph n b nh h ng ấ ưở ” [73, tr.771] thì v n đ ch ng c nh tranh

ạ ạ ạ ố ạ ộ không lành m nh nói chung, ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ế ầ ả ượ ơ ự ệ ngân hàng nói riêng, h n lúc nào h t c n ph i đ c th c hi n nhanh chóng đ ể

ườ ề ợ ủ ữ ạ ườ làm cho môi tr ng kinh doanh minh b ch, quy n l i c a nh ng ng i kinh

ườ ượ ả ệ ố ơ doanh chân chính và ng i tiêu dùng đ c b o v t t h n.

ổ ứ ụ ứ ậ ị ấ nghiêm c m các Lu t các T ch c tín d ng năm 2010 chính th c quy đ nh “

ạ ộ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ” và giao cho

ị ướ ẫ ụ ể ề ạ ủ Chính ph quy đ nh h ạ ng d n c th v hành vi c nh tranh không lành m nh và

ố ớ ử ữ ữ ứ ệ ề bi n pháp x lý đ i v i nh ng hành vi này. Tuy nhiên, nh ng nghiên c u v lý

ạ ộ ề ạ ự ễ ạ ậ lu n và th c ti n v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và

ạ ộ ủ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ư ượ ứ th ng m i Vi t Nam ch a đ c quan tâm thích đáng. Các nghiên c u v ch ề ủ

ỉ ề ậ ể ướ ữ ế ặ ạ ớ ớ ề đ này m i ch đ c p đ n nh ng m t/khía c nh khác nhau đ h ng t i gi ả i

ề ượ ữ ế ấ ệ ậ ặ quy t nh ng v n đ đ ứ c đ t ra trong các nghiên c u này. Do v y, vi c làm rõ

ọ ủ ệ ề ạ ạ ị ơ ở c s khoa h c c a vi c quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh cũng

ư ế ệ ạ ạ ố ạ ộ nh tìm ki m các bi n pháp ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ở ệ ệ ệ ầ ế ậ ngân hàng Vi t Nam hi n nay là vi c làm c n thi ự t, có ý nghĩa lý lu n và th c

ễ ắ ti n sâu s c.

ừ ứ ữ ự ề ọ T nh ng phân tích trên, nghiên c u sinh l a ch n đ tài “ Pháp lu t vậ ề

ạ ộ ủ ố ạ ạ ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ệ ứ ế ậ ộ ” làm n i dung nghiên c u cho lu n án ti n sĩ Ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam

ậ ọ lu t h c.

ụ ứ ụ ệ 2. M c đích và nhi m v nghiên c u

ụ ứ 2.1. M c đích nghiên c u

ứ ủ ữ ụ ề ậ ấ ậ ự M c đích nghiên c u c a lu n án là làm rõ nh ng v n đ lý lu n và th c

ễ ủ ạ ộ ạ ạ ậ ố ti n c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ệ ơ ở ề ấ ủ c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam trên c s đó đ xu t các nhóm gi ả i

ậ ề ệ ạ ạ ầ ố pháp góp ph n hoàn thi n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ể ủ ạ ộ ề ệ ợ ớ ệ ho t đ ng ngân hàng phù h p v i đi u ki n phát tri n c a Vi t Nam.

ứ ệ ụ 2.2. Nhi m v nghiên c u

ề ươ ệ ố ệ ế ậ ậ ấ M t làộ , v ph ng di n lý lu n, lu n án ti n hành h th ng hóa các v n đ ề

ề ạ ạ ạ ạ ậ ố lý lu n v c nh tranh không lành m nh, ch ng c nh tranh không lành m nh đ ể

ả ủ ậ ạ ả ấ ộ làm rõ b n ch t, n i dung, nguyên nhân, h u qu c a c nh tranh không lành

ạ ộ ự ầ ạ ế ề ả ỉ m nh trong ho t đ ng ngân hàng; phân tích s c n thi ằ t ph i đi u ch nh b ng

ậ ố ớ ạ ộ ạ ạ pháp lu t đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ố ậ ề ự ự ế ệ ộ hàng, các nhân t ố tác đ ng đ n vi c xây d ng và th c thi pháp lu t v ch ng

ơ ấ ạ ị ộ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; xác đ nh c c u (n i

ế ị ủ ạ ạ ậ ố dung hay các ch đ nh) c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ề ự ẽ ế ễ ậ Hai là, v th c ti n, lu n án s ti n hành phân tích, đánh giá, so sánh các

ủ ậ ị ệ ế ệ ệ ạ ố quy đ nh c a pháp lu t Vi t Nam hi n hành liên quan đ n vi c ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi ệ t

ấ ượ ấ ậ ữ ạ ằ ả Nam theo tiêu chí ch t l ng và kh thi nh m làm rõ nh ng b t c p, h n ch ế

ậ ề ủ ạ ạ ị ố trong các quy đ nh c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ệ ư ầ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam. S u t m, tìm

ụ ệ ế ể ệ ạ ạ ặ ạ ki m các v vi c ho c các bi u hi n c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ể ứ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ậ ng m i đ làm minh ch ng cho các l p

ậ ậ ọ lu n khoa h c trong lu n án.

ứ ề ấ ả ự ự ầ Ba là, nghiên c u đ xu t các gi i pháp góp ph n xây d ng và th c thi pháp

ậ ề ạ ộ ủ ạ ố ạ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ệ ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam.

ứ ươ ự ự B n làố , nghiên c u so sánh ph ng pháp xây d ng và th c thi pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ủ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ướ ữ ữ ể ệ ươ th ạ ng m i các n c đ tìm ra nh ng kinh nghi m hay, nh ng ph ng pháp

ụ ở ể ạ ạ ố ệ ch ng c nh tranh không lành m nh có th áp d ng Vi t Nam.

ố ượ ạ ứ 3. Ph m vi và đ i t ng nghiên c u

ứ ạ 3.1. Ph m vi nghiên c u

ứ ữ ự ề ề ấ ậ ậ ễ Đ tài t p trung nghiên c u và làm rõ nh ng v n đ lý lu n và th c ti n

ậ ề ạ ộ ạ ạ ố ủ c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ể ệ ạ ả ạ ượ đ c th hi n trên các khía c nh: i) Mô t ạ hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ậ ề ứ ộ ố ạ trong ho t đ ng ngân hàng; ii) Nghiên c u n i dung pháp lu t v ch ng c nh

ơ ế ự ạ ộ ạ ậ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; iii) C ch th c thi pháp lu t

ạ ộ ủ ạ ạ ố ề v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ạ hàng th ng m i.

ạ ộ ệ ậ ượ ử ụ Khái ni m ho t đ ng ngân hàng trong lu n án đ ớ ồ c s d ng đ ng nghĩa v i

ổ ứ ủ ụ ậ ậ ị ứ quy đ nh c a Lu t các T ch c tín d ng năm 2010, nghĩa là, lu n án nghiên c u

ạ ộ ử ề ạ ậ ạ ấ hành vi c nh tranh không lành m nh trong các ho t đ ng nh n ti n g i, c p tín

ứ ả ị ụ ụ d ng và cung ng d ch v thanh toán qua tài kho n.

ạ ộ ạ ậ ạ ố Pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ạ ượ ế ậ ướ ế ị ộ ủ c a các ngân hàng th ng m i đ c ti p c p d ủ ộ i góc đ là m t ch đ nh c a

ậ ạ ượ ạ ộ ụ Lu t C nh tranh đ ạ ộ c áp d ng trong ho t đ ng ngân hàng, trong đó có ho t đ ng

ủ ươ ượ ế ậ ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i và đ ơ ở ế ợ c ti p c n trên c s k t h p

ữ ậ gi a lu t công và lu t t ậ ư .

ề ờ ứ ứ ề ậ ấ ậ ự V th i gian nghiên c u, Lu n án nghiên c u các v n đ lý lu n và th c

ậ ề ạ ộ ủ ễ ạ ạ ố ti n c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ể ừ ệ ứ ậ ấ hàng k t khi Vi t Nam chính th c v n hành mô hình ngân hàng hai c p theo c ơ

ế ị ườ ch th tr ế ng đ n nay.

ố ượ ứ 3.2. Đ i t ng nghiên c u

ố ượ ậ ề ạ ứ ủ ề ị Đ i t ng nghiên c u c a đ tài là các quy đ nh pháp lu t v c nh tranh

ạ ộ ữ ể ệ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và nh ng bi u hi n không lành

ạ ộ ủ ạ ạ ươ ệ m nh trong ho t đ ng c nh tranh c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam.

ệ ươ ạ ử ụ ậ ượ Khái ni m ngân hàng th ng m i s d ng trong Lu n án đ ể c hi u nh ư

ứ ụ ề ả ậ ệ ổ Kho n 3 Đi u 4 Lu t các T ch c tín d ng không phân bi t đó là ngân hàng

ươ ạ ướ ươ ạ ổ ầ th ng m i Nhà n c, ngân hàng th ng m i c ph n hay ngân hàng th ươ ng

ầ ư ướ ạ ố m i có v n đ u t n c ngoài.

ự ễ ủ ề ọ 4. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a đ tài

ệ ố ứ ề ậ ậ ố ạ Lu n án là công trình nghiên c u có tính h th ng v pháp lu t ch ng c nh

ự ặ ạ tranh không lành m nh trong lĩnh v c kinh doanh đ c thù – kinh doanh ngân hàng,

ề ủ ự ự ế ế ộ ộ ọ ặ ủ m t lĩnh v c kinh doanh có nhi u r i ro và tác đ ng tr c ti p đ n m i m t c a

ế ế ả ậ ầ ộ ổ ờ ố đ i s ng kinh t ứ ủ xã h i. Các k t qu nghiên c u c a Lu n án góp ph n b sung

ậ ề ữ ề ậ ạ ấ ố và phát tri n ể nh ng v n đ lý lu n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ơ ở ự ằ ạ ộ ọ m nh trong ho t ạ đ ng ngân hàng, là rõ c s khoa h c nh m xây d ng và t ổ

ứ ự ệ ạ ạ ậ ố ạ ộ ch c th c hi n pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ươ ệ ệ ộ ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi ậ ề t Nam trong đi u ki n h i nh p

ố ế ạ qu c t trên các khía c nh:

ỏ ề ặ ậ ấ Làm sáng t ạ ề ề ạ v m t lý lu n các v n đ v c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ạ ố ạ ậ ề trong ho t đ ng ngân hàng và pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ trong ho t đ ng ngân hàng;

ậ ề ố ơ ấ ủ ạ ộ ị Xác đ nh c c u (n i dung) c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng;

ệ ữ ạ ố ậ Phân tích và làm rõ m i quan h gi a chính sách c nh tranh và pháp lu t

ạ ộ ạ ạ ố ố ề v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; làm rõ m i

ổ ứ ệ ữ ụ ế ậ ậ ạ ạ quan h gi a Lu t C nh tranh và Lu t các T ch c tín d ng liên quan đ n c nh

ạ ộ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng;

ậ ề ố ự ạ ạ ạ Đánh giá th c tr ng pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ạ ở ệ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi ằ t Nam nh m làm rõ

ậ ề ố ế ủ ạ ạ ạ ạ ấ ậ b t c p, h n ch c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i;

ế ị ướ ậ ả ự Ki n ngh xu h ng l p pháp và các gi ậ ề ố i pháp th c thi pháp lu t v ch ng

ạ ộ ủ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ạ ở ệ ệ hàng th ng m i Vi t Nam hi n nay.

ứ ệ ả ậ ồ Ngoài ra, lu n án cũng là ngu n tài li u tham kh o trong nghiên c u và

ụ ụ ạ ạ ả ạ ọ ị ủ gi ng d y khoa h c pháp lý, ph c v cho ho ch đ nh chính sách c nh tranh c a

ơ ướ ư ươ ệ ạ các c quan nhà n c cũng nh ngân hàng th ng m i hi n nay.

ế ấ ủ ậ 5. K t c u c a lu n án

ờ ụ ệ ế ậ ậ ả ầ Ngoài l i nói đ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, Lu n án đ ượ c

ươ ế ồ k t g m 4 ch ư ng nh sau:

ươ ứ ề ổ . T ng quan tình hình nghiên c u đ tài. Ch ng 1

ươ ộ ố ấ ơ ả ề ề ậ ậ ạ ố . M t s v n đ lý lu n c b n v pháp lu t ch ng c nh tranh Ch ng 2

ạ ộ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ươ ậ ề ự ạ ạ ạ ố . Th c tr ng pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh Ch ng 3

ạ ộ ủ ươ ạ ở ệ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam.

ươ ị ướ ổ ự ứ ệ ể . Quan đi m, đ nh h ự ng xây d ng và t ch c th c hi n pháp Ch ng 4

ậ ề ạ ộ ủ ạ ố ạ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ở ệ ệ ngân hàng th ng m i Vi t Nam hi n nay.

ươ Ch ng 1

Ế Ề Ổ Ứ T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U LIÊN QUAN Đ N Đ TÀI

ứ ổ 1.1. T ng quan tình hình nghiên c u

ệ ị ườ ớ ự ủ ể ệ ạ ố Cùng v i s phát tri n c a các quan h th tr ng, vi c ch ng c nh tranh

ạ ượ ở ộ ự ư ề không lành m nh cũng đ ố c m r ng ra nhi u lĩnh v c khác nhau nh ch ng

ự ở ữ ự ệ ạ ươ ạ c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c s h u trí tu , lĩnh v c th ạ ng m i,

ự ứ ự ể ề ạ ả ố lĩnh v c b o hi m, lĩnh v c ngân hàng… Các nghiên c u v ch ng c nh tranh

ạ ượ ự ạ ộ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng đã thu hút đ ậ c s quan tâm lu n

ả ủ ề ả ọ ở ề ạ gi i c a nhi u nhà khoa h c, nhà qu n lý ả nhi u khía c nh khác nhau. Qua kh o

ủ ề ứ ề ạ ố ạ ậ ề sát các nghiên c u v ch đ pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ấ ậ trong ho t đ ng ngân hàng chúng tôi nh n th y:

ề ạ ứ ề ạ ứ ấ , đã có khá nhi u các nghiên c u v c nh tranh không lành m nh Th nh t

ậ ề ứ ạ ậ ạ ố và pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh. Các nghiên c u lý lu n v ề

ạ ạ ạ ố ậ ạ c nh tranh không lành m nh, pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh đ ượ c

ử ấ ề ạ ể ạ ạ ị ộ tri n khai trên các khía c nh l ch s v n đ c nh tranh không lành m nh, n i

ủ ứ ư ạ ậ ạ ố dung pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh nh các nghiên c u c a các

ả ư ư ễ ễ tác gi : Nguy n Nh Phát [77, 2001]; Nguy n Nh Phát và Bùi Nguyên Khánh

ặ ạ [78, 2001]; Đ ng Vũ Huân [43, 2002]; Ph m Duy Nghĩa [73, 2004, tr.865883]; Lê

ư ễ ấ Anh Tu n [99, 2009]; Nguy n Nh Phát [79, 2006, tr.2935]; Lê Danh Vĩnh và các

ự ộ c ng s [107, 2006]; Tăng Văn Nghĩa [76, 2009]…

ứ ể ạ ậ ề ạ Đi m qua các nghiên c u lý lu n v c nh tranh không lành m nh và pháp

ậ ề ề ạ ạ ố ở lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong n n kinh t ế ị ườ th tr ng Vi ệ t

ề ạ ề ạ ậ ấ ấ ố ạ Nam cho th y, các v n đ lý lu n v c nh tranh không lành m nh và ch ng c nh

ạ ượ ả ả ệ ố tranh không lành m nh đã đ c các tác gi ứ nghiên c u và gi i đáp có h th ng,

ề ạ ự ứ ễ ậ ọ ị có giá tr khoa h c và th c ti n. Các nghiên c u lý lu n v c nh tranh không lành

ậ ề ố ạ ượ ạ ạ ạ m nh và pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh đã t o đ c khuôn kh ổ

ậ ạ ề ạ ậ lý lu n pháp lu t c nh tranh không lành m nh trong n n kinh t ế ị ườ th tr ng. Các

ẽ ượ ứ ả ế ừ ơ ở ự ậ ậ ế k t qu nghiên c u này s đ c Lu n án k th a khi xây d ng c s lý lu n v ề

ạ ạ ạ ố ạ ạ c nh tranh không lành m nh và ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ệ ữ ề ỉ ặ rõ nh ng đ c thù riêng ộ đ ng ngân hàng thông qua vi c làm trong đi u ch nh pháp

ậ ố ớ ạ ộ ạ ộ ạ ạ ố lu t đ i v i ho t đ ng ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng.

ự ầ ề ầ ế ủ ứ , đã có nhi u nghiên c u nhu c u và s c n thi ạ ố t c a ch ng c nh Th haiứ

ạ ộ ạ ướ ứ ế tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Tr ứ c h t, nghiên c u m c

ự ở ộ ạ ộ ạ ộ ủ ộ ự đ t ạ do hay s m r ng c a ho t đ ng c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng

ệ ố ủ ự ự ễ ấ ị ớ ự ổ v i s n đ nh c a h th ng tài chính. Th c ti n cho th y, khu v c ngân hàng

ố ớ ệ ố ứ ộ ổ ủ ế ọ ị ị ự chi m v trí quan tr ng đ i v i h th ng tài chính. M c đ n đ nh c a khu v c

ả ưở ế ự ệ ố ự ủ ế ạ ngân hàng có nh h ng tr c ti p đ n s an toàn, lành m nh c a h th ng tài

ệ ữ ạ ớ ự ổ ắ ố ị ủ ệ ố chính. M i quan h gi a c nh tranh, quy t c pháp lý v i s n đ nh c a h th ng

ủ ề ượ ự ẽ ấ ạ ậ ộ tài chính là ch đ đ c s quan tâm r t m nh m trong các cu c tranh lu n nh ư

ủ nghiên c u “ứ Competition and regulation in banking” c a Xavier Vives, IESE

Bank competition and Financial Business School and UPF [120]. Nghiên c u “ứ

ế ủ ề ạ ộ ớ ị stability: Friend or Foes?” vi t cho H i ngh G20 v i ch đ “C nh tranh trong

ự ứ ạ ả khu v c tài chính” đ ượ ổ c t ch c t i Bali, tháng 1/2008, tác gi Thorsten Beck

ệ ữ ề ố ự ấ ỉ ự [119] đã ch rõ s không rõ ràng và d báo v m i quan h gi a c u trúc th ị

ườ ủ ệ ố ớ ự ổ ạ ị tr ng và chính sách c nh tranh v i s n đ nh c a h th ng ngân hàng. Tác gi ả

ằ ở ữ ạ ơ ượ ẽ ẫ ở ộ ỉ cũng ch ra r ng ạ ộ nh ng n i ho t đ ng c nh tranh đ ế c m r ng thì s d n đ n

ễ ị ổ ỡ ệ ố ở ộ ệ ạ tình tr ng d b đ v mang tính h th ng và cũng chính vi c m r ng m c đ ứ ộ

ệ ố ẽ ẫ ự ế ệ ả ạ c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng s d n đ n h qu là h th ng giám sát ngân

ự ậ ị ượ ệ hàng, các quy đ nh pháp lu t trong lĩnh v c này không phát huy đ ả c hi u qu ,

ấ ạ ậ ậ ậ ố ọ ầ ấ các qu c gia c n th n tr ng trong ế th m chí là th t b i. K t lu n này cho th y,

ở ộ ệ ự ự vi c m r ng t do kinh doanh trong khu v c ngân hàng, b i l ở ẽ ứ ộ ở ộ , m c đ m r ng

ạ ộ ẽ ẫ ự ế ạ ạ ho t đ ng c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng s d n đ n hàng lo t các hành vi

ủ ạ ổ ứ ạ c nh tranh không lành m nh c a các t ụ . ch c tín d ng

ự ầ ế ế ạ ả ạ ạ ả ị S c n thi t ph i quy đ nh c hành vi h n ch c nh tranh và c nh tranh

ổ ứ ự ả ạ ộ ậ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng trong D th o Lu t các T ch c tín

ượ ứ ủ ả ế ụ d ng cũng đ ậ c lu n gi ả rong nghiên c u c a tác gi i t Viên Th Giang [26,

ế ủ ố 2009, tr.2733]. Ngoài bài vi ứ t trên, trong nghiên c u c a Ngô Qu c K ỳ [53,

ướ ự ầ ế ơ ế ề ạ 2002] cũng đã b c đ u ầ làm rõ s c n thi ữ ỉ t và c ch đi u ch nh c nh tranh gi a

ư ượ ạ ộ ứ ẹ ạ các ngân hàng nh ng đ ứ c nghiên c u trong ph m vi h p là ho t đ ng cung ng

ề ố v n cho n n kinh t ế .

ề ự ầ ứ ế ả ạ ố Khi nghiên c u v s c n thi ạ t ph i ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ả ễ ế trong ho t đ ng ngân hàng, tác gi Nguy n Văn Tuy n [102, 2006, tr.5156] đã

ậ ố ớ ữ ệ ằ ặ ỉ ỉ ề ch ra nh ng nét đ c thù trong vi c đi u ch nh b ng pháp lu t đ i v i hành vi

ủ ổ ứ ụ ủ ổ ứ ạ c nh tranh c a các t ư ứ ộ ạ ch c tín d ng nh m c đ c nh tranh c a các t ch c tín

ừ ế ả ộ ộ ợ ộ ừ ạ ấ ụ d ng không ph i là cu c chi n m t m t m t còn mà là v a h p tác, v a c nh

ệ ủ ứ ộ ộ ướ tranh; m c đ tác đ ng/can thi p c a Ngân hàng Nhà n ạ ạ ộ c vào ho t đ ng c nh

ổ ề ệ ụ ụ ứ ự ệ ủ tranh c a các t ch c tín d ng vì m c tiêu th c hi n chính sách ti n t ố qu c

gia…

ỗ ợ ươ ự ạ ộ ươ ạ ộ D án h tr th ng m i đa biên II, B Th ng m i (nay là B Công

ươ ợ ố Ủ ứ ệ th ng) ph i h p cùng ự y ban Châu Âu th c hi n nghiên c u s ố

ự ạ Báo cáo về ASIE/2003/00711, SERV 3 “C nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng”,

ự ế ạ ị ả các quy đ nh liên quan đ n c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng ố , B n cu i cùng,

ề ậ ổ ủ ả ộ ộ Hà N i ngày 15/12/2006 [16]. N i dung c a b n Báo cáo này đ c p t ng quan

ự ạ ượ ấ ề ạ v c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c ngân hàng, phân tích đ c v n đ ề

ụ ấ ạ ả ằ ạ ị qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành m nh và hành vi cung c p d ch

ệ ạ ố ụ ướ v d ạ ề i giá thành; phân tích kinh nghi m v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ơ ở ủ ố trong ho t đ ng ngân hàng c a Trung Qu c. Trên c s phân tích này Báo cáo

ế ị ả ậ ạ ự ự ki n ngh các gi i pháp xây d ng pháp lu t c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng.

ỗ ợ ươ ạ ự Cũng trong D án h tr th ứ ng m i đa biên (MUTRAP II) có nghiên c u

ủ ự ố ớ ạ ụ ị ự do hóa d ch v ngân hàng đ i v i c nh tranh trong lĩnh v c ộ “Tác đ ng c a t

ứ ộ ỉ ượ ổ ngân hàng”, Hà N i 2006 [17]. Nghiên c u này đã ch rõ đ ề ậ c t ng quan v lu t

ủ ệ ươ ề ạ ế ậ ị ạ c nh tranh c a Vi t Nam; các ph ng pháp ti p c n/quy đ nh v c nh tranh

ố ớ ự ủ ạ ố không lành m nh đ i v i lĩnh v c ngân hàng c a Trung Qu c; Liên minh Châu

ướ ể ổ ộ ủ Âu và c a các n c đang chuy n đ i là Ba Lan, Hungary và C ng hòa Séc.

ố ớ ủ ề Tying and other potentially unfair Trong Báo cáo cu i cùng v i ch đ “

ủ commercial practices in the retail financial service sector” c a Centre for European

ệ ể ầ ọ ỉ ị ủ Studies (CEPS) năm 2009 đã ch ra v trí, t m quan tr ng c a vi c ki m soát tình

ự ạ ạ ạ ị ẻ ụ tr ng c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c d ch v tài chính bán l mà

ở ẽ ọ ệ ố ự tr ng tâm là lĩnh v c ngân hàng, b i l , trong h th ng tài chính, ngân hàng gi ữ

ọ vai trò quan tr ng [114].

ả Các tác gi MariaEleni K. Agoraki, Manthos D. Delis và Fotios Pasiouras

ạ ộ ứ ủ ắ ạ [118] khi nghiên c u quy t c pháp lý, c nh tranh và r i ro ho t đ ng trong lĩnh

ạ ể ẳ ắ ố ổ ị ự v c ngân hàng t ả i các qu c gia chuy n đ i kh ng đ nh các quy t c pháp lý có nh

ộ ậ ớ ủ ạ ộ ả ưở ớ ữ ưở h ng đ c l p t i r i ro ho t đ ng hay chúng nh h ng t ề ơ i nh ng n i quy n

ị ườ ượ ữ ở ơ ở ồ ự l c th tr ng đ ế c chi m gi b i các ngân hàng. Trên c s ngu n d li u ữ ệ ở

ướ ấ các n ạ c Trung và Đông Âu trong giai đo n 19982005 cho th y ngân hàng và

ề ự ị ườ ướ ớ ộ ủ ứ ụ ệ ả quy n l c th tr ng h ng t i vi c làm gi m m c đ r i ro tín d ng và tình

ỡ ợ ở ứ ạ ấ ả ơ tr ng m t kh năng thanh toán/v n ấ m c th p h n.

ứ ạ ạ ạ ộ Th baứ , nghiên c u hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ươ ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. ạ ạ Các hành vi c nh tranh không lành

ạ ượ ậ ạ ị ượ ề ậ m nh đ c quy đ nh trong Lu t C nh tranh đ ậ c đ c p, phân tích và bình lu n

ứ ư ề ễ ề trong khá nhi u nghiên c u nh : Nguy n Ki u Giang [23, 2007, tr.1319]; Viên

ế ứ ề ấ ố Th Giang [27, 2011, tr. 2026]… ặ ấ Các nghiên c u này đ u th ng nh t khi đ t v n

ạ ộ ế ạ ứ ự ơ ề đ nghiên c u c ch c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng là: Ho t đ ng ngân

ề ủ ự ứ ệ ẩ ở ộ hàng là lĩnh v c kinh doanh n ch a nhi u r i ro. Vi c cho phép hay m r ng

ề ự ự ầ ượ ệ ặ quy n t do kinh doanh trong lĩnh v c ngân hàng c n đ ả c đ t trong vi c b o

ạ ộ ệ ố ự ổ ủ ị ạ ả đ m duy trì s n đ nh c a h th ng tài chính mà ho t đ ng ngân hàng là h t

ữ ả ưở ự ừ ạ nhân trung tâm. Nh ng nh h ng tiêu c c t hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ẽ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ấ ng m i s tác đ ng x u

ệ ố ở ộ ề ự ầ ế ế đ n h th ng tài chính. Vì th , yêu c u m r ng quy n t ạ ộ do ho t đ ng ngân

ạ ộ ự ổ ẫ ả ả ị ủ hàng hay b o đ m duy trì s n đ nh c a ho t đ ng ngân hàng v n còn đang là

ề ẽ ượ ử ụ ệ ể ậ Lu n đi m này s đ ứ c s d ng trong vi c đánh giá m c ấ v n đ gây tranh cãi.

ưở ạ ộ ủ ạ ạ ộ ả đ nh h ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ề ệ ố ớ ử ạ ấ ị hàng, nh t là quy đ nh v bi n pháp x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ậ ạ ả ơ ở ệ ủ ữ m nh trong ho t đ ng ngân hàng; lu n gi i c s cho nh ng can thi p c a Ngân

ướ ả ấ ớ ướ ề hàng Nhà n ơ c v i tính ch t là c quan qu n lý nhà n ạ ộ c v ho t đ ng ngân

ứ ơ ế ư ạ ố hàng ở ướ n ạ c ta cũng nh nghiên c u c ch ch ng c nh tranh không lành m nh

ệ ệ ả ạ ạ ả ả ố ợ phù h p sao cho vi c ch ng c nh tranh không lành m nh b o đ m hi u qu và

ưở ớ ệ ố ệ ố ủ ự ả không nh h ng t i h th ng ngân hàng và các khu v c khác c a h th ng tài

chính.

ậ ề ứ ạ ậ ố Th tứ ư, các nghiên c u lý lu n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ậ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. Lý lu n pháp

ậ ề ạ ạ ố ượ ư ễ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh đã đ c PGS.TS. Nguy n Nh Phát,

ề ậ ấ ặ TS. Lê Anh Tu n, TS. Đ ng Vũ Huân, PGS.TS. Bùi Nguyên Khánh... đ c p và

ơ ở ề ậ ọ ứ làm rõ trong nhi u công trình nghiên c u. Đây là c s lý lu n quan tr ng cho

ậ ố ớ ế ề ữ ệ ặ ơ ỉ vi c làm rõ nh ng đ c thù trong c ch đi u ch nh pháp lu t đ i v i hành vi

ạ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Nhìn chung, các nghiên

ậ ề ạ ạ ậ ố ạ ộ ứ c u lý lu n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ượ ự ệ ạ ngân hàng đ c th c hi n trên các khía c nh sau:

ươ ề ấ ề ạ ế ậ ị M t làộ ỉ , ch rõ ph ng pháp ti p c n/quy đ nh v v n đ c nh tranh không

ự ầ ự ấ ạ ợ lành m nh trong lĩnh v c ngân hàng là hành vi tiêu c c c n ngăn c m. Đây là g i

ố ớ ả ị ướ ề ạ ị ý có giá tr tham kh o đ i v i Ngân hàng Nhà n c khi quy đ nh v c nh tranh

ạ ộ ạ ở ệ ệ ể không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam hi n nay. Đi n hình cho

ướ ỗ ợ ươ ự ạ xu h ứ ủ ng này là nghiên c u c a D án h tr th ng m i đa biên (MUTRAP II)

ủ ự ộ ố ớ ạ ụ ị Tác đ ng c a t do hóa d ch v ngân hàng đ i v i c nh tranh có nghiên c u “ứ

ế ự trong lĩnh v c ngân hàng ộ ”, Hà N i 2006; Viên Th Giang [30, 2012] đã làm rõ

ệ ủ ạ ạ ả ấ ấ ẩ ơ h n b n ch t pháp lý, d u hi u c a hành vi c nh tranh không lành m nh; th m

ố ớ ử ề ệ ạ ạ ạ quy n và bi n pháp x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ộ đ ng ngân hàng.

ệ ữ ề ố ứ ạ ậ Hai là, nghiên c u v m i quan h gi a chính sách c nh tranh và pháp lu t

ứ ự ề ậ ạ c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng. Nhìn chung, các nghiên c u này đã đ c p

ứ ộ ệ ữ ề ố ữ ạ ế đ n nh ng m c đ khác nhau v m i quan h gi a chính sách c nh tranh và pháp

ậ ạ ả ự lu t c nh tranh cho khu v c ngân hàng. Nhóm tác gi Elena Carletti và Xavier

ự ộ ỉ ượ ễ ờ Vives [117] ch rõ trong m t th i gian dài, lĩnh v c ngân hàng đ ụ c mi n áp d ng

ệ ạ ở ả ế ố ữ ạ ự ổ ấ ị chính sách c nh tranh b i vi c gi i quy t t t nh t gi a c nh tranh và s n đ nh

ệ ố ơ ở ứ ệ ế ế ủ c a h th ng ngân hàng. Trên c s nghiên c u vi c thi ạ t k chính sách c nh

ụ ủ ệ ạ ướ ả tranh và vi c áp d ng chính sách c nh tranh c a các n c EU các tác gi ấ nh n

ự ầ ạ ế ố ớ ụ ự ạ ả m nh s c n thi t ph i áp d ng chính sách c nh tranh đ i v i khu v c tài chính.

ơ ở ự ề ệ ạ Trên c s kinh nghi m v chính sách c nh tranh trong khu v c tài chính mà

ự ể ọ ố ả ủ tr ng tâm là lĩnh v c ngân hàng c a các qu c gia phát tri n các tác gi Mamico

YokoiArai và Takeshi Kawana [117] trong nghiên c u “ứ Competition Policy in the

ủ ữ ư ặ ậ ị ạ ộ Banking Sector of Asia” đã đ a ra nh n đ nh nh ng nét đ c thù c a ho t đ ng

ấ ế ế ậ ữ ắ ngân hàng không nh t thi ả t ph i thi ặ ố ớ t l p nh ng quy t c nghiêm ng t đ i v i

ự ữ ế ạ ạ ỉ chính sách c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng và ch rõ nh ng h n ch trong

ự ạ chính sách c nh tranh cho khu v c ngân hàng.

ứ ố ủ ố ộ ỉ Nghiên c u các nhân t ậ ế ự ề chi ph i, tác đ ng đ n s đi u ch nh c a pháp lu t

ạ ộ ạ ố ạ ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng cũng đã

ả ượ đ c các tác gi MariaEleni K. Agoraki, Manthos D. Delis và Fotios Pasiouras

ạ ộ ứ ủ ắ ạ [118] khi nghiên c u quy t c pháp lý, c nh tranh và r i ro ho t đ ng trong lĩnh

ạ ể ẳ ắ ố ổ ị ự v c ngân hàng t ả i các qu c gia chuy n đ i kh ng đ nh các quy t c pháp lý có nh

ộ ậ ớ ủ ạ ộ ả ưở ớ ữ ưở h ng đ c l p t i r i ro ho t đ ng hay chúng nh h ng t ề ơ i nh ng n i quy n

ị ườ ượ ữ ở ơ ở ồ ự l c th tr ng đ ế c chi m gi b i các ngân hàng. Trên c s ngu n d li u ữ ệ ở

ướ ấ các n ạ c Trung và Đông Âu trong giai đo n 19982005 cho th y ngân hàng và

ề ự ị ườ ướ ớ ộ ủ ứ ụ ệ ả quy n l c th tr ng h ng t i vi c làm gi m m c đ r i ro tín d ng và tình

ỡ ợ ở ứ ạ ấ ả ơ tr ng m t kh năng thanh toán/v n ấ m c th p h n.

ạ ộ ậ ạ ứ ề Các nghiên c u v chính sách và pháp lu t c nh tranh trong ho t đ ng ngân

ượ ứ ề ậ ươ ố ầ ủ ề ạ hàng đã đ c các nghiên c u đ c p t ng đ i đ y đ trên nhi u khía c nh khác

ớ ặ ủ ừ ư ở ỗ ự ể ể ợ nhau phù h p v i đ c đi m phát tri n c a t ng khu v c cũng nh ố m i qu c

ế ả ư gia. N u nh các tác gi MariaEleni K. Agoraki, Manthos D. Delis và Fotios

ớ ủ ề ậ ề ạ ứ ề ấ Pasiouras [118] nghiên c u, đ c p các v n đ pháp lý v c nh tranh v i r i ro

ạ ộ ạ ổ ở ể ố ho t đ ng ngân hàng t i các qu c gia chuy n đ i Trung và Đông Âu và làm rõ

ệ ữ ủ ề ự ạ ộ ị ườ ố m i quan h gi a r i ro ho t đ ng ngân hàng, quy n l c th tr ng và các quy

ứ ủ ả ắ t c pháp lý thì nghiên c u c a các tác gi Mamico YokoiArai và Takeshi Kawana

[117] trong nghiên c u “ứ Competition Policy in the Banking Sector of Asia” l i làmạ

ố ớ ụ ự ạ ạ rõ quá trình áp d ng chính sách c nh tranh đ i v i khu v c ngân hàng t i các

ạ ề ậ ệ ề ế ấ ộ ướ n c Châu Á l i đ c p m t cách khá toàn di n các v n đ liên quan đ n chính

ư ệ ự ự ụ ạ sách c nh trong lĩnh v c ngân hàng nh vi c xây d ng và áp d ng chính sách

ự ữ ứ ế ả ầ ộ ạ c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng. M t trong nh ng k t qu nghiên c u c n

ả ở ỗ ả ệ ượ đ c tham kh o trong công trình này là ch các tác gi ụ đã làm rõ vi c áp d ng

ố ớ ậ ạ ự ủ Lu t c nh tranh đ i v i lĩnh v c ngân hàng; vai trò c a Ngân hàng Trung ươ ng

ạ ộ ậ ạ ụ ệ ả ả trong vi c áp d ng Lu t c nh tranh và b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng; s ự

ủ ướ ề ả ệ ườ ấ ả tham gia c a ngân hàng n c ngoài; v n đ b o v ng ể i tiêu dùng và b o hi m

ề ử ti n g i.

ứ ề ạ ậ ả ố Khi kh o sát các nghiên c u v pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ứ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i, nghiên c u sinh

ộ ố ấ ậ ề ề ậ ạ ậ ấ ố nh n th y, m t s v n đ lý lu n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ư ạ ượ ư ự ầ ề ậ ế m nh trong ho t đ ng ngân hàng còn ch a đ c đ c p nh s c n thi ả t ph i

ậ ố ớ ề ạ ằ ố ỉ ạ ạ ộ đi u ch nh b ng pháp lu t đ i v i ho t đ ng ch ng c nh tranh không lành m nh

ậ ề ạ ộ ủ ệ ể ặ ố trong ho t đ ng ngân hàng; khái ni m và các đ c đi m c a pháp lu t v ch ng

ố ợ ế ạ ơ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; c ch ph i h p và x ử

ạ ộ ạ ạ lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng…

ứ ủ ệ ậ ướ ế Ba là, nghiên c u kinh nghi m l p pháp c a các n c liên quan đ n pháp

ậ ề ạ ộ ủ ạ ố ạ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ủ ộ ố ế ớ ố ngân hàng th ự ng m i c a m t s khu v c và qu c gia trên th gi i cũng đã

ỗ ợ ươ ứ ủ ự ọ ượ đ ư c các nhà khoa h c quan tâm nh nghiên c u c a D án h tr th ạ ng m i

ủ ự ộ ụ ị ố ớ ạ do hóa d ch v ngân hàng đ i v i c nh đa biên (MUTRAP II), Tác đ ng c a t

ự ủ ữ ề ộ tranh trong lĩnh v c ngân hàng ệ ứ , Hà N i 2006; nghiên c u c a Ki u H u Thi n

ướ ữ ứ ế ả ộ [90, 2012]… D i góc đ pháp lý, nh ng k t qu nghiên c u này đã giúp ích cho

ứ ậ ượ ướ ủ ậ ướ nghiên c u sinh nh n ra đ c xu h ng l p pháp c a các n ừ c sao cho v a

ạ ộ ả ừ ệ ạ ạ ố ả ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng hi u qu v a ph i

ị ườ ủ ả ặ ở ệ ph n ánh đ c thù c a th tr ng ngân hàng Vi t Nam.

ứ ự ự ự ễ ệ ạ ậ ậ , nghiên c u th c tr ng pháp lu t và th c ti n th c hi n pháp lu t Th nămứ

ạ ộ ủ ạ ố ạ ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ở ệ ượ ể ệ ạ ngân hàng th ng m i Vi t Nam đ c th hi n trên các khía c nh:

ệ ữ ự ậ ậ ạ ố ề Làm rõ th c tr ng m i quan h gi a lu t chung và lu t riêng trong đi u

ạ ộ ủ ạ ỉ ạ ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ngân hàng th ng m i.

ề ạ ạ ộ ị ạ N i dung quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ứ ử ế ạ ạ Nghiên c u các ch tài x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ự ử ạ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ễ ng m i. Th c ti n x lý hành vi

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ỉ ừ ạ ạ ở ử ư ạ ạ th ớ ng m i m i ch d ng l ụ ệ x ph t vi ph m hành chính mà ch a có v vi c i

ầ ồ ườ ệ ạ ự ố ớ ứ yêu c u b i th ng thi ệ t h i hay truy c u trách nhi m hình s đ i v i hành vi

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ể ử ể ạ ạ th ạ ạ ng m i. Đ có th x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ệ ả ạ ỏ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ả ng m i có hi u qu đòi h i ph i dành

ề ả ạ ạ ộ i thích cho tòa án quy n gi m t hành vi là c nh tranh không lành m nh mà v ề

ự ấ ẩ ớ ườ ề ạ ứ ả b n ch t là trái v i chu n th c thông th ạ ng v đ o đ c kinh doanh trong ho t

ệ ề ệ ạ ộ ộ ớ ấ ơ ộ đ ng ngân hàng – m t khái ni m r ng h n nhi u so v i khái ni m c nh tranh b t

ả ụ ệ ế ế ử ụ s d ng án l ợ h p pháp; ệ khi gi ạ i quy t các v vi c liên quan đ n hành vi c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ự ố ớ ứ ệ và truy c u trách nhi m hình s đ i v i pháp nhân .

ự ứ ự ệ ễ ậ ạ ố Nghiên c u th c ti n th c hi n pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i đã đ ượ c

ứ ề ậ ộ ố ư ế ễ m t s nghiên c u đ c p nh : Nguy n Thanh Tú [95, tr.5664]; Viên Th Giang

[33, tr.1319]…

ề ự ứ ễ ệ ậ ố ạ ự Trong các nghiên c u v th c ti n th c hi n pháp lu t ch ng hành vi c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ứ ủ ế ậ ề ạ ữ ề ệ ấ thì nghiên c u c a Ki u H u Thi n [90, 2012] ti p c n v n đ c nh tranh không

ạ ướ ộ ọ ế ố lành m nh d i góc đ khoa h c kinh t ơ ả ủ . Thành công c b n c a cu n sách này

ượ ưở ủ ườ ế là phân tích đ ứ ộ ả c m c đ nh h ng c a môi tr ạ ng kinh doanh đ n tình tr ng

ự ệ ạ ượ ế ề ạ c nh tranh không lành m nh; th c hi n đ ả ề ể ệ c đi u tra và th hi n k t qu đi u

ề ạ ự ạ ở ệ tra v c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c ngân hàng Vi ộ t Nam. M t

ứ ư ữ ể ấ ậ ả ứ trong nh ng đi m đáng l u ý là, nghiên c u này đã kh o sát cho th y nh n th c

ạ ộ ạ ấ ề ạ v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ở ướ n c ta là khá th p.

ề ả ệ ậ ố ứ , nghiên c u đ xu t ấ gi i pháp hoàn thi n pháp lu t ch ng hành vi Th sáuứ

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ấ ề ả ứ ề th ng m i Vi t Nam. Tình hình nghiên c u và đ xu t v gi i pháp hoàn

ạ ộ ệ ạ ạ ậ ố thi n pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ ở ệ ư ư ệ ầ hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam hi n này h u nh ch a đ ượ c

ể ủ ề ậ ứ ứ ề ạ nhi u nghiên c u đ c p. Trong ph m vi tìm hi u c a nghiên c u sinh, hi n t ệ ạ i

ộ ớ ỉ ủ ả ế ề ậ m i ch có m t bài vi ế c a tác gi t Viên Th Giang [30, ế 2012] có đ c p đ n

ậ ề ố ề ệ ạ ạ ấ v n đ hoàn thi n pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ỉ ừ ứ ớ ạ ở ệ ho t đ ng ngân hàng. Tuy nhiên, nghiên c u này m i ch d ng l vi c nêu lên i

ế ậ ề ệ ạ ả ự ầ s c n thi ố t ph i hoàn thi n pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành

ự ể ề ạ ạ ộ ế m nh trong ho t đ ng ngân hàng trên quan đi m xây d ng n n kinh t th ị

ườ ị ườ ư ề ậ ủ ả ộ tr ng, trong đó có th tr ng ngân hàng c a Đ ng ta mà ch a đ c p m t cách

ể ự ầ ế ậ ề ệ ầ ố ổ t ng th s c n thi ạ t và yêu c u hoàn thi n pháp lu t v ch ng hành vi c nh

ạ ộ ư ấ ề ệ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nh v n đ hoàn thi n pháp

ạ ộ ậ ề ạ ạ ố lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ố ươ ậ ạ ở ộ ầ ạ ớ trong m i t ớ ữ ng quan v i Lu t C nh tranh; gi a yêu c u m r ng c nh tranh v i

ả ổ ệ ố ủ ệ ả ị ổ ạ ộ vi c b o đ m n đ nh c a ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ứ ch c tín

ứ ộ ệ ủ ướ ệ ố ớ ụ d ng; m c đ can thi p c a Ngân hàng Nhà n c Vi ạ ộ t Nam đ i v i ho t đ ng

ề ạ ạ ấ ngân hàng và v n đ c nh tranh không lành m nh…

ứ ả ộ ướ Qua kh o sát n i dung các nghiên c u trong và ngoài n ấ c cho th y đây là

ề ộ ề ậ ứ ư ệ ộ ộ n i dung ch a có nghiên c u nào đ c p m t cách toàn di n v n i dung này. C ụ

th là:ể

ỉ ừ ứ ớ ề ạ ả Các nghiên c u m i ch d ng l ạ ở i kh o sát v c nh tranh không lành

ạ ướ ế ữ ệ ề ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng d ộ i góc đ kinh t Ki u H u Thi n [90,

ủ ứ ạ ấ ớ ộ ỉ ề ả 2012]; m i ch có m t vài nghiên c u v b n ch t pháp lý c a hành vi c nh tranh

ạ ộ ế ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Viên Th Giang [27, tr.2026], [30,

ề ạ ạ ậ ặ ạ ộ tr.5056] ho c bình lu n v hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ứ ủ ơ ở ủ ư ậ ạ ị ễ ngân hàng trên c s quy đ nh c a Lu t C nh tranh nh nghiên c u c a Nguy n

ứ ạ ề ạ ặ Ki u Giang [23, tr.1319] ho c nghiên c u c nh tranh không lành m nh trong lĩnh

ụ ị ẻ ủ ứ ư Tying and other potentially ự v c d ch v tài chính bán l nh nghiên c u c a “

ủ unfair commercial practices in the retail financial service sector” c a Centre for

European Studies (CEPS) năm 2009.

ướ ề ạ ạ ậ Có hai xu h ạ ộ ng l p pháp v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ừ ạ ạ ị ạ ngân hàng: i) Quy đ nh rõ t ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ủ ụ ậ ậ ạ ố ị ộ đ ng ngân hàng (Trung Qu c); ii) V n d ng quy đ nh c a Lu t C nh tranh đ ể

ả ế ụ ệ ế ạ ạ gi ạ ộ i quy t v vi c liên quan đ n c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ậ ả ộ ướ ngân hàng (Nh t B n, Đài Loan, C ng hòa Pháp, các n c Trung và Đông Âu)

ộ ố ể ướ ả ặ ơ ị ườ ự ẫ ho c ban hành m t s văn b n đ n hành đ h ẩ ng d n chu n m c th tr ng t ố i

ố ớ ể ườ ợ ủ ỗ ạ ộ thi u đ i v i ho t đ ng ngân hàng (tr ng h p c a Liên minh Châu Âu). M i xu

ư ể ề ượ ủ ự ể ậ ướ h ng đ u có u đi m và nh ố c đi m c a nó. Khi xây d ng pháp lu t ch ng

ạ ộ ứ ầ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c n căn c vào

ể ủ ị ườ ề ệ ừ ố ố đi u ki n phát tri n c a th tr ng ngân hàng t ng qu c gia – nhân t ọ quan tr ng

ự ứ ạ ẩ ậ ề ể đ hình thành các t p quán, chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng là n n

ạ ộ ể ạ ạ ị ả t ng đ xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ủ ề ệ ệ ậ ề ạ ố Trong đi u ki n c a Vi t Nam, pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không

ạ ộ ạ ướ ụ ể ị lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nên đi theo h ng quy đ nh c th hành vi

ạ ị ẩ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và quy đ nh tiêu chu n

ị ườ ố ạ ộ ủ ể ạ ổ ứ ụ th tr ng t i thi u cho ho t đ ng c nh tranh c a các t ch c tín d ng.

ứ ượ ứ ấ ả ậ Các nghiên c u đ c kh o sát trong Lu n án cho th y, các nghiên c u này

ả ế ố ệ ữ ậ ạ ố đã gi i quy t t ạ t m i quan h gi a chính sách c nh tranh và pháp lu t c nh tranh

ướ ớ ệ ế ế ạ ự trong lĩnh v c ngân hàng h ng t i vi c hình thành các thi t ch c nh tranh phù

ự ặ ư ớ ợ h p v i lĩnh v c đ c thù nh nghiên c u “ ứ Competition and regulation in banking”

Bank competition and ủ c a Xavier Vives, IESE Business School and UPF; “

ế ủ ề ớ ộ ị Financial stability: Friend or Foes?” vi ạ t cho H i ngh G20 v i ch đ “C nh

ự ứ ạ tranh trong khu v c tài chính” đ ượ ổ c t ch c t i Bali, tháng 1/2008, tác gi ả

Thorsten Beck; MariaEleni K. Agoraki, Manthos D. Delis và Fotios Pasiouras

(2009), Regulation, competition and bank risktaking in transition countries, MPRA

Paper No.16495, http://mpra.ub.unimuenchen.de/16495/...

ề ầ ả ượ ấ ư ượ ề Tuy nhiên, còn nhi u v n đ c n ph i đ ư c làm rõ nh ng ch a đ c quan

ạ ộ ề ạ ề ậ ư ạ ậ tâm đ c p nh : lý lu n v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ơ ấ ậ ộ ố ả ộ ưở ớ hàng; lý lu n, c c u (n i dung), các nhân t tác đ ng/ nh h ng t ậ i pháp lu t

ạ ộ ạ ạ ố ự ễ ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; đánh giá th c ti n

ạ ộ ủ ạ ạ ậ ố pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ở ệ ệ ữ ạ ố ngân hàng th ng m i Vi ậ t Nam trên các khía c nh: M i quan h gi a Lu t

ổ ứ ụ ề ạ ạ ậ ố ạ C nh tranh và Lu t các T ch c tín d ng v ch ng c nh tranh không lành m nh

ứ ộ ợ ư ạ ộ ể ợ ạ trong ho t đ ng ngân hàng; m c đ phù h p hay không phù h p ( u đi m và h n

ế ủ ạ ộ ạ ạ ậ ố ch ) c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ư ữ ủ ể ạ hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i; nguyên nhân c a nh ng u đi m và h n

ế ủ ạ ạ ậ ố ạ ộ ch c a pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ươ ạ ở ệ ậ ả ề ự ầ ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam; lu n gi i v s c n thi ế t

ả ự ổ ổ ứ ậ ề ự ệ và các gi ể ề i pháp t ng th v xây d ng và t ố ch c th c hi n pháp lu t v ch ng

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ệ th ng m i Vi t Nam hi n nay.

ệ ậ ả ự ữ ề ễ ề ậ ấ ậ ố Vi c lu n gi ạ i nh ng v n đ lý lu n và th c ti n v pháp lu t ch ng c nh

ạ ộ ủ ạ ổ ứ ụ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ầ ch c tín d ng c n

ắ ớ cân nh c t i các y u t ế ố :

ạ ộ ạ ạ ố ớ ệ Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng v i vi c

ạ ộ ệ ố ả ổ ứ ả b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ụ ch c tín d ng, nghĩa là

ạ ộ ệ ạ ạ ị vi c quy đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng có

ả ả ố ư ể ả ả ườ ph i là gi i pháp t i u đ b o đ m môi tr ng kinh doanh ngân hàng an toàn,

ẳ ươ ạ ạ ủ bình đ ng cho các ngân hàng th ng m i hay nó l ữ i là nguyên nhân c a nh ng

ị ườ ấ ổ b t n trên th tr ng ngân hàng?

ạ ạ ậ ố ị ở Nên quy đ nh pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh Vi ệ t

ướ ụ ể ừ ữ ị ị Nam theo h ng nào, quy đ nh c th t ng hành vi hay quy đ nh nh ng nguyên

ị ướ ạ ạ ị ắ t c mang tính đ nh h ng xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng?

ứ ủ ệ ộ ướ ự ệ ộ M c đ can thi p/tác đ ng c a Ngân hàng Nhà n ứ c khi th c hi n ch c

ứ ươ ứ ả năng c a ủ mình (ch c năng ngân hàng trung ng và ch c năng qu n lý nhà

ướ ề ề ệ ạ ộ ả ưở ư ế n c v ti n t và ho t đ ng ngân hàng) có nh h ố ớ ng nh th nào đ i v i

ạ ộ ủ ả ạ ạ c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng, nó có ph i là nguyên nhân c a c nh

ạ tranh không lành m nh hay không ?

ơ ở ế ươ ứ 1.2. C s lý thuy t và ph ng pháp nghiên c u

ứ ề ơ ở ế 1.2.1. C s lý thuy t nghiên c u đ tài

ể ự ơ ở ự ứ ữ ế ệ ậ Đ th c hi n lu n án, nghiên c u sinh d a trên nh ng c s lý thuy t sau

đây:

ế ề ạ ủ ườ ế ạ ư Các lý thuy t v c nh tranh c a các tr ng phái nh : Lý thuy t c nh tranh

ườ ổ ể ế ạ ủ ệ ạ ủ c a tr ng phái c đi n mà đ i di n là lý thuy t c nh tranh c a Adam Smith,

ế ạ ủ ườ ổ ể ủ c a Jonh Stuart Mill…; lý thuy t c nh tranh c a tr ấ ng phái tân c đi n nh n

ế ự ủ ạ ộ ướ ế ầ ệ m nh đ n s can thi p/tác đ ng c a Nhà n c vào các quá trình kinh t ả c n ph i

ự ự ủ ể ủ ề ả ả b o đ m s t do kinh doanh c a các ch th kinh doanh trong n n kinh t ế ;

ườ ế ự ủ ệ ạ ấ ướ tr ng phái Keynes nh n m nh đ n s can thi p c a Nhà n ư ộ c nh m t gi ả i

ủ ệ ế ấ ả ằ ạ ỏ pháp nh m thoát kh i tình tr ng kh ng ho ng, th t nghi p, suy thoái kinh t …;

ế ạ ự lý thuy t c nh tranh t do…

ề ự ể ủ ướ Các quan đi m v t do kinh doanh và vai trò c a Nhà n ề c trong n n

kinh t ế ị ườ th tr ng;

ủ ể ả ướ ệ ề Quan đi m c a Đ ng và Nhà n c Vi ệ ự t Nam v xây d ng và hoàn thi n

ể ế ướ ị ườ ủ ộ th ch kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa, trong đó có th tr ng tài

ị ườ ọ chính mà th tr ng ngân hàng là tr ng tâm.

ừ ơ ở ự ế ậ ả ứ ế T c s lý thuy t, Lu n án xây d ng ba gi thuy t nghiên c u sau đây:

ậ ề ạ ộ ạ ạ ố Pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ệ ớ ề hàng có nhi u khác bi ự t so v i các lĩnh v c kinh doanh khác.

ậ ề ạ ố ị ạ ạ Các quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ở ệ ứ ư ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam ch a đáp ng đ ượ c

ạ ộ ủ ạ ầ ạ ố ổ ứ yêu c u ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng c a các t ch c này.

ự ệ ạ ố ị ạ ể Vi c xây d ng các quy đ nh riêng đ ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ạ ở ệ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi ầ t Nam là c n

thi t.ế

ừ ả ả ờ ế ậ ứ T gi ứ thuy t nghiên c u, Lu n án tr l ỏ i cho các câu h i nghiên c u sau

đây:

ấ ủ ạ ạ ộ ạ ả B n ch t c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ậ ề ố ạ ộ ạ ạ gì? Pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ế ị ữ ể ặ ồ ộ gì, nó có đ c đi m và bao g m nh ng n i dung/ch đ nh nào?

ậ ề ạ ố ị ạ ạ Các quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ứ ượ ạ ầ ố ộ đ ng ngân hàng có đáp ng đ ạ c yêu c u ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ự ễ ạ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ự ng m i không? Th c ti n th c

ậ ề ố ạ ộ ệ ạ ạ hi n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ệ ữ ề ấ ủ c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam đã phát sinh nh ng v n đ gì?

ậ ề ự ạ ả ạ ố ạ T i sao ph i xây d ng pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ữ ạ ạ trong ho t đ ng ngân hàng, nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ể ổ ứ ự ậ ả ầ ho t đ ng ngân hàng nào c n ph i lu t hóa và đ t ệ ch c th c hi n pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ủ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ữ ầ ả th ng m i Vi t Nam c n nh ng gi i pháp nào?

ươ ứ ề 1.2.2. Ph ng pháp nghiên c u đ tài

ử ủ ơ ở ậ ị ứ ủ ệ ể ậ Trên c s quan đi m duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s c a ch nghĩa

ề ồ ướ ể ậ Mác Lê nin, t ư ưở t ng H Chí Minh v Nhà n c và Pháp lu t; quan đi m, ch ủ

ươ ườ ố ủ ự ể ế ả tr ng đ ng l ề i chính sách c a Đ ng v xây d ng th ch kinh t ế ị ườ ng th tr

ướ ủ ộ ở ệ ệ ồ ớ ị đ nh h ng xã h i ch nghĩa Vi ậ t Nam cùng v i các ngu n tài li u đã thu th p

ộ ươ ứ ẽ ượ ậ ồ ượ đ c, n i dung các ph ng pháp nghiên c u s đ ử ụ c Lu n án s d ng bao g m:

ươ ệ ổ ứ ế ợ (1) Ph ng pháp nghiên c u gián ti p thông qua vi c t ng h p, phân tích

ư ệ ấ ư ệ ơ ấ ạ ộ ủ các t li u, nh t là t li u s c p (các báo cáo tình hình ho t đ ng c a các ngân

ươ ủ ả ạ ơ ướ ề ề ệ hàng th ng m i, c a C quan qu n lý nhà n c v ti n t ạ ộ và ho t đ ng ngân

ủ ế ươ ạ ạ hàng liên quan đ n tình hình c nh tranh c a các ngân hàng th ng m i) làm c s ơ ở

ự ự ệ ễ ạ ậ ạ ố th c ti n cho vi c đánh giá th c tr ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ạ ở ệ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam.

ươ ự ế ứ ệ ể ậ (2) Ph ng pháp nghiên c u tr c ti p thông qua vi c tìm hi u nh n th c v ứ ề

ạ ạ ươ ổ ự ế ạ ạ c nh tranh không lành m nh t i các ngân hàng th ớ ng m i; trao đ i tr c ti p v i

ứ ề ậ ặ ệ ậ ạ ứ các nhà nghiên c u v pháp lu t, đ c bi t là nghiên c u pháp lu t c nh tranh

ậ ề ơ ở ự ủ ậ ạ ằ ố nh m xây d ng c s lý lu n c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ươ ế ậ ệ ố ọ (3) Ph ộ ng pháp ti p c n h th ng, đa ngành và liên ngành khoa h c xã h i

ử ế ậ ọ ả ằ ấ ế ư ị nhân văn nh l ch s , kinh t , lu t h c nh m làm rõ b n ch t kinh t ộ , xã h i,

ủ ạ ạ ậ ạ ố pháp lý c a c nh tranh không lành m nh và pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ở ệ ứ ộ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam; đánh giá m c đ phù

ố ớ ộ ạ ậ ợ ố ợ h p hay không phù h p đ i v i n i dung pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ấ ả ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, nh t là tính kh thi c a các quy

ị đ nh này.

ươ ậ ọ ượ ử ụ ậ ố (4) Ph ng pháp so sánh lu t h c đ ằ c s d ng xuyên su t lu n án nh m

ậ ớ ế ị ướ ể ữ ợ ố đ i chi u quy đ nh pháp lu t v i các n ể c đ tìm ra nh ng đi m h p lý trong các

ậ ề ạ ố ị ạ ạ quy đ nh pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ươ ạ ượ ử ụ (5) Ph ng pháp phân tích lô gich quy ph m đ ể c s d ng đ phân tích,

ủ ệ ậ ạ ệ ư ủ đánh giá các quy ph m pháp lu t hi n hành c a Vi t Nam cũng nh c a các

ậ ề ấ ủ ằ ố ố ợ ướ n c nh m làm rõ tính phù h p, tính th ng nh t c a pháp lu t v ch ng hành vi

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ươ Ch ng 2

Ậ Ơ Ả Ộ Ố Ấ Ố Ậ Ề Ề M T S V N Đ LÝ LU N C B N V PHÁP LU T CH NG

Ạ Ộ Ạ Ạ C NH TRANH KHÔNG LÀNH M NH TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

ủ ạ ể ệ ạ ặ ạ 2.1. Khái ni m, đ c đi m c a c nh tranh không lành m nh trong ho t

ộ đ ng ngân hàng

ạ ộ ệ ạ ạ 2.1.1. Khái ni m c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng

ạ ọ ộ ị Trong khoa h c pháp lý, khi xác đ nh m t hành vi c nh tranh không lành

ạ ườ ườ ặ ố ậ ạ ặ ớ m nh ng i ta th ng đ t nó trong m t đ i l p v i hành vi c nh tranh lành

ế ạ ạ ượ ứ ả ậ ạ m nh. Cho đ n nay, c nh tranh lành m nh đ ế c nghiên c u, ti p c n, ph n ánh

ư ề ề ế ọ ượ ộ trong nhi u h c thuy t khác nhau, song đ u không đ a ra đ c n i hàm c th ụ ể

ệ ả ư ễ cho khái ni m này [43, tr.71]. Các tác gi Nguy n Nh Phát và Bùi Nguyên

ạ ạ ằ ượ ể ạ Khánh [78, tr. 30] cho r ng, c nh tranh lành m nh đ c hi u là c nh tranh trung

ự ạ ằ ợ ợ ứ ạ ứ ậ th c, công b ng, h p pháp, h p đ o đ c, t p quán kinh doanh; là hình th c c nh

ủ ẹ ề ằ ả ạ ố tranh đ p, trong sáng, c nh tranh b ng ti m năng v n có c a b n thân doanh

ừ ể ậ ọ ệ ệ ạ ạ ượ Sự nghi p. T đi n lu t h c quan ni m c nh tranh lành m nh đ ể c hi u là “

ữ ạ ợ ộ ganh đua m t cách h p pháp, trong s ch, đàng hoàng gi a các nhà kinh doanh

ử ụ ề ể ự ế ầ ị trong cùng lĩnh v c, ngành ngh đ chi m lĩnh th ph n mà không s d ng th ủ

ạ ỏ ố ủ ằ ạ ấ ờ đo n m ám, b t chính nh m lo i b đ i th , tranh giành th tr ị ườ ” [108, ng

ấ ủ ạ ạ ả ợ ạ tr.106]. B n ch t c a c nh tranh lành m nh là các hành vi c nh tranh h p pháp,

ứ ự ạ ậ ằ ạ ợ trong s ch, đàng hoàng, trung th c, công b ng, h p đ o đ c, t p quán kinh

ự ế ể ế ạ doanh. Song trên th c t , đ đánh giá th nào là trong s ch, đàng hoàng, trung

ở ẽ ự ả ả ằ ơ ậ ở ế th c, công b ng qu là không đ n gi n, b i l ể , các quan đi m ti p c n trên

ả ợ ạ ạ ậ ị ợ ề đ u có chung nh n đ nh, hành vi c nh tranh lành m nh ph i h p pháp (phù h p

ạ ứ ủ ị ậ ớ v i quy đ nh c a pháp lu t) và đ o đ c kinh doanh.

ề ạ ệ ệ ề ạ Hi n nay, có nhi u quan ni m khác nhau v c nh tranh không lành m nh

ủ ệ ạ ị [14, tr.328], [99, tr.2223] là do vi c xác đ nh tính không lành m nh c a hành vi

ệ ế ố ủ ệ ị ườ ề ộ ạ c nh tranh l thu c vào nhi u y u t c a quan h th tr ng và luôn có xu

ệ ị ườ ự ế ừ ủ ổ ộ ướ h ng thay đ i do s bi n đ ng không ng ng c a quan h th tr ng [78, tr.72]

ư ạ ả ộ ạ ộ cũng nh kh năng sáng t o trong ho t đ ng kinh doanh. Do đó, tùy thu c vào

ề ậ ố ướ ữ truy n th ng pháp lu t các n ề ạ ệ c mà có nh ng quan ni m khác nhau v c nh

ữ ạ ạ ạ ụ ể tranh không lành m nh. C nh tranh không lành m nh là nh ng hành vi c th ,

ươ ủ ể ủ ụ ạ ơ đ n ph ể ệ ng, vì m c đích c nh tranh c a các ch th kinh doanh luôn th hi n

ấ ợ ứ ủ ụ ạ ỉ tính không lành m nh (ch không ch là b t h p pháp) mà m c đích c a nó là gây

ệ ạ ự ấ ợ ố ệ ạ thi ủ ạ t h i cho đ i th c nh tranh s b t l i hay thi t h i trong kinh doanh [77,

ạ ạ ượ ậ ạ ị tr.241]. C nh tranh không lành m nh đ c đ nh nghĩa trong pháp lu t c nh tranh

ộ ậ ủ ệ ố ồ ộ ớ ủ c a C ng đ ng các qu c gia đ c l p (SNG) là hành vi c a các doanh nghi p v i

ụ ợ ấ ạ ộ ế ả ấ m c đích thu l i b t chính trong khi ti n hành ho t đ ng s n xu t, kinh doanh, vi

ạ ằ ượ ạ ọ ắ ph m nguyên t c công b ng đ ậ c tôn tr ng, vi ph m t p quán kinh doanh, vi

ề ạ ủ ạ ị ệ ạ ậ ph m quy đ nh c a pháp lu t v c nh tranh, gây ra thi t h i cho các doanh

ủ ạ ệ ả ặ ố ưở nghi p khác là đ i th c nh tranh ho c gây nh h ng uy tín kinh doanh c a h ủ ọ

[43, tr.72].

ứ ệ ề ạ ạ ậ V cách th c nh n di n hành vi c nh tranh không lành m nh cũng không

ữ ấ ố ườ ứ ủ ậ ả th ng nh t gi a các tr ng phái pháp lu t. Theo nghiên c u c a tác gi Bùi Xuân

ả ướ ườ ậ ụ ị H i [35], các n c theo tr ệ ng phái lu t l c đ a (Continental Law) quan ni m

ữ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh là nh ng hành vi đi ng ượ ạ c l ị ạ i các giá tr đ o

ụ ự ề ằ ạ ậ ố ế ứ đ c và t p quán kinh doanh truy n th ng nh m m c đích c nh tranh mà tr c ti p

ụ ể ủ ạ ế ặ ạ ố ụ ể gây h i cho các đ i th c nh tranh c th ho c khách hàng c th . Vì th ng ườ i

ườ ự ệ ạ ạ ậ ta th ộ ố ng quan ni m lĩnh v c pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh thu c

ậ ư ủ ế ế ẽ ế ự ề v lĩnh v c lu t t ả và các ch tài dĩ nhiên s ph i ch y u là các ch tài dân s ự

ắ ủ ư ồ ự ậ ườ ệ ạ ả theo nguyên t c c a lu t dân s nh b i th ng thi t h i, c i chính, công khai

ỗ ướ ệ ố ệ ậ xin l i… Các n ằ c theo h th ng thông lu t (Common Law) quan ni m r ng

ữ ụ ạ ằ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh là nh ng hành vi nh m m c đích c nh tranh

ườ ệ ạ ợ ạ và gây nguy h i cho môi tr ng kinh doanh, gây thi t h i cho l ộ i ích công c ng

ầ ế ả ị ệ ạ ộ ố ứ nói chung ch không c n thi t ph i xác đ nh nó có gây thi t h i cho m t đ i th ủ

ụ ể ệ ố ố ớ ế ộ ạ c nh tranh hay m t khách hàng c th hay không. H th ng ch tài đ i v i các

ủ ạ ạ ậ ố ướ ạ hành vi vi ph m pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh c a các n c này

ườ ự ữ ế ả ồ th ự ng bao g m các ch tài dân s , hành chính và c hình s n a.

ứ ạ ả ị ị Qua kh o sát cách th c quy đ nh/xác đ nh hành vi c nh tranh không lành

ạ ướ ướ ụ ể ừ ạ ị ủ m nh c a các n ấ c cho th y, có n c quy đ nh c th t ng hành vi c nh không

ạ ướ ề ạ ừ ư ị lành m nh, cũng có n c v a đ a ra đ nh nghĩa khái quát v c nh tranh không

ụ ể ừ ạ ạ ị ậ ạ lành m nh và quy đ nh t ng hành vi c nh tranh không lành m nh c th (Nh t

ả ướ ự ạ ạ ị B n) [9, tr.256257], có n c xác đ nh c nh tranh không lành m nh d a trên c ơ

ệ ứ ạ ị ở s án l ạ (Pháp) [46, tr.107]. Dù cách th c quy đ nh c nh tranh không lành m nh

ư ế ữ ướ ấ ả ấ ạ ề ố nh th nào đi chăng n a các n c đ u th ng nh t b n ch t c nh tranh không

ậ ạ ữ ẹ ạ ạ lành m nh là nh ng hành vi c nh tranh không đ p, trái pháp lu t c nh tranh, đi

ượ ề ạ ứ ề ệ ạ ặ ố ng c truy n th ng ho c đ o đ c kinh doanh. Quan ni m v c nh tranh không

ấ ợ ề ạ ệ ạ ộ ơ ị lành m nh r ng h n quan ni m v c nh tranh b t h p pháp, nghĩa là khi xác đ nh

ạ ạ ộ ỉ m t hành vi có ph i ả là hành vi c nh tranh không lành m nh thì không ch căn c ứ

ậ ề ủ ạ ạ ị ố vào các quy đ nh c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh mà còn

ả ự ứ ề ạ ố ượ ệ ph i d a vào truy n th ng, đ o đ c kinh doanh đ ừ c quan ni m trong t ng

ể ạ giai đo n phát tri n khác nhau.

ị ạ ậ ạ ề ả Theo quy đ nh t ạ i Kho n 4 Đi u 3 Lu t C nh tranh năm 2004, hành vi c nh

ạ ủ ệ ạ là hành vi c nh tranh c a doanh nghi p trong quá trình tranh không lành m nh “

ự ẩ ớ ườ ề ạ ứ kinh doanh trái v i các chu n m c thông th ng v đ o đ c kinh doanh, gây

ệ ạ ể ặ ướ ợ thi t h i ho c có th gây thi ệ ạ ế ợ t h i đ n l ủ i ích c a Nhà n ề c, quy n và l i ích

ủ ệ ặ ườ ạ ị ợ h p pháp c a doanh nghi p khác ho c ng i tiêu dùng” . Bên c nh quy đ nh khái

ề ạ ạ ậ ạ ệ quát v c nh tranh không lành m nh, Lu t C nh tranh năm 2004 còn li t kê các

ụ ể ể ệ ạ ẳ ạ ị hành vi c nh tranh không lành m nh c th . Có th kh ng đ nh, quan ni m và

ậ ạ ề ạ ứ ạ ậ ủ cách th c ghi nh n v c nh tranh không lành m nh theo pháp lu t c nh tranh c a

ệ ề ơ ả ủ ứ ệ ợ ớ ị Vi t Nam v c b n là phù h p v i quan ni m và cách th c quy đ nh c a pháp

ậ ướ lu t các n c.

ạ ộ ủ ổ ứ ụ ọ Ho t đ ng ngân hàng c a các t ố ớ ch c tín d ng có vai trò quan tr ng đ i v i

ị ườ ủ ị ườ ể ự s phát tri n c a th tr ng ngân hàng nói riêng, th tr ng tài chính nói chung.

ủ ể ữ ư ổ ứ ụ ả Cũng nh nh ng ch th kinh doanh khác, các t ch c tín d ng cũng ph i “ganh

ị ườ ớ ị ể đua, kình đ ch” v i các nhà kinh doanh khác trên th tr ộ ng đ giành cùng m t

ề ạ ạ ấ ả ặ ộ lo i tài nguyên s n xu t ho c cùng m t lo i khách hàng v phía mình [78, tr.16],

ả ạ ể ữ ươ ị ườ nghĩa là ph i c nh tranh đ giành, gi và v n lên trên th tr ng. Các ngân hàng

ươ ị ườ ệ ạ ạ th ng m i là doanh nghi p, kinh doanh và c nh tranh trong th tr ng hàng hóa

ệ ề ệ ạ ươ ặ đ c bi t là ti n t . Trong quá trình c nh tranh, các ngân hàng th ạ ng m i có th ể

ự ư ệ ể ế ạ ạ th c hi n các hành vi c nh tranh không lành m nh đ giành u th không công

ị ườ ả ượ ữ ầ ỏ ạ ỏ ằ ằ b ng trên th tr ng đòi h i nh ng hành vi này c n ph i đ ạ c lo i b nh m t o

ườ ề ợ ủ ủ ể ệ ả ạ ậ l p môi tr ạ ng c nh tranh lành m nh, b o v quy n l i c a các ch th tham

ị ườ gia th tr ng..

ạ ộ ề ả ạ ạ ấ V b n ch t, hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ổ ứ ư ụ ạ ố hàng c a t ạ ch c tín d ng cũng gi ng nh hành vi c nh tranh không lành m nh

ị ườ ệ ạ ộ ủ c a các doanh nghi p khác trên th tr ng. Tuy nhiên, do ho t đ ng ngân hàng là

ề ủ ạ ộ ả ưở ự ế ho t đ ng kinh doanh có nhi u r i ro, có nh h ế ng tr c ti p đ n chính sách

ế ủ ủ ệ ậ ỏ kinh t ạ vĩ mô c a Chính ph đòi h i vi c nhìn nh n, đánh giá đúng hành vi c nh

ạ ộ ủ ạ ổ ứ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ụ ch c tín d ng, trong

ươ ạ ọ đó có các ngân hàng th ấ ng m i là r t quan tr ng.

ạ ộ ạ ạ ầ Lúc ban đ u, các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ư ượ ấ ợ ể ề hàng theo nghĩa nh ngày nay đ c hi u là các hành vi b t h p pháp (Đi u 16

ấ ạ ụ ứ ử ậ ổ ồ ổ Lu t các T ch c tín d ng 1997, s a đ i 2004), nghĩa là đ ng nh t c nh tranh

ự ậ ạ ạ ớ ậ không lành m nh v i vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c ngân hàng. Khi Lu t các

ứ ổ ượ ậ ụ T ch c tín d ng năm 2010 đ ữ ạ c ban hành, thu t ng c nh tranh không lành

ạ ượ ử ụ ứ ế ậ ậ ướ m nh đã đ c s d ng chính th c và nhà l p pháp ti p c n d ộ i góc đ là hành

ự ầ ự ế ậ ấ ở ổ vi tiêu c c c n nghiêm c m. S dĩ có s thay đ i trong cách ti p c n hành vi

ạ ừ ấ ợ ạ ạ c nh tranh không lành m nh t b t h p pháp sang hành vi c nh tranh không lành

ạ ướ ướ ạ ậ ượ ị m nh là do tr c đây (tr c khi Lu t C nh tranh đ c ban hành), các quy đ nh

ậ ề ạ ượ ị ở ề ậ ả pháp lu t v c nh tranh đ c quy đ nh nhi u văn b n pháp lu t khác nhau nh ư

ươ ệ ạ ự ả ổ ậ Lu t Th ng m i, Pháp l nh Qu ng cáo…[23, tr.2528]. S thay đ i trong

ệ ợ ớ ướ ủ ướ ề ệ ậ quan ni m này là phù h p v i xu h ng chung c a các n c v nh n di n/xác

ạ ạ ị ạ đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh nói chung, hành vi c nh tranh không

ự ặ ạ lành m nh trong các lĩnh v c đ c thù nói riêng.

ệ ọ ở ệ ư ậ Hi n nay, trong khoa h c pháp lý Vi ứ t Nam ch a hình thành nh n th c

ấ ề ạ ạ ộ ố ự ả ạ th ng nh t v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. D th o

ạ ộ ề ạ ạ ị ị ị Ngh đ nh Quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ứ ử ủ ướ hàng và hình th c x lý các hành vi này c a Ngân hàng Nhà n ố c công b tháng

ằ ạ ộ ạ ạ Hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân 6/2011 cho r ng “

ủ ổ ứ ế ạ hàng là hành vi c nh tranh c a t ch c và cá nhân có liên quan đ n hành vi canh

ạ ộ ụ ạ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng vì quá ch y theo m c tiêu l ợ i

ự ậ ẩ ớ ườ ề ạ ứ nhu n mà trái v i các chu n m c thông th ng v đ o đ c kinh doanh, có nguy

ạ ế ề ệ ự ệ ệ ạ ặ ổ ổ ố ơ c gây t n h i ho c gây t n h i đ n vi c th c hi n chính sách ti n t qu c gia,

ệ ố ủ ổ ứ ụ ợ ướ an toàn c a h th ng các t ch c tín d ng, l ủ i ích c a Nhà n ề c, quy n và l ợ i

ủ ổ ứ ợ ích h p pháp c a t ch c và cá nhân khác ”.

ệ ệ ể ấ ạ ớ ọ ị V i quan ni m này d u hi u quan tr ng đ xác đ nh hành vi c nh tranh

ạ ụ ạ ợ ự ệ vì quá ch y theo m c tiêu l i nhu n không lành m nh là “ ậ ” mà th c hi n các hành

ẩ ườ ề ạ ự chu n m c thông th ứ ng v đ o đ c kinh doanh vi vi ph m “ạ ”, chúng tôi cho

ự ả ẹ ề ớ ộ ị ị ị ằ r ng, v i quy đ nh này, D th o Ngh đ nh đã thu h p quá nhi u n i hàm khái

ạ ộ ự ế ệ ạ ạ ni m c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Th c t ấ cho th y,

ủ ể ự ủ ệ ệ ạ ạ vi c th c hi n hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ch th trên th ị

ườ ụ ả ợ ự ế ể ậ tr ng không ph i lúc nào cũng vì m c tiêu l i nhu n. Trong th c t , đ gây khó

ủ ạ ứ ự ụ ệ ằ ố khăn cho đ i th c nh tranh t c là th c hi n hành vi nh m m c đích không lành

ủ ể ạ ợ ấ ụ hi sinh m c tiêu l i nhu n m nh, các ch th kinh doanh đã “ ề ả ậ ” thì v b n ch t các

ụ ạ ợ ậ ẫ ượ hành vi c nh tranh không vì m c đích l i nhu n v n đ c coi là không lành

ủ ữ ạ ạ ạ ả ấ m nh. B n ch t c a hành vi c nh tranh không lành m nh là nh ng th ủ

ươ ự ệ ấ ạ ằ ớ ứ pháp/ph ng th c th c hi n hành vi c nh tranh v i tính ch t là không công b ng,

ự ẩ ạ ườ ề ạ ứ ớ không lành m nh, trái v i chu n m c thông th ng v đ o đ c kinh doanh có

ạ ớ ả ề ợ ố ủ ạ ị ườ kh năng gây h i t i quy n l i đ i th c nh tranh trên th tr ng.

ể ệ ế ạ ấ ố ạ ề ạ Đ đi đ n th ng nh t quan ni m v c nh tranh không lành m nh trong ho t

ụ ể ự ề ộ ế ộ đ ng ngân hàng – m t lĩnh v c kinh doanh c th trong n n kinh t ấ ự mà th c ch t

ể ệ ề ủ ạ ươ ệ ạ ứ ự là quá trình đi tìm đi m khác bi t v th đo n, ph ng th c th c hi n c nh tranh

ạ ộ ể ệ ơ ả ữ ạ trong ho t đ ng ngân hàng. Đi m khác bi t c b n gi a c nh tranh không lành

ạ ộ ự ạ ớ ị m nh trong ho t đ ng ngân hàng v i các lĩnh v c khác là ở ố ượ đ i t ng b hành vi

ạ ạ ổ ứ ụ ườ ạ c nh tranh không lành m nh xâm ph m là các t ch c tín d ng, ng i tiêu dùng

ệ ố ạ ộ ư ả ầ ả cũng nh yêu c u b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ ứ ch c

ạ ộ ụ ạ ạ ắ tín d ng; hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng g n

ụ ề ớ ị ổ ứ ụ ượ ứ li n v i các d ch v ngân hàng mà t ch c tín d ng đ c phép cung ng.

ạ ộ ấ ủ ạ ạ ả B n ch t c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ủ ổ ứ ạ ộ ụ hành vi c a các t ch c tín d ng phát sinh trong ho t đ ng ngân hàng, trái pháp

ứ ậ ậ ạ ẩ ớ ự ạ lu t c nh tranh, trái v i các chu n m c đ o đ c, t p quán kinh doanh ngân hàng,

ệ ạ ả ặ ệ ạ ổ ụ ứ ố gây thi t h i ho c có kh năng thi t h i cho t ủ ạ ch c tín d ng là đ i th c nh

ị ườ ề ợ ạ ườ ử ụ ụ tranh trên th tr ng liên quan; xâm ph m quy n l i ng ị i s d ng d ch v ngân

ệ ạ ế ị ụ ề ộ ấ hàng m t cách không chính đáng thông qua vi c l m d ng quy n quy t đ nh c p

ụ ụ ế ậ ặ ả ở ị tín d ng ho c gây c n tr khách hàng ti p c n d ch v ngân hàng, không cung

ủ ụ ế ằ ầ ị ấ c p đ y đ , chính xác thông tin liên quan đ n d ch v ngân hàng nh m thu l ợ i

ề ặ ượ ấ ộ ho c thu hút v phía mình l ng khách hàng m t cách b t chính/không chính

ạ ộ ạ ạ đáng. C nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là các hành vi c ụ

ể ơ ươ ủ ổ ứ ụ ụ ằ ạ ả th , đ n ph ng c a t ch c tín d ng nh m m c đích c nh tranh, có kh năng

ưở ế ườ ủ ố ủ ạ ố ả gây nh h ạ ộ ng đ n ho t đ ng bình th ạ ng c a đ i th c nh tranh, làm r i lo n

ạ ộ ườ ủ ổ ứ ụ ạ ị ừ ho t đ ng bình th ng c a t ch c tín d ng b xâm ph m, t ế ả đó gián ti p nh

ố ủ ứ ế ồ ổ ứ ưở h ứ ng đ n ch c năng cung ng ngu n v n c a các t ụ ch c tín d ng, môi tr ườ ng

kinh doanh ngân hàng.

ủ ạ ạ ộ ể ặ ạ 2.1.2. Đ c đi m c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng

ứ ạ ộ ạ ạ ấ , c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là hành Th nh t

ủ ổ ứ ạ ộ ụ vi c a các t ạ ộ ch c tín d ng phát sinh trong ho t đ ng ngân hàng. Ho t đ ng ngân

ủ ệ ướ ượ ủ ể ự ế ắ ậ ớ hàng theo quan ni m c a các n c đ ệ c ti p c n g n v i ch th th c hi n

ạ ộ ổ ụ ứ ặ ươ ho t đ ng ngân hàng là các t ch c tín d ng ho c ngân hàng th ạ ng m i [6],

ủ ậ ệ ạ ộ ệ ị [58],… Theo quy đ nh c a pháp lu t Vi t Nam hi n hành, ho t đ ng ngân hàng là

ứ ệ ườ ộ ố ụ ệ ặ ộ vi c kinh doanh, cung ng th ng xuyên m t ho c m t s các nghi p v sau

ụ ề ấ ứ ị ậ đây: a) Nh n ti n g i; ử b) C p tín d ng; ụ c) Cung ng d ch v thanh toán qua tài

kho n. ả

ạ ộ ụ ứ ủ ữ ể ặ ị ị Là ho t đ ng cung ng d ch v , ngoài nh ng đ c đi m chung c a d ch v ụ

ừ ượ ư ấ ượ ụ ị nh tính tr u t ng, khó đánh giá ch t l ữ ng thì d ch v ngân hàng còn có nh ng

ự ể ệ ề ặ ỏ nét đ c thù riêng là đòi h i tính chuyên nghi p cao, có s am hi u v quy trình,

ộ ệ ứ ệ ủ ể ụ ữ ứ ộ ị ụ nghi p v ; m c đ l thu c gi a các ch th cung ng d ch v ngân hàng cao

ượ ể ệ ị ườ ệ ơ h n đ ố c th hi n qua các m i quan h trên th tr ng liên ngân hàng và s ự

ệ ụ ữ ể ồ ươ t ng đ ng trong quy trình, nghi p v ngân hàng. Chính vì nh ng đi m khác bi ệ t

ổ ữ ụ ụ ứ ạ trên nên trong c nh tranh, các t ặ ể ễ ạ ch c tín d ng có th d l m d ng nh ng đ c

ạ ộ ể ố ứ ị ụ thù trong ho t đ ng cung ng d ch v ngân hàng đ c tình đánh giá ch t l ấ ượ ng

ụ ố ủ ạ ủ ể ạ ằ ố ị d ch v ngân hàng không t t nh m h uy tín c a đ i th c nh tranh đ lôi kéo

ừ ố ể ễ ự ệ ặ khách hàng ho c có th d dàng th c hi n các hành vi l a d i khách hàng.

ử ề ậ ạ ẳ ổ ứ ắ ạ ộ Ch ng h n, trong ho t đ ng nh n ti n g i, các t ụ ch c tín d ng n m đ ượ c

ợ ủ ườ ử ề ự ệ tâm lý hám l i c a ng i g i ti n nên đã th c hi n các hành vi lôi kéo khách

ấ ấ ề ẫ ầ ằ ớ ị hàng v phía mình b ng chính sách lãi su t h p d n, trái v i quy đ nh tr n lãi

ủ ấ ộ ướ ử ế ẫ ạ ồ su t huy đ ng c a Ngân hàng Nhà n ẩ ề c d n đ n ngu n ti n g i ch y “lu n

ừ ấ ấ ấ ẩ qu n” t ngân hàng có lãi su t th p sang ngân hàng có chính sách lãi su t cao nên

ố ổ ủ ề ể ồ ị ị ấ ngân hàng tuân th quy đ nh v lãi su t không có ngu n v n n đ nh đ kinh

ử ủ ố ề ạ ằ ố ế doanh; gian d i trong chính sách khuy n m i nh m thu hút ti n g i c a đ i th ủ

ấ ặ ươ ạ ộ ạ c nh tranh; gièm pha ho c nói x u các ngân hàng th ề ng m i khác huy đ ng ti n

ự ậ ợ ụ ủ ướ ể ẩ ấ ử g i không đúng s th t; l i d ng chính sách c a Nhà n c đ đ y lãi su t huy

ạ ộ ụ ấ ạ ộ đ ng lên cao… Trong ho t đ ng c p tín d ng, các hành vi c nh tranh không lành

ủ ế ệ ế ạ ươ ề ạ ặ m nh ch y u liên quan đ n vi c ngân hàng th ệ ng m i áp đ t các đi u ki n

ụ ấ ị ấ ợ b t l ứ ủ i cho khách hàng khi tham gia giao d ch c p tín d ng. Trong nghiên c u c a

ả ễ ạ ạ tác gi ạ Nguy n M nh Hùng [42, tr.102], các hành vi c nh tranh không lành m nh

ợ ụ ạ ộ ụ ể ệ ấ ổ ỉ trong ho t đ ng c p tín d ng có th là: L i d ng vi c phân b ch tiêu tăng

ưở ụ ể ấ ươ ạ ặ tr ng tín d ng đ gièm pha, nói x u ngân hàng th ng m i khác; áp đ t các

ứ ố ượ ấ ụ ư m c phí không chính đáng khi khách hàng mu n đ c c p tín d ng nh phí thu

ế ấ ả ả ả ẩ ố ị ư ấ ế x p v n, phí th m đ nh tài s n, phí qu n lý tài s n th ch p, phí t v n tài chính,

ả ợ ướ ề ấ ấ ầ ộ ớ ạ ử ạ g i l i m t ph n ti n vay v i lãi su t th p, phí tr n tr ạ c h n… Trong ho t

ụ ứ ả ạ ị ộ đ ng cung ng d ch v thanh toán qua tài kho n các hành vi c nh tranh không

ạ ộ ủ ế ệ ế ạ lành m nh trong ho t đ ng kinh doanh này cũng ch y u liên quan đ n vi c gây

ở ệ ử ụ ữ ổ ụ ứ ứ ụ ị ị ả c n tr vi c s d ng d ch v thanh toán gi a t ch c cung ng d ch v thanh

ặ ả ế ấ ậ ở ị toán và khách hàng và gièm pha, nói x u ho c c n tr khách hàng ti p c n d ch

ủ ạ ủ ố ụ v thanh toán c a đ i th c nh tranh.

ừ ủ ữ ể ệ ể ạ ậ ấ T các phân tích trên có th nh n th y, nh ng bi u hi n c a c nh tranh

ễ ạ ấ ả ặ ạ ộ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng di n ra trên t ạ t c các m t ho t

ủ ổ ứ ụ ạ ạ ộ đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng. Hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ổ ứ ủ ế ụ ế ho t đ ng ngân hàng c a các t ả ch c tín d ng ch y u liên quan đ n hành vi c n

ở ệ ụ ế ề ệ ặ ặ ậ ị ủ tr vi c ti p c n d ch v ngân hàng c a khách hàng ho c áp đ t đi u ki n gây

ạ ộ ủ ạ ủ ố ố ấ ợ b t l i cho khách hàng; gây r i ho t đ ng kinh doanh c a đ i th c nh tranh

ề ấ ượ ủ ạ ấ ụ ị thông qua các th đo n nói x u, gièm pha v ch t l ả ng d ch v ngân hàng, ph n

ứ ộ ả ư ợ ụ ề ả ánh không đúng v tình hình tài chính, d n tín d ng, m c đ b o đ m an toàn

ạ ộ ủ ạ ố ợ ụ ủ ho t đ ng ngân hàng c a đ i th c nh tranh…; l ạ i d ng tình tr ng không am

ể ừ ố ụ ệ ề ể ặ ộ hi u v quy trình, nghi p v ngân hàng đ l a d i ho c lôi kéo khách hàng m t

ừ ế ả ưở ể ế ệ cách không chính đáng t đó gián ti p nh h ồ ng đ n vi c luân chuy n ngu n

ị ườ ả ủ ự ậ ớ ố v n trên th tr ng. So v i các lĩnh v c kinh doanh khác, h u qu c a hành vi

ạ ộ ể ả ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng có th làm nh h ưở ng

ậ ự ị ườ ủ ạ ạ ớ t i tr t t ằ , tính minh b ch, công b ng, lành m nh c a th tr ng, gây thi ệ ạ t h i

ế ả ủ ạ ố ờ ồ ưở cho khách hàng và đ i th c nh tranh, đ ng th i gián ti p nh h ệ ế ng đ n hi u

ả ự ề ệ qu th c thi chính sách ti n t ố qu c gia.

ạ ộ ạ ạ , c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là các ứ Th hai

ụ ể ậ ạ ậ ượ hành vi c th trái pháp lu t c nh tranh, pháp lu t ngân hàng, đi ng ớ c v i các

ự ạ ứ ạ ộ ẩ ượ ừ ậ chu n m c đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng đã đ c th a nh n.

ể ạ ị ự ẩ ườ trái các chu n m c thông th ề ạ ng v đ o Đ xác đ nh hành vi c nh tranh “

ườ ườ ự ứ ị ứ đ c kinh doanh ” ng i ta th ứ ậ ng xác đ nh d a vào hai căn c : i) Các căn c lu t

ượ ạ ạ ượ ị ị đ nh, nghĩa là các hành vi đ c coi là c nh tranh không lành m nh đ c quy đ nh

ư ậ ậ ạ ả ườ ợ trong các văn b n quy ph m pháp lu t và nh v y, trong tr ng h p này, hành vi

ạ ượ ấ ợ ấ ớ ồ ạ c nh tranh không lành m nh đ c đ ng nh t v i hành vi b t h p pháp; ii) Các

ứ ự ứ ạ ậ ượ ừ căn c d a vào t p quán kinh doanh, đ o đ c kinh doanh đã đ ậ c th a nh n

ồ ộ trong c ng đ ng kinh doanh [107, tr.126127].

ư ố ướ ủ ậ ạ ệ ị Cũng gi ng nh các n c, Lu t C nh tranh c a Vi t Nam quy đ nh các

ạ ạ ừ ự ế ễ ề hành vi c nh tranh không lành m nh t ề Đi u 39 đ n Đi u 48. Th c ti n gi ả i

ụ ệ ế ạ ượ ả ế ở ệ ờ quy t các v vi c c nh tranh đ c gi i quy t Vi t Nam th i gian qua cho

ố ớ ủ ạ ạ ấ ị th y, khi xác đ nh tính không lành m nh đ i v i hành vi c nh tranh c a các ch ủ

ể ị ề ự ử ụ ư ậ ị ả th b đi u tra x lý là d a trên các quy đ nh pháp lu t mà ch a có v nào ph i

ả ự ẩ ườ ề ạ các chu n m c thông th ứ ng v đ o đ c kinh doanh gi ự i thích d a trên “ ” [11,

tr.178183].

ướ ệ ả ả ự ộ ỹ ị D i góc nhìn ph n bi n, tác gi ậ Đinh Th M Loan và các c ng s nh n

ủ ạ ạ ị ệ xét, tiêu chí xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh c a Vi t Nam là chung

ả ượ ơ ị ạ ướ ỉ ề ậ chung và gi n l ớ c h n so v i quy đ nh t i Công ế c Pari khi ch đ c p đ n

ạ ứ ệ ệ ạ khái ni m đ o đ c kinh doanh, gây khó khăn cho vi c xem xét hành vi c nh tranh

ự ế ố ớ ổ ứ ụ ậ ạ không lành m nh trên th c t [56, tr. 102]. Do v y, đ i v i t ch c tín d ng, khi

ạ ứ ụ ầ ả ộ ơ ủ xem xét hành vi đ o đ c trong kinh doanh c n ph i làm rõ m c đích, đ ng c c a

ể ớ ị ượ ớ ạ ứ ợ hành vi m i có th xác đ nh đ c hành vi đó có phù h p v i đ o đ c kinh doanh

ự ế ứ ấ ướ ơ ộ ữ hay không. Th c t cho th y, khi đ ng tr c nh ng c h i kinh doanh, t ổ ứ ch c

ễ ị ủ ợ ụ ộ ự ẫ ậ tín d ng d b tác đ ng quá c a l ế ủ i nhu n, s thôi thúc c a lòng tham d n đ n

ệ ổ ụ ứ ườ ề ả ộ ị vi c t ch c tín d ng, ng i qu n tr , đi u hành, cán b , nhân viên ngân hàng

ớ ạ ề ợ ủ ự ệ ạ ứ th c hi n hành vi trái v i đ o đ c kinh doanh, xâm ph m quy n l i c a khách

hàng...

ứ ự ẩ ắ ạ ị ữ Đ o đ c kinh doanh ngân hàng là nh ng quy t c, chu n m c quy đ nh dành

ổ ứ ạ ộ ớ ư ụ cho các t ch c tín d ng trong ho t đ ng kinh doanh. V i t ộ cách là m t ch th ủ ể

ổ ứ ờ ủ ị ự ụ ề ộ ồ kinh doanh, các t ắ ch c tín d ng ch u s tác đ ng đ ng th i c a nhi u quy t c,

ẩ ằ ướ ủ ế ổ ứ ạ ự chu n m c nh m h ng đ n hành vi kinh doanh c a các t ch c này lành m nh,

ệ ằ ớ ẩ ườ ự chu n m c thông th ề ạ ng v đ o ộ có trách nhi m v i xã h i. Chúng tôi cho r ng,

ạ ộ ệ ổ ứ ứ đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng chính là vi c các t ụ ch c tín d ng

ệ ố ự ạ ộ ứ ả ả th c hi n t t ch c năng trung gian tài chính, b o đ m an toàn ho t đ ng ngân

ổ ị ồ ụ ứ ề ệ ả ệ ố hàng và h th ng các t ớ ch c tín d ng, b o v giá tr đ ng ti n và cùng v i

ướ ệ ố ự ề ệ ả ố Ngân hàng Nhà n c th c hi n t t chính sách ti n t ạ ả qu c gia, b o đ m ho t

ữ ể ả ế ộ đ ng ngân hàng gi ả vai trò trung tâm trong b o đ m phát tri n kinh t ộ xã h i

ố ổ ứ ụ ứ ệ qu c gia. ấ ứ Do đó, b t c khi nào t ặ ạ ch c tín d ng đi ch ch ch c năng ho c l m

ể ụ ợ ứ ộ ệ ạ ủ ụ d ng ch c năng c a mình đ tr c l ấ i m t cách b t chính gây thi ố t h i cho đ i

ủ ạ ấ ợ ề ệ ặ ặ ả ở ế ệ th c nh tranh; gây c n tr ho c áp đ t các đi u ki n b t l ậ i cho vi c ti p c n

ụ ẳ ằ ộ ượ ị d ch v ngân hàng m t cách không công b ng, bình đ ng… thì đ c coi là trái

ự ẩ ườ ề ạ ứ ạ ộ ớ v i chu n m c thông th ng v đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng.

ạ ộ ạ ị ạ Khi xác đ nh tính không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, xâm ph m

ề ợ ủ ủ ạ ứ ụ ầ ố ộ ơ ế đ n quy n l ự i c a đ i th c nh tranh c n căn c vào đ ng c , m c đích th c

ơ ở ệ ạ ạ ậ ố ậ hi n hành vi trên c s pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh, pháp lu t

ự ạ ứ ẩ ượ ậ ộ ừ ngân hàng và chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng đ c th a nh n r ng rãi

ị ườ ệ ả ạ trên th tr ng ngân hàng. Vi c gi ạ ộ i thích tính không lành m nh trong ho t đ ng

ả ượ ầ ề ả ả ở ả ậ ủ ngân hàng c n ph i đ c b o đ m b i quy n gi i thích pháp lu t c a tòa án và

ệ ở ẽ ư ạ ồ ổ ọ ử ụ s d ng án l nh ngu n b sung quy ph m quan tr ng, b i l , tính không lành

ạ ộ ủ ạ ạ ạ m nh c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng đ ượ c

ị ườ ủ ể ộ ộ ị ở ừ ứ xác đ nh tùy thu c vào m c đ phát tri n c a th tr ng ngân hàng t ng giai

ạ ể đo n phát tri n khác nhau.

ề ậ ả ủ ạ ệ t ạ Th baứ , v h u qu c a hành vi c nh tranh không lành m nh là gây thi

ể ặ ệ ạ ế ề ợ ủ ổ ợ ạ h i ho c có th gây thi t h i đ n quy n và l i ích h p pháp c a t ứ ch c tín

ủ ạ ặ ố ườ ế ậ ả ồ ụ d ng là đ i th c nh tranh ho c ng ố i tiêu dùng, kh năng ti p c n ngu n v n

ủ ể ờ ố ụ ủ ộ ượ tín d ng c a các ch th trong đ i s ng xã h i. Thi ệ ạ ở t h i đây đ ữ c là nh ng

ệ ạ ề ậ ấ ứ ả ưở ớ ả ợ thi t h i v v t ch t, t c là nh h ng t i doanh thu, kh năng sinh l i trong

ủ ố ạ ề ạ ộ ủ ạ ủ ổ ố ủ ạ ữ ho t đ ng c a đ i th c nh tranh và nh ng t n h i v uy tín c a đ i th c nh

ị ườ ề ấ ể ệ ạ ầ ỹ ưỡ tranh trên th tr ệ ng. V d u hi u có th gây thi t h i c n xem xét k l ng, vì

ạ ộ ữ ạ ấ ớ ố ả ho t đ ng ngân hàng r t nh y c m v i nh ng thông tin không t ẽ ả t vì nó s nh

ớ ạ ộ ủ ổ ứ ụ ạ ị ưở h ng t i ho t đ ng c a các t ch c tín d ng b hành vi c nh tranh không lành

ạ ạ m nh xâm h i.

ề ợ ủ ủ ạ ế ả ố ạ Hành vi xâm ph m đ n quy n l i c a đ i th c nh tranh là kh năng gây

ệ ạ ủ ạ ư ả ố ượ ả thi t h i cho đ i th c nh tranh nh làm gi m l ng khách hàng, kh năng sinh

ị ườ ẫ ớ ả ả ưở ớ ỉ ờ l i, uy tín trên th tr ng... d n t i có kh năng làm nh h ng t i các ch tiêu

ủ ổ ứ ụ ạ ả ị ạ ộ ả b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng b hành vi c nh tranh

ạ ườ ử ề ử ề ạ ộ ồ ạ không lành m nh xâm h i; ng ủ i g i ti n đ ng lo t rút ti n g i do tác đ ng c a

ủ ả ạ ạ ọ ạ các th đo n c nh tranh không lành m nh, đe d a kh năng thanh kho n c a t ả ủ ổ

ụ ứ ạ ạ ạ ị ch c tín d ng b hành vi c nh tranh không lành m nh xâm h i...

ườ ạ ộ ể ườ ử ề Ng i tiêu dùng trong ho t đ ng ngân hàng có th là: 1. Ng i g i ti n; 2.

ườ ườ ử ụ ụ ị Ng i đi vay; 3. Ng ạ i s d ng các d ch v ngân hàng khác. Hành vi xâm h i

ề ợ ủ ườ ạ ộ ượ ể ế đ n quy n l i c a ng i tiêu dùng trong ho t đ ng ngân hàng đ c hi u là các

ủ ổ ụ ứ ạ ớ ề ợ ủ ườ ử ề hành vi c a t ch c tín d ng xâm ph m t i quy n l i c a ng i g i ti n nh ư

ử ụ ự ụ ệ ề ộ ố hành vi s d ng ti n huy đ ng v n vào m c đích khác; không th c hi n các cam

ườ ử ề ế ừ ệ ấ ế ạ ợ ế ớ k t v i ng ự i g i ti n, nh t là th c hi n các cam k t t các đ t khuy n m i…;

ở ệ ử ụ ự ụ ệ ả ị ổ ứ th c hi n các hành vi gây c n tr vi c s d ng d ch v ngân hàng do t ch c tín

ứ ế ấ ị ụ ụ d ng cung ng; cung c p d ch v ngân hàng không đúng cam k t…

ạ ủ ế ấ ả ộ ộ Xâm ph m t ớ ợ i l i ích c a xã h i là kh năng gây ra tác đ ng x u đ n: i) Ch ỉ

ể ế ứ ụ ụ ả ố ồ ộ tiêu phát tri n kinh t xã h i, kh năng cung ng ngu n v n ph c v cho các

ụ ưở ế ả ự ị ồ ệ ả m c tiêu tăng tr ng kinh t ệ ề ; ii) Gi m giá tr đ ng ti n; iii) Hi u qu th c hi n

ề ệ ạ ượ ố ả ủ ệ chính sách ti n t qu c gia không đ t đ ụ ự c do hi u qu c a các công c th c

ề ệ ệ ố ượ ụ hi n chính sách ti n t qu c gia không phát huy đ ử ệ c tác d ng. Bi n pháp x lý

ả ưở ấ ớ ờ ố ế ộ ượ ố ớ đ i v i hành vi gây nh h ng x u t i đ i s ng kinh t xã h i đ ụ c áp d ng

ệ ậ ự ắ ả ự d a trên nguyên t c b o v tr t t công.

ề ứ ộ ả ưở ủ ạ ạ ạ ng c a c nh tranh không lành m nh trong ho t Th tứ ư, v m c đ nh h

ờ ạ ộ ự ớ ơ ớ ộ đ ng ngân hàng bao gi cũng l n h n so v i các lĩnh v c khác vì ho t đ ng ngân

ề ủ ạ ộ ứ ẩ ả ưở ự hàng là ho t đ ng kinh doanh n ch a nhi u r i ro, nh h ng tr c ti p t ế ớ ệ i h

ề ệ ố ố ộ ớ ố ượ th ng tài chính ti n t qu c gia và tác đ ng t ề i nhi u đ i t ng khác nhau trong

xã h i. ộ

ườ ứ ộ ả ạ ạ Thông th ng, hành vi c nh tranh không lành m nh có m c đ nh h ưở ng

ị ườ ự ườ ủ ể ộ ố ế ộ ỉ tiêu c c trên th tr ẹ ng h p, th ấ ng ch tác đ ng đ n lên m t s ch th nh t

ả ưở ị ườ ự ế ộ ư ạ ộ ị đ nh mà không nh h ng đ n m t khu v c th tr ng r ng nh hành vi h n ch ế

ạ ủ ứ ấ ả ộ ạ c nh tranh, ngay c khi hành vi đó do tính ch t m c đ nguy h i c a nó xâm

ố ượ ế ạ ượ ự ả ệ ậ ph m đ n các đ i t ng đ ố c Lu t Hình s b o v [76, tr.136]. Tuy nhiên, đ i

ự ự ệ ạ ộ ệ ị ớ v i lĩnh v c ngân hàng, do s khác bi ứ t trong ho t đ ng nên vi c xác đ nh m c

ưở ủ ự ạ ạ ộ ả đ nh h ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c ngân hàng

ộ ị ườ ể ạ ộ ứ ầ ượ c n đ c hi u là trên ph m vi r ng, trên toàn b th tr ng ngân hàng – t c là có

ả ơ ưở ạ ộ ệ ố ế nguy c làm nh h ng đ n an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ

ụ ứ ch c tín d ng.

̀ ụ ứ ổ ộ ̣ ̣ T ch c tín d ng là m t trung gian tài chính nên hoat đông ngân hang liên

̀ ́ ́ ̀ ượ ưở ́ ơ ́ ơ ̉ ̣ ̣ quan đên nhiêu đôi t ́ ng, co anh h ng v i quy mô va pham vi rông l n, do đó,

ạ ộ ủ ổ ứ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín

ứ ộ ả ưở ở ữ ạ ớ ộ ơ ớ ụ d ng cũng có m c đ nh h ng ự ph m vi r ng l n h n so v i nh ng lĩnh v c

̀ ́ ́ ́ ́ ́ ổ ứ ̉ ư ụ ự ̣ khác. T ch c tín d ng la cac tô ch c kinh doanh co quy mô vôn t ̀ ́ co, gia tri tai

́ ̃ ̀ ́ ́ ơ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ san, mang l ́ ươ i chi nhanh, đôi ngu nhân viên…. l n va rông khăp trên pham vi

́ ̀ ́ ̀ ́ ườ ử ụ ị ̣ quôc gia, thâm chi la nhiêu quôc gia; ng ộ ụ i s d ng d ch v ngân hàng thu c

ề ầ ộ ớ ứ ấ ả ậ ớ nhi u t ng l p xã h i v i kh năng nh n th c khác nhau, nh t là ng ườ ử ề i g i ti n.

ạ ộ ế ổ ứ ấ ỳ ự ố ụ ặ ậ Vì v y trong ho t đ ng kinh doanh, n u t ch c tín d ng g p b t k s c nào

ủ ế ề ấ ỏ ườ ử ụ ị ộ dù là nh nh t cũng đ u tác đ ng đ n tâm lý, hành vi c a ng i s d ng d ch v ụ

́ ệ ượ ầ ử ụ ụ ủ ́ ngân hàng. Hi n nay, sô l ị ng và nhu c u s d ng d ch v ngân hàng c a khach

̀ ấ ượ ỏ ứ ̉ ̉ ̣ ̣ hang đòi h i ch t l ừ ng san phâm dich vu do ngân hàng cung ng không ng ng

́ ̀ ư ư ươ ạ ̉ ̣ ̉ ượ ả đ ệ c c i thi n, ch ng t ̀ va văn ban giao dich cua ngân hàng th ng m i không

ứ ỉ ừ ả ệ ử ả ấ ậ ch là các ch ng t ả b n gi y mà còn c các văn b n đi n t ế . Vì v y, n u hành vi

ạ ộ ủ ạ ổ ứ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ụ ch c tín d ng

ượ ế ế ẽ ộ ươ ể không ki m soát đ ự c thì s có tác đ ng tr c ti p đ n uy tín, th ệ ng hi u; tính

ủ ằ ạ ườ ượ minh b ch, công b ng c a môi tr ng kinh doanh ngân hàng không đ ả c b o

đ m. ả

ạ ộ ự ễ ướ ữ ợ ổ ứ ụ Trong th c ti n ho t đ ng, xu h ng h p tác gi a các t ớ ch c tín d ng v i

ồ ạ ể ể ấ ế ự ợ ữ ổ nhau đ cùng t n t i và phát tri n là t t y u. S h p tác gi a các t ứ ch c tín

ứ ộ ụ ạ ộ ẽ ẫ ộ ộ ấ ớ ụ d ng s làm cho m c đ ph thu c, tác đ ng l n nhau trong ho t đ ng là r t l n

ự ệ ươ ạ ổ ầ ị mà s ki n Ngân hàng th ồ ng m i c ph n Á Châu năm 2003 do b tung tin đ n

ệ ứ ậ ạ ậ ộ ấ th t thi ạ ộ t là minh ch ng sinh đ ng cho l p lu n này. Bên c nh đó, ho t đ ng

ạ ộ ủ ấ ườ ị ự kinh doanh ngân hàng là ho t đ ng r i ro r t cao, th ộ ng xuyên ch u s tác đ ng

ế ố ế ư ạ ạ ổ ủ c a các y u t kinh t vĩ mô nh tình tr ng l m phát, thay đ i trong chính sách

ướ ự ủ ề ườ ử ề ế ủ c a Ngân hàng Nhà n c và d a trên ni m tin c a ng i g i ti n nên n u ngân

ặ ự ố ẽ ả ưở ế ề ồ ố ế hàng “g p s c ” thì s nh h ấ ng đ n ngu n cung c p v n cho n n kinh t .

ệ ể ộ ổ ậ Ngoài ra, trong quá trình h i nh p và phát tri n hi n nay, các t ứ ch c tín

ệ ả ụ ế ẩ ậ ậ ỹ ị ụ d ng ti p nh n k thu t, công ngh , s n ph m kinh doanh và d ch v ngân hàng

ứ ộ ủ ệ ố ố ượ ữ ầ càng làm tăng m c đ r i ro h th ng. Trong nh ng năm g n đây, s l ả ng s n

ụ ề ẩ ớ ị ph m kinh doanh và d ch v ngân hàng m i tăng lên nhanh chóng v quy mô và

ề ể ề ạ ấ ạ ạ đa d ng v lo i hình càng làm cho v n đ ki m soát hành vi c nh tranh không

́ ở ứ ạ ơ ớ ̣ ạ lành m nh tr nên khó khăn và ph c t p h n. Xu thê này cùng v i viêc kinh

̀ ́ ươ ạ ự ̉ ̣ ̣ doanh theo h ́ ươ ng đa năng cua ngân hàng th ́ ng m i d a trên tru côt chinh la cac

̀ ́ ̀ ́ ́ ử ượ ự ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ hoat đông truyên thông (nhân tiên g i, thanh toan va tin dung) đ c th c hiên trên

̀ ́ ̃ ́ ư ổ ụ ứ ̉ ̉ ̉ ơ ở ự c s s phat triên nhu câu cung nh kha năng cua chinh t ch c tín d ng càng

ứ ộ ả ưở ủ ủ ạ ạ làm cho m c đ nh h ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh c a các t ổ

ụ ứ ả ạ ưở ậ ơ ớ ứ ộ ch c tín d ng có m c đ và ph m vi nh h ể ng l n h n. Có th nh n ra m c đ ứ ộ

ả ưở ạ ộ ủ ạ ạ nh h ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ạ trên các khía c nh sau:

Ả ưở ớ ờ ố ứ ứ ế nh h ng t ố i ch c năng cung ng v n cho đ i s ng kinh t ộ xã h i –

ấ ủ ổ ứ ị ườ ứ ề ố ọ ch c năng truy n th ng và quan tr ng nh t c a t ụ ch c tín d ng trên th tr ng.

ệ ố ủ ề ả ổ Suy gi m ni m tin c a công chúng vào h th ng ngân hàng, t ứ ch c tín

ấ ợ ệ ề ặ ị ặ ặ ụ d ng là do khách hàng b áp đ t các đi u ki n b t l i ho c g p khó khăn trong

ị ể ầ ụ ế ặ ậ ộ ị ti p c n d ch v ngân hàng m t cách không chính đáng ho c b hi u l m do

ượ ụ ủ ế ầ ấ ị không đ c cung c p thông tin đ y đ liên quan đ n các d ch v ngân hàng, các

ươ ế ạ ch ng trình khuy n m i...

ỷ ậ ượ ữ ữ K lu t, tr t t ậ ự ị ườ th tr ng ngân hàng không đ c gi v ng và do đó khó

ượ ề ả ạ ứ ạ ộ ự xây d ng đ c n n t ng đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng.

ế ụ ứ ạ Không khuy n khích đ ượ ổ c t ch c tín d ng phát huy tính sáng t o trong

ứ ụ ệ ệ ấ ả ớ ị ế vi c cung ng d ch v ngân hàng v i chi phí th p và hi u qu kinh t cao.

ộ ố ấ ơ ả ố ề ề ạ ậ ậ 2.2. M t s v n đ lý lu n c b n v pháp lu t ch ng c nh tranh

ạ ộ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ự ầ ế ậ ố ớ ệ ề ằ ả ỉ ố t ph i đi u ch nh b ng pháp lu t đ i v i vi c ch ng 2.2.1. S c n thi

ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ấ ừ ả ạ ộ ạ ộ ấ ủ , xu t phát t b n ch t c a ho t đ ng ngân hàng là ho t đ ng kinh M t làộ

ộ ủ ả ưở ụ ự ế ế ế doanh có đ r i ro cao và nh h ng tr c ti p đ n các m c tiêu kinh t vĩ mô

ề ợ ủ ườ ử ề ạ ộ ủ ạ ổ ư cũng nh quy n l i c a ng i g i ti n. Ho t đ ng c nh tranh c a các t ứ ch c

ượ ặ ướ ự ể ẽ ủ ướ ằ ụ tín d ng đ c đ t d ặ i s ki m soát ch t ch c a nhà n ừ c nh m ngăn ng a

ả ấ ừ ữ ứ ậ ấ ấ ạ ế đ n m c th p nh t nh ng h u qu x u t ạ hành vi c nh tranh không lành m nh

ủ ề ế ệ ố ự ọ ị ố ớ ự ổ đ i v i s n đ nh c a n n kinh t mà tr ng tâm là th c hi n t ề t chính sách ti n

ề ố ợ ủ ạ ủ ợ ườ ệ t qu c gia, quy n và l ố i ích h p pháp c a đ i th c nh tranh và ng i tiêu

dùng.

ự ế ở ộ ề ự ệ ấ Th c t cho th y, vi c cho phép hay m r ng quy n t do kinh doanh

ả ự ự ầ ạ ượ (trong đó bao hàm c t do c nh tranh) trong lĩnh v c ngân hàng c n đ ặ c đ t

ủ ệ ố ệ ả ạ ộ ự ổ ả ị trong vi c b o đ m duy trì s n đ nh c a h th ng tài chính mà ho t đ ng ngân

ữ ả ạ ưở ấ ừ ủ ạ hàng là h t nhân trung tâm. Nh ng nh h ng x u t hành vi c nh tranh c a các

ươ ạ ẽ ế ế ấ ộ ngân hàng th ầ ệ ố ng m i s tác đ ng x u đ n h th ng tài chính. Vì th , yêu c u

ở ộ ề ự ạ ộ ự ổ ả ị m r ng quy n t ủ ả do ho t đ ng ngân hàng hay b o đ m duy trì s n đ nh c a

ạ ộ ề ẫ ấ ho t đ ng ngân hàng v n còn đang là v n đ gây tranh cãi [116], [118], [119]. Nói

ệ ố ả ả ổ ạ ộ cách khác, b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ứ ch c tín

ủ ệ ố ủ ề ệ ả ả ấ ụ d ng luôn là v n đ trung tâm c a vi c b o đ m an toàn c a h th ng tài chính

ủ ề ỉ ổ ứ ứ ộ ụ ộ ạ khi đi u ch nh c nh tranh c a các t ch c tín d ng. Tùy thu c vào m c đ phát

ể ủ ị ườ ứ ộ ự ỗ ạ tri n c a th tr ố ng tài chính m i qu c gia mà m c đ t do hóa c nh tranh trong

ạ ộ ượ ớ ộ ệ ề ằ ặ ắ ỉ ho t đ ng ngân hàng đ c n i r ng hay th t ch t. Vi c đi u ch nh b ng pháp

ạ ộ ẽ ạ ậ ạ ằ ố lu t nh m ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng s giúp

ườ ạ ả ả ạ ậ t o l p môi tr ng kinh doanh ngân hàng an toàn, minh b ch, b o đ m hài hòa

ướ ủ ể ị ườ ườ ợ l ủ i ích c a nhà n c, các ch th tham gia th tr ng và ng ạ ậ i tiêu dùng, t o l p

ụ ườ ị ạ công c pháp lý cho ng i b thi ệ ạ ừ t h i t ạ hành vi c nh tranh không lành m nh

ầ ơ ướ ề ề ệ ả ẩ ợ ợ yêu c u c quan nhà n c có th m quy n b o v quy n và l ủ i ích h p pháp c a

ạ ị mình b xâm h i.

ấ ừ ặ ủ ạ ề tính hai m t c a c nh trong trong n n kinh t ế ị ườ ng th tr Hai là, xu t phát t

ệ ủ ơ ứ ộ ể ả ầ và nhu c u ki m soát m c đ can thi p c a c quan qu n lý nhà n ướ ề ề ệ c v ti n t

ạ ộ ố ớ ổ ứ ụ ườ và ho t đ ng ngân hàng đ i v i các t ch c tín d ng. Ngày nay, ng i ta không

ủ ạ ờ ề ấ ả nghi ng v vai trò c a c nh tranh đ i v i ố ớ ho t đ ng ạ ộ s n xu t hàng hóa , cung

ứ ụ ặ ị ệ ạ ủ ề ơ ở ẳ ị ị ế ng d ch v , đ c bi t c nh tranh là c s kh ng đ nh v trí c a n n kinh t trên

ị ườ ố ế ổ ấ ộ th tr ng qu c t ạ , song c nh tranh l àm thay đ i c u trúc xã h i trên ph ươ ng

ệ ở ữ ủ ả ẽ ề ạ di n s h u c a c i, gây ra hi n t ệ ư nợ g độc quy n, làm phân hóa m nh m giàu

ủ ạ ạ ạ ậ ạ nghèo; c nh tranh không lành m nh, dùng các th đo n vi ph m pháp lu t hay

ạ ứ ạ ộ ề ậ ấ ố ấ b t ch p pháp lu t ạ ậ , truy n th ng, đ o đ c kinh doanh… Do v y, ho t đ ng c nh

ủ ể ủ ờ ả ượ tranh c a các ch th kinh doanh trên th tr ị ườ bao gi ng cũng ph i đ ề c đi u

ệ ủ ộ ự ế ở ỉ ị ư ạ ch nh b i các đ nh ch xã h i, s can thi p c a nhà n ướ và t c duy c nh tranh t ừ

ướ ấ ế ề ả ả ợ ố ầ đ i đ u sang h p tác cùng có l ợ là xu h i ng t t y u b o đ m cho n n kinh t ế

ề ữ ể phát tri n b n v ng.

ố ủ ớ ướ ệ Tuy nhiên, trái v i mong mu n c a Nhà n c, các doanh nghi p luôn có xu

ạ ậ ố ớ ủ ề ị ướ h ụ ủ ng nôn nóng t o l p ni m tin c a công chúng đ i v i hàng hóa d ch v c a

ủ ề ạ ằ ạ ỏ mình b ng các th pháp c nh tranh không lành m nh. Đi u này đòi h i Nhà n ướ c

ệ ể ạ ạ ả ị ờ ph i có bi n pháp ki m soát hành c nh tranh không lành m nh k p th i thông qua

ế ể ệ ị ườ ứ ể ơ ả ồ các ch c năng ki m soát th tr ả ệ ng c b n, bao g m c vi c vi c th ch hóa “

ữ ể ệ ệ ể ộ ố ớ ki m soát các xung đ t gi a các doanh nghi p không gi ng v i vi c ki m soát

ữ ả ạ ở ả ệ ổ ể gi a các nhà c nh tranh theo nghĩa c đi n b i vì nó còn ph i bao hàm c vi c

ệ ườ ợ ị ả b o v ng i tiêu dùng và l i ích công ậ ” [78, tr.106] thành các quy đ nh pháp lu t

ườ ố ủ ể ấ ể ạ ậ đ t o l p môi tr ng kinh doanh t ậ t nh t cho các ch th kinh doanh. Vì v y,

ạ ộ ự ạ ạ ậ ố xây d ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ơ ở ẽ ạ ướ ạ ơ hàng s t o c s pháp lý cho Ngân hàng Nhà n ả c, C quan qu n lý c nh tranh

ề ả ụ ệ ế ế ạ ạ đi u tra, gi i quy t các v vi c liên quan đ n c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ự ề ế ạ ị ườ ứ ấ ễ Th c ti n đi u ti t c nh tranh trên th tr ng ngân hàng cho th y m c đ ộ

ủ ệ ươ ạ ộ ủ can thi p c a Ngân hàng Trung ạ ng vào ho t đ ng c nh tranh c a các ngân

ươ ị ườ ể ế ạ ạ ậ ậ hàng th ạ ng m i có th làm bi n d ng c nh tranh trên th tr ng. L p lu n duy

ấ ể ệ ứ ộ ủ ự ệ ộ ề nh t đ bi n minh cho s can thi p này là m c đ r i ro và tác đ ng dây chuy n

ạ ộ ố ớ ạ ạ ừ t các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng đ i v i th ị

ườ ề ệ ự ệ ố tr ng ngân hàng, th c hi n chính sách ti n t qu c gia, các ngân hàng th ươ ng

ạ ườ ề ệ ằ ậ ậ ỉ m i và ng ố i tiêu dùng. Chính vì v y, vi c đi u ch nh b ng pháp lu t ch ng

ạ ộ ẽ ớ ạ ạ ượ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng s gi i h n đ ữ c nh ng

ậ ủ ệ ớ ể ạ ạ can thi p trái v i quy lu t c a kinh t ế ị ườ th tr ế ng có th làm bi n d ng c nh tranh

ổ ứ ụ ủ c a các t ch c tín d ng.

ừ ừ ượ ụ ể ủ ị tính tr u t ạ ng, khó xác đ nh c th c a hành vi c nh ấ Ba là, xu t phát t

ạ ộ ạ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. ủ Tính không lành m nh c a

ạ ộ ủ ạ hành vi c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ổ ứ t ch c tín d ng ụ hoàn toàn

ủ ụ ủ ộ ườ ệ ộ ị ph thu c vào ý chí ch quan c a ng i đánh giá. Vi c xác đ nh m t hành vi

ả ượ ầ ạ ả ạ c nh tranh có lành m nh hay không c n ph i đ c gi ở ơ i thích b i c quan nhà

ự ạ ơ ở ứ ề ậ ẩ ẩ ướ n c có th m quy n trên c s các t p quán, chu n m c đ o đ c kinh doanh đã

ề ế ượ đ c hình thành trong n n kinh t .

ầ ướ ậ ặ ệ ề ạ ề ạ ế H u h t các n c có lu t đ c bi t v c nh tranh không lành m nh đ u phê

ẩ ươ ự ư ặ ầ ố ị ị chu n các đ nh nghĩa t ng t ho c gi ng nh trong ph n quy đ nh chung – s ử

ữ ạ ỉ ư thông l ệ ươ th ng m i trung th c ậ ụ d ng các thu t ng nh “ ự ” (B và Lucxembourg),

ắ ươ ạ ụ ng m i ngay tình ề ặ chính xác v m t “nguyên t c th ” (Tây Ban Nha và Th y Sĩ), “

ứ ạ ứ ạ chuyên môn” (Italia) và “đ o đ c hàng hóa ” (Đ c, Hy L p và Ba Lan [88, tr.136].

ể ượ ự ẩ ạ ườ Đ hình thành đ ứ c các chu n m c đ o đ c kinh doanh thông th ề ng thì n n

ế ầ ủ ể ể ậ ả ờ kinh t ẩ c n ph i có th i gian phát tri n đ đ hình thành các t p quán, chu n

ự ạ ứ m c đ o đ c kinh doanh.

ị ườ ề ệ ướ ớ Trong đi u ki n, th tr ng ngân hàng n c ta m i hình thành nên ch a đ ư ủ

ầ ờ ế ể ứ ự ẩ ậ ạ th i gian c n thi t đ hình thành các t p quán, chu n m c đ o đ c kinh doanh

ệ ề ạ ằ ằ ạ ố ỉ ậ nh m ch ng c nh tranh không lành m nh. Do đó, vi c đi u ch nh b ng pháp lu t

ạ ộ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng chính là b ướ ụ c c

ủ ể ạ ạ ổ ụ ứ th hóa các hành vi c nh tranh không lành m nh c a các t ch c tín d ng trên

ự ế ậ ố ớ ấ ủ ự ệ ề ỉ th c t ạ ằ . Th c ch t c a vi c đi u ch nh b ng pháp lu t đ i v i hành vi c nh

ạ ộ ạ cái tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng chính là quá trình đi tìm “

ẩ ư ự chu n m c thông th ng ứ ườ ” trong kinh doanh ngân hàng, nghĩa là đ a ra cách th c

ữ ự ệ ạ ậ ẩ ị nh n di n nh ng chu n m c này khi xác đ nh hành vi c nh tranh không lành

ạ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ụ ể ề ượ ồ ườ ệ ạ ủ , c th hóa quy n đ ầ c yêu c u b i th ng thi t h i c a ng ườ i B n làố

ủ ự ị ị ạ ề ộ ậ tiêu dùng theo quy đ nh c a B lu t Dân s 2005. Theo quy đ nh t i Đi u 604 B ộ

ự ậ ườ ỗ ố ặ ỗ ạ Ng i nào do l i c ý ho c l i vô ý xâm ph m tính lu t Dân s năm 2005 thì “

ứ ự ẻ ề ẩ ả ạ ợ m ng, s c kho , danh d , nhân ph m, uy tín, tài s n, quy n, l ợ i ích h p pháp

ủ ủ ự ặ ả ạ khác c a cá nhân, xâm ph m danh d , uy tín, tài s n c a pháp nhân ho c ch ủ

ể ệ ạ ả ồ ộ ậ th khác mà gây thi t h i thì ph i b i th ng ị ườ ”. Ngoài quy đ nh này, B lu t Dân

ề ồ ườ ệ ạ ườ ị ự s cũng quy đ nh v b i th ng thi t h i cho ng i tiêu dùng. Theo đó, cá nhân,

ủ ể ấ ượ ấ ả ả ả pháp nhân, ch th khác s n xu t, kinh doanh không b o đ m ch t l ng hàng

ệ ạ ườ ả ồ ườ ề hoá mà gây thi t h i cho ng i tiêu dùng thì ph i b i th ộ ậ ng (Đi u 630 B lu t

ộ ậ ự ủ ự ư ị Dân s năm 2005). Tuy nhiên, các quy đ nh c a B lu t Dân s 2005 ch a có quy

ề ồ ườ ệ ạ ạ ạ ị đ nh v b i th ng thi t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra. Vì

ề ạ ạ ậ ằ ố ỉ ạ ậ v y, đi u ch nh b ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ẽ ạ ậ ể ườ ị ụ ệ ạ ộ đ ng ngân hàng s t o l p công c pháp lý đ ng i b thi ạ t h i do hành vi c nh

ạ ộ ầ ổ ạ ứ ụ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng yêu c u t ch c tín d ng có

ạ ạ ồ ườ ệ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh b i th ng thi t h i phát sinh.

ệ ể ộ ổ ứ ch c tín ậ Năm là, trong quá trình h i nh p và phát tri n hi n nay, các t

ệ ả ụ ế ẩ ậ ậ ỹ ị ụ d ng ti p nh n k thu t, công ngh , s n ph m kinh doanh và d ch v ngân hàng

ư ứ ị ườ ụ ớ ộ ở ầ ộ m i cũng nh m c đ ph thu c trên th tr ng chính quy mô toàn c u cũng

ư ự ớ ươ ủ ổ ứ nh khu v c cùng v i xu h ́ ng kinh doanh đa năng c a các t ụ ch c tín d ng

ộ ả ứ ưở ủ ạ ạ càng làm cho m c đ nh h ủ ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh c a

ổ ề ể ế ấ ứ ụ ạ ớ ơ các t ch c tín d ng l n h n và vì th , v n đ ki m soát hành vi c nh tranh

ứ ạ ề ạ ở ơ không lành m nh tr nên khó khăn và ph c t p h n. Đi u đó có nghĩa là, hành vi

ấ ớ ạ ộ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng có đ “tràn” r t l n, nó

ỉ ả ưở ớ ị ườ ủ ệ ả ả không ch nh h ng t ạ ộ i hi u qu ho t đ ng c a th tr ng mà còn nh h ưở ng

ả ự ề ệ ệ ệ ậ ặ ố ế đ n hi u qu th c thi chính sách ti n t qu c gia. Vì v y, ngăn ch n có hi u qu ả

ạ ộ ẽ ầ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng s góp ph n tích

ệ ả ườ ệ ả ả ự c c vào vi c b o đ m môi tr ng kinh doanh ngân hàng, phát huy hi u qu các

ụ ủ ề ệ ị ườ ự ề ễ ố công c c a chính sách ti n t qu c gia trong th c ti n đi u hành th tr ng.

ạ ộ ạ ạ ố ự Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng có liên quan tr c

ở ử ị ườ ệ ế ế ố ế ụ ế ị ti p đ n vi c m c a th tr ng d ch v ngân hàng theo các cam k t qu c t , các

ệ ệ ả ộ ướ ề ể ư ấ ự bi n pháp b o h doanh nghi p trong n c cũng nh v n đ ki m soát s tham

ầ ư ướ ủ ị ườ gia c a nhà đ u t n c ngoài trên th tr ng.

ủ ố ể ệ ậ ặ ạ 2.2.2. Khái ni m, đ c đi m c a pháp lu t trong ch ng c nh tranh không

ạ ộ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ệ ạ ạ ậ ố 2.2.2.1. Khái ni m pháp lu t trong ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng

ề ự ậ ậ ơ ả ế ạ Ghi nh n quy n t ạ do kinh doanh trong Hi n pháp – đ o lu t c b n, đ o

ậ ố ủ ướ ề ả ệ ạ ọ lu t g c c a Nhà n c đã t o n n t ng quan tr ng cho vi c hình thành và phát

ể ủ ề ậ ự tri n c a khung pháp lu t cho n n kinh t ế ị ườ th tr ề ự ng. T do kinh doanh v th c

ủ ể ượ ủ ấ ả ữ ự ệ ả ấ ch t là kh năng c a ch th đ ạ ộ c th c hi n nh ng ho t đ ng s n xu t, tiêu th ụ

ụ ấ ẩ ị ướ ứ ữ ớ ợ ả s n ph m, cung c p d ch v kinh doanh d i nh ng hình th c thích h p v i kh ả

ủ ằ ả ả ố ợ ả ậ năng v n, kh năng qu n lý c a mình nh m thu l ề ả i nhu n [12]. B o đ m quy n

ậ ủ ự ạ ố ộ ỗ ự t do kinh doanh trong pháp lu t c a m i qu c gia có ý nghĩa t o ra đ ng l c cho

ả ạ ượ ự ệ ứ s c sáng t o và kh năng làm giàu trong dân chúng đ c hi n th c hóa. Các quan

ề ể ế ậ ế ể ụ ộ ươ ả ự đi m v thi t l p th ch kinh t ế ị ườ th tr ng ph i d a trên ba tr c t t ứ ng ng

ế ậ ầ ế ế ề ự ự ớ v i các thi t ch pháp lu t c n thi t: i) Quy n t ạ do kinh doanh; ii) T do c nh

ề ả ả ỏ ộ ố ậ ạ tranh và ch ng đ c quy n – pháp lu t c nh tranh; iii) B o đ m rút lui kh i th ị

ườ ậ ự ộ ứ ủ ậ ả ổ tr ng m t cách có tr t t pháp lu t phá s n. Theo đánh giá c a T ch c S ở

ệ ế ớ ự ữ ệ ượ ươ ữ h u Trí tu th gi i, t do gi a các doanh nghi p đ c xem là ph ỏ ệ ng ti n th a

ầ ố ề ấ ế ụ ợ ườ mãn cung và c u t t nh t trong n n kinh t ụ ph c v cho l ủ i ích c a ng i tiêu

ế ở ạ ở ề dùng và n n kinh t nói chung. Tuy nhiên, đâu có c nh tranh thì đó cũng có

ể ấ ể ả ạ ạ th x y ra các hành vi c nh tranh không lành m nh. Có th th y rõ hi n t ệ ượ ng

ở ấ ả ướ ể ộ ờ ọ ị này t c các n t ệ ấ ể ệ ố c vào m i th i đi m, b t k h th ng chính tr xã h i hi n

hành nào [88, tr.131].

ả ề ị ư ử ễ ậ ằ ố Tác gi ạ Nguy n Nh Phát cho r ng, xét v l ch s thì pháp lu t ch ng c nh

ạ ờ ướ ượ ậ ạ tranh không lành m nh ra đ i tr c và đ c coi là pháp lu t c nh tranh theo

ể ạ ạ ộ ố ậ nghĩa r ng hay nghĩa kinh đi n. Pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh ra

ớ ự ừ ề ự ả ả ậ ờ đ i cùng v i s th a nh n và b o đ m quy n t ố ả do kinh doanh và trong b i c nh

ố ế ừ ộ ự t ệ do là vi c ủ ạ các đ i th c nh tranh bi ậ t và không th a nh n m t nguyên lý là “

ắ ượ ự ụ ủ ợ ậ ố ả ắ n m b t đ c quy lu t ậ ”. S gi c dã c a l i nhu n t i đa, l ạ ượ i đ ộ ở c b o h b i

ề ự ủ ạ ố ự ừ ỏ ọ quy n t do kinh doanh, các đ i th c nh tranh đã không t nhiên t b m i th ủ

ủ ủ ạ ả ạ ấ ằ ả ơ ố ố đo n “x u ch i” nh m gi m kh năng c nh tranh c a các đ i th khác và cu i

ọ ệ ạ ọ cùng là gây cho h thi t h i trong kinh doanh [77, tr.240241]. Chính vì m i th ủ

ủ ể ơ ấ ử ụ ạ ả ở đo n ch i x u luôn có kh năng s d ng b i các ch th kinh doanh nên đ ể

ạ ạ ố ướ ệ ầ ượ ợ ch ng c nh tranh không lành m nh, Nhà n ậ c c n nh n di n đ c các l i ích

ệ ạ ạ ạ ầ ượ ả c n đ c b o v do hành vi c nh tranh không lành m nh xâm h i.

ủ ả ạ ạ ọ Theo đánh giá c a tác gi Ph m Duy Nghĩa thì m i hành vi c nh tranh

ặ ạ ế ả ạ ạ ở ạ không lành m nh ho c h n ch , c n tr c nh tranh, dù chúng vô cùng đa d ng và

ặ ả ề ạ ưở ớ ợ ngày càng tinh vi song suy cho cùng đ u vi ph m ho c nh h ng t i ba l i ích

ợ ủ ệ ạ ị ệ ạ ơ ả c b n: a) l i ích c a doanh nghi p tham gia c nh tranh, b thi ữ t h i do nh ng

ạ ạ ợ ủ hành vi c nh tranh không lành m nh; b) l i ích c a khách hàng nói riêng và ng ườ i

ặ ừ ạ ẫ ầ ố ị tiêu dùng nói chung b nh m l n ho c l a d i thông qua các hành vi c nh tranh

ợ ủ ộ ấ ồ gian trá và c) l ậ ạ i ích c a c ng đ ng và pháp lu t c nh tranh cung c p các công c ụ

ể ả ấ ả ạ ợ ợ ơ ả ề ộ đa d ng đ b o đ m m t cách h p lý nh t các l ể i ích c b n k trên. Đi u này

ả ộ ố ướ ừ ủ ạ ạ ậ ố gi i thích vì sao lu t ch ng c nh tranh không lành m nh c a m t s n c v a có

ộ ố ừ ậ ị ị ị quy đ nh mang tính dân lu t, v a có các quy đ nh hành chính và m t s quy đ nh

ộ ạ ầ ờ ị xác đ nh t ề i danh và hình ph t [75, tr.190191]. Trong th i gian g n đây, nhi u

ậ ặ ặ ướ n ộ ơ ế c đã thông qua m t c ch pháp lu t đ c bi ệ ề ố ượ t v đ i t ng ho c đã thay th ế

ộ ậ ướ ữ ề ạ ạ nh ng b lu t tr c đó v c nh tranh không lành m nh [88, tr.132].

ươ ệ ậ ủ ậ ạ ố ộ ề V ph ng di n l p pháp, n i dung c a pháp lu t ch ng c nh tranh không

ượ ả ừ ế ố ố ạ lành m nh đ c gi i quy t không th ng nh t ấ ở ấ ả t ậ t c các qu c gia có th a nh n

ế ị ệ ậ ậ ộ ố ị ạ ch đ nh pháp lu t này [78, tr.81]. Vi c xác đ nh n i dung pháp lu t ch ng c nh

ứ ề ậ ạ ộ ộ ố tranh không lành m nh là tùy thu c vào truy n th ng pháp lu t, m c đ phát

ể ủ ư ề ầ ế tri n c a kinh t ế ị ườ th tr ng cũng nh nhu c u đi u ti ệ ủ t can thi p c a Nhà n ướ c.

ủ ừ ự ữ ề ặ ộ Ngoài ra, nh ng đ c thù c a t ng ngành ngh , lĩnh v c kinh doanh cũng là m t

ầ ượ ự ằ ậ ị ộ n i dung c n đ ố c xem xét khi xây d ng các quy đ nh pháp lu t nh m ch ng

ạ ộ ấ ạ ớ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh. Ho t đ ng ngân hàng v i tính ch t là ho t đ ng

ề ủ ả ưở ự ế ế ế kinh doanh có nhi u r i ro, nh h ng tr c ti p đ n các chính sách kinh t xã

ướ ề ế ệ ạ ỉ ộ ủ h i c a Nhà n c. Chính vì th , vi c đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành

ứ ộ ả ạ ộ ế ầ ạ ưở ủ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c n xem xét đ n m c đ nh h ố ng c a nó đ i

ế ấ ả ầ ả ộ ộ ớ ờ ố v i đ i s ng kinh t ứ xã h i, nh t là yêu c u b o đ m huy đ ng và cung ng

ụ ụ ể ố ồ ế ả ả ộ ị ngu n v n ph c v phát tri n kinh t xã h i, b o đ m an toàn cho các giao d ch

thanh toán.

ạ ộ ạ ạ ộ ạ ạ C nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là m t lo i/d ng

ạ ộ ạ ạ ụ ể hành vi c nh tranh không lành m nh c th phát sinh trong ho t đ ng ngân hàng

ổ ứ ư ử ụ ự ụ ệ ủ c a các t ạ ch c tín d ng. Vi c xây d ng, áp d ng cũng nh x lý hành vi c nh

ạ ộ ủ ệ ạ ị tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ngoài vi c tuân th quy đ nh

ả ậ ạ ướ ủ ẫ ả ủ c a Lu t C nh tranh và các văn b n h ng d n thi hành còn ph i tuân th quy

ủ ậ ướ ứ ụ ệ ậ ổ ị ị đ nh c a Lu t Ngân hàng Nhà n c, Lu t các T ch c tín d ng. Vi c quy đ nh

ạ ộ ạ ạ ầ ụ ể c th các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là c n

ế ạ ậ ụ ằ ơ ướ ề ẩ ườ ị thi t nh m t o l p công c cho c quan nhà n c có th m quy n, ng i b thi ệ t

ề ệ ả ạ ạ ợ ạ h i do hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra b o v quy n và l ợ i ích h p

ự ế ủ ệ ạ ị pháp c a mình. Trong th c t , vi c xác đ nh tính trong s ch, đàng hoàng trong

ạ ộ ể ả ị ho t đ ng kinh doanh ngân hàng không ph i lúc nào cũng có th xác đ nh đ ượ c.

ữ ứ ầ ậ ộ ộ ộ Vì v y, m t trong nh ng n i dung c n quan tâm khi nghiên c u và làm rõ n i

ệ ạ ạ ậ ố ạ ộ dung khái ni m pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ượ ị ủ ạ ứ ngân hàng là làm rõ đ c v trí, vai trò c a đ o đ c kinh doanh ngân hàng khi xác

ủ ạ ạ ổ ứ ụ ủ ị đ nh tính không lành m nh c a hành vi c nh tranh c a các t ở ch c tín d ng. B i

ạ ứ ự ổ ế ể ẽ ạ ứ l , đ o đ c nói chung, đ o đ c kinh doanh nói riêng là s b khuy t đáng k cho

ể ấ ượ ủ ế ế ậ thi u khuy t ữ nh ng “ ế ” không th l p đ c c a pháp lu t. Chính vì th , khi không

ượ ủ ể ủ ị xác đ nh đ ậ c hành vi kinh doanh c a các ch th kinh doanh là trái pháp lu t,

ư ệ ạ ặ ọ ệ ạ ủ ạ ố nh ng hành vi đó gây thi t h i ho c đe d a gây thi t h i cho đ i th c nh tranh,

ườ ể ử ụ ứ ạ ộ ỉ ng i tiêu dùng hay xã h i thì khi đó chúng ta ch có th s d ng đ o đ c kinh

ự ế ủ ể ạ ị doanh đ xác đ nh tính không lành m nh c a các hành vi này. Th c t ấ cho th y,

ườ ể ễ ợ ị ng ấ ợ i ta có th d dàng xác đ nh hành vi nào là hành vi h p pháp hay b t h p

ơ ở ể ạ ị pháp vì đã có c s pháp lý, song đ xác đ nh hành vi kinh doanh có trong s ch,

ự ứ ằ ị đàng hoàng, trung th c, công b ng hay không, t c là xác đ nh tính không lành

ậ ấ ứ ế ạ ạ ị ỉ m nh trong hành vi c nh tranh, n u ch căn c quy đ nh pháp lu t r t khó có th ể

ể ượ ị ỉ ơ ở ạ ự ứ ị xác đ nh. Các tiêu chí này ch có th đ c xác đ nh d a trên c s đ o đ c kinh

doanh.

ề ệ ứ ệ ẩ ạ ự Đ o đ c kinh doanh là h chu n m c đánh giá v vi c nên làm hay không

ủ ể ấ ị ệ ộ ổ ứ ố ớ nên làm m t vi c nh t đ nh đ i v i các ch th kinh doanh. Các t ụ ch c tín d ng

ụ ế ặ ố ợ ậ khi ti n hành kinh doanh luôn đ t m c tiêu t i đa hóa l i nhu n, song th c t ự ế ợ i , l

ạ ượ ậ ạ ằ ạ ằ nhu n đ t đ c b ng cách nào, b ng các hành vi c nh tranh lành m nh hay các

ề ầ ả ượ ạ ấ ạ ậ hành vi c nh tranh không lành m nh là v n đ c n ph i đ c quan tâm lu n gi ả i

ứ ấ ộ ỹ m t cách k càng, nh t là khi xem xét, đánh giá, ch ng minh tính không lành

ụ ể ư ợ ủ ế ạ ạ m nh c a hành vi c nh tranh c th . N u nh l ậ i nhu n đ t đ ạ ượ ừ ệ c t vi c áp

ả ế ấ ượ ệ ớ ổ ư ụ d ng các bi n pháp c i ti n, đ i m i, nâng cao ch t l ng cũng nh giá tr s ị ử

ạ ự ủ ụ ị ưở ườ ụ d ng c a các d ch v ngân hàng, t o s tin t ủ ng c a ng ố ớ i tiêu dùng đ i v i

ụ ể ầ ẩ ấ ị ế các d ch v do ngân hàng cung c p, góp ph n vào thúc đ y phát tri n kinh t xã

ệ ề ệ ẻ ớ ế ộ h i, chia s khó khăn v i doanh nghi p trong đi u ki n kinh t khó khăn… thì đó

ề ế ế ợ ạ ượ ấ ậ là đi u khuy n khích, song n u, l i nhu n mà ngân hàng đ t đ ọ ấ c b t ch p m i

ể ả ệ ủ ứ ể ạ ớ ồ th đo n, k c vi c gây s c ép, thông đ ng v i các ngân hàng khác đ cùng áp

ả ủ ứ ế ệ ả ẫ ấ ớ ặ đ t m c lãi su t quá cao so v i kh năng chi tr c a doanh nghi p d n đ n các

ệ ấ ả ặ ả ị ợ ẹ doanh nghi p b phá s n ho c thu h p quy mô s n xu t kinh doanh thì l ậ i nhu n

ượ ở ẽ ằ ạ ả ả thu đ c cũng khó b o đ m tính trong s ch và công b ng, b i l ớ , so v i các ch ủ

ể ề ế ổ ứ ơ ộ ụ th kinh doanh trong n n kinh t , các t ạ ề ch c tín d ng có nhi u “c h i” vi ph m

ứ ề ệ ơ ớ ạ đ o đ c kinh doanh h n so v i các doanh nghi p kinh doanh khác trong n n kinh

. ế t

ơ ở ể ứ ạ ạ ị Đ o đ c kinh doanh là c s đ xác đ nh tính trong s ch, đàng hoàng, trung

ự ủ ủ ằ ổ ứ ụ th c, công b ng c a hành vi kinh doanh c a các t ỉ ố ch c tín d ng không ch đ i

ố ớ ố ớ ủ ạ ố ộ ườ ử ụ ị ớ v i các đ i th c nh tranh mà còn đ i v i xã h i, đ i v i ng i s d ng d ch v ụ

ự ủ ằ ạ ngân hàng. Tính trong s ch, đàng hoàng, trung th c, công b ng c a hành vi kinh

ổ ứ ầ ớ ạ ứ ụ ợ ủ doanh c a các t ch c tín d ng là các hành vi phù h p v i đ o đ c c n đ ượ c

ế ự ứ ự ế ệ ạ ơ khuy n khích các ngân hàng th c hi n. Tuy nhiên, c ch th c thi đ o đ c kinh

ư ế ậ ậ ớ doanh v i pháp lu t kinh doanh là khác nhau. N u nh pháp lu t mang tính khách

ượ ự ệ ệ ằ ả ả ưỡ ướ quan, đ c b o đ m th c hi n b ng các bi n pháp c ế ng nh nhà n c, còn

ứ ượ ự ằ ự ệ ằ ạ đ o đ c kinh doanh đ ệ c th c hi n b ng t ủ ự nguy n, b ng s thôi thúc c a

ủ ệ ườ ứ ậ ạ ươ l ng tâm và trách nhi m c a con ng ề ả i. Do v y, khi n n t ng đ o đ c kinh

ượ ẽ ở ậ ụ ệ ọ doanh đ c xác l p nó s tr thành công c quan tr ng cho vi c đánh giá tính

ạ ộ ủ ạ ạ ổ ứ ẽ không lành m nh trong ho t đ ng c nh tranh c a các t ụ ch c tín d ng s giúp

ướ ử ệ ạ ạ cho nhà n c phát hi n, x lý các hành vi c nh tranh không lành m nh phát sinh

ạ ộ ừ ằ ệ ạ trong ho t đ ng ngân hàng nh m ngăn ng a các thi ố ớ ố t h i phát sinh đ i v i đ i

ủ ạ ự ổ ị ườ ủ ả ị ề ệ ủ ả ả th c nh tranh, b o đ m s n đ nh c a th tr ng ti n t , tính kh thi c a chính

ề ệ sách ti n t ố qu c gia.

ừ ữ ị ậ ề ố ể T nh ng phân tích trên chúng ta có th rút ra đ nh nghĩa pháp lu t v ch ng

ạ ộ ư ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nh sau:

ạ ộ ậ ề ạ ạ ố Pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ậ ủ ộ ộ ậ ạ ạ ồ ậ hàng là m t b ph n c a pháp lu t c nh tranh bao g m các quy ph m pháp lu t

ệ ề ệ ậ ộ ị ỉ đi u ch nh quan h xã h i phát sinh trong quá trình xác đ nh/nh n di n hành vi

ữ ạ ị ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, quy đ nh nh ng nguyên

ạ ộ ử ạ ị ắ t c xác đ nh tính không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; x lý các hành vi

ạ ộ ạ ị ự ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; quy đ nh trình t , th ủ

ả ế ụ ệ ạ ộ ề ạ ạ ụ t c gi i quy t v vi c v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ệ ằ ườ ạ ạ ệ ả ả hàng nh m b o v môi tr ng c nh tranh lành m nh, ủ ể ạ b o v các ch th c nh

ườ ị ườ ướ ướ tranh, ng i tiêu dùng , ng i ườ tham gia th tr ng khác và Nhà n c tr c các

ạ ộ hành vi c nh ạ tranh không lành m nhạ trong ho t đ ng ngân hàng.

ủ ể ạ ậ ạ ặ ố 2.2.2.2. Đ c đi m c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng

ợ ầ ượ ả ệ ủ ậ ố ề ứ ấ , v các nhóm l i ích c n đ c b o v c a pháp lu t ch ng hành Th nh t

ạ ộ ạ ạ ộ ơ ớ vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng r ng h n so v i các

ạ ộ ự ượ ạ lĩnh v c kinh doanh khác. Ho t đ ng ngân hàng đ ủ c coi là “m ch máu” c a

ế ể ồ ố ượ ư ề n n kinh t giúp cho lu ng luân chuy n v n đ ộ c l u thông m t cách có tr t t ậ ự .

ắ ẽ ạ ộ ế ắ ặ ặ ả ưở ế ụ N u ho t đ ng ngân hàng g p tr c tr c ch c ch n s làm nh h ứ ng đ n ch c

ề ể ẫ ố ồ ế ả ố ặ ớ năng d n chuy n ngu n v n, và khi đó, n n kinh t cũng ph i đ i m t v i tình

ụ ụ ụ ế ể ạ ồ ố ế ụ tr ng thi u h t ngu n v n ph c v cho các m c tiêu phát tri n kinh t ộ xã h i.

ạ ộ ạ ả ả ổ ị ạ ộ B o đ m cho ho t đ ng ngân hàng ho t đ ng an toàn, lành m nh, n đ nh không

ỉ ướ ề ệ ự ệ ố ch giúp ích cho Nhà n ệ c trong vi c th c hi n chính sách ti n t qu c gia mà

ổ ứ ụ ố ượ ụ ợ ườ còn giúp cho t ch c tín d ng t i đa hóa đ c m c tiêu l ậ i nhu n, ng i tiêu

ề ơ ộ ự ụ ọ ị ố dùng có nhi u c h i l a ch n d ch v ngân hàng t ấ t nh t.

ấ ừ ậ ạ ợ ầ ượ Xu t phát t ả h u qu mang l ữ i cho nh ng nhóm l i ích c n đ ả c b o v ệ

ạ ạ ạ ậ ố ạ trong c nh tranh, pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ướ ớ ả ệ ợ ơ ả ộ đ ng ngân hàng h ng t i b o v các nhóm l i ích c b n sau đây:

ủ ợ ể ệ ệ ườ 1. L i ích c a Nhà n ướ ượ c đ c th hi n trong vi c duy trì môi tr ạ ng c nh

ệ ố ự ạ ả ề ệ ủ ố ả tranh lành m nh, b o đ m th c hi n t t chính sách ti n t qu c gia c a Nhà

ọ ị ồ ụ ệ ể ề ằ ổ ỉ ị m c tiêu n đ nh giá tr đ ng ti n bi u hi n b ng ch tiêu ướ n c mà tr ng tâm là “

ể ự ử ụ ế ị ụ ệ ệ ụ ạ l m phát, quy t đ nh s d ng các công c và bi n pháp đ th c hi n m c tiêu đ ề

ề ậ ả ướ ệ ra” (Kho n 1 Đi u 3 Lu t Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam năm 2010);

ệ ợ ổ ứ ủ ể ụ ả 2. B o v l ủ i ích c a các t ch c tín d ng – ch th kinh doanh ngân hàng

ủ ể ữ ạ ớ ề trong n n kinh t ế ị ườ th tr ng, nh ng ch th kinh doanh khi c nh tranh v i nhau

ừ ợ ừ ạ ế ấ ả ộ ộ ộ không ph i là cu c chi n m t m t m t còn mà là v a h p tác, v a c nh tranh;

ề ợ ả ườ ử ề ệ 3. B o v quy n l i ng i g i ti n;

ố ủ ề ả ả ồ ườ ố ế ậ 4. B o đ m quy n ti p c n ngu n v n c a ng ầ i có nhu c u vay v n;

ổ ỡ ừ ề ạ ạ 5. Ngăn ng a tình tr ng đ v mang tính dây chuy n do hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng gây ra.

ươ ế ạ ậ ề , v ph ị ng pháp ti p c n và xác đ nh hành vi c nh tranh không ứ Th hai

ạ ướ ệ ừ ả ạ ộ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng theo h ng ngăn c n, can thi p t phía

ề ả ậ ạ ơ ở ủ ề ạ ứ công quy n trên c s pháp lu t c nh tranh và n n t ng c a văn hóa, đ o đ c,

ượ ở ầ ủ ơ ậ t p quán kinh doanh ngân hàng. Châu Âu đ ậ c coi là n i kh i đ u c a pháp lu t

ạ ạ ơ ế ậ ề v hành vi c nh tranh không lành m nh và cũng là n i phát sinh các cách ti p c n

ệ ự ạ khác bi ậ ạ t trong quá trình xây d ng pháp lu t c nh không lành m nh. Pháp và Anh

ơ ở ề ạ ạ ỉ ắ ề đ u đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trên c s các nguyên t c

ề ệ ồ ườ ệ ạ ụ ể ợ ồ chung v trách nhi m b i th ng thi t h i ngoài h p đ ng và c th hóa thông

ệ ấ ớ ệ ạ qua các án l , nên tòa án có vai trò r t l n trong vi c đánh giá hành vi c nh tranh

ủ ế ế ị ử ế ệ ạ ớ ồ không lành m nh và quy t đ nh bi n pháp x lý, v i ch tài ch y u là b i

ườ ệ ạ ậ ậ ạ ố th ng thi t h i [11, tr.196]. Vì v y, ngoài pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh

ạ ơ ướ ề ẩ ạ ộ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c quan nhà n c có th m quy n có

ể ử ụ ể ả ứ ự ế ậ ạ ộ th s d ng m t cách tr c ti p các t p quán, đ o đ c kinh doanh đ gi ế i quy t

ụ ệ ạ ộ ạ ạ các v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Đây là

ạ ậ ổ ồ ố ngu n b sung quan tr ng ọ cho pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành

ạ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ề ậ ậ ộ ế ị ườ ượ Là b ph n pháp lu t đi u ti t th tr ậ ạ ng, pháp lu t c nh tranh đ c xây

ế ứ ứ ề ẻ ể ạ ấ ạ ớ ự d ng h t s c m m d o đ thích ng v i các hành vi c nh tranh r t đa d ng trên

ị ườ ậ ạ ỉ ị ị th tr ấ ng [76, tr.39]. Pháp lu t c nh tranh ch quy đ nh các hành vi b ngăn c m

ạ ộ ứ ướ ẫ trong ho t đ ng kinh doanh ch không h ầ ủ ể ng d n các ch th kinh doanh c n

ữ ữ ạ ặ ả ậ làm nh ng gì ho c ph i làm nh ng gì trong c nh tranh, nói cách khác, pháp lu t

ậ ừ ặ ở ậ ủ ế ạ ạ c nh tranh ti p c n t ậ ạ m t trái c a hành vi c nh tranh, b i v y, pháp lu t c nh

ệ ả tranh mang tính “can thi p” hay “ngăn c n” [94, tr.3637].

ự ặ ạ ộ ạ ộ ấ ớ V i tính ch t ho t đ ng kinh doanh trong lĩnh v c đ c thù, ho t đ ng ngân

ả ưở ấ ớ ớ ặ ủ ờ ố ư ấ ọ ộ hàng có nh h ng r t l n t i m i m t c a đ i s ng xã h i cũng nh xu t phát

ề ủ ự ạ ừ ặ t ạ đ c tính mang nhi u r i ro nên khi xây d ng chính sách c nh tranh trong ho t

ườ ườ ế ợ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng ng i ta th ắ ng cân nh c đ n tính l ở ộ ệ i h i c a vi c m r ng

ề ự ổ ở ẽ ứ ự quy n t do kinh doanh cho các t ụ ch c tín d ng, b i l , khu v c ngân hàng

ố ớ ệ ố ứ ộ ổ ủ ế ọ ị ị ự chi m v trí quan tr ng đ i v i h th ng tài chính. M c đ n đ nh c a khu v c

ả ưở ế ự ệ ố ự ủ ế ạ ngân hàng có nh h ng tr c ti p đ n s an toàn, lành m nh c a h th ng tài

ệ ữ ạ ớ ự ổ ủ ắ ố ị chính. Và m i quan h gi a c nh tranh, quy t c pháp lý v i s n đ nh c a h ệ

ủ ề ượ ự ẽ ấ ạ ố ộ th ng tài chính là ch đ đ c s quan tâm r t m nh m trong các cu c tranh

ứ ủ ằ ậ ỉ ở ữ lu n. Trong nghiên c u c a Thorsten Beck (2008) đã ch ra r ng ơ nh ng n i

ạ ộ ượ ẽ ẫ ở ộ ế ạ ạ ho t đ ng c nh tranh đ c m r ng thì s d n đ n tình tr ng d b đ v h ễ ị ổ ỡ ệ

ộ ạ ứ ệ ố ự ở ộ th ng ngân hàng và cũng chính vi c m r ng m c đ c nh tranh trong lĩnh v c

ệ ố ẽ ẫ ệ ế ả ị ngân hàng s d n đ n h qu là h th ng giám sát ngân hàng, các quy đ nh pháp

ự ậ ượ ấ ạ ệ ậ ả lu t trong lĩnh v c này không phát huy đ c hi u qu , th m chí là th t b i [119].

ự ế ờ ộ ượ ễ Vì th , trong m t th i gian dài, lĩnh v c ngân hàng đ ụ c mi n áp d ng chính sách

ể ả ế ố ữ ạ ự ổ ủ ấ ị ạ c nh tranh đ gi i quy t t ệ ố t nh t gi a c nh tranh và s n đ nh c a h th ng

ứ ấ ằ ế ngân hàng [115]. Song cũng có nghiên c u cho r ng, không nh t thi ả t ph i thi ế t

ữ ự ặ ạ ắ ậ l p nh ng quy t c nghiêm ng t trong chính sách c nh tranh trong lĩnh v c ngân

hàng [117].

ề ệ ở ộ ở ộ ề ặ M c dù còn nhi u băn khoăn v vi c m r ng hay không m r ng quy n t ề ự

ủ ổ ụ ứ ữ ế ậ do kinh doanh c a các t ch c tín d ng, song nh ng cam k t khi gia nh p T ổ

ươ ế ớ ố ộ ệ ả ứ ch c Th ạ ng m i th gi i bu c các qu c gia, trong đó có Vi ấ t Nam ph i ch p

ậ ạ ư ộ ể ả ế ượ ủ ự nh n c nh tranh nh m t xu th không th đ o ng c c a quá trình t do hóa tài

ự ồ ạ ủ ạ ạ ủ ạ ẫ ậ chính. Và vì v y, s t n t i c a th đo n c nh tranh không lành m nh v n đ ượ c

ổ ứ ử ụ ị ườ ụ ế ể ấ ế ậ ti pế các t ch c tín d ng s d ng đ chi m lĩnh th tr ng là t t y u. Do v y,

ạ ộ ạ ậ ạ ố ậ c n pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ế ậ ủ ả ự ậ ạ cũng ph i d a trên nguyên lý ti p c n c a pháp lu t c nh tranh nói chung, nghĩa

ạ ộ ạ ậ ạ ố là pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ự ể ạ ậ ả lo i pháp lu t ngăn c n, coi các hành vi này là các hành vi tiêu c c, có th gây

ệ ạ ủ ạ ố ườ ợ ướ thi t h i cho đ i th c nh tranh, ng i tiêu dùng, l ủ i ích c a Nhà n c trong

ự ữ ợ ượ ậ ạ lĩnh v c ngân hàng – đây là nh ng nhóm l i ích đ ả c pháp lu t c nh tranh b o

vệ.

ươ ủ ạ ạ ị ề V ph ng pháp xác đ nh “tính không lành m nh” c a hành vi c nh tranh

ổ ứ ả ự ủ ụ ầ ậ ị ủ c a các t ộ ch c tín d ng ngoài quy đ nh c a pháp lu t còn c n ph i d a trên m t

ứ ữ ậ ắ ạ ố ề ả n n t ng văn hóa và đ o đ c kinh doanh ngân hàng v ng ch c. Pháp lu t ch ng

ặ ề ả ạ ệ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng đ t n n t ng cho vi c

ự ậ ạ ộ ệ ị ẩ xác l p các chu n m c pháp lý trong ho t đ ng ngân hàng cho vi c xác đ nh các

ạ ộ ữ ủ ể ệ ạ ặ ạ hành vi ho c nh ng bi u hi n c a tính không lành m nh trong ho t đ ng c nh

ủ ươ ạ ộ ị ướ ớ tranh c a các ngân hàng th ng m i. N i dung các quy đ nh này h ng t ệ i vi c

ữ ể ệ ệ ậ ắ ớ ị ẩ xác l p các nguyên t c pháp lý cho vi c xác đ nh nh ng bi u hi n trái v i chu n

ự ườ ề ạ ơ ở ứ ệ ệ ậ m c thông th ử ng v đ o đ c kinh doanh làm c s cho vi c nh n di n, x lý

ờ ợ ị phù h p, k p th i.

ớ ế ố ủ ắ Tuy nhiên, do hành vi kinh doanh ngân hàng luôn g n v i y u t ề c a n n

ừ ậ ậ ố ộ ị kinh t ế ị ườ th tr ng không ng ng v n đ ng nên các quy đ nh pháp lu t ch ng hành

ạ ộ ạ ạ ướ vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng luôn có xu h ạ ng “l c

ủ ữ ớ ơ ổ ứ ụ ạ ậ h u h n” so v i nh ng sáng t o trong kinh doanh c a các t ch c tín d ng. Đ ể

ự ạ ậ ế ướ ử ụ ẩ ổ b khuy t cho s “l c h u này”, các n ự ạ c cho phép s d ng các chu n m c đ o

ị ườ ư ở ể ậ ậ ị ứ đ c th tr ng nh đã phân tích ẩ trên đ xác đ nh. Chính vì v y, t p quán, chu n

ự ứ ạ ượ ử ụ ự ị đ c s d ng tr c ti p m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng ế khi xác đ nh tính

ủ ủ ạ ạ ổ ứ ể ậ ụ không lành m nh c a hành vi c nh tranh c a các t ch c tín d ng. Đ t p quán,

ứ ượ ử ụ ự ế ị ạ đ o đ c kinh doanh đ ạ c s d ng tr c ti p khi xác đ nh tính không lành m nh

ạ ộ ủ ạ ạ ỏ ố ớ ừ đ i v i t ng th đo n c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng đòi h i ph i h ả ệ

ố ượ ạ ộ ứ ạ ậ th ng hóa đ c các t p quán, đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng,

ứ ả ượ ứ ữ ạ ậ ph i ch ng minh đ ạ ộ c nh ng t p quán, đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng

ượ ừ ượ ổ ứ ụ ậ ngân hàng đ ậ ộ c th a nh n r ng rãi và đ c các t ch c tín d ng công nh n.

ạ ộ ạ ạ ậ ố Th baứ , pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ụ ượ ươ ử ụ ể ả ế hàng là công c đ c Ngân hàng Trung ng s d ng đ gi ữ i quy t hài hòa gi a

ự ạ ấ ầ ả ầ ạ ố yêu c u ch ng c nh tranh không lành m nh (mà th c ch t là yêu c u b o v ệ

ề ổ ứ ị ườ ụ ườ ớ quy n t ạ ch c tín d ng c nh tranh trên th tr ng, ng ầ i tiêu dùng) v i yêu c u

ạ ộ ệ ố ả ổ ứ ả b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ự ụ ch c tín d ng và th c

ệ ố ề ệ ố ợ ướ ộ hi n t t chính sách ti n t qu c gia (l i ích Nhà n c và xã h i).

ệ ố ạ ộ ể ả ả Ki m soát và b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ

ứ ụ ủ ụ ệ ươ ướ ch c tín d ng là nhi m v trung tâm c a Ngân hàng Trung ng các n ệ c. Vi c

ạ ộ ả ầ ạ ạ ố ắ ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c n ph i cân nh c

ệ ả ậ ạ ầ ả ộ ớ ợ t i l ạ i ích c n b o v và đ tràn h u qu do hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ạ ề ị trong ho t đ ng ngân hàng mang l ệ i. Đi u đó có nghĩa là, khi quy đ nh, phát hi n,

ạ ộ ử ừ ạ ạ ngăn ng a, x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ắ ớ ả ạ ộ ả ả ầ ph i luôn cân nh c t i yêu c u b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h ệ

ố ổ ứ ụ th ng các t ch c tín d ng.

ữ ủ ụ ạ ộ ố ạ ậ M t trong nh ng m c tiêu c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ườ trong ho t đ ng ngân hàng chính là duy trì môi tr ng kinh doanh an toàn, bình

ế ố ừ ữ ệ ệ ả ạ ẳ đ ng, lành m nh; phát hi n, ngăn ng a có hi u qu nh ng y u t ả có kh năng

ộ ệ ố ố ớ ứ ề ướ ẫ ớ ổ ỡ d n t i đ v mang tính dây chuy n đ i v i toàn b h th ng – t c là h ng t ớ i

ợ ủ ả ộ ủ ễ ộ ồ ướ ợ l i ích công, l ự i ích c a c c ng đ ng. Th c ti n tác đ ng c a Nhà n c vào

ế ướ ả ậ ậ ấ ộ ề n n kinh t đôi khi Nhà n ệ c bu c ph i ch p nh n, cho phép, th m chí can thi p

ả ạ ừ ể ệ ệ ạ ph n c nh tranh, t đó có th làm sai l ch c nh tranh thông qua vi c ban hành

ạ ả ậ ướ ề ậ ượ ủ ụ ạ ỏ các đ o lu t và văn b n d i lu t ít nhi u v t kh i ph m vi áp d ng c a pháp

ậ ạ ệ ứ ự ứ ủ ệ ớ lu t c nh tranh. S can thi p này khác v i vi c ng c u c a Ngân hàng Trung

ươ ổ ứ ụ ề ế ạ ơ ộ ố ớ ng đ i v i các t ử ch c tín d ng khi r i vào tình tr ng “đ t bi n rút ti n g i”

ụ ặ ả ặ ệ ố ớ ổ ứ ụ ị ho c áp d ng kho n vay đ c bi t đ i v i t ạ ch c tín d ng b lâm vào tình tr ng

ể ặ ệ ữ ủ ộ ki m soát đ c bi ứ t vì đây là m t trong nh ng ch c năng c a Ngân hàng Trung

ươ ở ẽ ự ỗ ợ ủ ươ ố ng. B i l , s h tr c a Ngân hàng Trung ng trong tình hu ng này h ướ ng

ổ ỡ ể ả ệ ạ ạ ổ ứ ớ t i vi c không đ x y ra tình tr ng đ i v hàng lo t các t ụ ch c tín d ng và do

ứ ủ ự ứ ươ ể ạ đó, s ng c u c a Ngân hàng Trung ự ố ng là đ tránh s r i lo n trên th tr ị ườ ng

ử ề ệ ố ủ ủ ề ố ngân hàng, c ng c , duy trì ni m tin c a công chúng g i ti n vào h th ng ngân

ư ậ ể ả ệ ườ ẳ hàng. Nh v y, đ b o v môi tr ạ ng kinh doanh an toàn, bình đ ng, lành m nh

ợ ổ ứ ị ườ ụ ữ có nh ng lúc l ủ i ích c a các t ch c tín d ng tham gia th tr ủ ng, c a ng ườ ử i g i

ử ụ ụ ề ị ả ứ ụ ả ph i đ ng sau ti n, khách hàng s d ng d ch v ngân hàng ả m c tiêu b o đ m an

ạ ộ ệ ố ổ ứ ụ toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ch c tín d ng.

ủ ụ ạ ặ ộ Th tứ ư, m c dù tính không lành m nh c a hành vi c nh tranh ph thu c ạ

ế ố ị ườ ượ ề ằ ươ vào các y u t th tr ng và luôn đ ỉ c đi u ch nh b ng ph ứ ủ ng th c c a lu t t ậ ư ,

ườ ị ả ưở ệ ạ ơ ị ừ ứ t c là ch ng nào ng i b nh h ị ng, b thi t h i hay có nguy c b thi ệ ạ t h i

ư ư ự ư ể ệ ế ậ ả ố ộ ch a đ a ra s ph n đ i và khi u ki n thì pháp lu t và tòa án ch a th vào cu c

ậ ề ạ ộ ố ớ ạ ố [78, tr.72], song đ i v i ho t đ ng ngân hàng, pháp lu t v ch ng c nh tranh

ạ ộ ự ả ạ ỏ ị không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng đòi h i ph i quy đ nh s tham gia

ế ủ ơ ự ả ạ ộ tr c ti p c a c quan qu n lý nhà n ướ ề ề ệ c v ti n t và ho t đ ng ngân hàng trong

ử ủ ệ ạ ạ quá trình phát hi n và x lý hành vi c nh tranh không lành m nh c a các t ổ ứ ch c

ề ủ ơ ề ẩ ụ ạ ả ạ ị tín d ng, bên c nh các quy đ nh v th m quy n c a c quan qu n lý c nh tranh,

ộ ồ ả ặ ả ả ể b o đ m tính đ c thù ạ H i đ ng c nh tranh đ trong gi ạ ế ụ ệ i quy t v vi c c nh

ạ ộ ạ ậ ạ ố tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Pháp lu t ch ng c nh tranh

ả ả ạ ỏ ộ ị ệ không lành m nh đòi h i ph i quy đ nh rõ vai trò và kh năng tác đ ng/can thi p

ướ ụ ệ ử ệ ề ạ ủ c a Ngân hàng Nhà n c trong vi c đi u tra, x lý v vi c c nh tranh không

ạ ộ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ậ ề ổ ứ ạ ộ ươ ướ Pháp lu t v t ch c và ho t đ ng Ngân hàng Trung ng các n ẳ c kh ng

ế ự ủ ươ ự ầ ị đ nh s c n thi ệ t và cho phép s can thi p c a Ngân hàng Trung ng vào th ị

ườ ề ệ ề ệ ệ ố tr ng ti n t ụ ự thông qua các công c th c hi n chính sách ti n t ả qu c gia. Kh o

ụ ủ ị ươ ướ ỉ sát quy đ nh m c tiêu c a Ngân hàng Trung ng các n c thì ch có Ngân hàng

ươ ụ ị ổ ề ệ ị ự ạ n đ nh ti n t ủ và s lành m nh c a Trung ng Pakistan là xác đ nh m c tiêu “

ụ ồ ổ ị ạ ệ ố h th ng ngân hàng không bao g m m c tiêu n đ nh giá c ả”, còn l i Ngân hàng

ươ ướ ề ướ ớ ệ ổ ụ ả ị trung ng các n c đ u h ng t ả ả i vi c n đ nh giá c , b o đ m m c tiêu tăng

ưở ế ự ế ử ụ ế ị ữ tr ng kinh t [68, tr.10]. Trong th c t , nh ng quy t đ nh khi s d ng các công

ề ệ ệ ủ ố ươ ụ ự c th c hi n chính sách ti n t qu c gia c a Ngân hàng Trung ng các n ướ c

ướ ớ ệ ổ ị ồ ả ả ố ị ề đ u h ng t ề i vi c n đ nh giá tr đ ng ti n qu c gia và b o đ m tăng tr ưở ng

ế ữ ụ ộ kinh t ộ ờ ố . Đây là m t trong nh ng m c tiêu mang tính bao trùm toàn b đ i s ng

ế ấ ỳ ộ ủ ể ộ ờ kinh t ộ xã h i. Và do đó, b t k m t tác đ ng không đúng th i đi m c a Ngân

ươ ạ ộ ủ ề ế ể ộ ổ ứ ụ hàng Trung ng đ u có th tác đ ng đ n ho t đ ng c a các t ch c tín d ng,

ệ ứ ề ả ồ ố ặ đ c bi t là kh năng cung ng ngu n v n cho n n kinh t ế .

ạ ộ ự ớ Ho t đ ng ngân hàng khác so v i các lĩnh v c kinh doanh khác là có kh ả

ủ ủ ề ả ề năng x y ra r i ro mang tính dây chuy n và ni m tin c a công chúng, nên đ th ể ị

ườ ệ ạ ầ ậ can thi pệ tr ng ngân hàng v n hành an toàn, lành m nh c n các bi n pháp

ị ườ ấ ụ ứ ặ ổ ứ ụ nhanh và có tác d ng t c th i ờ , nh t là khi th tr ng ho c t ặ ch c tín d ng g p

ử ế ạ ạ ạ ự ố s c . Trong khi đó, n u x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ủ ụ ố ụ ậ ư ơ ở ầ ở ơ ộ đ ng ngân hàng theo th t c t ệ t ng (lu t t ) trên c s yêu c u/đ n kh i ki n

ườ ị ệ ạ ể ề ạ ấ ậ ờ ố ủ c a ng i b thi t h i thì m t nhi u th i gian. Vì v y, đ ch ng c nh tranh

ệ ạ ạ ả ạ ỏ không lành m nh hi u qu đòi h i hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ả ượ ầ ệ ặ ho t đ ng ngân hàng c n ph i đ ằ c ngăn ch n ngay b ng các bi n pháp can

ệ ư ộ ướ ế ừ ữ ệ nh m t b ầ c đi c n thi ậ t trong vi c ngăn ng a nh ng h u thi p hành chính

ả ấ ị ườ ể ệ ụ ệ ệ qu x u có th gây ra cho th tr ặ ng, đ c bi t là vi c áp d ng các bi n pháp

ố ớ ệ ề ặ ở ạ ngăn ch n đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh ạ . Quy n kh i ki n yêu

ườ ệ ạ ạ ạ ồ ầ c u b i th ng thi ạ ộ t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ệ ệ ậ ộ ơ ơ ở ngân hàng có đ tin c y cao h n trên c s các bi n pháp can thi p hành chính t ừ

phía Ngân hàng Nhà n c.ướ

ế ủ ể ả ự ả ướ ự Đ b o đ m s tham gia tr c ti p c a Ngân hàng Nhà n c và các quan h ệ

ế ệ ệ ạ ậ ạ ử pháp lu t liên quan đ n vi c phát hi n, x lý hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ạ ậ ạ ố trong ho t đ ng ngân hàng thì pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ạ ầ ị ụ ể ho t đ ng ngân hàng c n quy đ nh c th các hành vi c nh tranh không lành

ố ớ ử ệ ạ ạ ờ ồ ả m nh và bi n pháp x ph t hành chính đ i v i hành vi này, đ ng th i cũng ph i

ề ề ệ ả ả ầ ợ ủ ợ ả b o đ m quy n yêu c u tòa án b o v quy n, l i ích h p pháp c a ngân hàng

ươ ườ ị ệ ạ ướ th ạ ng m i và ng i tiêu dùng khi b thi t h i. Ngân hàng Nhà n ả c ph i có

ụ ệ ạ ề ệ ề ạ ẩ ạ th m quy n trong vi c đi u tra v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t

ậ ề ố ạ ạ ồ ờ ộ đ ng ngân hàng, đ ng th i pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ả ế ậ ượ ơ ế ố ợ ẻ ho t đ ng ngân hàng ph i thi t l p đ c c ch ph i h p, chia s thông tin liên

ụ ệ ạ ạ ộ ế ạ quan đ n các v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ạ ạ ậ ố ạ ộ , pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng Th nămứ

ẽ ớ ự ề ệ ậ ặ ố ngân hàng có m i quan h ch t ch v i nhi u lĩnh v c pháp lu t khác và có th ể

ế ậ ụ ứ ự ể ạ ị áp d ng tr c ti p t p quán, đ o đ c kinh doanh đ xác đ nh tính không lành

ủ ủ ạ ổ ứ ậ ạ ụ ạ m nh c a hành vi c nh tranh c a các t ch c tín d ng. Pháp lu t c nh tranh và

ả ượ ề ộ ố ả ộ ệ ố ể ch ng đ c quy n ph i đ c hi u là c m t h th ng, nó đòi h i c m t h ỏ ả ộ ệ

ề ả ậ ồ ộ ự ủ ẳ ố ự th ng pháp lu t đ ng b d a trên n n t ng c a bình đ ng và t do kinh doanh

ế ẽ ế ạ ạ ạ ộ ướ h ng đ n c nh tranh lành m nh, có nghĩa là s liên quan đ n m t lo t các lĩnh

ự ậ ậ ươ ế ậ ậ ạ ư ậ ự v c pháp lu t nh lu t dân s , lu t th ng m i, lu t thu , lu t ngân hàng và c ả

ự ệ ậ ậ ậ ố ị lu t hành chính, lu t hình s ...[36, tr.4351]. Vì v y, vi c xác đ nh rõ m i quan

ậ ạ ậ ặ ệ ự ệ ữ h gi a lu t c nh tranh và các lĩnh v c pháp lu t chuyên ngành khác, đ c bi t là

ự ậ ậ ộ ế ươ ề ạ ả ấ ớ v i các lu t thu c lĩnh v c pháp lu t kinh t , th ng m i là v n đ ph i chú ý

ậ ạ ả ượ ự trong công tác xây d ng lu t c nh tranh. Nguyên lý này cũng ph i đ ụ c áp d ng

ạ ộ ự ạ ạ ậ ố khi xây d ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ạ ộ ạ ậ ạ ố hàng. Pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ủ ạ ậ ấ ố ỉ ả ị ệ ố h th ng th ng nh t không ch là quy đ nh c a Lu t C nh tranh và các văn b n

ẫ ướ ứ ụ ậ ổ ướ h ậ ng d n thi hành; Lu t Ngân hàng Nhà n c, Lu t các T ch c tín d ng mà

ậ ở ề ả ồ ư ự ậ còn bao g m nhi u văn b n pháp lu t các lĩnh v c pháp lu t khác nh pháp

ậ ở ữ ự ệ ế ậ ạ ả ậ lu t dân s , pháp lu t s h u trí tu , pháp lu t qu ng cáo, khuy n m i… Theo

ạ ộ ạ ậ ạ ố đó, pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng đòi

ả ả ự ấ ả ậ ộ ố ố ỏ h i khi xây d ng ph i b o đ m tính th ng nh t trong toàn b pháp lu t ch ng

ả ả ượ ữ ủ ặ ạ ạ c nh tranh không lành m nh và ph i ph n ánh đ ạ c nh ng đ c thù c a ho t

ộ đ ng ngân hàng. Nghĩa là:

ự ạ ạ ậ ố ạ Khi xây d ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ữ ả ộ ượ ậ ạ ộ đ ng ngân hàng ph i xem nh ng n i dung nào đã đ c pháp lu t c nh tranh quy

ể ế ừ ữ ậ ạ ớ ố ị ị đ nh và có th k th a. V i nh ng quy đ nh này, pháp lu t ch ng c nh tranh

ạ ộ ầ ạ ị ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng không c n quy đ nh l ử ụ i mà s d ng

ươ ế ph ẫ ng pháp d n chi u.

ữ ạ ạ ỉ ị ể Ch quy đ nh nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh mang tính đi n

ủ ề ắ ớ ổ ứ ụ ồ ờ ạ ộ hình g n li n v i ho t đ ng ngân hàng c a các t ả ch c tín d ng, đ ng th i ph i

ượ ạ ắ ị ự xây d ng đ ạ c tiêu chí/nguyên t c xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ trong ho t đ ng ngân hàng.

ụ ạ ắ ố ị ạ ậ Quy đ nh nguyên t c áp d ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ trong ho t đ ng ngân hàng.

ả ế ệ ạ ậ ị Khi gi ạ i quy t, nh n di n, xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh

ự ế ậ ạ ứ ạ ộ ụ ể trong ho t đ ng ngân hàng có th áp d ng tr c ti p t p quán, đ o đ c kinh doanh

ề ướ ệ ử ụ ọ ệ ư ộ ồ ngân hàng. Nhi u n c còn coi tr ng vi c s d ng án l nh m t ngu n quan

ệ ọ ả ụ ệ ế ế ạ tr ng cho vi c gi i quy t các v vi c liên quan đ n hành vi c nh tranh không

ở ẽ ị ườ ệ ườ ổ ạ lành m nh, b i l , quan h kinh doanh trên th tr ng th ng xuyên thay đ i cho

ế ủ ị ườ ớ ợ ầ ớ ễ phù h p v i di n bi n c a th tr ạ ộ ổ ng. Theo đó, nhu c u đ i m i trong ho t đ ng

ơ ờ ế ừ ứ ạ ả ặ kinh doanh ph i đ t ra h n bao gi h t. S c sáng t o không ng ng cùng v i s ớ ự

ủ ề ộ ư ự ệ ậ v n đ ng c a n n kinh t ế ị ườ th tr ổ ng cũng nh s thay đ i trong quan ni m đánh

ự ự ẩ ạ ạ ổ giá hành vi c nh tranh không lành m nh, s thay đ i trong các chu n m c thông

ườ ỏ ơ ề ạ ứ ả th ng v đ o đ c kinh doanh ngân hàng đã đòi h i c quan gi ế ụ ệ i quy t v vi c

ề ả ậ ể ư ụ ế ạ c nh tranh quy n gi i thích và áp d ng pháp lu t đ đ a ra phán quy t gi ả i

ế ụ ệ ụ ự ể ể ạ ạ ế ậ quy t v vi c c nh tranh không lành m nh. Đ có th áp d ng tr c ti p t p

ậ ề ứ ạ ạ ố quán, đ o đ c kinh doanh ngân hàng, pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ứ ụ ế ả ạ ậ ạ ơ m nh trong ho t đ ng ngân hàng ph i xác l p c ch áp d ng đ o đ c kinh

ạ ộ ạ ạ ằ ố ủ doanh nh m ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ổ ứ ụ các t ch c tín d ng.

ậ ề ủ ộ ố ạ ạ 2.2.3. N i dung c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ trong ho t đ ng ngân hàng

ố ượ ụ ạ ậ ạ ố 2.2.3.1. Đ i t ng và ph m vi áp d ng pháp lu t ch ng c nh tranh không

ạ ộ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ộ ố ướ ế ậ ị ề Tùy thu c vào truy n th ng mà các n c có cách ti p c n/quy đ nh ch th ủ ể

ạ ộ ự ữ ệ ọ Ở ố th c hi n ho t đ ng ngân hàng có nh ng tên g i khác nhau. Trung Qu c có

ậ ươ ạ ở ộ ọ Lu t Ngân hàng th ng m i, ậ C ng hòa Séc g i là Lu t Ngân hàng, Thái Lan

ậ ươ ạ Ở ỹ ươ ạ là ọ g i là Lu t Ngân hàng th ng m i Thái Lan… M , ngân hàng th ng m i “

ị ự ề ứ ế ề ậ ệ ủ ộ ổ t ch c ch u s đi u ti t v lu t l ậ c a m t bang hay lu t pháp liên bang và

ộ ở ữ ủ ử ề ậ ổ ỳ ạ thu c s h u c a các c đông, Ngân hàng này thu th p ti n g i không k h n,

ộ ố ạ ị ụ ụ ể ơ ạ ấ c p tín d ng và m t s lo i d ch v tài chính khác. Các c quan ki m soát lo i

ề ệ ể ơ ỹ ả ử ể ề ặ ngân hàng này là c quan ki m soát ti n t ho c là qu b o hi m ti n g i Liên

ệ ố ự ữ ở ấ ặ ườ bang và h th ng d tr liên bang c p bang ho c liên bang tùy tr ng h p ợ ”

[105, tr.14].

ừ ể ậ ọ ươ ngân hàng kinh ị T đi n Lu t h c đ nh nghĩa ngân hàng th ạ ng m i là “

ề ệ ụ ợ ậ ươ ạ doanh ti n t vì m c đích l i nhu n. Ngân hàng th ủ ế ạ ộ ng m i ho t đ ng ch y u

ườ ử ủ ể ấ ự ụ ề ậ và th ệ ng xuyên là nh n ti n g i c a khách hàng đ c p tín d ng và th c hi n

ế ấ ươ ớ ư ệ ổ ứ ệ ụ nghi p v chi t kh u và làm ph ng ti n thanh toán. V i t cách là t ch c kinh

ạ ộ ủ ươ ạ ự ế ộ ạ doanh, ho t đ ng c a ngân hàng th ơ ở ng m i d a trên c s ch đ ho ch toán

ế ụ ằ ợ ậ ươ ạ ượ ậ kinh t , nh m m c tiêu l i nhu n. Ngân hàng th ng m i đ c pháp lu t cho

ệ ụ ệ ộ ự ạ phép th c hi n r ng rãi các lo i hình nghi p v kinh doanh ngân hàng… ” [108,

ậ ươ ạ ủ tr.555]. Lu t Ngân hàng Th ng m i c a Thái Lan hay Liên minh Châu Âu cũng

ị ươ ổ ứ ụ ượ ự ệ ộ xác đ nh ngân hàng th ạ ng m i là t ch c tín d ng đ ạ c th c hi n toàn b ho t

ứ ụ ậ ổ ệ ộ đ ng ngân hàng [6], [58]. Lu t các T ch c tín d ng Vi t Nam năm 2010 cũng

ổ ứ ộ ố ặ ấ ả ụ ự ệ ị quy đ nh t ch c tín d ng là doanh nghi p ộ ệ th c hi n m t, m t s ho c t t c các

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ố ượ ừ ữ ể ấ ậ ạ T nh ng phân tích trên, có th nh n th y, đ i t ụ ng và ph m vi áp d ng

ạ ộ ạ ạ ậ ố ủ c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ủ ể ượ ạ ộ ự ệ các ch th đ c th c hi n các ho t đ ng ngân hàng, trong đó có ngân hàng

ươ ị ự ề ổ ứ ủ ể ủ ậ ạ ỉ th ụ ng m i. Các ch th này ch u s đi u ch nh c a Lu t các T ch c tín d ng

ọ ủ ư ệ ậ ề ậ ề ụ ứ nh cách g i c a Vi t Nam hay Lu t v ngành tín d ng Đ c, Lu t v Ngân hàng

ươ ụ ể ọ ủ ư ạ ố th ng m i nh cách g i c a Trung Qu c. C th là:

ổ ứ ụ T ch c tín d ng;

ướ ạ ở ạ ố Chi nhánh ngân hàng n c ngoài t i qu c gia s t i;

ứ ụ ứ ệ ế ậ ổ ổ T ch c, cá nhân có liên quan đ n vi c thành l p T ch c tín d ng, Chi

ướ ạ ở ạ ổ ứ ướ ố nhánh ngân hàng n c ngoài t i qu c gia s t ch c n i, t ạ c ngoài khác có ho t

ộ đ ng ngân hàng;

ệ ộ Hi p h i Ngân hàng.

ủ ể ố ượ ố ộ ậ ề ụ ủ Trong s các ch th thu c đ i t ố ng áp d ng c a pháp lu t v ch ng

ạ ộ ươ ủ ể ạ ạ c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng thì ngân hàng th ng m i là ch th quan

ủ ể ượ ấ ọ ạ ộ ự ệ ộ tr ng nh t vì đây là các ch th đ c th c hi n toàn b ho t đ ng ngân hàng vì

ụ ợ ậ ổ ứ ụ ả ươ m c đích l i nhu n. Các t ch c tín d ng không ph i là ngân hàng th ạ ng m i;

ệ ủ ướ ạ ệ ạ chi nhánh, văn phòng đ i di n c a ngân hàng n c ngoài t i Vi t Nam; t ổ ứ ch c,

ổ ứ ụ ế ệ ậ cá nhân có liên quan đ n vi c thành l p T ch c tín d ng, Chi nhánh ngân hàng

ạ ở ạ ổ ứ ướ ố ạ ộ ướ n c ngoài t i qu c gia s t ch c n i, t c ngoài khác có ho t đ ng ngân hàng

ạ ộ ề ố ượ ẹ ặ ạ có ph m vi ho t đ ng ngân hàng h p h n ơ do đ c thù v đ i t ng đ ượ ử ụ c s d ng

ư ổ ứ ụ ụ ỹ ị d ch v ngân hàng (nh t ch c tài chính vi mô, qu tín d ng nhân dân, ngân hàng

ạ ộ ạ ặ ượ ư ự ợ h p tác xã) ho c ph m vi ho t đ ng ngân hàng đ ệ c phép th c hi n (nh công ty

ướ ạ tài chính, công ty cho thuê tài chính, chi nhánh ngân hàng n c ngoài t i Vi ệ t

ủ ể ủ ạ ạ ả Nam) nên hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ch th này không ph n

ủ ế ể ạ ạ ặ ánh h t các đ c đi m hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ạ ộ ạ ạ 2.2.3.2. Các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng

ướ ạ ậ ượ ọ Tr c khi Lu t C nh tranh 2004 đ c ban hành trong khoa kh c pháp lý có

ề ể ạ ạ ị nhi u quan đi m khác nhau khi xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh [43,

ố ớ ệ ị ạ ự tr.6472], [78, tr.8199]. Đ i v i lĩnh v c ngân hàng, vi c xác đ nh hành vi c nh

ạ ượ ướ ả ế ố tranh không lành m nh đ c các n c gi i quy t không gi ng nhau.

ấ ợ ự ệ ế ạ ậ Liên minh Châu Âu ti p c n c nh tranh b t h p pháp d a trên vi c tham

ả ị ượ ơ ở ụ ự ộ kh o các quy đ nh đ ề c áp d ng r ng rãi trong các lĩnh v c khác trên c s Đi u

ệ ướ ạ ề 81 và Đi u 82 Hi p ủ c EU [17, tr.4445], [21, tr.956], nghĩa là c nh tranh c a

ự ụ ể ậ ự ộ Liên minh Châu Âu không t p trung và m t lĩnh v c c th [17, tr.53]. Trong th c

ể ả ụ ễ ạ ậ ế ti n áp d ng Lu t C nh tranh đ gi ự i quy t trong lĩnh v c ngân hàng chúng ta

ề ụ ệ ượ ấ ả ụ ệ ế th y có khá nhi u v vi c đ c gi i quy t, tuy nhiên, đó là các v vi c liên quan

ế ạ ạ ế đ n hành vi h n ch c nh tranh [17,tr.4653].

ạ ộ ố ớ ạ ạ Đ i v i các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng,

ị ườ ủ ế ẩ ậ ị ố ể ướ h ng ti p c n c a EU là quy đ nh các “tiêu chu n th tr ng t ằ i thi u” nh m

ụ ể ự ẳ ơ ộ ạ ậ t o l p m t sân ch i bình đ ng trong lĩnh v c ngân hàng. C th , Liên minh

ả ướ ẫ ố ề Châu Âu đã ban hành Văn b n h ng d n s 87/102/EEC ngày 22/12/1986 v sau

ượ ổ ố ớ ướ ụ ẫ ả ề Văn b n H ng d n v tín d ng đ i v i khách ả văn b n bày đ c đ i thành “

ẩ ố ụ ằ ự ể hàng” nh m làm hài hòa và áp d ng các tiêu chu n t i thi u trong lĩnh v c tín

ủ ể ố ớ ầ ả ấ ụ d ng đ i v i khách hàng và yêu c u các ch th cho vay ph i có gi y phép đ ể

ữ ứ ụ ể ế ạ ấ ấ ị ị “nh ng nhà cung c p d ch v ngân hàng thi u đ o đ c không th cung c p d ch

ạ ấ ủ ạ ằ ẩ ấ ơ ố ụ ớ v v i giá th p h n đ i th c nh tranh b ng cách h th p các tiêu chu n gây

ươ ạ ệ ạ ả ph ng h i cho khách hàng ụ ” [17, tr.53]. Bên c nh các bi n pháp qu n lý tín d ng

ể ầ ể ử ệ ả khách hàng, EU đã thông qua các bi n pháp đ x lý qu ng cáo gây hi u l m và

ư ả ả ướ ộ ồ ủ ẫ ể ể đ ki m soát qu ng cáo so sánh nh các văn b n h ng d n c a H i đ ng s ố

97/55/EC ngày 06/10/1997 và 2005/29/EC ngày 11/05/2005 [17, tr.56].

ố ớ ố ớ ụ ự ạ ậ ố Đ i v i lĩnh v c tín d ng đ i v i khách hàng, pháp lu t ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ấ ạ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a Liên minh Châu âu nh n m nh

ụ ủ ổ ứ ụ ổ ứ ụ ấ ả ế đ n nghĩa v c a t ch c tín d ng. Theo đó, t ch c tín d ng ph i cung c p các

ạ ộ ộ ợ ư ế ồ thông tin liên quan đ n ho t đ ng cho vay cho khách hàng nh : m t h p đ ng

ụ ả ả ượ ề ỷ ệ ấ ấ ả ề ằ b ng văn b n v kho n tín d ng đ c c p; thông tin v t l lãi su t tr góp

ề ượ ướ ạ ế ề ệ ổ hàng năm, quy n đ c thanh toán tr c h n; chi ti t v chi phí, l phí và t ng s ố

ả ả ữ ề ấ ị ế ụ ti n ph i tr … Ngoài quy đ nh nghĩa v cung c p nh ng thông tin liên quan đ n

ụ ạ ạ ậ ồ ố ạ ộ ợ h p đ ng tín d ng, pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ướ ụ ể ộ ộ ố ợ ủ ẫ ồ ị ngân hàng còn h ng d n/quy đ nh c th n i dung c a m t s h p đ ng tín

ể ể ằ ợ ồ ướ ụ d ng nh m giúp cho khách hàng có th ki m tra h p đ ng tr c khi ký [17, tr.55

56].

ậ ạ ệ ả ạ ủ ụ Bên c nh các bi n pháp qu n lý tín d ng khách hàng, Lu t c nh tranh c a

ể ử ệ ả ể Liên minh Châu âu còn thông qua các bi n pháp đ x lý qu ng cáo gây hi u

ể ể ể ả ầ ả ầ nh m và đ ki m soát qu ng cáo so sánh. Theo đó, qu ng cáo gây hi u nh m

ấ ỳ ụ ể ả ướ ấ ỳ ể ả ứ ượ đ c hi u là b t k m c qu ng cáo nào d ế i b t k hình th c nào k c thuy t

ố ượ ừ ừ ữ ặ ị ố trình mà đánh l a ho c có ý đ nh đánh l a nh ng đ i t ng mong mu n và có th ể

ưở ế ạ ộ ế ươ ể ặ ạ ả gây nh h ng đ n ho t đ ng kinh t và làm ph ng h i ho c có th làm

ươ ạ ế ộ ố ủ ạ ạ ạ ả ph ng h i đ n m t đ i th c nh tr nh. Qu ng cáo có tính c nh tranh đ ượ c

ấ ỳ ụ ộ ố ụ ể ẫ ả ố ể ả hi u là b t k m c qu ng cáo nào k c công khai l n ng ý gi ng m t đ i th ủ

ụ ượ ặ ị ủ ạ ủ ả ạ c nh tranh ho c hàng hóa hay d ch v đ ố c qu ng cáo c a đ i th c nh tranh.

ự ị ụ ậ ầ ạ Trong lĩnh v c d ch v tài chính, Lu t C nh tranh liên minh Châu âu yêu c u các

ụ ị ươ ả ả ạ công ty d ch v tài chính, trong đó có các ngân hàng th ả ng m i ph i b o đ m

ụ ễ ề ả ị ớ ề ấ ả t t c qu ng cáo v các d ch v tài chính và vi n thông t ả i khách hàng đ u ph i

ự ể ầ rõ ràng, trung th c và không gây hi u nh m [17, tr.5758].

ố ớ ướ ị Đ i v i các n c Trung và Đông Âu [118] thì không có quy đ nh riêng bi ệ t

ự ạ ố ướ ạ ề v ch ng c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c ngân hàng. Các n c này

ự ế ậ ạ ố ớ ự ụ ậ ậ t p trung xây d ng Lu t C nh tranh và áp d ng tr c ti p lu t này đ i v i hành vi

ạ ộ ạ ạ ướ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. T i các n c Ba Lan,

ể ố ạ ạ ộ ệ Hungary và C ng hòa Séc, đ ch ng c nh tranh không lành m nh ngân hàng hi u

ả ướ ệ ử ụ ề ệ ề ả qu , các n c này đ cao vi c s d ng án l và quy n gi ậ ủ i thích pháp lu t c a

ả ế ề ạ ấ tòa án khi gi ế ạ i quy t các v n đ liên quan đ n c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng [17, tr.5964].

ể ạ ạ ố ố ị Đ ch ng c nh tranh không lành m nh, Trung Qu c [17, tr.4043] quy đ nh

ạ ạ ạ ộ ụ ể ề c th v hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng,

ươ ứ ử ố ớ ạ ạ ph ạ ộ ng th c x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ử ề ể ề ậ ạ ậ ồ ị nh n ti n g i và đ tăng th ph n. ỉ ầ Ngu n lu t đi u ch nh hành vi c nh tranh

ủ ậ ạ ố ố không lành m nh c a Trung Qu c là Lu t Ch ng ạ c nh tranh không lành m nh.ạ

ơ ở ạ ậ ạ ố Trên c s Lu t Ch ng c nh tranh không lành m nh, Ngân hàng Trung ươ ng

ố ư ố ạ ộ ề ạ ỉ Trung Qu c ban hành Thông t s 354/2002 đi u ch nh ho t đ ng c nh tranh trên

ị ườ ứ ụ ế ậ ố th tr ư ng ngân hàng. Trung Qu c áp d ng cách ti p c n hình th c, nghĩa là đ a

ụ ể ử ụ ư ừ ữ ả ươ ố ộ ra nh ng hành vi c th nh l a đ o, s d ng sai th ệ ng hi u, h i l , bán phá

ộ ượ giá… [17, tr.6465]. M t ngân hàng đ ạ c coi là có hành vi c nh tranh không lành

ạ ự ệ ưở ỉ ự ế ả m nh khi nó : (i) th c hi n th ứ ng, tr thù lao cho nhân viên n u ch d a vào m c

ử ề ấ ả ộ ườ huy đ ng ti n g i; (ii) gi m giá b t th ặ ng mà không có lý do chính đáng ho c

ụ ớ ứ ấ ấ ơ ị ử ụ cung c p d ch v v i m c giá th p h n chi phí; (iii) cho phép khách hàng s d ng

ể ử ề ả ạ ả ở ạ ị kho n vay đ g i ti n và m tài kho n t i ngân hàng; (iv) vi ph m quy đ nh v ề

ồ ơ ệ ề ẩ ố ị ề đi u ki n vay v n khi th m đ nh h s cho vay; (v) ti ế ộ t l ữ thông tin v nh ng

ủ ạ ủ ố khó khăn c a các ngân hàng khác, gièm pha đ i th c nh tranh và thông tin sai

ấ ượ ầ ứ ố ớ ộ ị ệ l ch cho khách hàng; (vi) huy đ ng v n v i m c lãi su t v ủ t tr n quy đ nh c a

ươ ự ứ ề ố ộ ị Ngân hàng Trung ử ệ ng Trung Qu c; (vii) th c hi n đ nh m c huy đ ng ti n g i

ự ệ ả ả ặ ỗ ở mà m i nhân viên ngân hàng ph i th c hi n; (vii) c n tr không có lý do ho c trì

ủ ạ ố ớ ố ố ạ hoãn thanh toán đ i v i các ngân hàng đ i th . T i Trung Qu c, hành vi c nh

ạ ượ ạ ộ tranh không lành m nh đ ề c chia làm 2 nhóm: (i) c nh tranh trong huy đ ng ti n

ở ộ ầ ạ ị ử g i và (ii) c nh tranh tăng th ph n và m r ng quy mô khách hàng [17, tr.65].

ủ ớ ướ ể So sánh v i cách làm c a Liên minh Châu Âu và các n ổ c đang chuy n đ i

ở ư ủ ể ị ượ ụ ể ố trên, cách làm c a Trung Qu c có u đi m là xác đ nh đ c c th hành vi

ơ ở ệ ạ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng làm c s cho vi c áp

ử ệ ế ợ ạ ụ d ng bi n pháp x lý phù h p. Tuy nhiên, n u “đóng khung” các hành vi c nh

ạ ộ ể ạ ị ễ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng thì khó có th theo k p di n

ạ ộ ủ ế ạ ạ bi n c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng trên

ự ế ứ ạ ạ th c t ạ ộ . Nghiên c u các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ấ ố ướ ư ể ị ngân hàng c a Trung Qu c chúng ta th y, n ẩ c này ch a th quy đ nh “chu n

ự ườ ọ ủ ư ậ ệ m c thông th ề ạ ng v đ o đ c ứ kinh doanh” nh cách g i c a pháp lu t Vi t Nam

ị ườ ẩ ố ọ ủ ể hay “tiêu chu n th tr ng t i thi u” theo cách g i c a Liên minh Châu Âu vào các

ậ ủ ủ ị quy đ nh c a pháp lu t c a mình.

ộ ố ướ ố ớ ấ ướ ưở Đ i v i m t s n c Châu Á, nh t là các n ị ả c ch u nh h ộ ủ ng c a cu c

ả ổ ệ ố ủ ả kh ng ho ng tài chính Châu Á năm 1997 đã c i t h th ng ngân hàng và thi ế t

ạ ộ ự ắ ạ ậ l p quy t c c nh tranh cho khu v c ngân hàng. Theo đó, trong ho t đ ng ngân

ấ ế ế ậ ữ ắ ặ hàng không nh t thi ả t ph i thi t l p nh ng quy t c nghiêm ng t trong chính sách

ữ ự ế ạ ỉ ạ c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng và ch rõ nh ng h n ch trong chính sách

ự ướ ự ậ ạ c nh tranh cho khu v c ngân hàng [117]. Các n ậ c này t p trung xây d ng Lu t

ụ ạ ấ ả ậ ạ ự ụ C nh tranh áp d ng cho t t c các ngành, lĩnh v c. Khi áp d ng Lu t C nh tranh

ạ ộ ướ ụ ủ ậ ạ ị cho ho t đ ng ngân hàng, các n c này áp d ng quy đ nh c a Lu t C nh tranh,

ạ ộ ứ ệ ạ ườ vi c ch ng minh tính không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ng ự i ta d a

ổ ứ ụ ủ ị ậ trên các quy đ nh c a Lu t các T ch c tín d ng.

ơ ở ậ ở ế ể ạ ậ ị Trên c s các quan đi m ti p c n ủ trên và quy đ nh c a Lu t C nh tranh

ệ ậ ề ố ệ ạ Vi t Nam hi n hành, theo chúng tôi, pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không

ạ ộ ạ ồ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng bao g m 03 nhóm hành vi: i) Nhóm hành vi

ọ ố ủ ạ ư ủ ả ạ ố xâm ph m đ i th c nh tranh nh ngăn c n, dèm pha và bôi nh đ i th , bóc l ộ t;

ạ ợ ủ ii) Nhóm hành vi xâm h i l ạ i ích c a khách hàng; iii) Nhóm hành vi xâm ph m

ạ ộ ệ ố ụ ổ ứ ụ ế đ n m c tiêu an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ả ch c tín d ng, nh

ề ệ ự ế ệ ụ ể ố ưở h ệ ng đ n vi c th c hi n chính sách ti n t qu c gia. C th là:

ạ ố ủ ạ ư ả , nhóm các hành vi gây h i đ i th c nh tranh nh ngăn c n, gièm M t làộ

ọ ố ủ ộ ổ ứ ủ ạ ụ ố pha và bôi nh đ i th , bóc l ch c tín d ng là đ i th c nh tranh khác trên t t

ị ườ ơ ả ụ ể ặ th tr ủ ng ngân hàng. Đ c đi m c b n c a nhóm hành vi này là có m c đích

ướ ớ ộ ổ ứ ắ ớ ừ ụ ể ạ ộ ụ c nh ạ tranh, h ng t i m t t ch c tín d ng c th và g n v i t ng ho t đ ng ngân

ụ ể ủ ữ ể ạ ạ hàng c th . Nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh đi n hình c a nhóm hành

vi này là:

ủ ổ ứ ụ ệ ạ ế Xâm ph m đ n uy tín c a t ch c tín d ng thông qua vi c gièm pha, bôi

ạ ế ổ ọ ươ ủ ể ạ ủ ư nh , làm t n h i đ n uy tín th ố ng m i c a các ch th này nh hành vi “t ”

ủ ố ủ ạ ạ ầ ấ ộ nhau vi ph m tr n lãi su t huy đ ng; lôi kéo khách hàng c a đ i th c nh tranh;

ủ ạ ủ ụ ằ ộ ố ậ mua chu c, lôi kéo nhân viên c a đ i th c nh tranh nh m m c đích thu th p

ủ ố ậ ề ạ ộ ủ ạ thông tin trái pháp lu t v tình hình ho t đ ng c a đ i th c nh tranh;

ớ ị ụ ủ ụ ả ị ủ Qu ng cáo so sánh d ch v ngân hàng c a mình v i d ch v ngân hàng c a

ồ ự ể ầ ủ ạ ề ặ ả ố đ i th c nh tranh; qu ng cáo không đúng ho c gây hi u l m v ngu n l c tài

ủ ố ể ầ ữ ư ể ạ ằ chính, đ a ra nh ng báo cáo ki m toán gây hi u l m nh m h uy tín c a đ i th ủ

ạ c nh tranh;

ổ ứ ụ ể ấ ầ Gièm pha t ẫ ch c tín d ng và cung c p thông tin sai trái đ gây nh m l n

cho khách hàng;

ế ặ ạ ộ ớ ị ấ ợ H n ch ho c trì hoãn m t cách b t h p lý các giao d ch thanh toán v i các

ủ ố ngân hàng đ i th ;...

ạ ợ ủ i ích c a khách hàng. Đây là nhóm hành vi Hai là, nhóm hành vi xâm h i l

ạ ế ề ợ ủ ạ ạ c nh tranh không lành m nh xâm h i đ n quy n l i c a khách hàng c a t ủ ổ ứ ch c

ụ ệ ổ ứ ớ tín d ng. Trong quan h kinh doanh ngân hàng, các t ứ ụ ch c tín d ng v i ch c

ể ợ ụ ứ ề ố ồ ủ năng c a các trung gian tài chính có th l i d ng quy n cung ng ngu n v n đ ể

ế ậ ặ ả ở ệ ứ ố ồ ể gây s c ép ho c c n tr vi c ti p c n ngu n v n ngân hàng, đó có th :

ả ử ụ ụ ủ ộ ớ ấ ị Ép bu c khách hàng ph i s d ng d ch v ngân hàng c a mình thì m i c p

ả ử ụ ặ ấ ụ ụ ụ ề ệ ớ ị tín d ng ho c c p tín d ng v i các đi u ki n ph i s d ng d ch v do ngân hàng

cung c p.ấ

ả ở ự ủ ệ ầ ặ ố Gây c n tr ư ho c c ý không th c hi n yêu c u c a khách hàng nh ng

ư ủ ả ị ng ng giao d ch tài kho n c a khách hàng mà không có lý do chính đáng; ngăn

ủ ố ử ụ ủ ạ ụ ị ả c n khách hàng s d ng d ch v ngân hàng c a đ i th c nh tranh…

ấ ợ ệ ặ ư ề Áp đ t các đi u ki n gây b t l i cho khách hàng, nh khi khách hàng s ử

ặ ặ ụ ề ạ ị ị ụ d ng d ch v ATM ngân hàng thu phí biên lai giao d ch ho c đ t ra nhi u lo i phí

ầ ự ồ ủ mà không c n s đ ng ý c a khách hàng…

ạ ộ ụ ế ạ Ba là, nhóm hành vi xâm ph m đ n m c tiêu an toàn ho t đ ng ngân hàng

ệ ố ổ ứ ề ệ ụ ự ế ệ ệ và h th ng các t ch c tín d ng, đ n vi c th c hi n chính sách ti n t ố qu c gia.

ấ ặ ạ ộ ạ ộ ủ ớ V i tính ch t đ c thù trong ho t đ ng kinh doanh, ho t đ ng ngân hàng c a các

ứ ộ ả ụ ưở ộ ờ ố ấ ớ ế ế ổ ứ t ch c tín d ng có m c đ nh h ng r t l n đ n toàn b đ i s ng kinh t xã

ấ ỳ ấ ổ ị ườ ằ ị ộ h i. Nghĩa là b t k hành vi nào nh m làm m t n đ nh trên th tr ng ngân hàng

ưở ứ ủ ế ậ ả ố ộ ồ ề ả đ u nh h ế ng đ n kh năng cung ng và ti p c n ngu n v n c a toàn b xã

ấ ỳ ể ả ưở ụ ế ộ h i. Do đó, b t k hành vi nào có th làm nh h ạ ng đ n m c tiêu an toàn ho t

ệ ố ổ ứ ả ưở ự ế ộ đ ng ngân hàng và h th ng các t ụ ch c tín d ng, nh h ệ ệ ng đ n vi c th c hi n

ề ệ ả ượ ề ố ế ặ ớ chính sách ti n t qu c gia đ u ph i đ ẽ ả c ngăn ch n s m n u không s nh

ớ ổ ứ ụ ưở h ng t ộ ệ ố i toàn b h th ng các t ch c tín d ng.

ố ớ ử ệ ạ ạ 2.2.3.3. Bi n pháp x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng

ể ị ượ ử ệ Đ xác đ nh đ ạ ạ c bi n pháp x lý hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ướ ế ầ ươ trong ho t đ ng ngân hàng, tr c h t c n xem xét ph ố ớ ế ậ ng pháp ti p c n đ i v i

ủ ệ ạ ạ ướ hành vi c nh tranh không lành m nh. Theo quan ni m c a các n c, có hai cách

ế ậ ươ ạ ạ ạ ặ ớ ti p c n v i hành vi th ng m i ho c hành vi c nh tranh không lành m nh, đó là

ế ạ ạ ậ [14, tr.284285]: i) Ti p c n hành vi c nh tranh không lành m nh mang tính dân

ế ợ ạ ư ườ ị ự s , đó là hành vi xâm ph m đ n l i ích t ậ , do v y, ng ạ i b vi ph m có th t ể ự

ệ ủ ộ ố ể ả ờ ự ệ ệ ặ ả b o v mình ho c nh s can thi p c a tòa án đ b o v mình; ii) M t s hành

ượ ướ ấ ậ ự ự ạ ế vi đ ị c xác đ nh tr c c u thành s xâm ph m tr t t kinh t ữ công, do đó, nh ng

ị ự ề ậ ủ ủ ả ỉ ướ ề hành vi này ph i ch u s đi u ch nh c a pháp lu t c a nhà n c v cá hành vi có

ậ ề ạ ể ị ụ ứ ủ ạ ị th b áp d ng hình ph t. Nghiên c u quy đ nh c a pháp lu t v c nh tranh

ấ ệ ế ậ ạ ớ ạ không lành m nh cho th y, Vi t Nam ti p c n v i hành vi c nh tranh không lành

ế ậ ở ạ ả ừ ấ ấ m nh theo c hai cách ti p c n ể trên. T xu t phát đi m trên cho th y, vi c x ệ ử

ạ ộ ố ớ ạ ạ lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng cũng

ệ ử ả ự ủ ạ ạ ph i d a trên nguyên lý c a vi c x lý hành vi c nh tranh không lành m nh nói

ử ệ ạ ạ ị chung. Các quy đ nh bi n pháp x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ồ ho t đ ng ngân hàng bao g m:

ỉ ự ệ ạ ạ ạ ộ Đình ch th c hi n hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ngân hàng.

ố ớ ử ệ ạ ị ạ ạ Quy đ nh bi n pháp x ph t vi ph m hành chính đ i v i hành vi c nh

ạ ộ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ề ệ ạ ị ệ ạ ị Quy đ nh v thi ứ t h i, cách th c xác đ nh thi ạ t h i do hành vi c nh tranh không

ạ ộ ạ ế ụ ệ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng gây ra và trình t ự ả gi i quy t v vi c c nh tranh

ạ ộ ạ ạ ơ ả ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng t i C quan qu n lý C nh tranh.

ả ế ồ ườ ượ ế Gi ầ i quy t yêu c u tòa án b i th ng đ c ti n hành theo th t c t ủ ụ ố ụ t ng

ự ặ ố ụ dân s ho c t ọ t ng tr ng tài.

ề ẩ ố ớ ạ ị ề ử 2.2.3.4. Các quy đ nh v th m quy n x lý đ i v i hành vi c nh tranh không

ơ ế ạ ộ ố ợ ữ ạ ơ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và c ch ph i h p gi a các c quan này

ạ ộ ử ạ ạ trong x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ữ ể ậ ạ ố ị ị Đây là nh ng quy đ nh đ các quy đ nh pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh

ộ ố ữ ạ ở ố ị không lành m nh đi vào cu c s ng, tr thành nh ng “quy đ nh s ng”. Theo kinh

ủ ệ ố ừ ạ ố nghi m c a Trung Qu c, n ằ h m ngăn ng a và ch ng hành vi c nh tranh không

ạ ộ ử ề ạ ộ ươ lành m nh trong ho t đ ng huy đ ng ti n g i, Ngân hàng Trung ng Trung

ầ ố ươ ạ Qu c đã yêu c u các ngân hàng th ả ng m i ph i tuân th ủ [90, tr.9798]: th cự

ủ ệ ả ấ ị ướ ượ ự ệ hi n tr lãi su t theo đúng quy đ nh c a nhà n c và không đ c th c hi n các

ứ ưở ế ấ ượ ấ ể ư hình th c th ạ ng hay khuy n m i lãi su t; không đ c phép đ a ra b t k hình

ưở ế ạ ặ ườ ử ề ự ề ứ th c th ng ho c khuy n m i nào cho ng ử i g i ti n d a trên quy mô ti n g i;

ượ ứ ụ ộ ố ị không đ ứ c áp d ng đ nh m c huy đ ng v n cho các phòng ban không có ch c

ố ớ ử ề ộ ỉ ụ năng huy đ ng ti n g i và đ i v i nhân viên ngân hàng; nghiêm ch nh áp d ng

ạ ộ ậ ị ứ ế ấ m c lãi su t cho vay theo lu t đ nh và có tính đ n chi phí ho t đ ng ngân hàng

ớ ỏ ụ ụ ệ ề ạ ằ ấ ợ h p lý; không n i l ng các đi u ki n c p tín d ng nh m đ t m c tiêu tăng th ị

ể ở ề ả ầ ấ ử ph n, khách hàng; c m hành vi cho khách hàng vay ti n đ m tài kho n, g i

ố ớ ề ạ ạ ti n vào ngân hàng. Đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh. Thêm vào đó,

ế ệ ạ ạ ạ ớ ể ố đ đ i phó v i tình tr ng c nh tranh không lành m nh trong vi c chi m lĩnh th ị

ề ầ ươ ố ph n và câu kéo khách hàng v mình, Ngân hàng Trung ng Trung Qu c đã yêu

ượ ứ ấ ả ằ ầ ị ầ c u các ngân hàng: không đ ơ c tăng th ph n b ng cách gi m m c phí th p h n

ự ủ ậ ả ớ ươ ấ so v i chi phí; ph i có s ch p thu n c a Ngân hàng Trung ố ng Trung Qu c

ụ ệ ươ ử ứ ộ ớ ượ trong vi c áp d ng ph ề ng th c huy đ ng ti n g i m i; không đ ấ c cung c p

ự ễ ẻ ặ ố ợ ệ mi n phí th ho c máy móc cho bên đ i tác mà ngân hàng h p tác cùng th c hi n

ị ấ ẻ ấ ố ễ phát hành th thanh toán; các ngân hàng Trung Qu c cũng b c m cung c p mi n

ề ế ị ệ ố ứ ề ầ ầ ố phí cho đ i tác v thi t b , h th ng ph n m m và ph n c ng máy tính. Ngân

ượ ự ấ ế ở ị hàng không đ ậ ủ c phép m văn phòng giao d ch n u không có s ch p thu n c a

ươ ố Ngân hàng Trung ng Trung Qu c.

ề ẩ ừ ử ề ấ ị ố ớ T các phân tích trên cho th y, các quy đ nh v th m quy n x lý đ i v i

ạ ộ ế ạ ạ ơ ố hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và c ch ph i

ữ ử ạ ạ ơ ợ h p gi a các c quan này trong x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ầ ế ả ộ ồ ho t đ ng ngân hàng c n thi ữ t ph i bao g m nh ng n i dung sau:

ề ẩ ủ ị ướ ề Quy đ nh v th m quy n c a Ngân hàng Nhà n ố ớ ử c trong x lý đ i v i

ạ ộ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ơ ế ố ợ ữ ạ ả ơ ị Quy đ nh c ch ph i h p gi a C quan qu n lý C nh tranh và Ngân hàng

ướ ố ớ ử ề ạ ạ Nhà n c trong đi u tra, x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ố ợ ữ ế ề ả ơ ơ ơ ớ ả C ch ph i h p gi a c quan c nh sát đi u tra v i C quan qu n lý

ạ ướ ự ụ ề C nh tranh và Ngân hàng Nhà n c khi đi u tra các v án hình s có liên quan t ớ i

ạ ộ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ề ự ủ ị ướ ả ơ Quy đ nh v s tham gia c a Ngân hàng Nhà n c và C quan qu n lý

ủ ụ ố ụ ầ ồ ườ ệ ạ ạ c nh tranh trong th t c t t ng yêu c u b i th ng thi ạ t h i do hành vi c nh

ạ ộ ạ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng t i tòa án nhân dân.

ậ ề ề ộ ừ ữ ạ ố T nh ng phân tích v n i dung pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ộ ố ậ ạ ị m nh trong ho t đ ng ngân hàng chúng tôi rút ra m t s nh n đ nh sau đây:

ế ậ ướ ư ố ộ ị ứ ấ , dù ti p c n d ứ i góc đ quy đ nh hình th c nh Trung Qu c hay Th nh t

ế ậ ướ ộ ự ư ộ ướ ti p c n d i góc đ d a vào tác đ ng nh các n ộ c Liên minh Châu âu hay m t

ậ ạ ạ ặ ố ố ướ s n ậ c Châu á khác thì Lu t ch ng c nh tranh không lành m nh ho c là Lu t

ạ ữ ệ ư ằ ắ ọ ị gi vai trò tr ng y u C nh tranh ế trong vi c đ a ra các nguyên t c nh m xác đ nh

ạ ộ ủ ệ ạ ạ tính không lành m nh trong ho t đ ng c nh tranh c a các doanh nghi p trong

ư ạ ạ ậ ố ề n n kinh t ế ị ườ th tr ng. Nghĩa là, Lu t ch ng c nh tranh không lành m nh đ a ra

ữ ệ ạ ạ ị nh ng nguyên lý chung cho vi c xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh.

ướ ề ố ạ ậ , có hai xu h ng l p pháp v ch ng hành vi c nh tranh không lành Th haiứ

ạ ộ ạ ướ ụ ể ừ ị m nh trong ho t đ ng ngân hàng: 1. Xu h ng quy đ nh c th t ng hành vi

ạ ộ ạ ố ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng (Trung Qu c) và 2. Ch ỉ

ướ ệ ạ ạ ẫ ộ ị h ng d n vi c xác đ nh tính không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ự ụ ể ừ ậ ả trong t ng lĩnh v c c th (Liên minh Châu âu, Nh t B n, Đài Loan và m t s ộ ố

ướ n c Trung và Đông Âu).

ụ ể ừ ạ ớ ị ạ V i cách làm quy đ nh c th t ng hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ụ ư ễ ể trong ho t đ ng ngân hàng có u đi m là d áp d ng vì trong đó đã mô t ả ụ ể c th

ơ ướ ụ ễ ề ẩ ườ ị ừ t ng hành vi, c quan nhà n c có th m quy n d áp d ng và ng i b thi ệ ạ t h i

ạ ộ ễ ậ ạ ạ ừ t ụ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng d v n d ng

ề ợ ủ ợ ệ ể ả đ b o v quy n và l i ích h p pháp c a mình. Tuy nhiên, cách này l ạ ỏ ra i t

ủ ạ ạ ậ ạ nhanh l c h u, vì trong kinh doanh, các th pháp c nh tranh, trong đó có c nh

ạ ườ ự ế ị ườ ủ ổ ộ tranh không lành m nh th ng xuyên thay đ i do s bi n đ ng c a th tr ng và

ệ ậ ả ờ ị ạ ả ế n u vi c ban hành văn b n pháp lu t không k p th i thì l ả ờ i ph i “ch ” văn b n

ẫ ướ h ng d n.

ố ớ ườ ụ ể ạ ợ ị Đ i v i tr ng h p không quy đ nh c th hành vi c nh tranh không lành

ỉ ề ậ ữ ắ ạ ượ ậ ạ ị m nh mà ch đ c p nh ng nguyên t c đ c quy đ nh trong Lu t C nh tranh

ả ạ ặ ậ ạ ố ỏ tòa án ho c Lu t ch ng c nh tranh không lành m nh đòi h i ph i dành cho

ả ề ả ạ ạ ấ ộ ề quy n gi i thích m t hành vi là c nh tranh không lành m nh mà v b n ch t là

ự ẩ ớ ườ ạ ộ ề ạ ứ trái v i chu n th c thông th ng v đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân

ấ ợ ề ệ ệ ạ ộ ộ ớ ơ hàng – m t khái ni m r ng h n nhi u so v i khái ni m c nh tranh b t h p pháp;

ả ụ ệ ế ế ạ ử ụ s d ng án l ệ khi gi i quy t các v vi c liên quan đ n hành vi c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ồ ạ ướ ậ ố i hai xu h ạ ng l p pháp ch ng c nh tranh không lành Th baứ , dù t n t

ạ ộ ư ạ ở ư ố m nh trong ho t đ ng ngân hàng nh đã phân tích ạ ệ trên, nh ng vi c ch ng c nh

ạ ộ ồ ạ ạ ư ộ ấ ế tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng t n t i nh m t t ủ t y u c a

ị ườ ự ệ ị ườ quá trình xây d ng và hoàn thi n th tr ng tài chính, trong đó có th tr ề ng ti n

ạ ộ ự ử ễ ạ ạ ệ t . Th c ti n x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ạ ấ ố ị ạ ụ ể ề hàng cho th y, dù không quy đ nh c th v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ư ạ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i nh ng Liên minh Châu

ả ướ ẫ ế ề ụ ủ âu cũng đã ban hành các văn b n h ng d n chi ti t v nghĩa v c a các t ổ ứ ch c

ụ ụ ướ ề ả ẫ ạ ộ tín d ng trong ho t đ ng tín d ng và h ả ng d n v qu ng cáo so sánh và qu n

ế ặ ẫ ầ cáo gây nh m l n, nghĩa là Liên minh Châu âu cũng đã quan tâm đ n tính đ c thù

ạ ộ ạ ạ ố ạ trong ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng trong ho t

ươ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ề ươ ứ ủ ậ ạ ạ ng th c ghi nh n các hành vi/th đo n c nh tranh không Th tứ ư, v ph

ạ ộ ủ ạ ổ ứ ụ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ả ế ậ ầ ch c tín d ng c n ph i ti p c n

ướ ề ừ ạ ạ ở ị theo h ng m , nghĩa là, bên c nh quy đ nh v t ng hành vi c nh tranh không

ạ ộ ự ầ ả ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng còn c n ph i xây d ng tiêu chí chung đ ể

ừ ạ ạ ị ườ ợ xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong t ng tr ng h p, v vi c c ụ ệ ụ

ố ớ ể ậ ạ ầ ặ ố ạ th . Yêu c u này đ t ra đ i v i pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ấ ừ ừ ượ trong ho t đ ng ngân hàng xu t phát t tính tr u t ứ ị ng, khó xác đ nh, khó ch ng

ủ ạ ạ ạ ộ ủ minh c a các th đo n c nh tranh không lành trong ho t đ ng ngân hàng. Khi quy

ạ ộ ủ ạ ạ ạ ị đ nh các th đo n c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, pháp

ậ ề ạ ộ ả ạ ố ạ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ph i làm

ượ ữ ủ ạ ạ ớ rõ đ c ranh gi ớ ủ ự i c a t do kinh doanh v i nh ng th đo n c nh tranh không

ủ ạ ổ ứ ụ ữ ủ ạ ượ lành m nh c a các t ch c tín d ng, nghĩa là nh ng th đo n đi ng c tr t t ậ ự ,

ị ườ ư ủ ệ ẩ tiêu chu n th tr ng chung nh quan ni m c a Liên minh Châu âu.

ứ ạ ầ ả ậ ị ứ , t p quán, đ o đ c kinh doanh ngân hàng c n ph i có v trí x ng Th nămứ

ệ ố ạ ượ ử ụ ể ạ ố đáng trong h th ng các quy ph m đ c s d ng đ ch ng c nh tranh không

ạ ộ ư ạ ở ậ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Nh đã phân tích ạ trên, t p quán, đ o

ế ủ ữ ế ồ ổ ứ đ c kinh doanh ngân hàng là ngu n b sung cho nh ng thi u khuy t c a pháp

ạ ộ ạ ậ ậ ạ ố lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Do v y, song

ậ ề ố ệ ố ự ệ ạ ớ ạ song v i vi c xây d ng h th ng quy ph m pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ổ ứ ụ ầ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ả ch c tín d ng còn c n ph i

ớ ứ ơ ế ụ ứ ệ ạ quan tâm t ậ i vi c nghiên c u c ch áp d ng t p quán, đ o đ c kinh doanh ngân

ủ ạ ạ ủ ừ ạ ị hàng khi xác đ nh tính không lành m nh c a t ng th đo n c nh tranh không lành

ở ẽ ạ ứ ạ ạ ị m nh, b i l , khi xác đ nh, ch ng minh c nh tranh không lành m nh chính là

ả ượ ủ ạ ạ ạ ph i làm rõ đ c th đo n c nh tranh là không trong s ch, không đàng hoàng,

ạ ứ ạ ộ ớ ậ trái v i t p quán, đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng.

ố ự ự ộ ệ ệ ế 2.2.4. Các nhân t tác đ ng đ n vi c xây d ng và th c hi n pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ố ạ ạ ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ứ ộ ể ủ ị ườ ứ ộ ể ng ngân hàng. M c đ phát tri n th ị M t làộ , m c đ phát tri n c a th tr

ườ ự ề ệ ấ tr ng ngân hàng th c ch t là quá trình ki n toàn n n kinh t ế ị ườ th tr ng ở ỗ m i

ữ ư ể ầ ậ ố ủ qu c gia. Thông qua quá trình phát tri n, nh ng quy lu t cũng nh yêu c u c a

ị ườ ệ ậ ả ầ ượ ộ ộ ớ vi c qu n lý, v n hành th tr ng ngân hàng d n đ c b c l và cùng v i đó,

ữ ạ ẳ ầ ả ả ổ ứ ứ ị yêu c u b o đ m an toàn, lành m nh, bình đ ng gi a các t ch c cung ng d ch

ở ế ơ ờ ế ứ ể ụ v ngân hàng càng tr ấ nên c p thi t h n bao gi ộ h t. M c đ phát tri n th ị

ườ ả ưở ẽ ế ự ệ ạ ộ tr ng ngân hàng có nh h ự ng, tác đ ng m nh m đ n vi c xây d ng và th c

ậ ề ệ ạ ạ ố ạ ộ hi n pháp lu t v ch ng c nh tranh không không lành m nh trong ho t đ ng

ề ượ ể ệ ạ ngân hàng. Đi u này đ c th hi n trên các khía c nh sau đây:

ủ ể ứ ự ứ ị Th nh t ạ ấ , s tham gia ngày càng đa d ng các ch th cung ng d ch v ụ

ứ ộ ạ ị ườ ẽ ừ ngân hàng s làm gia tăng m c đ c nh tranh trên th tr ng ngân hàng t đó s ẽ

ổ ươ ạ ướ ự ụ ọ ị làm thay đ i t ng quan c nh tranh và xu h ủ ng l a ch n d ch v ngân hàng c a

ườ ử ụ ụ ị ng i s d ng d ch v ngân hàng.

ị ườ ự ớ ượ ữ Khác so v i nh ng lĩnh v c th tr ể ng khác, đ tham gia đ c vào th ị

ườ ổ ủ ấ ứ ụ ệ ề ề ả tr ng ngân hàng, các t ch c tín d ng ph i tuân th r t nhi u đi u ki n khó

ề ố ệ ấ ườ ề ầ ả ị ề khăn, nh t là các đi u ki n v v n, ng ề ả i qu n tr , đi u hành và yêu c u v b o

ứ ủ ậ ị ả m t và an toàn cho các giao d ch ngân hàng. Theo nghiên c u c a tác gi ễ Nguy n

ố ớ ị ườ ế ủ ạ ố Văn Tuy n, đ i v i th tr ng ngân hàng các đ i th c nh tranh trong th tr ị ườ ng

ụ ườ ố ượ ớ ạ ự ả ị d ch v ngân hàng th ng có s l ng gi i h n và s gia tăng hay gi m b t s ớ ố

ụ ế ạ ấ ộ ượ l ng này là r t khó khăn và h n ch , đôi khi không hoàn toàn ph thu c vào ý

ễ ể ủ ạ ở ẽ ủ ề ố chí c a chính các đ i th c nh tranh. Đi u này cũng d hi u b i l ệ , vi c cho

ạ ộ ặ phép m t t ộ ổ ứ ượ ch c đ c tham gia vào ho t đ ng kinh doanh ngân hàng ho c cho

ổ ứ ế ượ ị ườ ỏ ụ ị phép các t ch c kinh t này đ c rút lui kh i th tr ng d ch v ngân hàng đòi

ủ ộ ữ ể ề ẽ ặ ả ớ ệ ấ ỏ h i ph i tuân th m t quy trình ki m soát ch t ch và v i nh ng đi u ki n r t

ặ ng t nghèo [103, tr.5156].

ớ ứ ở ử ố ế ự ủ ệ ậ ộ Hi n nay, cùng v i s c ép m c a và h i nh p qu c t , s tham gia c a nhà

ạ ị ườ ể ố ồ ầ ư ướ đ u t n c ngoài đã đem l i ngu n v n đáng k cho th tr ng ngân hàng, song

ề ầ ặ ấ ả ư ứ ế ề nó cũng đ t ra nhi u v n đ c n gi ộ i quy t nh m c đ cho phép nhà đ u t ầ ư

ượ ầ ạ ố ổ ổ ứ ụ ệ đ c góp v n, mua c ph n t i các t ố ch c tín d ng, m i quan h và trách

ủ ệ ậ nhi m c a ngân hàng m ẹ ở ướ n ố c ngoài khi thành l p ngân hàng 100% v n

ướ ạ ệ n c ngoài t i Vi t Nam…

ề ị ữ ụ ầ ỏ Th haiứ ỏ , nh ng yêu c u, đòi h i ngày càng cao v d ch v ngân hàng đòi h i

ấ ượ ứ ụ ệ ầ ấ ả ổ t ch c tín d ng ph i gia tăng chi phí, nh t là yêu c u ki n toàn ch t l ng và

ẽ ở ụ ứ ể ạ ố ị ủ ạ ệ ố h th ng cung ng d ch v ngân hàng đ tránh t o ra k h cho đ i th c nh

ợ ụ ể ả ấ ượ ứ ụ ả ị tranh l i d ng. Đ b o đ m cung ng d ch v ngân hàng có ch t l ng cao yêu

ổ ứ ụ ả ườ ầ ư ề ượ ầ c u các t ch c tín d ng ph i tăng c ng đ u t ồ v ngu n nhân l c, công ngh ệ

ự ả ả ấ ả ỹ ị ị ị ngân hàng, k năng qu n tr , nh t là qu n tr nhân s và qu n tr kinh doanh.

ứ ủ ả ễ ệ ị ỉ Trong nghiên c u c a tác gi ủ Nguy n Th Mùi đã ch rõ: theo kinh nghi m c a

ướ ế ố ệ ể ả các chuyên gia n c ngoài, y u t ạ công ngh có th giúp gi m 76% chi phí ho t

ủ ư ể ượ ề ả ệ ỏ ộ đ ng c a ngân hàng, nh ng đ có đ c n n t ng công ngh đòi h i các ngân

ả ầ ư ớ ễ ố ớ ệ ươ hàng ph i đ u t l n. Đây là vi c không d đ i v i các ngân hàng th ạ ng m i

ệ ứ ấ ự ế ặ ậ ố Vi ạ t Nam do v n ít, năng l c tài chính h n ch . M c dù nh n th c r t rõ y u t ế ố

ế ị ầ ư ư ệ ạ ự quy t đ nh trong c nh tranh là công ngh và u tiên đ u t cho lĩnh v c này,

ớ ề ệ ủ ư ự ệ ươ nh ng v i ti m l c hi n có thì công ngh c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi ệ t

ỉ ở ứ ự ủ ấ Nam cũng ch m c th p trong khu v c. Theo đánh giá c a Ngân hàng Th gi ế ớ i,

ỉ ố ệ ỉ ạ ệ ủ ch s công ngh c a ngân hàng Vi t Nam ch đ t 0,47, trong khi đó Thái Lan và

Indonesia là 0,07, Malaysia 1,08, và Singapore là 1,95 [66, tr.3842].

ấ ổ ị ườ ữ ứ ộ Th baứ , gia tăng nh ng b t n cho th tr ng ngân hàng và m c đ tinh vi

ủ ủ ạ ạ ạ ổ ứ ụ ủ c a các th đo n c nh tranh không lành m nh c a các t ch c tín d ng. Tình

ợ ụ ậ ặ ấ ạ ồ ệ ạ tr ng l ờ i d ng tình tr ng “m p m ” ho c tung tin đ n th t thi ả t có nh h ưở ng

ạ ộ ủ ế ọ ươ ạ ả nghiêm tr ng đ n ho t đ ng c a các ngân hàng th ng m i đã làm nh h ưở ng

ạ ộ ủ ế ệ ả ọ ừ nghiêm tr ng đ n hi u qu ho t đ ng c a các ngân hàng; t các thông tin v ề

ự ứ ệ ẽ ệ ấ ậ ấ ợ vi c h p nh t, sáp nh p ngân hàng đã kéo theo s xu t hi n hay “h a” s mua

ặ ầ ư ổ ế ổ ớ ổ ế ượ ườ ả ho c đ u t c phi u c đông l n/c đông chi n l c, ng ị ề i qu n tr đi u hành

ị ườ ụ ả ướ ờ ổ ứ t ư ch c tín d ng… nh đã x y ra trên th tr ng ngân hàng n c ta th i gian qua

ẽ ế ạ ộ ườ ử ề đã tác đ ng m nh m đ n tâm lý khách hàng và ng i g i ti n, ng ườ ử ụ i s d ng

ụ ợ ụ ặ ấ ồ ệ ị d ch v ngân hàng; hành vi l i d ng ho c tung tin đ n th t thi ả t gây nh h ưở ng

ệ ố ượ ở ộ ữ ữ ư ế đ n h th ng ngân hàng… đ ạ c coi nh nh ng kh i đ ng cho nh ng hành c nh

ị ườ ạ ệ tranh không lành m nh trên th tr ng ngân hàng Vi t Nam.

ộ ệ ứ ộ ổ ứ ướ Th tứ ư, m c đ l ữ thu c gi a các t ụ ch c tín d ng trong n c cũng nh ư

ộ ệ ứ ị ườ ộ ệ ị ườ m c đ l ữ thu c gi a th tr ng ngân hàng Vi t Nam và th tr ng ngân hàng

ế ớ ệ ố ủ ổ ứ ự ế th gi i càng làm gia tăng r i ro h th ng cho các t ụ ch c tín d ng. Th c t này

ế ố ướ ệ ạ ấ ạ ẽ s xu t hi n các hành vi c nh tranh không lành m nh có y u t n c ngoài và vì

ạ ộ ệ ẽ ạ ạ ố ậ v y, vi c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng s càng

ứ ạ ơ ph c t p và khó khăn h n.

ứ ộ ể ủ ị ườ Th nămứ , m c đ phát tri n c a th tr ậ ẽ ị ng ngân hàng s đ nh hình các t p

ạ ứ ệ ẩ ạ quán, đ o đ c kinh doanh làm tiêu chu n cho vi c đánh giá tính không lành m nh

ủ ạ ổ ự ế ứ ủ c a hành vi c nh tranh c a các t ụ ch c tín d ng. Th c t ấ cho th y, th tr ị ườ ng

ứ ể ậ ạ ngân hàng càng phát tri n thì các t p quán, đ o đ c kinh doanh cũng ngày càng

ể ơ ơ ị ướ ề ẩ phát tri n và đ nh hình rõ ràng h n, khi đó, c quan nhà n c có th m quy n có

ể ễ ứ ạ ị ố ẹ ể ị ậ th d dàng xác đ nh các các t p quán, đ o đ c kinh doanh t t đ p đ xác đ nh,

ả ủ ạ ạ ộ ổ ứ ụ gi i thích m t hành vi c nh tranh không lành m nh c a các t ch c tín d ng.

ậ ề ủ ứ ệ ạ ộ ố Hai là, m c đ hoàn thi n c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ậ ề ố ạ ạ ạ ị ạ m nh và các quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ượ ụ ạ ạ ố ệ ộ đ ng ngân hàng. Đ c coi là công c ch ng c nh tranh không lành m nh hi u

ậ ề ạ ậ ơ ở ạ ả ạ ố qu , pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh t o l p c s pháp lý cho

ử ệ ệ ệ ạ ạ ậ ố ớ vi c nh n di n hành vi c nh tranh không lành m nh và bi n pháp x lý đ i v i

ậ ề ứ ệ ạ ộ ố ủ các hành vi này. M c đ hoàn thi n c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ể ệ ậ ề ạ ạ ỏ ố ị lành m nh th hi n đòi h i các quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ụ ể ụ ễ ề ấ ả ạ ị lành m nh ph i rõ ràng, c th và d áp d ng, nh t là các quy đ nh v tiêu chí

ạ ạ ị ở xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh. Các phân tích ứ trên đã ch ng minh

ề ủ ạ ộ ạ ộ ứ ẩ ho t đ ng ngân hàng là ho t đ ng kinh doanh n ch a nhi u r i ro, đ i t ố ượ ng

ề ệ ị ặ ệ ề ể ả ỏ giao d ch là ti n t hàng hóa đ c bi t và đòi h i ph i am hi u v quy trình

ậ ề ụ ế ệ ạ ạ ố nghi p v . Chính vì th , pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ả ượ ữ ạ ặ ho t đ ng ngân hàng ph i làm rõ đ c nh ng nét đ c thù, các hành vi c nh tranh

ơ ở ể ệ ạ ạ ộ không lành m nh đi n hình trong ho t đ ng ngân hàng làm c s cho vi c quy

ả ậ ị đ nh các hành vi này trong các văn b n pháp lu t.

ủ ệ ệ ậ ấ ừ ị Ngoài vi c ki n toàn các quy đ nh c a pháp lu t, xu t phát t ừ tính tr u

ậ ề ề ậ ư ế ả ộ ị ướ ượ t ng và kh năng b quy k t, pháp lu t v quy n l p h i cũng nh xu h ng đ ề

ộ ủ ệ ệ ỏ ổ ứ ả cao trách nhi m xã h i c a doanh nghi p đòi h i các t ụ ch c tín d ng ph i xây

ơ ở ị ố ủ ệ ẩ ự ự d ng các giá tr c t lõi c a mình làm c s cho vi c hình thành các chu n m c

ộ ộ ủ ổ ứ ạ ứ đ o đ c kinh doanh trong n i b c a t ụ ch c tín d ng mình.

ệ ủ ơ ứ ộ ả ầ ướ ề ề c v ti n Ba là, yêu c u và m c đ can thi p c a c quan qu n lý nhà n

ạ ộ ố ớ ị ườ ướ ệ t và ho t đ ng ngân hàng đ i v i th tr ng ngân hàng. Nhà n c và th tr ị ườ ng

ặ ố ậ ộ ẫ ụ ướ ộ ự là hai m t đ i l p hay có s ph thu c l n nhau, Nhà n c tác đ ng vào th ị

ườ ủ ề ượ ư ế ọ ế ậ ả tr ng nh th nào là ch đ đ c các nhà khoa h c kinh t lu n gi i khá rõ

ọ ế ủ ự ệ ẳ ộ ị ràng. Các nhà khoa h c kinh t đã kh ng đ nh s tác đ ng/can thi p c a Nhà

ấ ế ứ ộ ệ ộ ướ n ề c vào n n kinh t ế ị ườ th tr ng là t ủ t y u, song m c đ can thi p/tác đ ng c a

ướ ế ư ự ể ế nhà n ề c vào n n kinh t ủ ể có s khác nhau đáng k . N u nh quan đi m c a

ườ ế ọ ổ ể ằ ướ ầ ạ ườ tr ng phái kinh t h c c đi n cho r ng, nhà n c c n t o ra môi tr ng th ể

ể ế ế ệ ố ậ ườ ch cho phát tri n kinh t thông qua h th ng pháp lu t thì tr ng phái tân c ổ

ệ ủ ự ể ằ ướ ầ ạ ườ ậ ổ ị đi n cho r ng, s can thi p c a nhà n c c n t o môi tr ng pháp lu t n đ nh

ế ế ợ ườ ườ và chính sách thu khóa h p lý, khuy n khích ng i tiêu dùng; và tr ng phái

ệ ả ấ ẳ ố ỏ ị ủ Keynes kh ng đ nh, mu n thoát kh i kh ng ho ng, th t nghi p và suy thoái, nhà

ả ự ế ề ế ề ế ề ấ ế ấ ố ả ướ n c ph i tr c ti p đi u ti t n n kinh t ... Vì th , v n đ m u ch t gi ế i quy t

ệ ữ ố ướ ị ườ ả ế ố m i quan h gi a Nhà n c và Th tr ng chính là gi i quy t hài hòa m i quan

ề ự ướ ị ườ ự ể ệ ữ h gi a quy n l c nhà n ề ự ủ c và quy n l c c a th tr ệ ng; ki m soát s can thi p

ướ ố ớ ị ườ ể ả ề ả ế ủ c a nhà n c đ i v i th tr ng đ b o đ m cho n n kinh t ể phát tri n hài hòa

ườ ướ ớ ư ộ ạ ợ l i ích ng i dân nhà kinh doanh và nhà n c v i t cách là m t h t nhân

ủ ấ ề ế ể ả ả trung tâm c a c u trúc n n kinh t [34, tr.2126] ạ ộ . Đ b o đ m an toàn ho t đ ng

ệ ố ổ ụ ứ ậ ướ ườ ngân hàng và h th ng các t ch c tín d ng, pháp lu t các n c th ể ng ki m

ẽ ề ề ệ ệ ệ ậ ặ ấ ạ soát ch t ch đi u ki n c p phép thành l p và vi c quy trì các đi u ki n ho t

ồ ạ ủ ữ ố ộ ị đ ng ngân hàng trong su t quá trình t n t ệ i c a nó và quy đ nh nh ng bi n

ủ ệ ươ ạ ộ ủ ổ pháp can thi p c a Ngân hàng Trung ng và ho t đ ng c a các t ứ ch c tín

ụ ự ệ ể ượ ủ ứ d ng đ th c hi n đ c ch c năng “ngân hàng c a các ngân hàng” trong

ườ ầ ợ ế ữ nh ng tr ng h p c n thi t.

ứ ủ ả ễ ặ ế Chính s ki m soát ch t ự ể Theo nghiên c u c a tác gi Nguy n Văn Tuy n “

ẽ ủ ị ườ ệ ề ậ ỏ ố ớ ch c a chính quy n đ i v i vi c gia nh p th tr ng hay rút lui kh i th tr ị ườ ng

ủ ạ ị ườ ụ ủ ế ố ị d ch v ngân hàng c a các đ i th c nh tranh đã khi n cho th tr ng này tr ở

ứ ộ ạ ữ ủ ạ ơ ơ ố nên an toàn h n, lành m nh h n và m c đ c nh tranh gi a các đ i th trên th ị

ườ ứ ệ ộ tr ng cũng ít quy t li t h n ủ ế ệ ơ ” [103, tr.5156]. T i Pháp m c đ can thi p c a ạ

ươ ạ ộ ể ứ ầ Ngân hàng Trung ng vào ho t đ ng ngân hàng lúc ban đ u, là đ c u các ngân

ơ ị ư ế ả ỏ ệ hàng kh i nguy c b phá s n, nh ng cho đ n năm 1998, án l ổ đó đã thay đ i

ậ ợ ệ ằ ạ ệ ả ổ ứ ề nh m t o đi u ki n thu n l i cho vi c gi ể ữ i th nh ng t ụ ch c tín d ng không có

ồ ạ ả ổ ố ơ ự ả kh năng t n t ả i và qua đó b o đ m s phân b t ồ ự t h n các ngu n l c ngân hàng

ủ ậ ộ ị ươ ự [14, tr.237]. Vì v y, khi xác đ nh s tác đ ng c a Ngân hàng Trung ạ ng vào ho t

ạ ộ ạ ạ ố ầ ộ đ ng ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c n

ắ ớ ả ế ố ph i cân nh c t i các y u t sau đây:

ướ ổ ứ ị ườ ụ ứ ộ i) M c đ Nhà n c cho phép các t ch c tín d ng tham gia vào th tr ng,

ứ ộ ự nghĩa là m c đ t ạ ộ do hóa trong ho t đ ng ngân hàng;

ạ ộ ứ ạ ủ ự ạ ấ ii) Tính ch t ph c t p c a ho t đ ng c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng

ờ ố ễ ế ế ễ ư ế ộ đang di n ra trong đ i s ng kinh t xã h i cũng nh xu th di n bi n đó;

ố ớ ạ ộ ế ộ ủ ị ế ộ iii) V trí và vai trò c a ho t đ ng ngân hàng đ i v i ch đ kinh t xã h i;

ứ ộ ộ ậ ủ iv) M c đ h i nh p c a ngành Ngân hàng;

ạ ộ ả ủ ệ ả ướ ố ớ ự v) Hi u qu c a ho t đ ng qu n lý Nhà n c đ i v i lĩnh v c ngân hàng

ủ ứ ể ề ư ệ ố ậ ế ạ ộ cũng nh h th ng pháp lu t ngân hàng đã đ s c đ đi u ti ạ t ho t đ ng c nh

ổ ứ ị ườ ủ tranh c a các t ụ ch c tín d ng trên th tr ng.

ứ ủ ổ ứ ụ ậ ườ ề ả ị , nh n th c c a t ch c tín d ng, ng i qu n tr , đi u hành t ổ ứ ch c B n làố

ố ớ ậ ả ủ ạ ư ủ ừ ụ ộ tín d ng cũng nh c a t ng cán b ngân hàng đ i v i h u qu c a c nh tranh

ậ ề ố ự ệ ạ ầ ạ không lành m nh và yêu c u th c hi n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ạ ố ế ị ả ả m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Đây là nhân t ệ quy t đ nh và b o đ m hi u

ạ ộ ả ủ ỗ ự ạ ạ ố qu c a n l c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ự ế ỗ ự ậ ấ Th c t ữ cho th y, dù n l c l p pháp có thành công bao nhiêu đi chăng n a

ư ế ậ ượ ủ ể ự ệ ỉ ị nh ng n u các quy đ nh pháp lu t không đ c các ch th th c hi n thì nó ch là

ữ ề ấ ậ ồ nh ng đi u lu t vô h n trên gi y.

ạ ộ ề ả ạ ạ ấ V b n ch t, hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ữ ự ứ ẹ ẩ ạ ạ ớ hàng là nh ng hành vi c nh tranh không đ p, trái v i chu n m c đ o đ c kinh

ậ ỉ ổ ứ ụ ườ ề ả ị doanh ngân hàng, do v y, ch khi t ch c tín d ng, ng i qu n tr , đi u hành t ổ

ứ ượ ừ ụ ứ ậ ộ ể ch c tín d ng và t ng cán b ngân hàng nh n th c đ ệ ủ ạ c các bi u hi n c a c nh

ủ ơ ạ ộ ề ạ ỉ ị tranh không lành m nh trong ho t đ ng kinh doanh c a đ n v mình và đi u ch nh

ầ ủ ạ ạ ạ ợ ớ cho phù h p v i yêu c u c a c nh tranh lành m nh thì khi đó “c nh tranh không

ơ ộ ể ồ ạ ẽ ạ ầ ố ậ lành m nh” không c n ch ng mà nó s không còn c h i đ t n t i. Vì v y, đ ể

ậ ề ự ạ ạ ả ố ạ ả b o đ m th c thi pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ệ ả ổ ứ ứ ượ ậ ụ ậ ộ đ ng ngân hàng hi u qu các t ầ ch c tín d ng c n nh n th c đ ả ấ c h u qu x u

ể ừ ự ệ ạ ừ ệ t ạ vi c th c hi n các hành vi c nh tranh không lành m nh đ t đó tránh không

ự ự ệ ậ ạ ạ ố ạ th c hi n nó. Th c thi pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ữ ầ ộ ự ượ ả ộ đ ng ngân hàng c n ph i là nh ng hành đ ng t thân, đ ẩ c thúc đ y b i l ở ươ ng

ộ ủ ừ ệ ổ ứ ụ tri và trách nhi m xã h i c a t ng t ch c tín d ng.

ố ớ ủ ế ộ ộ ế ệ Năm là, ti ng nói và vai trò c a Hi p h i ngân hàng đ i v i cu c chi n

ạ ộ ạ ạ ố ỏ ộ ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và đòi h i các h i

ủ ạ ậ ả ố ắ ạ viên ph i tuân th pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh, các quy t c,

ự ẩ ượ ự ệ ệ ầ ộ ộ chu n m c kinh doanh đ ố c Hi p h i xây d ng. Hi p h i ngân hàng là đ u m i

ứ ự ệ ẩ ượ ự ạ trong vi c xây d ng chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng v t lên trên yêu

ợ ướ ạ ộ ủ ổ ứ ầ c u kinh doanh h p pháp, h ng ho t đ ng kinh doanh c a các t ụ ch c tín d ng

ệ ạ ộ ữ ạ ế ạ đ n c nh tranh lành m nh. Hi p h i Ngân hàng gi vai trò là h t nhân trung trong

ừ ệ ệ ể ạ ạ ệ vi c phát hi n, ngăn ng a các bi u hi n c nh tranh không lành m nh trên th ị

ườ ế ủ ế ệ ệ ộ ộ tr ng thông qua các bi n pháp tác đ ng theo quy ch c a Hi p h i. Ti ng nói

ự ố ớ ậ ề ố ệ ệ ả ộ ị ạ ủ c a Hi p h i là ph n bi n tích c c đ i v i các quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh

ể ả ạ ị tranh không lành m nh đ tránh các quy đ nh không có tính kh thi.

Ậ Ế ƯƠ K T LU N CH NG 2

ạ ộ ấ ủ ạ ạ ả B n ch t c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là

ụ ể ơ ữ ươ ượ ổ ứ ụ ệ nh ng hành vi c th , đ n ph ng đ ạ ự ch c tín d ng th c hi n xâm ph m c t

ủ ạ ườ ự ộ ớ ớ ố t i đ i th c nh tranh, ng i tiêu dùng và xã h i. So v i các lĩnh v c khác thì

ạ ộ ủ ạ ạ ạ ộ ph m vi tác đ ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ự ữ ớ ớ ơ ươ hàng l n h n so v i các lĩnh v c khác. Nh ng phân tích trong Ch ng này cho

ấ ầ ả ủ ể ữ ế ệ ầ th y, yêu c u gi ả i quy t hài hòa gi a yêu c u b o v các ch th tham gia th ị

ườ ệ ố ệ ả ả ớ tr ạ ộ ng v i vi c b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ ứ ch c

ụ ụ ủ ệ ạ ậ ọ ố tín d ng là nhi m v quan tr ng c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ụ ệ ệ ạ ạ ố m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Vi c áp d ng các bi n pháp ch ng c nh tranh

ạ ộ ệ ế ắ ầ ạ ả ự không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c n cân nh c đ n hi u qu th c

ề ệ ệ ệ ố ạ ộ ố hi n chính sách ti n t qu c gia, an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ

ụ ứ ch c tín d ng.

ừ ệ ư ể ệ ặ ộ ị T vi c xác đ nh n i hàm khái ni m, làm rõ các đ c đi m cũng nh kinh

ủ ệ ậ ướ ế ậ ạ ố nghi m l p pháp c a các n c liên quan đ n pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ể ấ ậ ạ ộ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng có th nh n th y, n i dung pháp

ạ ộ ậ ề ả ạ ố ạ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ph i bao

ố ượ ị ụ ạ ồ g m các quy đ nh: 1. Đ i t ng và ph m vi áp d ng; 2. Các hành vi/nhóm hành vi

ử ệ ạ ố ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; 3. Bi n pháp x lý đ i

ạ ộ ạ ạ ẩ ớ v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng; 4. Th m

ế ả ủ ự ề ả ơ ướ quy n và c ch b o đ m s tham gia c a Ngân hàng Nhà n c trong quá trình

ụ ệ ạ ạ ộ ậ ạ ử x lý v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Pháp lu t

ạ ộ ạ ố ổ ạ ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là t ng th ể

ạ ạ ằ ậ ạ ị các quy ph m pháp lu t nh m xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh, xác

ủ ạ ạ ổ ứ ị đ nh “tính không lành m nh” trong hành vi hành vi c nh tranh c a các t ch c tín

ơ ở ơ ướ ủ ạ ề ẩ ụ d ng làm c s cho c quan nhà n ố c có th m quy n, đ i th c nh tranh, ng ườ i

ử ệ ề ả ợ ủ ạ ị tiêu dùng x lý, b o v quy n l i c a mình b các hành vi c nh tranh không lành

ạ ạ m nh xâm h i.

ươ Ch ng 3

Ậ Ề Ố Ự Ạ Ạ TH C TR NG PHÁP LU T V CH NG C NH TRANH

Ạ Ộ Ạ KHÔNG LÀNH M NH TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

Ủ ƯƠ Ạ Ở Ệ C A CÁC NGÂN HÀNG TH NG M I VI T NAM

ệ ố ố ạ ạ ạ 3.1. H th ng quy ph m ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ế ỷ ạ ạ ả ầ ộ ố ộ G n m t th k qua, b o h ch ng c nh tranh không lành m nh đã đ ượ c

ộ ở ữ ủ ả ừ ệ ậ ậ ấ ộ th a nh n là b ph n c u thành c a b o h s h u công nghi p. Vào năm 1900,

ề ử ạ ộ ổ ị ướ ề ả ạ t i H i ngh ngo i giao Brussels v S a đ i Công ộ ở ữ c Pari v b o h s h u

ệ ướ ệ ằ ầ ậ ầ ọ công nghi p (G i chung là Công c Pari), l n đ u tiên ghi nh n b ng vi c b ổ

ề ướ ủ ề ướ sung Đi u 10bis vào công c [88, tr.130]. Theo Đi u 10bis c a Công c Pari

ấ ỳ ạ ộ ớ ệ ự ự trung th c trong lĩnh v c “b t k hành đ ng c nh tranh nào trái v i thông l

ươ ạ ề ạ ị ệ công nghi p hay th ng m i đ u b coi là hành vi c nh tranh không lành m nh ạ ”.

ữ ặ ệ ị ấ Nh ng hành vi sau đây đ c bi t b c m:

ấ ỳ ằ ẫ ầ ằ ọ ươ ệ ự M i hành vi nh m gây ra s nh m l n, b ng b t k ph ớ ng ti n nào, v i

ạ ộ ươ ạ ủ ố ủ ạ ơ ở c s , hàng hóa hay ho t đ ng kinh doanh, th ng m i c a đ i th c nh tranh;

ữ ệ ấ ằ ố Nh ng tuyên b sai trái trong công vi c kinh doanh nh m làm m t uy tín

ạ ộ ơ ở ươ ạ ủ ố ủ c a c s , hàng hóa hay ho t đ ng kinh doanh, th ủ ạ ng m i c a đ i th c nh

tranh;

ố ử ụ ỉ ẫ ữ ặ ằ Nh ng ch d n ho c tuyên b s d ng trong quá trình kinh doanh nh m

ề ả ự ể ả ấ ặ ấ ố ợ ừ l a d i công chúng v b n ch t, quy trình s n xu t, đ c đi m, s phù h p v ề

ặ ố ượ ụ ủ m c đích ho c s l ng c a hàng hóa.

ề ạ ủ ệ ạ ướ ở Quan ni m v c nh tranh không lành m nh c a Công c Pari đã tr thành

ự ế ể ạ ẩ ố ố ị chu n m c cho các qu c gia th ch hóa thành các quy đ nh ch ng c nh tranh

ạ ướ ộ ự ả ậ không lành m nh và có ba xu h ng l p pháp chính sau đây: 1. B o h d a trên

ộ ự ạ ặ ả ậ ậ pháp lu t chuyên ngành; 2. B o h d a trên Lu t vi ph m chung ho c Lu t v ậ ề

ạ ậ ậ ươ ự ế ợ ạ ả ướ “M o nh n” và Bí m t th ng m i và 3. S k t h p c hai h ng trên [88,

tr.134135].

ạ ộ ạ ạ ậ ố Pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ộ ệ ố ố ế ậ ạ ồ ệ ố hàng là m t h th ng bao g m các quy ph m pháp lu t qu c t và h th ng pháp

ậ ệ ệ ố ố ế ượ ậ ể ố lu t qu c gia Vi t Nam. H th ng pháp lu t qu c t đ ế c hi u là các cam k t

ạ ị ệ ế ề ươ v th ụ ủ ng m i d ch v c a WTO mà Vi t Nam là thành viên, cam k t trong các

ệ ươ ạ ươ ế ề ươ ạ ị ị hi p đ nh th ng m i song ph ng và các cam k t v th ụ ủ ng m i d ch v c a

ệ ố ự ậ ố ệ ượ ể khu v c ASEAN. H th ng pháp lu t qu c gia Vi t Nam đ c hi u là các văn

ậ ậ ạ ươ ạ ượ ừ ề ậ ỉ ả b n quy ph m pháp lu t, các t p quán th ng m i đ c th a nh n đi u ch nh

ệ ạ ữ ươ ạ quan h c nh tranh gi a các ngân hàng th ạ ộ ng m i trong ho t đ ng ngân hàng.

ậ ề ạ ạ ạ ố ạ Bên c nh các quy ph m pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ệ ố ứ ạ ạ ạ trong ho t đ ng ngân hàng, h th ng quy ph m đ o đ c kinh doanh trong ho t

ờ ủ ệ ố ể ạ ậ ộ ề ố ộ đ ng ngân hàng là b ph n không th tách r i c a h th ng quy ph m v ch ng

ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ố ế ề ậ ạ ạ ỉ 3.1.1. Quy ph m pháp lu t qu c t ấ ề ố đi u ch nh v n đ ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ệ ượ ớ ế ậ ữ ớ ố ấ V i tính ch t quan h đ c thi t l p gi a các qu c gia v i nhau, các quy

ố ế ề ạ ề ạ ạ ấ ố ỉ ph m qu c t đi u ch nh v n đ ch ng c nh tranh không lành m nh nói chung,

ạ ộ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nói riêng đ ượ c

ụ ụ ạ ị ị xem xét trên các khía c nh: i) Các d ch v (trong đó có d ch v ngân hàng) đ ượ c

ứ ệ ệ ấ ươ ạ ủ ầ ư ướ cung c p; ii) Hình th c hi n di n th ng m i c a nhà đ u t n c ngoài t ạ i

ế ộ ế ạ ố ộ qu c gia thành viên; iii) Ch đ đãi ng theo cam k t và iv) Các h n ch đ i x ế ố ử

ứ ề ạ ạ ậ ố ố qu c gia. Vì v y, nghiên c u làm rõ các quy ph m v ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ở ệ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam

ủ ệ ệ ệ ả ả ườ chính là làm rõ trách nhi m c a Vi t Nam trong vi c b o đ m môi tr ạ ng c nh

ầ ư ữ ẳ ướ ầ ư ướ tranh bình đ ng gi a nhà đ u t trong n c và nhà đ u t n ạ c ngoài trong ho t

ươ ề ắ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. V nguyên t c, nhà đ u t ầ ư ướ c n

ầ ư ạ ộ ạ ệ ế ngoài khi ti n hành đ u t vào ho t đ ng ngân hàng t i Vi ả t Nam ph i tuân th ủ

ậ ệ ạ ộ ề ệ ậ pháp lu t Vi t Nam v thành l p và ho t đ ng ngân hàng, trong đó có vi c tuân

ạ ộ ủ ạ ạ ậ ố ị th quy đ nh pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng.

ề ạ ệ ằ ả ị ị ủ Các quy đ nh pháp lý v c nh tranh n m r i rác trong các hi p đ nh c a

ể ượ ề ả ả ả WTO có th đ ạ c chia thành thành ba nhóm: (i) các đi u kho n đ m b o c nh

ề ả ặ ạ ằ ộ ắ tranh công b ng, (ii) các đi u kho n b t bu c ngăn ch n các hành vi h n ch ế

ề ệ ả ặ ạ ế ạ c nh tranh và (iii) các đi u kho n khuy n khích vi c ngăn ch n các hành vi h n

ế ạ ủ ề ả ả ả ạ ị ch c nh tranh. Theo quy đ nh c a các đi u kho n đ m b o c nh tranh công

ụ ả ả ằ ỗ ố ằ b ng, m i qu c gia thành viên WTO có nghĩa v b o đ m r ng, các doanh

ơ ở ạ ạ ộ ủ ệ ằ ả nghi p c a mình ph i ho t đ ng kinh doanh trên c s c nh tranh công b ng.

ấ ỳ ự ụ ế ố ệ N u qu c gia thành viên không th c hi n nghĩa v này và không có b t k hành

ự ồ ạ ủ ữ ệ ầ ằ ả ế ủ ả ộ đ ng nào nh m b o đ m s t n t ề i c a nh ng đi u ki n c n thi ạ t c a c nh

ụ ụ ậ ầ ằ ố ạ tranh công b ng, qu c gia đó đã vi ph m pháp lu t WTO. Ph n 5 Ph l c v ề

ề ươ ủ ễ ị ạ ị ụ ầ ệ vi n thông c a Hi p đ nh chung v th ng m i d ch v (GATS) yêu c u các

ả ạ ề ệ ể ấ ố ướ qu c gia thành viên WTO ph i t o đi u ki n đ nhà cung c p n ế c ngoài ti p

ạ ướ ữ ễ ề ệ ộ ợ ử ụ ậ c n và s d ng m ng l ớ i vi n thông công c ng v i nh ng đi u ki n h p lý.

ề ễ ơ ả ụ ủ ệ ế ầ ố ị Ph n 2 Tài li u tham chi u v vi n thông c b n quy đ nh nghĩa v c a qu c gia

ụ ướ ấ ả ả ị ượ thành viên b o đ m cho các nhà cung c p d ch v n c ngoài đ ế ố c phép k t n i

ấ ạ ấ ả ể ấ ậ ả ớ v i nhà cung c p chính t ạ ỹ t c các đi m cung c p k thu t kh thi trong m ng i t

ề ệ ệ ố ử ướ ớ l ợ i v i đi u ki n h p lý, không phân bi ề t đ i x , và theo đúng chi phí. Đi u

ị ự ệ ầ ố ượ ủ ộ ệ 11.3 Hi p đ nh t v yêu c u qu c gia thành viên không đ c ng h hay

ế ệ ế ậ ệ ươ ự khuy n khích các doanh nghi p thi t l p hay duy trì các bi n pháp t ng t nh ư

ẩ ự ệ ế ấ ị ườ ệ ạ các bi n pháp h n ch xu t kh u t nguy n, phân chia th tr ậ ng, các ten nh p

ụ ụ ể ủ ả ạ ữ ề ả ả ẩ kh u… Đây là nh ng ví d c th c a các đi u kho n đ m b o c nh tranh công

ư ậ ả ả ạ ậ ằ b ng trong pháp lu t WTO [97, tr.1118]. Nh v y, đ m b o c nh tranh công

ượ ả ả ể ệ ả ố ằ b ng trong WTO đ ề c hi u là vi c các qu c gia thành viên ph i b o đ m đi u

ệ ố ụ ạ ứ ệ ế ậ ặ ấ ị ị ườ ki n t t nh t cho vi c ti p c n ho c cung ng d ch v t i th tr ố ng qu c gia

mình.

ự ươ ụ ụ ạ ị ị Trong lĩnh v c th ộ ng m i, d ch v thì d ch v tài chính – ngân hàng là m t

ấ ủ ị ự ự ề ệ ố ộ ị ế trong s các lĩnh v c ch u s tác đ ng nhi u nh t c a Hi p đ nh và các cam k t

ố ế ế ề ươ ư ữ ạ ị ụ qu c t [55, tr.3641,66]. Cũng nh nh ng cam k t v th ng m i d ch v khác,

ế ề ị ả ả ượ ạ ằ ụ ộ n i dung cam k t v d ch v ngân hàng đã b o đ m đ c c nh tranh công b ng.

ế ề ề ạ ạ ắ ơ ỉ Theo đó, v nguyên t c, c ch đi u ch nh c nh tranh không lành m nh trong

ự ị ụ ụ ữ ả ắ lĩnh v c d ch v tài chính ngân hàng cũng ph i áp d ng nh ng nguyên t c chung

ượ ừ ự ậ ươ ụ ế ạ ị đã đ c th a nh n trong lĩnh v c th ng m i d ch v đã cam k t. Các yêu

ớ ạ ạ ộ ả ả ằ ổ ầ c u/gi i h n nh m b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và các t ứ ch c tín

ượ ề ộ ề ả ố ụ d ng cũng đ c các qu c gia quan tâm khi đàm phán các đi u kho n v l trình

ệ ố ể ả ở ử ự ổ ự ủ ệ ả ị ổ ứ th c hi n m c a đ b o đ m s n đ nh c a h th ng các t ụ ch c tín d ng

ướ ư ờ ể ướ ớ trong n c cũng nh th i gian đ khách hàng trong n c làm quen v i ch th ủ ể

ầ ư ướ ứ ụ ớ ố ị cung ng d ch v ngân hàng m i – ngân hàng có v n đ u t n ớ c ngoài v i

ụ ề ề ớ ờ ị ệ nhi u d ch v ngân hàng m i, kinh nghi m kinh doanh lâu đ i và ti m năng tài

ệ ạ ả ỹ ị chính, k năng qu n tr ngân hàng hi n đ i.

ề ạ ạ ộ ố ạ ạ N i dung các quy ph m v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ủ ệ ị ị ươ ệ ộ đ ng ngân hàng theo quy đ nh c a Hi p đ nh Th ạ ng m i Vi t Nam – Hoa K ỳ

ằ ươ ươ ạ ị ụ ệ ị ị ượ đ c n m trong Ch ề ng 3 v “Th ng m i d ch v ”. Hi p đ nh đã quy đ nh

ế ộ ố ử ố ậ ứ ề ệ ố ỗ ch đ đ i x t ệ i hu qu c, theo đó, m i Bên dành ngay l p t c và vô đi u ki n

ự ố ử ụ ấ ị ị ậ ụ ủ cho các d ch v và nhà cung c p d ch v c a Bên kia s đ i x không kém thu n

ụ ấ ị ị ợ ơ ự ố ử l i h n s đ i x mà Bên đó dành cho các d ch v và nhà cung c p d ch v t ụ ươ ng

ấ ỳ ướ ự ự ủ t c a b t k n c nào khác [39]. Trong các lĩnh v c mà các cam k t c th ế ụ ể

ả ằ ả ỗ ấ ả ụ ệ ượ ư đ c đ a ra, m i Bên b o đ m r ng, t ả t c các bi n pháp áp d ng chung có nh

ươ ạ ị ụ ượ ả ộ ưở h ế ng đ n th ng m i d ch v đ ợ c qu n lý m t cách h p lý, khách quan và vô

ư t [39].

ụ ả ệ ạ ả ằ ị ị ế Hi p đ nh quy đ nh nghĩa v b o đ m tính minh b ch, công b ng trong ti p

ị ườ ủ ỗ ượ ậ c n th tr ng. M i Bên cho phép các công dân và công ty c a Bên kia đ ế c ti p

ề ề ế ừ ự ố ế ể ả ữ ậ ữ ệ c n d li u v n n kinh t qu c dân và t ng khu v c kinh t , k c nh ng thông

ề ạ ươ ủ ả ả ị tin v ngo i th ỏ ng. Các quy đ nh c a kho n này và kho n trên không đòi h i

ả ế ộ ư ệ ậ ế ể ở ph i ti t l các thông tin m t n u nh vi c ti ế ộ ấ t l ệ ả y có th gây c n tr cho vi c

ớ ợ ặ ậ ặ ươ thi hành lu t pháp, ho c trái v i l ộ i ích công c ng, ho c ph ạ ế ng h i đ n các

ề ợ ươ ệ ụ ể ộ ố ủ ạ quy n l i th ng m i chính đáng c a m t s doanh nghi p c th nào đó, dù là

ệ ướ ệ ư ủ ệ ạ ị doanh nghi p nhà n c hay doanh nghi p t nhân. Trong ph m vi c a Hi p đ nh

ữ ể ậ ươ ạ ế ề ợ ươ này, nh ng thông tin m t mà có th làm ph ng h i đ n quy n l i th ạ ng m i

ụ ể ộ ố ủ ệ ượ ể chính đáng c a m t s doanh nghi p c th nào đó đ c hi u là các thông tin

ế ệ ả ặ ậ ộ ẩ ặ đ c thù có liên quan đ n vi c nh p kh u m t m t hàng nào đó mà có nh h ưở ng

ặ ố ượ ể ế ả ủ ả ư ẵ ấ ợ b t l i đáng k đ n giá c ho c s l ẩ ng s n có c a s n ph m đó, nh ng không

ả ượ ữ ồ ố ị bao g m nh ng thông tin ph i đ ệ c công b theo các hi p đ nh trong khuôn kh ổ

WTO [39].

ố ớ ệ ộ ố ụ ế ị Đ i v i Hi p h i các Qu c gia Đông Nam Á, liên quan đ n d ch v ngân

ộ ố ệ ị hàng có m t s hi p đ nh sau đây:

ề ị ụ ụ ệ ị ủ “Hi p đ nh khung ASEAN v d ch v ”, ngày 15/12/1995. M c tiêu c a

ổ ậ ệ ả ả ộ ị ị ự ươ Hi p đ nh là: Đ m b o m t khuôn kh m u d ch t do cho th ụ ạ ị ng m i d ch v ,

ạ ẩ ố ươ ụ ữ ạ ị ướ ủ c ng c và đ y m nh th ng m i d ch v gi a các n ở ộ c thành viên..., m r ng

ứ ư ữ ộ ơ ươ ạ ị ụ ệ ệ ả ớ t i m t m c u tiên h n n a trong th ả ng m i d ch v ..., c i thi n hi u qu và

ự ị ụ ủ ả ạ ướ ự kh năng c nh tranh trong lĩnh v c d ch v c a các n c, cho phép th c hi n t ệ ự

ươ ụ ữ ạ ị ự ề ắ do hoá th ả ng m i d ch v gi a các thành viên d a trên quy t c và đi u kho n

ẽ ế ệ ố ị ủ c a GATS. Theo Hi p đ nh khung này, các qu c gia thành viên s ti n hành đàm

ạ ượ ế ượ ế ượ ằ phán nh m đ t đ c các cam k t v t lên trên các cam k t đã đ ư c đ a vào

ố ử ư ủ ữ ố ỗ GATS c a m i qu c gia thành viên và dành cho nhau nh ng đ i x u đãi trên c ơ

ắ ố ệ ố ở s nguyên t c t i hu qu c.

ầ ư ự ệ ề ị Hi p đ nh chung v Khu v c Đ u t ASEAN (AIA), tháng 10/1998 đ ể

ườ ầ ư ướ tăng c ng và thu hút đ u t vào ASEAN. Các n c cũng đã hoàn thành vòng

ở ử ị ườ ụ ư ị ị đàm phán (19961998) m c a th tr ng d ch v cho 7 ngành: Du l ch, b u chính

ậ ả ễ ế ụ ự ụ ị vi n thông, v n t i hàng không, xây d ng, d ch v kinh doanh và ti p t c m ở

ự ị ụ ớ ạ ồ vòng đàm phán m i (1999 2001) cho các lĩnh v c d ch v còn l i, bao g m t ấ ả t c

ươ ứ ấ ị các ph ụ ng th c cung c p d ch v .

ị ộ ưở ộ ễ ầ H i ngh B tr ứ ng Tài chính ASEAN l n th 17 (AFMM17) đã di n ra

ạ ề ậ ậ ả trong 2 ngày 3 và 4/4/2013 t i Brunei Darussalam t p trung th o lu n v tình hình

ế ế ớ ự ạ ượ ệ ể ể phát tri n kinh t khu v c và th gi ế i, ti n đ ộ đ t đ c trong vi c tri n khai L ộ

ị ườ ự ố ự ể ậ ộ trình H i nh p tài chính ASEAN trên ba lĩnh v c Phát tri n th tr ng v n, T do

ụ ự ế ả ố ợ ợ ị hóa tài kho n v n và T do hóa d ch v tài chính, sáng ki n tài tr CSHT, h p tác

ố ớ ữ ủ ể ể ấ ả ố ả b o hi m h i quan, và th ng nh t quan đi m c a ASEAN đ i v i nh ng sáng

ố ớ ư ậ ế ợ ổ ki n h p tác tài chính trong khuông kh ASEAN+3 [111]. Nh v y, đ i v i khu

ộ ế ị ự ụ ề ệ ắ ớ ự v c Đông Nam Á, l trình th c hi n cam k t d ch v ngân hàng g n li n v i quá

ế ớ ấ ậ ồ ế ể trình nh t th hóa ti n t ộ i thành l p c ng đ ng kinh t ASEAN vào năm 2015.

ướ ạ ạ ậ ố Xu h ố ng này, pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh nói chung, ch ng

ẽ ả ạ ự ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nói riêng s ph i th c

ố ế ệ ậ ị ệ hi n vi c “qu c t ố ự hóa” các quy đ nh trong lĩnh v c này, nghĩa là pháp lu t ch ng

ả ạ ạ ố ớ ị ợ ạ c nh tranh không lành m nh ph i phù h p v i quy đ nh ch ng c nh tranh không

ạ ồ ế ượ ậ ộ lành m nh khi C ng đ ng kinh t ASEAN đ c thành l p vào năm 2015 [40,

tr.282302].

ạ ố ế ố ạ ạ ả Tóm l i, kh o sát các quy ph m qu c t ạ ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ộ ướ ạ trong ho t đ ng ngân hàng cho th y, ấ không có m t công ố c hay quy ph m qu c

ệ ề ậ ự ế ề ạ ố ộ ế t mà Vi t Nam là thành viên đ c p m t cách tr c ti p v ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i.

ố ế ạ ượ ả ị ỉ Trong các quy ph m qu c t đã đ ệ c kh o sát, ch có Hi p đ nh GATS có quy

ề ạ ư ượ ậ ả ố ị ị đ nh v c nh tranh nh ng đ c quy đ nh r i rác và t p trung vào ch ng các hành

ế ạ ề ạ ạ ộ ố ị vi h n ch c nh tranh. N i dung các quy đ nh v ch ng c nh tranh không lành

ạ ượ ụ ủ ộ ố ư m t nghĩa v c a qu c gia ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng đ c xem nh

ị ườ ệ ề ế ậ ả ả ị thành viên trong vi c b o đ m quy n ti p c n th tr ấ ng, cung c p các d ch v ụ

ả ấ ỳ ở ế ạ ặ ừ ngân hàng theo cam k t mà không g p ph i b t k tr ng i nào t ố phía các qu c

ứ ủ ổ ươ ố gia thành viên. Nghĩa là, các qu c gia thành viên c a T ch c Th ạ ng m i th ế

ớ ố ượ ặ ị gi i, qu c gia thành viên ASEAN không đ ằ c ban hành các quy đ nh ho c b ng

ụ ể ả ộ ở ệ ứ ụ ạ các hành đ ng c th c n tr ị vi c cung ng d ch v ngân hàng t ố i qu c gia

ố ớ ệ ị ươ ạ ươ ụ ể ệ ị mình. Đ i v i các Hi p đ nh th ng m i song ph ng, mà c th là Hi p đ nh

ươ ệ ể ố ỳ Th ạ ng m i Vi t Nam – Hoa K , các qu c gia tham gia có th dành cho nhau

ố ế ữ ư ế ớ ợ ứ ậ nh ng u đãi phù h p v i các cam k t qu c t khác. Vì v y, nghiên c u các quy

ố ế ề ố ạ ộ ạ ạ ạ ph m qu c t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ữ ủ ệ ể ệ ướ ệ ấ chính là vi c làm rõ nh ng vi c có th làm c a Nhà n c, nh t là các bi n pháp

ướ ị ườ ộ ủ ệ ả ướ ệ ủ can thi p c a Nhà n c vào th tr ng, các bi n pháp b o h c a Nhà n ố c đ i

ươ ạ ướ ớ v i các ngân hàng th ng m i trong n c…

ậ ạ ướ ố 3.1.2. Các quy ph m pháp lu t trong n ạ ế c liên quan đ n ch ng c nh

ủ ạ ạ ộ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ th ạ ng m i

ậ ề ướ ứ ạ ộ ố ạ D i góc đ nghiên c u pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ậ ề ữ ạ ạ ạ ộ ố trong ho t đ ng ngân hàng nh ng quy ph m pháp lu t v ch ng c nh tranh

ủ ạ ướ ậ ướ ộ không lành m nh c a n ế c ta ti p c n d ự ầ i góc đ là các hành vi tiêu c c c n

ặ ượ ị ở ả ậ ạ ướ ượ đ c ngăn ch n đã đ c quy đ nh Lu t C nh tranh và các văn b n h ẫ ng d n

ề ệ ố ị ị ị thi hành nh ư Ngh đ nh s 116/2005/NĐCP ngày 15/09/2005 v vi c Quy đ nh

ế ộ ố ề ủ ạ ậ ố ị ị chi ti t thi hành m t s đi u c a Lu t C nh tranh , Ngh đ nh s 71/2014/NĐCP

ị ế ậ ạ ạ ngày 21/07/2014 Quy đ nh chi ti ậ ề ử t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t

ạ ố ị ị ự trong lĩnh v c c nh tranh , Ngh đ nh s 110/2005/NĐCP ngày 24/08/2005 v ề

ả ạ ộ qu n lý ho t đ ng bán hàng đa c p ấ , Thông t ư ố s 19/2005/TTBTM ngày

ướ ộ ố ộ ẫ ị ạ ị ị 08/11/2005 h ng d n m t s n i dung quy đ nh t ố i Ngh đ nh s 110/2005/NĐ

ệ ạ ở ệ ế ậ ạ CP. Khái ni m hành vi c nh tranh không lành m nh Vi ầ t Nam đã ti p c n g n

ề ố ệ ạ ạ ướ ớ v i quan ni m v ch ng c nh tranh không lành m nh theo Công ề ả c Pari v b o

ề ệ ạ ị ộ ở ữ h s h u công nghi p. Ngoài đ nh nghĩa v hành vi c nh tranh không lành

ụ ể ạ ạ ậ ạ ị m nh, Lu t C nh tranh cũng quy đ nh c th các hành vi c nh tranh không lành

ơ ở ệ ể ạ ạ ị m nh đi n hình làm c s cho vi c xác đ nh tính không lành m nh trong hành vi

ự ụ ể ủ ữ ừ ệ ạ ạ c nh tranh c a doanh nghi p trong t ng lĩnh v c c th . Bên c nh nh ng quy

ề ạ ạ ố ị ộ ị đ nh trên, các quy đ nh v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong m t

ụ ể ở ữ ư ự ệ ậ ậ ả ậ ố s lĩnh v c c th nh Lu t S h u trí tu , Lu t Qu ng cáo, Lu t Th ươ ng

m i…ạ

ố ớ ự ề ạ ố ị Đ i v i lĩnh v c ngân hàng, các quy đ nh v ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i đ ạ ượ c

ở ậ ướ ổ ứ ụ ậ ậ ị quy đ nh Lu t Ngân hàng Nhà n c và Lu t các T ch c tín d ng. Lu t các T ổ

ạ ộ ề ợ ứ ụ ạ ị ch c tín d ng năm 2010 quy đ nh v h p tác và c nh tranh trong ho t đ ng ngân

ổ ứ ụ ượ ạ ợ ớ hàng. Theo đó, t ch c tín d ng đ c h p tác và c nh tranh v i nhau. Hành vi

ấ ậ ạ ị ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng b nghiêm c m. Lu t các

ổ ứ ụ ể ụ ề ẩ ạ ị T ch c tín d ng cũng giao th m quy n quy đ nh c th các hành vi c nh tranh

ạ ộ ử ứ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và hình th c x lý các hành vi này

ủ ạ ạ ơ ổ ị cho Chính ph ; xác đ nh các nguy c gây t n h i do hành vi c nh tranh không

ạ ộ ố ớ ự ệ ệ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng gây ra đ i v i vi c th c hi n chính sách

ề ệ ệ ố ủ ố ổ ụ ứ ợ ti n t qu c gia, an toàn c a h th ng các t ch c tín d ng, l ủ i ích c a Nhà

ợ ủ ổ ứ ướ n ề c, quy n và l i ích c a t ch c, cá nhân.

ạ ứ ậ ạ ươ ạ 3.1.3. Các quy ph m đ o đ c, t p quán th ạ ộ ng m i trong ho t đ ng

kinh doanh ngân hàng

ạ ộ ứ ạ ợ ổ ắ Đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng là t ng h p các qui t c,

ự ắ ờ ổ ứ ụ ự ề ẩ nguyên t c, chu n m c, nh đó t ch c tín d ng t ủ ỉ giác đi u ch nh hành vi c a

ườ ớ ợ ợ ạ ớ mình v i môi tr ng kinh doanh sao cho phù h p v i l ủ i ích và h nh phúc c a

ườ ớ ế ớ ự ữ ể ề ộ ộ ộ con ng ể ệ i, v i ti n b xã h i và v i s phát tri n m t cách b n v ng, th hi n

ủ ổ ố ớ ố ủ ạ ứ ụ ườ ọ ự s tôn tr ng c a t ch c tín d ng đ i v i đ i th c nh tranh, ng i tiêu dùng

ứ ữ ư ắ ạ ộ ẩ cũng nh toàn xã h i. Đ o đ c kinh doanh ngân hàng là nh ng quy t c, chu n

ự ị ổ ứ ụ m c quy đ nh dành cho các t ạ ộ ch c tín d ng trong ho t đ ng kinh doanh. Các quy

ạ ộ ứ ạ ạ ướ ụ ế ph m đ o đ c kinh trong ho t đ ng ngân hàng h ự ng đ n m c tiêu xây d ng

ủ ổ ứ ụ ệ ạ ớ hành vi kinh doanh c a t ộ ch c tín d ng là lành m nh, có trách nhi m v i xã h i,

ệ ố ự ự ậ ấ ẩ ơ th c ch t là h th ng chu n m c cao h n hành vi kinh doanh theo pháp lu t. H ệ

ạ ứ ạ ố ồ th ng quy ph m đ o đ c kinh doanh ngân hàng bao g m:

ệ ố ắ ượ ự ệ ở ộ ẩ H th ng chu n m c, quy t c đ c ban hành b i Hi p h i ngân hàng. Đây

ộ ặ ữ ủ ệ ằ ắ ướ là nh ng quy t c do Hi p h i đ t ra cho các thành viên c a mình nh m h ng t ớ i

ả ườ ạ ộ ẳ ỗ ả b o đ m môi tr ng ho t đ ng kinh doanh an toàn, bình đ ng cho m i thành

viên.

ệ ố ắ ẩ ổ ứ ụ ặ ự H th ng chu n m c, quy t c do chính t ch c tín d ng đ t ra. Đây là h ệ

ể ệ ầ ế ượ ị ố ố ụ ể th ng giá tr c t lõi, th hi n t m nhìn chi n l c, quan đi m, m c tiêu kinh

ỗ ổ ệ ố ự ứ ụ ỉ ủ doanh c a m i t ụ ẩ ch c tín d ng. H th ng chu n m c này không ch áp d ng

ổ ứ ơ ở ể ụ ạ cho chính t ch c tín d ng mà còn là c s đ đánh giá, phân lo i nhân viên, là

ấ ể ứ ầ ự ứ ậ ạ ọ căn c đ u tiên và quan tr ng nh t đ xác l p, duy trì, th c thi đ o đ c kinh

doanh trên th c t ự ế .

ậ ượ ắ ử ự ượ ữ ộ Nh ng quy t c x s đ c hình thành m t cách t ự T p quán đ ể c hi u là “

ờ ố ố ế ư ặ ộ phát lâu ngày thành thói quen trong đ i s ng xã h i ho c giao l u qu c t , đang

ượ ủ ể ừ ắ ử ự ậ ồ ạ t n t i và đ c các ch th th a nh n là quy t c x s chung ” [108, tr.693]. T pậ

ươ ố ế ượ ạ ươ ạ ượ Thói quen th ng m i đ c hình thành quán th ng m i qu c t đ ể c hi u là “

ụ ể ờ ộ ượ ụ ụ ượ ừ lâu đ i, có n i dung c th , rõ ràng, đ c áp d ng liên t c và đ ậ c th a nh n

ệ ươ ạ ộ ạ trong quan h th ng m i qu c t ố ế” [108, tr.694]. Trong ho t đ ng ngân hàng, h ệ

ố ươ ố ế ạ ị ươ ậ th ng các t p quán th ng m i qu c t phát sinh các giao d ch th ố ạ ng m i qu c

ệ ệ ế ẩ ậ ế t ấ liên quan đ n quan h thanh toán xu t nh p kh u, mang tính nghi p v , k ụ ỹ

ậ ượ ế ớ ậ ử ụ ấ thu t chuyên môn và đ c th gi i ch p nh n s d ng trong quan h th ệ ươ ng

ạ m i và thanh toán qu c t ố ế .

ậ ề ố ự ạ ạ ị 3.2. Th c tr ng quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ở m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi ệ t

Nam

ự ạ ả ế ố ậ ạ ệ ữ 3.2.1. Th c tr ng gi ậ i quy t m i quan h gi a Lu t C nh tranh và Lu t

ế ố ượ ổ ứ ụ ụ ủ ạ các T ch c tín d ng liên quan đ n đ i t ng và ph m vi áp d ng c a pháp

ậ ề ố ạ ộ ạ ạ lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng cũng

ầ ố ớ ệ ư ạ ạ ị nh yêu c u đ i v i vi c quy đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng

ậ ạ ả ượ ề ộ ố ể Pháp lu t c nh tranh và ch ng đ c quy n ph i đ c hi u là c m t h ả ộ ệ

ỏ ả ộ ệ ố ậ ồ ề ả ộ ự ủ ố th ng, nó đòi h i c m t h th ng pháp lu t đ ng b d a trên n n t ng c a bình

ự ướ ế ẽ ạ ạ ẳ đ ng và t do kinh doanh h ng đ n c nh tranh lành m nh, có nghĩa là s liên

ư ậ ự ự ế ậ ậ ạ ộ ươ quan đ n m t lo t các lĩnh v c pháp lu t nh lu t dân s , lu t th ậ ạ ng m i, lu t

ả ậ ự ế ậ ậ ế thu , lu t ngân hàng và c lu t hành chính, lu t hình s .... [36, tr.4351]. Vì th ,

ố ượ ị ủ ụ ạ ạ ậ xác đ nh đúng đ i t ậ ng và ph m vi áp d ng c a Lu t C nh tranh và các lu t

ề ầ ầ ượ ả ế ấ chuyên ngành là v n đ đ u tiên c n đ c quan tâm gi i quy t.

ố ượ ủ ạ ị ụ ậ ậ Theo quy đ nh c a Lu t C nh tranh 2004 đ i t ủ ng áp d ng c a Lu t này

ổ ứ ệ ọ ồ ả là “T ch c, cá nhân kinh doanh (sau đây g i chung là doanh nghi p) bao g m c

ệ ả ụ ứ ệ ả ấ ị ạ ẩ doanh nghi p s n xu t, cung ng s n ph m, d ch v công ích, doanh nghi p ho t

ộ ộ ự ề ướ ộ đ ng trong các ngành, lĩnh v c thu c đ c quy n nhà n c và doanh nghi p n ệ ướ c

ạ ộ ạ ộ ệ ề ộ ngoài ho t đ ng ở ệ Vi t Nam và Hi p h i ngành ngh ho t đ ng ở ệ Vi t Nam ”.

ậ ạ ố ượ ủ ừ ấ ị ủ ụ ậ T quy đ nh c a Lu t C nh tranh chúng ta th y, đ i t ng áp d ng c a lu t này

ệ ỉ ượ ậ ậ ấ ộ r t r ng không ch là các doanh nghi p đ ệ c thành l p theo Lu t Doanh nghi p,

ợ ượ ậ ậ ộ ợ ồ các h p tác xã đ c thành l p theo Lu t H p tác xã mà còn bao g m các h gia

ạ ộ ề ộ ở ệ ệ đình, cá nhân kinh doanh và Hi p h i ngành ngh ho t đ ng Vi t Nam.

ử Kế th aừ các quy đ nhị ổ c aủ Lu tậ các Tổ ch cứ tín d ngụ năm 1997 (s a đ i

ạ ề ả 2004), t i Kho n 1 Đi u 4 Lu t ậ các Tổ ch cứ tín d ngụ năm 2010 quy đ nhị : “Tổ

ch cứ tín d ngụ là doanh nghi pệ th cự hi nệ m tộ , m tộ số ho cặ t tấ cả các ho tạ đ ngộ

ngân hàng”. Khác so v iớ Lu tậ các tổ ch cứ tín d ngụ 1997, Lu tậ các Tổ ch cứ tín

d ngụ năm 2010 không quy đ nhị tr cự ti pế tổ ch cứ tín d ngụ là tổ ch cứ kinh doanh

ệ ộ ị ti nề t , n i dung ho t ạ đ ngộ c aủ tổ ch cứ tín d ngụ đư cợ xác đ nh t ạ khái ni mệ i

ho tạ đ ngộ ngân hàng.

Theo quy đ nhị t iạ Đi uề 2 Lu tậ các Tổ ch cứ tín d ngụ năm 2010 thì Lu tậ này

đư cợ áp d ngụ đ iố v iớ : 1. Tổ ch cứ tín d ngụ ; 2. Chi nhánh ngân hàng nư cớ ngoài

iạ Vi t tệ Nam; 3. Văn phòng đ iạ di nệ c aủ tổ ch cứ tín d ngụ nư cớ ngoài, tổ ch cứ

nư cớ ngoài khác có ho tạ đ ngộ ngân hàng; 4. Tổ ch cứ , cá nhân có liên quan đ nế

vi cệ thành l pậ , tổ ch cứ , ho tạ đ ngộ , ki mể soát đ cặ bi tệ , tổ ch cứ l iạ , gi iả thể tổ

ch cứ tín d ngụ ; vi cệ thành l pậ , tổ ch cứ , ho tạ đ ngộ c aủ chi nhánh ngân hàng nư cớ

ngoài t iạ Vi tệ Nam, văn phòng đ iạ di nệ c aủ tổ ch cứ tín d ngụ nư cớ ngoài, tổ

ch cứ nư cớ ngoài khác có ho tạ đ ngộ ngân hàng.

ứ ụ ể ề ậ ả ổ ị Đi m đ, Kho n 1 Đi u 20 Lu t các T ch c tín d ng năm 2010 quy đ nh

ậ ổ ứ ề ậ ươ ả Có Đ án thành l p, ph ng án kinh doanh khi thành l p t ụ ch c tín d ng ph i “

ả ả ưở ế ự ệ ố ủ ị ổ ứ kh thi, không gây nh h ổ ng đ n s an toàn, n đ nh c a h th ng t ch c tín

ự ộ ế ạ ề ạ ặ ạ ạ ặ ụ d ng; không t o ra s đ c quy n ho c h n ch c nh tranh ho c c nh tranh

ệ ố ạ ổ ứ ấ không lành m nh trong h th ng t ch c tín d ng ụ ” cho th y, pháp lu t v t ậ ề ổ

ạ ộ ủ ổ ứ ứ ủ ệ ể ch c và ho t đ ng c a t ụ ch c tín d ng c a Vi ạ t Nam ki m soát hành vi c nh

ạ ừ ờ ể ấ ấ ậ tranh không lành m nh ngay t ạ ộ th i đi m c p gi y phép thành l p và ho t đ ng

ề ổ ứ ế ệ ngân hàng. Đi u đó cũng có nghĩa, các t ch c, cá nhân liên quan đ n vi c thành

ố ượ ụ ộ ụ ủ ậ ố ậ ổ ứ l p t ch c tín d ng cũng thu c đ i t ng áp d ng c a pháp lu t ch ng hành vi

ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ừ ủ ậ ị ệ ệ ể ị T các quy đ nh c a pháp lu t Vi t Nam hi n hành, chúng ta có th xác đ nh

ụ ủ ậ ạ ạ ố ố ượ đ i t ng và ph m vi áp d ng c a pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không

ạ ổ ứ ạ ộ ạ ộ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là các t ch c có ho t đ ng ngân hàng do

ướ ấ ấ ậ ị ạ ề ậ Ngân hàng Nhà n c c p gi y phép thành l p theo quy đ nh t i Đi u 2 Lu t các

ổ ứ ố ượ ụ ổ ứ ủ ề ậ ỉ T ch c tín d ng. Nói cách khác, đ i t ng đi u ch nh c a Lu t các T ch c tín

ừ ự ễ ậ ạ ộ ơ ớ ụ d ng năm 2010 r ng h n so v i Lu t C nh tranh. T th c ti n này cho th y ấ :

ư ụ ứ ậ ậ ạ ổ ố ấ ề ố Lu t C nh tranh và Lu t các T ch c tín d ng còn ch a th ng nh t v đ i

ố ượ ạ ậ ụ ượ t ng áp d ng ụ . Theo đó, Lu t C nh tranh năm 2004 có đ i t ng áp d ng là

ư ổ ậ ổ ứ ệ doanh nghi p nh ng n u ế các t ch c, cá nhân tham gia thành l p t ứ ch c tín

ế ệ ạ ẫ ả ậ ạ ụ d ng mà vi c thành l p đó có kh năng d n đ n c nh tranh không lành m nh

ổ ứ ủ ụ ệ ậ ị ị ủ theo quy đ nh c a Lu t các T ch c tín d ng năm 2010 thì li u các quy đ nh c a

ố ớ ể ử ố ượ ụ ữ ể ậ ạ Lu t C nh tranh có th áp d ng đ x lý đ i v i nh ng đ i t ố ng này? Các đ i

ậ ổ ứ ự ụ ệ ả ạ ượ t ệ ng trên khi th c hi n vi c thành l p t ch c tín d ng mà có kh năng t o ra

ạ ổ ự ị ứ ụ ẽ ậ ạ c nh tranh không lành m nh thì t ch c tín d ng d đ nh thành l p s không

ạ ộ ế ậ ậ ấ ổ ứ ượ ấ đ c c p gi y phép thành l p và ho t đ ng. V y, n u các t ch c, cá nhân tham

ậ ổ ứ ụ ệ ả ạ gia thành l p t ạ ậ ch c tín d ng mà vi c thành l p đó có kh năng t o ra c nh

ạ ộ ụ ể ạ ậ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng thì không th áp d ng Lu t

ể ả ạ ổ ứ ư ượ ế ậ C nh tranh đ gi ế i quy t vì t ụ ch c tín d ng ch a đ c thành l p, còn n u áp

ủ ả ạ ả ậ ấ ể ử ụ d ng nguyên lý c a Lu t C nh tranh đ x lý thì không ph n ánh đúng b n ch t

ạ ộ ạ ạ ủ c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng vì hành vi

ụ ể ủ ạ ư ả ạ ố ỉ ủ này ch a xâm ph m đ i th c nh tranh c th mà ch là đánh giá kh năng c a

ạ ộ ề ậ ấ ẩ ấ ơ c quan có th m quy n c p gi y phép thành l p và ho t đ ng ngân hàng. Trong

ổ ứ ậ ổ ứ ụ ả khi đó, t ch c, cá nhân tham gia thành l p t ạ ế ch c tín d ng, n u có kh năng t o

ổ ứ ụ ụ ậ ạ ạ ể ra c nh tranh không lành m nh thì có th áp d ng Lu t các T ch c tín d ng đ ể

ậ ổ ứ ư ử ụ ử ề ạ ử x lý, nh ng là x lý vi ph m v thành l p t ứ ch c tín d ng ch không x lý là

ạ ộ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ứ ữ ữ ể ậ ạ ậ ẫ ộ ổ M t đi m mâu thu n n a gi a Lu t C nh tranh và Lu t các T ch c tín

ố ớ ả ậ ạ ụ ư ệ ề ộ ệ Lu t C nh tranh áp d ng đ i v i c Hi p h i ngành ngh , nh ng Hi p ụ d ng là:

ạ ố ượ ộ ứ ủ ề ậ ổ ỉ ộ h i Ngân hàng l i không thu c đ i t ng đi u ch nh c a Lu t các T ch c tín

ủ ủ ả ấ ớ ướ d ngụ . Trong nghiên c a c a tác gi Lê Anh Tu n thì so v i các n ề ệ c, vi c đi u

ố ớ ộ ủ ủ ệ ậ ạ ỉ ệ ạ ch nh c a Lu t C nh tranh đ i v i các Hi p h i c a Vi t Nam có ph m vi áp

ủ ẹ ề ậ ả ậ ạ ơ ố ỉ ố ớ ụ d ng h p h n. Lu t C nh tranh c a Hàn Qu c và Nh t B n đi u ch nh đ i v i

ộ ế ữ ữ ệ ạ nh ng hành vi do chính hi p h i ti n hành; nh ng hành vi c nh tranh không lành

ủ ệ ạ ượ ự ệ ướ ự ỉ ạ ủ m nh c a doanh nghi p thành viên đ c th c hi n d ệ i s ch đ o c a hi p

ủ ể ị ạ ạ ạ ệ ộ h i; ch th b hành vi c nh tranh không lành m nh xâm h i là thành viên hi p

ặ ấ ế ệ ả ở ộ ộ h i ho c không nh t thi ặ ữ t là thành viên hi p h i; nh ng hành vi c n tr và ho c

ệ ậ ộ ỏ ổ ứ ụ rút kh i hi p h i [99, tr.180181]. Vì v y, khi t ự ch c tín d ng thành viên th c

ệ ạ ạ ướ ự ỉ ạ ệ ộ hi n hành vi c nh tranh không lành m nh d ủ i s ch đ o c a Hi p h i ngân

ẽ ử ổ ứ ụ ự ệ ạ hàng thì s x lý t ạ ch c tín d ng th c hi n hành vi c nh tranh không lành m nh

ệ ộ hay Hi p h i ngân hàng?

ề ố ượ ừ ự ạ ị ủ ạ T th c tr ng quy đ nh v đ i t ụ ng và ph m vi áp d ng c a pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ủ ạ ố ạ ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ở ệ ư ả ị ả ấ các quy đ nh này ch a b o đ m ngân hàng th ng m i Vi t Nam cho th y,

ổ ứ ậ ạ ữ ẽ ề ậ ấ ố th ng nh t gi a Lu t C nh tranh và Lu t các T ch c tín d ng ụ . Đi u này s gây

ậ ể ả ụ ệ ế ề ấ khó khăn cho vi c áp d ng pháp lu t đ gi ế i quy t các v n đ liên quan đ n

ủ ạ ạ ươ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ngân hàng th ạ ng m i trong ho t

ở ẽ ề ả ậ ạ ị Tr ngườ ộ đ ng ngân hàng. B i l , Đi u 5 Kho n 1 Lu t C nh tranh quy đ nh: “

ủ ữ ự ủ ậ ạ ớ ị ị ậ ợ h p có s khác nhau gi a quy đ nh c a Lu t C nh tranh v i quy đ nh c a lu t

ế ạ ề ạ ạ ụ ạ khác v hành vi h n ch c nh tranh, c nh tranh không lành m nh thì áp d ng

ậ ạ ủ ị quy đ nh c a Lu t C nh tranh ”.

ể ạ ậ ớ ị ượ V i quy đ nh này cho phép chúng ta hi u, Lu t C nh tranh đ ậ c coi là lu t

ề ấ ề ạ ắ ị chung trong đó quy đ nh các nguyên t c chung v v n đ c nh tranh không lành

ạ ươ ẽ ượ ề ạ ắ ạ ộ m nh trong ho t đ ng kinh doanh th ng m i và v nguyên t c nó s đ c áp

ố ớ ấ ả ủ ể ệ ụ d ng đ i v i t t c các ch th kinh doanh không phân bi ệ t đó là doanh nghi p

ệ ề ộ ớ ị ậ hay cá nhân kinh doanh và các Hi p h i ngành ngh . Cũng v i quy đ nh này, Lu t

ề ạ ể ả ạ ỏ ị C nh tranh năm 2004 cũng đ ng kh năng quy đ nh v c nh tranh không lành

ự ụ ể ữ ạ ườ ậ ọ m nh trong nh ng lĩnh v c c th mà chúng ta th ng g i là pháp lu t chuyên

ngành.

ề ố ượ ừ ự ạ ị ụ ủ ạ T th c tr ng quy đ nh v đ i t ậ ng và ph m vi áp d ng c a pháp lu t

ữ ệ ậ hi n hành chúng ta có nh ng nh n xét sau đây:

ậ ượ ậ ấ ị ạ , Lu t C nh tranh đ c coi là lu t chung quy đ nh các v n đ v ề ề M t làộ

ế ạ ạ ạ ạ ự , th ủ “hành vi h n ch c nh tranh, hành vi c nh tranh không lành m nh, trình t

ả ế ụ ệ ạ ử ệ ạ ụ t c gi ậ ề ạ i quy t v vi c c nh tranh, bi n pháp x lý vi ph m pháp lu t v c nh

ứ ự ữ ề ạ ậ tranh” (Đi u 1 Lu t C nh tranh năm 2004), nghĩa là ch a đ ng nh ng nguyên lý

ạ ộ ị ườ ề ạ ỉ ậ ố ớ chung trong đi u ch nh pháp lu t đ i v i ho t đ ng c nh tranh trên th tr ng.

ả ượ ử ụ ạ ậ ộ Đây cũng là nguyên lý/gi i pháp đ c s d ng r ng rãi trong Lu t C nh tranh

ề ướ ế ớ ượ ọ ệ ủ ộ ủ c a nhi u n c trên th gi i và đ c các nhà khoa h c Vi t Nam ng h [44,

tr.3741].

ị ạ ổ ứ ề ề ụ ậ i Đi u 3 và Đi u 9 Lu t các T ch c tín d ng ơ ở Hai là, trên c s quy đ nh t

ể ệ ậ ướ ế năm 2010 thì Lu t này cũng th hi n xu h ị ng quy đ nh chi ti ạ t hành vi c nh

ạ ộ ộ ướ ư ạ sự tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nh là m t b ạ c đi t o ra “

ố ớ ử ệ ể ạ ậ khác bi ạ tệ ” đ nh n di n và x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ứ ụ ề ậ ổ trong ho t đ ng ngân hàng. Đi u đó có nghĩa là Lu t các T ch c tín d ng đã

ả ế ố ệ ữ ậ ậ ố ượ ư gi i quy t t t m i quan h gi a lu t chung và lu t chuyên ngành và đ c u tiên

ổ ứ ụ ự ụ ữ ậ ạ ậ ộ áp d ng khi có s xung đ t gi a Lu t các T ch c tín d ng và Lu t C nh tranh

ụ ệ ạ ạ ậ ố ạ ộ trong vi c áp d ng pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ở ẽ ậ ạ ủ ế ạ ngân hàng. B i l ấ , các quy ph m pháp lu t c nh tranh ch y u mang tính c m

ế ị ượ ủ ể ậ ặ ị đoán, mang tính đ nh tính, thi u đ nh l ng – các đ c đi m chung c a lu t chung

ể ề ệ ạ ụ ể ỉ ỏ nên khó có th áp d ng đ đi u ch nh quan h c nh tranh chuyên ngành đòi h i

ế ố ề ụ ể ặ ế ượ nhi u y u t mang tính đ c thù, c th , chi ti ả ị t, ph i đ nh l ễ ng và d dàng

ệ ậ nh n di n.

ủ ệ ạ ầ ị ạ Ba là, yêu c u c a vi c quy đ nh các hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ặ ạ ủ ậ ạ ị trong ho t đ ng ngân hàng là không l p l i các quy đ nh c a Lu t C nh tranh và

ả ướ ế ạ ẫ ố các văn b n h ng d n thi hành liên quan đ n ch ng c nh tranh không lành

ữ ạ ặ ạ ị ỉ ắ ạ m nh mà ch quy đ nh nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh đ c thù g n

ạ ộ ủ ổ ể ự ụ ứ ớ ặ v i đ c thù trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ệ ch c tín d ng. Đ th c hi n

ạ ạ ầ ố ố t ạ ậ ề t yêu c u này, các quy ph m pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ả ỏ ế ụ ể ả trong ho t đ ng ngân hàng đòi h i ph i chi ti t, c th , rõ ràng, ph n ánh đúng

ạ ộ ữ ủ ạ ạ nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh riêng có c a ho t đ ng ngân hàng.

ế ố ợ ầ ủ ề ệ ự ệ ệ ố Y u t l i ích công (yêu c u c a vi c th c hi n chính sách ti n t ấ qu c gia, nh t

ạ ộ ị ồ ụ ề ả ổ ị ả là m c tiêu n đ nh giá tr đ ng ti n, b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h ệ

ố ổ ề ợ ủ ụ ứ ườ th ng các t ch c tín d ng) và quy n l i c a ng i tiêu dùng (ng ườ ử ụ i s d ng

ả ượ ặ ụ ệ ả ầ ầ ớ ị d ch v ngân hàng) c n ph i đ c đ t song song v i yêu c u b o v các t ổ ứ ch c

ớ ư ụ ủ ể ạ tín d ng v i t cách là các ch th tham gia c nh tranh.

ự ạ ề ạ ạ ị 3.2.2. Th c tr ng quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng

ừ ự ạ ả ậ ạ ệ ữ ế ậ ố T th c tr ng gi i quy t m i quan h gi a Lu t C nh tranh và Lu t các T ổ

ố ượ ụ ứ ế ủ ạ ch c tín d ng liên quan đ n đ i t ụ ng và ph m vi áp d ng c a pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ư ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nh đã phân tích ở

ề ạ ự ạ ạ ị trên nên khi đánh giá th c tr ng quy đ nh v c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ả ẽ ự ạ ạ ho t đ ng ngân hàng, tác gi s đánh giá th c tr ng này trên hai khía c nh: quy

ậ ạ ề ạ ạ ị ề ố ị đ nh v c nh tranh không lành m nh trong Lu t C nh tranh và quy đ nh v ch ng

ậ ạ ổ ứ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng theo Lu t các T ch c

tín d ng.ụ

ứ ề ự ạ ạ ạ ị ậ ấ , v th c tr ng quy đ nh c nh tranh không lành m nh trong Lu t Th nh t

ủ ạ ậ ạ ệ ề ờ ộ ỉ C nh tranh. Lu t C nh tranh c a Vi ồ t Nam đi u ch nh đ ng th i hai n i dung

ế ạ ư ạ ạ ạ hành vi h n ch c nh tranh và hành vi c nh tranh không lành m nh, nh ng trong

ố ươ ế ạ ữ ề ị m i t ạ ạ ng quan gi a quy đ nh v hành vi h n ch c nh tranh và hành vi c nh

ạ ườ ậ ư ự ư ệ nh nhà làm lu t u tiên cho vi c xây d ng các tranh không lành m nh thì d ng

ề ạ ề ạ ế ạ ị ị ạ quy đ nh v h n ch c nh tranh, các quy đ nh v c nh tranh không lành m nh

ư ượ ậ ộ ụ ể ề ố ượ ch a đ c nhà làm lu t quan tâm m t cách thích đáng . C th , v s l ề ng đi u

ề ừ ề ạ ậ ạ ị ỉ lu t quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh ch là 10 đi u t ề Đi u 39

ế ạ ề ề ạ ậ ị ề ế đ n Đi u 48. Các đi u lu t quy đ nh v hành vi h n ch c nh tranh là 31 đi u t ề ừ

ề ế ề ị ị ủ Đi u 8 đ n Đi u 38. Ngoài ra, Ngh đ nh 116/2005/NĐCP ngày 15/09/2005 c a

ủ ị ế ộ ố ề ủ ậ ạ Chính ph quy đ nh chi ti t thi hành m t s đi u c a Lu t C nh tranh cũng dành

ề ị ế ề ế ạ ạ ừ ề ế ớ t i 40 đi u quy đ nh chi ti t v hành vi h n ch c nh tranh t ề Đi u 4 đ n Đi u

44.

ứ ạ ộ ị ạ ề Nghiên c u n i dung các quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh

ấ ấ ạ ậ ừ ừ ượ ị trong Lu t C nh tranh cho th y, xu t phát t tính tr u t ng, khó xác đ nh và

ị ể ị ế ạ có th b quy k t là c nh tranh không lành m nh mang tính đ nh tính “ ả ạ ” c n ph i ầ

ứ ị ế ế ạ ề ạ ơ ượ đ c nghiên c u và quy đ nh chi ti t nhi u h n là các hành vi h n ch c nh tranh

ị ườ ầ ị ở ẽ ả ị ớ v i các tiêu chí xác đ nh th ph n trên th tr ng liên quan. B i l ệ , vi c gi i thích,

ạ ạ ả ộ ị xác đ nh m t hành vi có ph i là hành vi c nh tranh không lành m nh hay không

ụ ứ ộ ả ủ ơ ử ề ph thu c vào cách th c gi ụ ệ ẩ i thích c a c quan có th m quy n x lý v vi c

ự ạ ạ ị ậ ạ c nh tranh không lành m nh. Th c tr ng này càng làm cho các quy đ nh pháp lu t

ộ ố ạ ạ ề ố v ch ng c nh tranh không lành m nh khó đi vào cu c s ng.

ậ ạ ụ ủ ạ ả ấ Báo cáo rà soát Lu t C nh tranh c a C c qu n lý c nh tranh cho th y, trong

ậ ạ ề ạ ả ơ năm năm thi hành Lu t C nh tranh, C quan qu n lý c nh tranh đã đi u tra 61 v ụ

ụ ệ ế ệ ạ ạ ụ vi c liên quan đ n c nh tranh không lành m nh, trong đó 46/63 v vi c do C c

ở ướ ả ạ ụ ệ ạ ạ Qu n lý c nh tranh kh i x ề ng, 15/61 v vi c c nh tranh không lành m nh đi u

ạ ừ ự ế ệ ơ tra d a trên đ n khi u n i t ố ụ ệ ạ các doanh nghi p [11, tr.178]. Con s v vi c c nh

ư ễ ế ạ ớ tranh không lành m nh nh trên theo chúng tôi là quá ít so v i di n bi n th c t ự ế

ề ạ ạ ạ ế ể ổ ủ c a tình tr ng c nh tranh không lành m nh trong n n kinh t chuy n đ i nh ư

ệ Vi t Nam.

ự ữ ế ạ ậ ạ Không nh ng th , lĩnh v c pháp lu t c nh tranh không lành m nh còn liên

ớ ấ ự ề ậ ượ ở ề quan t i r t nhi u lĩnh v c pháp lu t khác nhau đ c ban hành ể ờ nhi u th i đi m

ữ ệ ề ả ấ khác nhau nên t ấ ế ồ ạ t y u t n t i nh ng khác bi t v mô t ủ c u thành pháp lý c a

ệ ề ứ ộ ủ ụ ử ử ệ ườ hành vi, khác bi t v m c đ và bi n pháp x lý, th t c x lý ng i có hành vi

ể ả ụ ả ấ ạ ố vi ph m [11, tr.210] nên khó có th b o đ m tính th ng nh t trong áp d ng các

ậ ề ố ạ ạ ị ở ệ quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh Vi t Nam.

ề ự ề ạ ạ ị ạ , v th c tr ng quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh ứ Th hai

ạ ạ ậ ố ạ ộ trong pháp lu t ngân hàng. Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ề ấ ượ ướ ừ ổ ừ ể ngân hàng là v n đ đã đ c Nhà n c quan tâm ngay t khi chuy n đ i t mô

ộ ấ ự ấ ệ ớ hình ngân hàng m t c p sang ngân hàng hai c p, song có s khác bi t khá l n v ề

ươ ạ ộ ứ ạ ạ ố ph ng th c ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng.

ể ấ ầ ạ ổ Trong giai đo n đ u chuy n đ i sang mô hình ngân hàng hai c p, Nhà n ướ c

ề ệ ậ ấ ọ ị ủ ộ đã r t th n tr ng trong vi c xác đ nh n i dung quy n kinh doanh ngân hàng c a

ị ượ ể ươ ạ ợ ơ các đ n v đ ệ c thí đi m. Pháp l nh Ngân hàng th ụ ng m i, H p tác xã tín d ng

ộ ồ ủ ướ Ủ và Công ty tài chính ngày 23/05/1990 c a H i đ ng Nhà n c (nay là y ban

ườ ố ộ ụ ề ị ướ ớ ệ ả ả Th ng v Qu c h i) đã có nhi u quy đ nh h ng t i vi c b o đ m môi tr ườ ng

ữ ẳ ổ ứ ặ kinh doanh bình đ ng gi a các t ch c kinh doanh ngân hàng. M c trong Pháp

ế ử ụ ấ ợ ữ ạ ự ậ ạ ệ l nh này không tr c ti p s d ng thu t ng c nh tranh b t h p pháp hay c nh

ạ ộ ử ụ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng mà s d ng t ừ c mấ ”, nh ngư “

ề ậ ượ ế ả ộ ố ế ủ ộ n i dung chính y u c a nó đã đ c p đ c đ n c hai n i dung là ch ng hành vi

ế ạ ạ ạ ố ạ h n ch c nh tranh và ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh.

ị ạ ề ươ ạ Theo quy đ nh t ệ i Đi u 29 Pháp l nh Ngân hàng th ợ ng m i, H p tác xã tín

ổ ụ ứ ợ ấ C m t ồ ch c tín d ng tham gia vào các h p đ ng ụ d ng và Công ty tài chính “

ặ ử ụ ứ ữ ế ằ ố ị ho c s d ng nh ng cách th c nh m giành cho mình v trí kh ng ch trên th ị

ườ ề ệ ạ ố ư ế ặ ằ tr ng ti n t ố ớ , tài chính, ngo i h i, ho c giành u th không công b ng đ i v i

ứ ổ ứ ụ ể ề ệ bên th ba hay các t ch c tín d ng khác ”. Có th coi Đi u 29 Pháp l nh Ngân

ươ ụ ạ ợ ị hàng th ặ ề ng m i, H p tác xã tín d ng và Công ty tài chính là quy đ nh đ t n n

ạ ộ ề ạ ạ ố móng cho t ư ưở t ng v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ẳ ấ ị ố ớ ư ứ ế ằ giành u th không công b ng đ i v i bên th ba hay hàng khi kh ng đ nh c m “

ổ ứ ụ ố ượ ữ các t ch c tín d ng khác ” – đây chính là nh ng đ i t ẽ ị ng s b thi ệ ạ ừ t h i t hành

ố ớ ư ứ ế ổ ứ ằ vi giành u th không công b ng đ i v i bên th ba hay các t ụ ch c tín d ng

ủ ổ ứ ệ ấ ụ ư ọ ổ ứ khác c a t ch c tín d ng. Nói nh cách g i ngày nay, vi c c m t ụ ch c tín d ng

ố ớ ư ứ ế ằ ổ ứ ch c tín có hành vi “giành u th không công b ng đ i v i bên th ba hay các t

ư ủ ể ệ ạ ạ ặ ụ d ng khác ở ” là bi u hi n đ c tr ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh, b i

ổ ứ ụ ố ớ ư ế ằ giành u th không công b ng đ i v i bên ẽ l khi t ch c tín d ng có hành vi “

ứ ổ ứ ụ ư th ba hay các t ch c tín d ng khác ế ộ ” cũng có nghĩa là nó đã dành u th m t

100

ầ ủ ự ư ằ cách không trung th c, không công b ng, không đàng hoàng nh yêu c u c a tiêu

ị ườ ẩ ố chu n th tr ng t ể i thi u.

ử ứ ứ ụ ậ ổ ổ Lu t các T ch c tín d ng năm 1997 (s a đ i năm 2004) chính th c quy

ề ợ ủ ổ ứ ụ ạ ạ ề ề ị đ nh v h p tác và c nh tranh c a t ch c tín d ng t ậ i Đi u 16. Theo Đi u lu t

ổ ạ ộ ứ ượ ạ ợ ợ này, các t ch c ho t đ ng ngân hàng đ c h p tác và c nh tranh h p pháp.

ạ ế ấ ợ ệ ạ ấ ổ ự Nghiêm c m các hành vi c nh tranh b t h p pháp, gây t n h i đ n vi c th c

ề ệ ệ ệ ố ố ổ ứ ụ ợ hi n chính sách ti n t qu c gia, an toàn h th ng các t ch c tín d ng và l i ích

ấ ợ ủ ế ạ ồ ạ ợ h p pháp c a các bên. Hành vi c nh tranh b t h p pháp bao g m: a) Khuy n m i

ự ậ ạ ợ ổ ủ ổ ứ ấ ợ b t h p pháp; b) Thông tin sai s th t làm t n h i l i ích c a t ụ ch c tín d ng

ị ườ ủ ầ ạ ơ ề ệ khác và c a khách hàng; c) Đ u c lũng đo n th tr ng ti n t , vàng, ngo i t ạ ệ ;

ấ ợ ạ d) Các hành vi c nh tranh b t h p pháp khác.

ề ạ ậ ạ ờ ị ạ Khi Lu t C nh tranh 2004 ra đ i, quy đ nh v c nh tranh không lành m nh

ứ ượ ơ ấ ề ậ ộ ớ ộ chính th c đ ệ c xác l p và có n i hàm r ng h n r t nhi u so v i quan ni m

ổ ứ ấ ợ ụ ậ ạ hành vi “c nh tranh b t h p pháp”. Do đó, Lu t các T ch c tín d ng năm 2010

ứ ạ ạ ậ ạ ộ cũng chính th c ghi nh n hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ấ ổ ự ứ ụ ệ ạ ngân hàng và nghiêm c m t ch c tín d ng th c hi n hành vi c nh tranh không

ể ừ ổ ứ ệ ự ụ ậ ạ lành m nh. K t khi Lu t các T ch c tín d ng 2010 có hi u l c (01/01/2011)

ủ ơ ượ ụ ể ạ ị ế đ n nay, Chính ph c quan đ c giao quy đ nh c th các hành vi c nh tranh

ạ ộ ử ứ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và hình th c x lý các hành vi này

ư ẫ ượ ả ướ ư nh ng v n ch a ban hành đ c văn b n h ẫ ụ ể ng d n c th .

ề ạ ừ ủ ệ ạ ậ ị T quy đ nh c a pháp lu t hi n hành v c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ữ ậ ho t đ ng ngân hàng chúng ta có nh ng nh n xét sau đây:

ạ ộ ề ạ ệ ạ M t làộ , quan ni m v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ở ệ ứ ượ ề ặ ể ừ ậ ậ hàng Vi t Nam chính th c đ c ghi nh n v m t pháp lu t là k t ậ Lu t các

ổ ứ ụ ệ ượ ự ậ ị T ch c tín d ng năm 2010. Quan ni m này đ c xác l p d a trên quy đ nh v ề

ạ ạ ượ ậ ạ ị hành vi c nh tranh không lành m nh đ c quy đ nh trong Lu t C nh tranh. V ề

ươ ế ạ ạ ậ ph ạ ộ ng pháp ti p c n, các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

101

ủ ươ ệ ượ ế ậ ướ ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam đ c ti p c n d i góc đ ộ

ự ầ ượ ể ấ ạ là các hành vi tiêu c c c n đ ệ c ngăn c m. Các bi u hi n không lành m nh trong

ủ ươ ạ ượ ơ ở ự ị ạ c nh tranh c a các ngân hàng th ng m i đ ạ c xác đ nh d a trên c s ho t

ụ ề ắ ớ ươ ị ộ đ ng ngân hàng, g n li n v i các d ch v ngân hàng mà ngân hàng th ạ ng m i

ứ ề ượ đ c quy n cung ng.

ề ạ ạ ị ạ ộ Hai là, các quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ở ệ ớ ừ ệ ữ ngân hàng Vi t Nam hi n nay m i d ng l ạ ở i ư ắ nh ng nguyên t c chung, ch a

ư ệ ề ả ộ ị ụ ể có văn b n nào quy đ nh m t cách c th . Trong đi u ki n chúng ta ch a xây

ượ ề ậ ạ ị ự d ng đ ỉ c các quy đ nh pháp lu t đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ử ạ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng thì khi x lý cách hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ơ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i c quan nhà

ủ ộ ả ủ ạ ậ ả v n d ng ướ ẽ n c s ph i “ ụ ” và ch đ ng gi i thích tính không lành m nh c a hành

ủ ạ ươ ạ ể ử ệ ợ vi c nh tranh c a các ngân hàng th ng m i đ có bi n pháp x lý phù h p. Tuy

ậ ạ ể ả ủ ị ể ế nhiên, vi c “ệ v n d ng ậ ụ ” quy đ nh c a Lu t C nh tranh đ gi i quy t có th không

ấ ủ ể ả ả ả ệ ạ ph n đúng b n ch t c a quan h c nh tranh và do đó, khó có th gi ế ử i quy t/x lý

ệ ể ạ ộ ạ ạ ạ tri ủ t đ tình tr ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ các ngân hàng th ng m i.

ổ ứ ụ ể ụ ề ẩ ậ ị ị Ba là, Lu t các T ch c tín d ng quy đ nh th m quy n quy đ nh c th các

ạ ộ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng và hình th c x ứ ử

ố ớ ủ ẫ ư ủ ế lý đ i v i hành vi này cho Chính ph , song cho đ n nay, Chính ph v n ch a ban

ượ ụ ể ạ ạ ả ị hành đ c văn b n quy đ nh c th hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ế ớ ầ ạ ộ ự ế ệ ể ạ ho t đ ng ngân hàng. Đây là thi u khuy t l n c n nhanh chóng th c hi n đ t o

ụ ệ ạ ạ ố ậ l p công c pháp lý cho vi c ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ư ả ướ ư ệ ẫ ẫ B n làố , do ch a có văn b n h ng d n nên hi n nay, chúng ta v n ch a có

ấ ề ử ố ớ ể ạ ố ượ đ c quan đi m th ng nh t v x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ẽ ạ ị ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng, nghĩa là, chúng ta s quy đ nh hành vi c nh

ạ ộ ữ ạ ị ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, quy đ nh nh ng hành vi c nh

102

ị ử ạ ạ ạ ạ ộ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng b x ph t vi ph m hành

ị ự ả ế ụ ệ ạ chính, quy đ nh trình t ủ ụ , th t c gi ạ i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ạ ơ ả ạ ị trong ho t đ ng ngân hàng t i c quan qu n lý c nh tranh và quy đ nh trình t ự

ả ế ụ ệ ạ ạ ạ ớ gi i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh t ạ i tòa án nhân dân v i hai lo i

ệ ả ế ầ ồ ườ ệ ạ vi c là gi i quy t yêu c u b i th ng thi ạ t h i do hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ạ ậ ộ ạ m nh gây ra, công nh n m t hành vi c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng là

ự ố ớ ứ ệ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh và truy c u trách nhi m hình s đ i v i hành

ủ ế ố ấ ạ ạ ộ vi c nh tranh không lành m nh đ y u t c u thành t ạ i ph m.

ề ẩ ự ử ề ệ ạ ị ố ớ 3.2.3. Th c tr ng quy đ nh v th m quy n và bi n pháp x lý đ i v i

ạ ộ ủ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ở ệ ngân hàng th ng m i Vi t Nam

ư ở ậ ệ ư ệ ị Nh đã phân tích trên, pháp lu t Vi t Nam hi n hành ch a có quy đ nh c ụ

ể ề ẩ ố ớ ử ề ệ ạ th v th m quy n và bi n pháp x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. ử ạ N i dung x lý

ạ ạ ướ ượ ự ệ ị hành c nh tranh không lành m nh tr c đây đ c th c hi n theo quy đ nh t ạ i

ị ị ề ử ủ ủ ị Ngh đ nh 120/2005/NĐCP ngày 30/9/2005 c a Chính ph quy đ nh v x lý vi

ạ ậ ạ ị ị ph m pháp lu t trong lĩnh v cự c nh tranh . Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày

ủ ủ ị ế ề ử ậ ạ 21/07/2014 c a Chính ph quy đ nh chi ti ạ t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m

1 đ

ự ạ ậ ượ ị pháp lu t trong lĩnh v c c nh tranh c ban hành thay th ị ế Ngh đ nh

ề ử ủ ủ ạ ị 120/2005/NĐCP ngày 30/9/2005 c a Chính ph quy đ nh v x lý vi ph m pháp

ậ ằ ả ử ậ ợ ớ lu t trong ạ lĩnh v cự c nh tranh ả nh m b o đ m s ự phù h p v i Lu t X lý vi

ớ ượ ữ ế ạ ậ ạ ậ ph m hành chính và Lu t Khi u n i – nh ng lu t m i đ ờ c ban hành trong th i

ị ị ị ầ gian g n đây. Theo quy đ nh t ủ ạ Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a i

ủ ị ế ề ử ậ ạ ạ ậ Chính ph quy đ nh chi ti t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong

ề ử ự ạ ạ ỉ ị ẩ lĩnh v c c nh tranh cũng ch quy đ nh th m quy n x lý hành vi c nh tranh không

ị

ngày 15/09/2014 và thay th

ế Ngh đ nh 120/2005/NĐCP

ngày 30/9/2005

ệ ự ừ ề ử ị

ị ạ ộ

ậ

ạ

1 Ngh đ nh này có hi u l c t ạ ủ ủ c a Chính ph quy đ nh v x lý vi ph m pháp lu t trong ho t đ ng c nh tranh

ị ị ự ệ ả ạ ạ ơ ồ ờ lành m nh là do C quan qu n lý C nh tranh th c hi n. Đ ng th i Ngh đ nh này

103

ử ể ề ẩ ả ỏ ị ị cũng không có quy đ nh “đ ng ” kh năng quy đ nh th m quy n x lý hành vi

ả ạ ơ ướ ạ c nh tranh không lành m nh cho c quan qu n lý nhà n c chuyên ngành.

ặ ạ ậ ế ế ẩ ủ ề ả ơ M c dù Lu t C nh tranh thi ạ t k th m quy n c a C quan qu n lý c nh

ộ ồ ư ạ ạ ườ ư ườ tranh và H i đ ng c nh tranh khá rành m ch, nh ng d ng nh ng ẫ i ta v n

ụ ể ụ ạ ạ ả ậ ả ấ ơ nh n th y, C quan qu n lý c nh tranh mà c th là C c Qu n lý C nh tranh

ề ủ ơ ệ ề ề ả ẩ ạ ồ ẫ v n ôm đ m nhi u vi c, nhi u th m quy n c a c quan qu n lý c nh tranh làm

ả ưở ệ ế ả ế ụ ệ ộ ồ ế ạ ủ ạ nh h ng đ n vi c gi ạ i quy t v vi c h n ch c nh tranh c a H i đ ng c nh

ứ ị ạ ụ ươ ủ ạ tranh. Căn c vào các quy đ nh t i M c 4 và 5 Ch ậ ng V c a Lu t C nh tranh

ộ ụ ệ ề ể ấ ằ ụ ạ ơ ẩ 2004 có th th y r ng, trong m t v vi c v hành vi l m d ng, c quan có th m

ộ ồ ư ấ ả ạ ộ ử ề ầ ạ quy n x lý là H i đ ng c nh tranh, song g n nh t t c các ho t đ ng t ố ụ t ng

ộ ồ ụ ế ạ ạ ả ỉ ẩ ề đ u do C c qu n lý c nh tranh ti n hành. H i đ ng c nh tranh ch có th m

ề ổ ụ ệ ế ị ứ ử ề ầ ả quy n t ch c phiên đi u tr n và ra quy t đ nh x lý v vi c, gi ế i quy t các

ụ ệ ế ị ử ế ề ạ ạ ạ ế ạ khi u n i các quy t đ nh x lý v vi c c nh tranh v hành vi h n ch c nh

ư ậ ả ử ư ề ế ấ ơ ủ tranh. Nh v y, cho dù là c quan có quy n cao nh t, nh ng k t qu x lý c a

ộ ồ ả ệ ư ầ ạ ạ ộ ế ộ H i đ ng c nh tranh g n nh ph i l ả ủ thu c vào k t qu c a các ho t đ ng t ố

ướ ấ ứ ề ế ủ ụ ạ ả ờ ụ t ng tr ế c đó c a C c qu n lý c nh tranh. N u có b t c nghi ng gì v k t qu ả

ả ả ạ ồ ơ ể ơ ế ề ề ề ạ đi u tra thì ph i tr l i h s đ c quan đi u tra ti n hành đi u tra l i. Rõ ràng,

ế ế ơ ẻ ả ế ề ệ ị cách thi t k c ch phân quy n theo các quy đ nh hi n hành có v đ m b o s ả ự

ộ ạ ủ ạ ấ ờ ọ chuyên môn hoá cao đ song l ộ i làm m nh t đi vai trò r t quan tr ng c a H i

ụ ệ ử ạ ồ đ ng c nh tranh là x lý v vi c [81, tr.4754].

ậ ề ẩ ứ ụ ế ề ơ ả ả Nghiên c u c ch áp d ng pháp lu t v th m quy n gi i vào gi ế i quy t

ạ ộ ủ ạ ạ ụ ệ v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ấ ậ ủ ế ữ ậ ấ ạ hàng th ng m i, chúng tôi nh n th y nh ng b t c p ch y u sau đây:

ả ậ ạ ướ ư ẫ , Lu t C nh tranh và các văn b n h ng d n thi hành ch a có quy M t làộ

ố ợ ề ơ ữ ế ả ạ ơ ị đ nh v c ch ph i h p gi a C quan qu n lý C nh tranh và Ngân hàng Nhà

ệ ả ế ụ ệ ạ ạ ướ n c trong vi c gi ạ ộ i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ự ễ ứ ậ ấ ậ ố ngân hàng. Các nghiên c u lý lu n và th c ti n đã cho th y, pháp lu t ch ng hành

ự ế ề ạ ậ ạ vi c nh tranh không lành m nh có liên quan đ n nhi u lĩnh v c pháp lu t khác

ể ả ư ứ ữ ế ấ ạ nhau. Do đó, đ gi ỏ i quy t “th u tình đ t lý” cũng nh đáp ng nh ng đòi h i

104

ự ặ ả ế ụ ệ ạ ủ ừ mang tính đ c thù c a t ng lĩnh v c khi gi i quy t v vi c c nh tranh không

ủ ơ ự ả ả ạ ỏ ướ lành m nh đòi h i ph i có s tham gia c a c quan qu n lý nhà n c trong lĩnh

ự v c chuyên ngành đó.

ự ứ ạ ả ộ ả Kinh doanh ngân hàng là lĩnh v c kinh doanh nh y c m, có m c đ nh

ớ ế ổ ỡ ơ ả ộ ưở h ố ớ ờ ố ng l n đ i v i đ i s ng kinh t xã h i và luôn có nguy c x y ra đ v dây

ạ ộ ủ ề ả ậ ầ ổ ứ chuy n. Vì v y, yêu c u qu n lý ho t đ ng ngân hàng c a các t ụ ch c tín d ng

ẽ ơ ử ự ề ệ ề ấ ả ặ ớ ph i ch t ch h n nhi u so v i các lĩnh v c khác. Vi c x lý các v n đ phát

ả ả ạ ộ ụ ả ạ ộ sinh trong ho t đ ng ngân hàng luôn ph i b o đ m m c tiêu an toàn ho t đ ng

ố ổ ứ ụ ượ ngân hàng và h ệ th ng các t ọ ch c tín d ng. Tr ng trách này đã đ c giao cho Ngân

ướ ụ ệ ạ ệ ử ạ hàng Nhà n ạ ộ c thì vi c x lý v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ỏ ự ủ ướ ấ ế ấ ngân hàng đòi h i s tham gia c a Ngân hàng Nhà n c là t t y u, nh t là trong giai

ề ạ đo n đi u tra.

ạ ộ ề ử ề ả ạ ạ ấ ị Hai là, v b n ch t, quy đ nh v x lý vi ph m trong ho t đ ng c nh tranh

ị ủ ủ ị ị theo quy đ nh t ạ Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy i

ế ề ử ậ ạ ậ ị đ nh chi ti ự ạ ạ t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh

ạ ộ ử ề ạ ạ ạ tranh là x ph t vi ph m hành chính trong ho t đ ng c nh tranh. Đi u này đ ượ c

ể ệ ạ th hi n trên các khía c nh:

ậ ề ạ ứ ử ạ ồ ứ Hình th c x lý vi ph m pháp lu t v c nh tranh bao g m các hình th c

ạ ổ ử ụ ệ ệ ắ ạ ậ ử x ph t chính, các bi n pháp x ph t b sung và các bi n pháp kh c ph c h u

ề ả ủ ủ ị ị ị qu (Đi u 3 Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy đ nh

ế ự ạ ề ử ậ ạ ậ ạ chi ti t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh tranh) .

ậ ề ạ ố ớ ỗ ổ ứ ạ Đ i v i m i hành vi vi ph m pháp lu t v c nh tranh, t ạ ch c, cá nhân vi ph m

ạ ả ứ ử ạ ả ộ ị ph i ch u m t trong các hình th c x ph t chính sau đây: a) Ph t c nh cáo; b)

ạ ề ạ ề ố ớ ề ạ ứ ạ ị Ph t ti n. M c ph t ti n đ i v i hành vi vi ph m quy đ nh v c nh tranh không

ượ ụ ể ạ ị ị ị ạ lành m nh đ c quy đ nh c th t ề i Đi u 5 Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày

ủ ủ ị ế ề ử ậ ạ 21/07/2014 c a Chính ph quy đ nh chi ti ạ t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m

ự ạ ậ pháp lu t trong lĩnh v c c nh tranh.

105

ố ớ ử ạ ạ ộ ậ ạ N i dung x lý vi ph m pháp lu t c nh tranh đ i v i hành vi c nh tranh

ạ ượ ị ừ ề ề ị ị không lành m nh đ c quy đ nh t ế Đi u 28 đ n Đi u 36 Ngh đ nh 71/2014/NĐ

ủ ủ ị ế ậ ạ ề ử CP ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy đ nh chi ti t Lu t C nh tranh v x lý vi

ự ạ ạ ề ứ ạ ậ ấ . ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh tranh, song m c ph t ti n còn khá th p

ắ ộ ượ ể ử ạ ị ữ M t trong nh ng nguyên t c đ ậ c quy đ nh đ x lý vi ph m pháp lu t

ệ ử ề ể ạ ạ ị Vi c x lý hành vi vi ph m quy đ nh v ki m soát hành vi h n ch ế ạ c nh tranh là “

ạ ả ạ ự ạ c nh tranh và c nh tranh không lành m nh ph i tuân theo các trình t ủ ụ , th t c

ố ụ ạ ượ ị ạ ươ ủ ậ ạ trong t t ng c nh tranh đ c quy đ nh t i Ch ng V c a Lu t C nh tranh và

ị ạ ươ ủ ố ị ị các quy đ nh t i Ch ng III c a Ngh đ nh s 116/2005/NĐCP ngày 15 tháng 9

ủ ủ ị ế ậ năm 2005 c a Chính ph quy đ nh chi ti ạ ộ ố ề ủ t thi hành m t s đi u c a Lu t C nh

ề ủ ủ ị ị tranh” (Đi u 43 Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy

ế ề ử ậ ậ ạ ị đ nh chi ti ự ạ ạ t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh

ộ ị ạ ươ ủ ố ị ị tranh), song n i dung quy đ nh t i ch ng III c a Ngh đ nh s 116/2005/NĐCP

ủ ị ế ủ ngày 15 tháng 9 năm 2005 c a Chính ph quy đ nh chi ti ộ ố ề t thi hành m t s đi u

ậ ạ ị ạ ị ạ ề ướ ủ c a Lu t C nh tranh và các quy đ nh t ị i Ngh đ nh này l i thiên v h ẫ ng d n

ủ ụ ố ụ ố ớ ế ạ ạ ạ th t c t t ng c nh tranh đ i v i hành vi h n ch c nh tranh.

ự ế ẽ ễ ề ấ ị Th c ti n pháp lý này s phát sinh v n đ là, n u các quy đ nh v t ề ố ụ t ng

ả ề ủ ụ ố ụ ế ạ ạ c nh tranh gi i quy t không rõ ràng v th t c t t ng c nh tranh không lành

ủ ụ ố ụ ủ ụ ử ạ ạ ạ ạ ớ m nh (th t c t t ng c nh tranh) so v i th t c x ph t vi ph m hành chính

ủ ụ ể ẽ ệ ề ủ ẩ ơ (th t c hành chính) thì s khó có th phân bi t rõ ràng th m quy n c a C quan

ả ạ ướ ử ạ qu n lý C nh tranh và Ngân hàng Nhà n ố ạ c khi x ph t vi ph m hành chính đ i

ạ ộ ạ ạ ớ v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. B i l ở ẽ ề , v

ạ ạ ạ ấ ả b n ch t, hành vi c nh tranh không lành m nh nói chung, hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ỉ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng nói riêng không ch là hành vi vi

ự ẩ ớ ạ ậ ườ ả trái v i các chu n m c thông th ng v ề ph m pháp lu t mà nó còn bao hàm c “

ứ ủ ụ ố ụ ủ ạ ậ ọ ạ đ o đ c kinh doanh ”. Do v y, tr ng tâm c a th t c t ằ t ng c nh tranh nh m

ả ế ụ ệ ế ạ ạ ả ơ gi i quy t v vi c liên quan đ n c nh tranh không lành m nh là c quan qu n lý

ề ẩ ả ả ạ ộ ị ạ c nh tranh ph i có th m quy n gi i thích, xác đ nh m t hành vi c nh tranh có

106

ạ ả ạ ả ạ ơ ph i là c nh tranh không lành m nh hay không. C quan qu n lý c nh tranh ch ỉ

ử ạ ạ ả trái v iớ nên x lý các hành vi c nh tranh không lành m nh đ ượ gi c i thích là “

ự ẩ ườ ề ạ ữ các chu n m c thông th ứ ng v đ o đ c kinh doanh ạ ”. Nh ng hành vi c nh

ậ ượ ả ị ạ tranh không lành m nh trái pháp lu t đ ậ c quy đ nh trong văn b n pháp lu t

ề ả ơ ướ ạ nên trao v cho c quan qu n lý nhà n ợ ử c chuyên ngành x ph t cho phù h p

ấ ủ ơ ớ ố ụ ủ ả ạ ạ ơ v i tính ch t c a c quan t t ng c nh tranh c a C quan qu n lý c nh tranh.

ậ ề ử ạ ạ ậ ộ ế Ba là, n i dung pháp lu t v x lý vi ph m Lu t C nh tranh liên quan đ n

ề ủ ẩ ạ ạ ơ ị ư hành vi c nh tranh không lành m nh ch a phân đ nh rõ th m quy n c a C quan

ớ ơ ả ạ ướ ử qu n lý C nh tranh v i c quan nhà n ạ c chuyên ngành khi x lý hành vi c nh

ạ ộ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ủ ậ ị ướ ệ Theo quy đ nh c a Lu t Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam, Ngân hàng Nhà

ệ ộ ủ ủ ơ ướ n c Vi t Nam là c quan ngang b c a Chính ph và Ngân hàng Trung ươ ng

ủ ộ ệ ự ệ ả ủ ướ c a n ộ c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi ứ t Nam, th c hi n ch c năng qu n lý nhà

ề ề ệ ạ ộ ữ ả ộ ộ ướ n c v ti n t và ho t đ ng ngân hàng. M t trong nh ng n i dung qu n lý nhà

ề ề ệ ạ ộ ể Ki m tra, thanh tra, giám sát ngân ướ n c v ti n t và ho t đ ng ngân hàng “

ậ ề ề ệ ử ạ ạ ộ ị hàng; x lý vi ph m pháp lu t v ti n t và ho t đ ng ngân hàng theo quy đ nh

ề ậ ả ướ ệ ủ c a pháp lu t ậ ” (Kho n 11 Đi u 4 Lu t Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam năm

ự ự ể ế ệ ệ 2010). Tr c ti p th c hi n vi c ki m tra, thanh tra, giám sát ngân hàng là C ơ

ướ ớ ụ ả ầ ả góp ph n b o đ m s ự quan Thanh tra, giám sát ngân hàng h ng t i m c đích “

ệ ố ủ ể ạ ổ ứ ệ ố ụ phát tri n an toàn, lành m nh c a h th ng các t ch c tín d ng và h th ng tài

ề ả ợ ủ ợ ườ ử ề ệ chính; b o v quy n và l i ích h p pháp c a ng ủ i g i ti n và khách hàng c a

ụ ứ ủ ổ t ố ớ ệ ố ch c tín d ng; duy trì và nâng cao lòng tin c a công chúng đ i v i h th ng

ổ ứ ụ ệ ả ấ ả các t ch c tín d ng; b o đ m vi c ch p hành chính sách, pháp lu t v ti n t ậ ề ề ệ

ệ ự ệ ả ả ầ ướ và ngân hàng; góp ph n nâng cao hi u qu và hi u l c qu n lý nhà n c trong

ự ề ệ ề ậ ướ lĩnh v c ti n t và ngân hàng ” (Đi u 50 Lu t Ngân hàng Nhà n c năm 2010) thì

ạ ộ ủ ệ ạ ổ ứ ả ượ ụ vi c giám sát ho t đ ng c nh tranh c a các t ch c tín d ng cũng ph i đ c coi

ộ ộ ự ủ ủ ậ ơ là m t n i dung c a giám sát ngân hàng. Chính vì v y, s tham gia c a C quan

107

ệ ệ ầ ọ ử Thanh tra, Giám sát ngân hàng góp ph n quan tr ng vào vi c phát hi n và x lý

ủ ạ ạ ổ ứ ụ hành vi c nh tranh không lành m nh c a các t ch c tín d ng.

ị ạ ủ ị ị Theo quy đ nh t i Ngh đ nh 06/2006/NĐCP ngày 09/01/2006 c a Chính

ơ ấ ổ ứ ủ ủ ụ ứ ề ạ ộ ị ệ ph quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và c c u t ch c c a B Công

ươ ụ ạ ổ ứ ự ộ th ả ng. Theo đó, C c Qu n lý c nh tranh là t ộ ch c tr c thu c B Công th ươ ng

ộ ưở ứ ộ ươ ự ệ ả ướ có ch c năng giúp B tr ng B Công th ng th c hi n qu n lý nhà n c v ề

ợ ấ ụ ệ ố ố ạ c nh tranh, ch ng bán phá giá, ch ng tr c p, áp d ng các bi n pháp t ự ệ ố v đ i

ẩ ệ ề ợ ệ ả ườ ậ ớ v i hàng hóa nh p kh u vào Vi t Nam; b o v quy n l i ng ố i tiêu dùng; ph i

ệ ệ ệ ớ ớ ộ ố ợ h p v i các doanh nghi p, hi p h i ngành hàng trong vi c đ i phó v i các v ụ

ệ ươ ố ế ạ ợ ấ ụ ế ki n trong th ng m i qu c t liên quan đ n bán phá giá, tr c p và áp d ng các

ệ ự ệ ề ạ ả ạ ổ ứ ử ề T ch c đi u tra x lý bi n pháp t ụ v . V c nh tranh, C c Qu n lý c nh tranh “

ụ ệ ế ạ ạ ố ớ đ i v i các v vi c c nh tranh liên quan đ n hành vi c nh tranh không lành

ủ ạ ạ ị ậ ạ m nh và các hành vi vi ph m pháp lu t c nh tranh khác theo quy đ nh c a pháp

ề ể ả ị ủ lu tậ ” (Đi m b Kho n 4 Đi u 2 Ngh đ nh 06/2006/NĐCP ngày 09/01/2006 c a ị

ơ ấ ổ ứ ủ ủ ứ ụ ề ệ ạ ị Chính ph quy đ nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và c c u t ch c c a B ộ

ươ Công th ng).

ư ậ ụ ả ơ ạ Nh v y, C quan Thanh tra, Giám sát ngân hàng và C c Qu n lý C nh

ệ ậ ự ạ ề ợ ứ ả ợ tranh có cùng ch c năng là b o v tr t t c nh tranh, quy n l ủ i ích h p pháp c a

ủ ể ề ợ ệ ả ạ ườ các ch th tham gia c nh tranh và b o v quy n l i ng ớ i tiêu dùng. Song v i

ạ ộ ả ượ ầ ẽ ể ể ộ ho t đ ng ngân hàng c n ph i đ ặ c giám sát m t cách ch t ch đ có th phát

ử ệ ạ ạ ờ ớ ị ạ hi n s m và x lý k p th i các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ụ ượ ứ ệ ớ ơ ộ đ ng ngân hàng. V i ch c năng, nhi m v đ c giao C quan Thanh tra, Giám

ự ộ ướ ệ ầ sát ngân hàng tr c thu c Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam đóng góp ph n quan

ệ ọ ế ậ ườ ạ tr ng vào vi c thi t l p, duy trì môi tr ng c nh tranh ngân hàng an toàn, lành

ệ ể ạ ạ ậ ị m nh. Tuy nhiên, đ nh n di n, xác đ nh tính không lành m nh trong hành vi

ủ ổ ứ ố ợ ụ ả ầ ặ ạ c nh tranh c a các t ẽ ớ ụ ự ch c tín d ng c n ph i có s ph i h p ch t ch v i C c

ở ẽ ả ạ ượ ụ ề ử ệ Qu n lý C nh tranh, b i l ơ , đây là c quan đ c giao nhi m v đi u tra x lý v ụ

ệ ạ ề ệ ạ ơ vi c c nh tranh không lành m nh nên C quan này có nhi u kinh nghi m trong

108

ủ ệ ạ ạ ị ổ ứ vi c xác đ nh tính không lành m nh trong hành vi c nh tranh c a các t ch c tín

ư ượ ể ệ ậ ề ả ầ ụ d ng. yêu c u này ch a đ ố c th hi n trong các văn b n pháp lu t v ch ng

ạ ộ ạ ở ệ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam.

ề ả ế ầ ồ ườ ệ ạ ị , các quy đ nh v gi i quy t yêu c u b i th ng thi t h i do hành vi B n làố

ư ứ ượ ả ầ ạ ạ c nh tranh không lành m nh gây ra ch a đáp ng đ ề ả c yêu c u b o đ m quy n

ầ ồ ườ ệ ạ ủ ườ ị ự ạ yêu c u b i th ng thi t h i c a ng i b xâm ph m là do s không rõ ràng

ề ả ị ế ầ ồ ườ ệ ạ ạ trong quy đ nh v gi i quy t yêu c u b i th ng thi t h i do hành vi c nh tranh

ề ạ ượ ể ệ ạ không lành m nh gây ra. Đi u này đ c th hi n trên các khía c nh:

ị ạ ề ậ ả ạ ổ ứ T ch c, cá Theo quy đ nh t i Kho n 3 Đi u 117 Lu t C nh tranh thì “

ậ ề ạ ạ nhân có hành vi vi ph m pháp lu t v c nh tranh gây thi ệ ạ ế ợ t h i đ n l ủ i ích c a

ướ ợ ủ ổ ợ ứ Nhà n ề c, quy n và l i ích h p pháp c a t ả ồ ch c, cá nhân khác thì ph i b i

ườ ệ ạ ủ ủ ậ ớ ị th ng thi ị t h i theo quy đ nh c a pháp lu t ạ ậ ”. V i quy đ nh này c a Lu t C nh

ệ ả ế ầ ồ ườ ụ tranh thì vi c gi i quy t yêu c u b i th ng thi ệ ạ ượ t h i đ c áp d ng theo quy

ấ ậ ủ ậ ượ ụ ắ ị đ nh c a pháp lu t là chung chung. B t c p này đã đ c kh c ph c b i h ở ướ ng

ủ ủ ị ị ẫ ạ d n t ề i Đi u 6 Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy

ế ề ử ậ ậ ạ ị đ nh chi ti ự ạ ạ t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh

ị ậ ề ạ ổ ứ ạ 1. T ch c, cá nhân có hành vi vi ph m pháp lu t v c nh tranh tranh quy đ nh: “

ướ ợ ợ gây thi ệ ạ ế ợ t h i đ n l ủ i ích c a Nhà n ề c, quy n và l i ích h p pháp c a t ủ ổ ứ ch c,

ả ồ ườ ồ ườ ệ ạ ị cá nhân khác thì ph i b i th ệ ng. 2. Vi c b i th ng thi t h i quy đ nh t ạ i

ề ả ượ ậ ề ủ ự ệ kho n 1 Đi u này đ ị c th c hi n theo các quy đ nh c a pháp lu t v dân s ự”.

ư ệ ạ ậ ị ả ế Ngoài ra, Lu t C nh tranh cũng ch a quy đ nh rõ vi c gi ầ i quy t yêu c u

ườ ệ ạ ạ ạ ộ ồ b i th ng thi ẩ t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra là thu c th m

ả ế ủ ơ ề ả ạ ề quy n gi i quy t c a c quan qu n lý c nh tranh hay tòa án nhân dân. Đi u này

ữ ế ể ấ ấ ẫ ố ả đã d n đ n cách hi u không th ng nh t gi a các c p tòa án khi gi ế i quy t yêu

ồ ườ ệ ạ ạ ạ ầ c u b i th ng thi t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra [19, tr.68

69].

ậ ề ử ạ ậ ị ự ạ Theo quy đ nh pháp lu t v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh

ề ả ạ ơ ả ế ầ ồ tranh, c quan qu n lý c nh tranh không có quy n gi i quy t yêu c u b i th ườ ng

109

ệ ạ ề ạ ạ ị thi t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra (Đi u 40 ị Ngh đ nh

ủ ủ ị ế ậ 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy đ nh chi ti ạ t Lu t C nh

ự ạ ề ử ệ ậ ạ ế ế tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh tranh). Vi c thi t k quy

ề ử ạ ạ ạ ị ị ị đ nh v x lý hành vi c nh tranh không lành m nh t i Ngh đ nh 71/2014/NĐCP

ủ ủ ị ế ề ử ạ ậ ngày 21/07/2014 c a Chính ph quy đ nh chi ti t Lu t C nh tranh v x lý vi

ẫ ạ ậ ướ ả ơ ự ạ ph m pháp lu t trong lĩnh v c c nh tranh v n duy trì theo h ng c quan qu n lý

ử ạ ề ử ố ớ ấ ẩ ự ạ c nh tranh có th m quy n x lý (mà th c ch t là x ph t hành chính) đ i v i các

ậ ạ ề ạ ạ ả hành vi vi ph m pháp lu t c nh tranh không lành m nh. Quy n gi ế i quy t yêu

ồ ườ ệ ạ ạ ạ ầ c u b i th ng thi ộ t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra thu c

ề ẩ ả ế ủ ụ ệ ề ầ ộ th m quy n gi ồ i quy t c a tòa án, không ph thu c vào vi c quy n yêu c u b i

ườ ệ ạ ấ ừ ạ ạ th ng thi t h i này có xu t phát t hành vi c nh tranh không lành m nh đã b ị

ứ ủ ở ơ ạ ả ử x lý b i c quan qu n lý c nh tranh hay không. Theo nghiên c u c a các tác gi ả

ự ễ ễ ề ạ ỗ ị Đ Văn Đ i và Nguy n Th Hoài Trâm (2012) thì trong th c ti n có nhi u c ơ

ướ ể ạ ạ ị quan nhà n ừ c có th xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong t ng

ự ụ ể lĩnh v c c th [19, tr.6869].

ậ ề ố ề ự ạ ị ạ 3.2.4. Đánh giá chung v th c tr ng quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh

ủ ạ ạ ộ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ th ng m i Vi t Nam

ứ ệ ố ề ạ ạ ỉ ấ , h th ng quy ph m đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành Th nh t

ạ ươ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng ủ c a các ngân hàng th ạ đ ng m i c ượ bao g mồ

ố ế ậ ạ ậ ạ ồ ệ ố h th ng quy ph m pháp lu t (bao g m các quy ph m pháp lu t qu c t và các

ậ ạ ướ ệ ố ạ ạ ộ quy ph m pháp lu t trong n ạ c) và h th ng quy ph m xã h i (quy ph m đ o

ậ ươ ạ ộ ứ đ c kinh doanh ngân hàng và t p quán th ế ng m i liên quan đ n hoat đ ng ngân

hàng).

ố ế ề ạ ậ ộ ỉ ạ N i dung quy ph m pháp lu t qu c t đi u ch nh hành vi c nh tranh không

ạ ộ ạ ươ ượ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ủ c a các ngân hàng th ng m i ạ đ c th ể

ố ế ế ệ ệ ế ấ hi n rõ trong các cam k t qu c t mà Vi t Nam đã tham gia, nh t là cam k t khi

ệ ứ ổ ươ ế ớ ở ử ế Vi ậ t Nam gia nh p T ch c Th ạ ng m i th gi i, cam k t m c a th tr ị ườ ng

110

ự ụ ệ ị ươ ệ ị d ch v khu v c ASEAN và Hi p đ nh Th ạ ng m i Vi ạ ỳ t Nam – K . Quy ph m

ố ế ề ạ ạ ỉ ậ pháp lu t qu c t ạ đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ượ ể ệ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i đ c th hi n thông qua nghĩa v ụ

ệ ả ườ ẳ ạ ủ c a Vi ệ ả t Nam trong vi c b o đ m môi tr ng c nh tranh bình đ ng, không phân

ệ ầ ư ữ ướ ầ ư ướ bi t gi a nhà đ u t trong n c và nhà đ u t n c ngoài.

ố ớ ệ ố ạ ậ ướ ề ạ ố Đ i v i h th ng quy ph m pháp lu t trong n c v ch ng c nh tranh

ạ ươ ậ ạ ủ không lành m nh c a các ngân hàng th ạ ng m i thì Lu t C nh tranh và các văn

ướ ẫ ủ ố ạ h t nhân trung tâm ả b n h ng d n thi hành là “ ậ ” c a pháp lu t ch ng hành vi

ị ườ ị ườ ạ không lành m nh trên th tr ng nói chung, th tr ớ ng ngân hàng nói riêng. V i

ở ử ị ườ ế ụ ệ ạ ị ti n trình m c a th tr ng d ch v ngân hàng hi n nay, tình hình c nh tranh

ữ ươ ạ ẽ ủ gi a các ngân hàng th ạ ắ ơ ng m i s ngày càng gay g t h n, trong đó, các th đo n

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ư ộ ấ ế ệ ấ ạ th ấ ng m i cũng xu t hi n nh m t t ớ t y u khách quan, v i tính ch t ngày càng

ứ ụ ớ ị ậ ệ nh p kh u ứ ạ tinh vi, ph c t p. Vi c “ ẩ ”, cung ng các d ch v ngân hàng m i vào th ị

ườ ệ ề ề ệ ề ạ tr ng Vi t Nam cũng là đi u ki n, ti n đ cho các hành vi c nh tranh không

ặ ạ ệ ấ ượ ị lành m nh, đ c bi ấ t là hành vi nói x u, gièm pha ch t l ụ ng d ch v ngân hàng

ủ ạ ủ ố c a đ i th c nh tranh.

ự ạ ứ ậ ẩ ươ ạ Các chu n m c đ o đ c kinh doanh, t p quán th ạ ộ ng m i trong ho t đ ng

ượ ử ụ ườ ậ ề ạ ố ợ ngân hàng đ c s d ng trong tr ng h p pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ạ ộ ư ặ ạ ị ị lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ch a có quy đ nh ho c quy đ nh không rõ

ạ ộ ủ ể ạ ị ạ tiêu chí đ xác đ nh tính không lành m nh trong ho t đ ng c nh tranh c a các

ươ ậ ổ ữ ạ ọ ồ thi uế ngân hàng th ng m i. Đây là ngu n lu t b sung quan tr ng cho nh ng “

ủ ạ ậ khuy tế ” c a các quy ph m pháp lu t.

ạ ạ ậ ố ạ , pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t Th haiứ

ả ế ượ ế ạ ề ộ ộ đ ng ngân hàng đã gi i quy t đ c khá nhi u n i dung liên quan đ n c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ư ạ ng m i nh :

111

ả ệ ữ ứ ế ậ ậ ố ổ Gi ạ i quy t m i quan h gi a Lu t C nh tranh và Lu t các T ch c tín

ạ ộ ề ạ ạ ỉ ụ d ng khi đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ hàng c a các ngân hàng th ng m i;

ệ ổ ừ ạ ấ ợ ạ Thay đ i quan ni m t c nh tranh b t h p pháp sang c nh tranh không lành

m nh;ạ

ướ ạ ạ ầ ị ạ ộ B c đ u xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ự ầ ủ ể ể ả ệ ấ ngân hàng là hành vi tiêu c c c n ngăn c m đ b o v các ch th tham gia th ị

ườ ườ ợ ướ tr ng, ng i tiêu dùng và l ủ i ích c a Nhà n c;

ề ẩ ị ị ế ạ Đã có quy đ nh th m quy n quy đ nh chi ti t hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ố ớ ữ ử ạ ệ m nh trong ho t đ ng ngân hàng và bi n pháp x lý đ i v i nh ng hành vi này.

ạ ậ ặ ậ ố ạ Th baứ , m c dù v y, pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh

ụ ể ạ ộ ấ ậ ề ẫ trong ho t đ ng ngân hàng v n còn nhi u b t c p. C th là:

ạ ộ ạ ạ ậ ố Pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ỉ ừ ớ ắ ượ ậ ị ạ ở nguyên t c chung hàng m i ch d ng l “ i ” đ c quy đ nh trong Lu t các T ổ

ề ứ ứ ụ ậ ạ ố ả ch c tín d ng, nên v b c tranh toàn c nh pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ố không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng v n ẫ “còn tr ng tr i ả ” nên khi áp

ậ ả ế ụ ệ ạ ạ ụ d ng pháp lu t vào gi ạ i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t

ơ ướ ụ ề ả ẩ ị ộ đ ng ngân hàng, c quan nhà n c có th m quy n ph i áp d ng quy đ nh chung

ả ạ ậ ướ ể ả ẫ trong Lu t C nh tranh và các văn b n h ng d n thi hành đ gi ế i quy t nên

ế ượ ả ặ ậ ố không ph n ánh h t đ ị c nét đ c thù trong quy đ nh pháp lu t ch ng hành vi

ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ạ ộ ạ ạ ậ ố Pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ề ẩ ư ủ ự ề ị hàng ch a có quy đ nh v th m quy n và s tham gia c a Ngân hàng Nhà n ướ c

ố ớ ủ ụ ử ề ạ ạ trong th t c đi u tra x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ố ợ ữ ư ư ế ơ ho t đ ng ngân hàng cũng nh ch a có quy ch ph i h p gi a các c quan này

ụ ệ ạ ạ ộ ử ề ạ trong đi u tra x lý v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ệ ệ ượ ụ ả ạ ơ ụ hàng. Nhi m v này hi n nay đ c giao cho C c Qu n lý C nh tranh – c quan

ứ ướ ả ừ v a có ch c năng qu n lý hành chính nhà n ừ ự ạ c trong lĩnh v c c nh tranh, v a

112

ủ ơ ự ứ ế ệ ố ụ ủ ụ ố ụ th c hi n ch c năng c a c quan ti n hành t t ng trong th t c t ạ t ng c nh

ỉ ả ế ụ ệ ạ ạ tranh và ch gi i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh.

ự ả ế ụ ệ ạ ạ Trình t ủ ụ , th t c gi i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ư ượ ạ ị ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i ch a đ c quy đ nh rõ ràng

ườ ề ử ư ụ ạ ả ạ ạ và d ng nh nó thiên v x ph t vi ph m hành chính, C c Qu n lý C nh tranh

ư ượ ề ẩ ả ủ ạ ị ch a đ c giao th m quy n gi i thích, xác đ nh tính không lành m nh c a hành

ủ ạ ổ ứ ủ ụ vi c nh tranh c a các t ch c tín d ng, trong khi đó, vai trò c a tòa án nhân dân

ả ế ụ ệ ạ ấ ạ ạ ẫ ờ trong gi i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh v n còn r t m nh t; s ự

ủ ướ ệ ủ ụ ả tham gia c a Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam trong th t c gi ế ụ ệ i quy t v vi c

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ư ạ ượ ự ư ề ẩ ị ị th ng m i ch a đ c quy đ nh rõ ràng; ch a có s phân đ nh th m quy n v ề

ữ ướ ử ả ơ ử x lý gi a Ngân hàng Nhà n ạ c và C quan qu n lý c nh tranh khi x lý các

ượ ị ở ả ụ ệ ạ ị ị ị hành vi đ c quy đ nh ề ử c Ngh đ nh quy đ nh v x lý v vi c c nh tranh và

ề ử ạ ả ạ ị ị ướ ề ề ệ Ngh đ nh v x ph t vi ph m hành chính trong qu n lý nhà n c v ti n t và

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ậ ề ự ự ố ệ ễ ạ 3.3. Th c ti n th c hi n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ở m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi ệ t

Nam

ạ ộ ễ ế ạ ạ 3.3.1. Di n bi n c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ ở ệ hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam

ị ườ ể ẳ ằ ệ ị Có th kh ng đ nh r ng, th tr ng ngân hàng Vi t Nam đang trong giai

ể ạ ấ ướ ị ườ ạ ể đo n tái c u trúc đ phát tri n theo h ng th tr ng và tình hình c nh tranh trên

ị ườ ự ươ ạ ạ th tr ấ ơ ng ngày càng th c ch t h n. Các ngân hàng th ớ ng m i c nh tranh v i

ấ ượ ụ ữ ệ ị ừ ị ụ ề nhau v ch t l ng d ch v ngân hàng và nh ng ti n ích t d ch v ngân hàng;

ệ ườ ươ ế ạ ằ ạ c nh tranh b ng vi c tăng c ng các ch ạ ng trình khuy n m i, c nh tranh thông

ở ộ ệ ệ ầ ở ị ạ qua vi c m r ng th ph n thông qua vi c m thêm chi nhánh, văn phòng đ i

ạ ộ ủ ệ ạ ươ di n… Nhìn chung, ho t đ ng c nh tranh c a các ngân hàng th ng m i đ ạ ượ c

ệ ạ ự ệ ậ ụ ệ ư ạ th c hi n đúng lu t và hi n t ạ i ch a có v vi c c nh tranh không lành m nh

113

ạ ộ ị ử ự ễ ế ễ trong ho t đ ng ngân hàng b x lý. Tuy nhiên, th c ti n di n bi n th tr ị ườ ng

ệ ữ ệ ạ ấ ngân hàng Vi ạ t Nam đã xu t hi n nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh

ộ ướ ị ườ ả ấ ả ỉ bu c ngân hàng Nhà n c ph i ra văn b n ch n ch nh th tr ng và đó cũng là

ử ụ ữ ạ ạ ầ ậ ầ l n đ u tiên s d ng thu t ng c nh tranh không lành m nh.

ủ ố ố Theo Công văn s ố 339/NHNNCSTT ngày 07/04/2004 c a Th ng đ c Ngân

ướ ả ủ ướ ề ệ ượ ạ ủ v hi n t ng c nh tranh không hàng Nhà n c gi i trình Th t ng Chính ph

ạ ộ ủ ạ ươ ầ ạ lành m nh trong ho t đ ng c a các ngân hàng th ng m i ạ theo yêu c u t i công

ủ ố ủ ề ệ văn s 826/VPCPKTTH ngày 24/02/2004 c a Văn phòng Chính ph , v hi n

ạ ộ ủ ạ ạ ượ t ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng c a các ngân hàng th ươ ng

ạ ạ ả ố m i t ạ i Báo Thanh niên s 40 ngày 09/02/2004. Theo văn b n này, trong ho t

ứ ạ ủ ế ấ ạ ộ đ ng ngân hàng có các hình th c c nh tranh ch y u là c nh tranh lãi su t (phí),

ấ ượ ủ ị ụ ệ ệ ị ỷ t giá, ch t l ng và ti n ích c a d ch v , công ngh phong cách giao d ch... Qua

ạ ộ ủ ể ươ ấ ạ theo dõi, thanh tra, ki m tra ho t đ ng c a ngân hàng th ng m i cho th y, s ự

ề ơ ả ạ ộ ạ ạ c nh tranh trong ho t đ ng ngân ngày càng gia tăng, v c b n là lành m nh và

ậ ầ ợ ớ ệ ố ế ẩ ứ ộ đúng pháp lu t, phù h p d n v i thông l ự , chu n m c qu c t và m c đ phát

ể ủ ị ườ ướ ể ề ạ ổ tri n c a th tr ng tài chính n c ta trong giai đo n chuy n đ i sang n n kinh

ủ ộ ướ ừ ậ ế ị ườ t th tr ng xã h i ch nghĩa. Ngân hàng nhà n c cũng th a nh n trên th ị

ườ ề ệ ụ ở ộ ố ơ ố ồ tr ng ti n t , tín d ng ệ thành ph H Chí Minh và m t s n i khác có hi n

ế ạ ạ ượ ấ ặ ỉ ượ t ng c nh tranh không lành m nh, n u không đ c ngăn ch n, ch n ch nh s ẽ

ố ớ ị ườ ấ ộ ủ ể ệ tác đ ng x u đ i v i th tr ng và kinh doanh c a các ngân hàng, bi u hi n là:

ộ ố ươ ấ ể ạ ạ ạ ụ M t s ngân hàng th ụ ng m i l m d ng công c lãi su t đ c nh tranh

ả ố ộ ưở ế ế ả huy đ ng v n, cho vay, làm nh h ng đ n k qu tài chính;

ớ ỏ ệ ể ề ấ “N i l ng” đi u ki n cho vay đ thu hút khách hàng, nh t là trong năm

ề ế ị ả ụ ớ ố 1999 2001, n n kinh t ư ậ ơ ầ b gi m phát, cung l n h n c u v n tín d ng. Nh v y,

ệ ủ ạ ạ ộ ể ạ ạ bi u hi n c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng giai đo n

ớ ỏ ụ ạ ặ ỉ ớ ạ ể này ch là “l m d ng” ho c “n i l ng” các gi i h n đ thu hút khách hàng.

̀ ́ ́ ế ả ̀ ơ ̉ ̣ ̣ ả Theo k t qu kh o sát ̀ th i điêm xuât hiên cac hanh vi canh tranh không lanh

́ ̀ ̀ ́ ơ ượ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̉ khaí manh trong hoat đông ngân hang cua Viêt Nam la kha s m: khi đ c hoi “

114

̀ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ niêm canh tranh không lanh manh trong hoat đông ngân hang xuât hiên hoăc đ ̣ ượ c

́ ̀ ̀ ́ ́ ́ ́ ̃ ượ ́ ư chinh th c đê câp t ́ ̣ ơ i khi nao? ́ ̉ ư ”, cac tô ch c/ ca nhân đ ́ c lây y kiên đa tra l ̀ ̉ ơ i nh ư

̣ ̀ơ Môc th i gian

́ươ ̣ ́ c khi Viêt Nam tham gia WTO

̀ ơ STT 1 2 3 Ty lể 64,8 % 29,6 % 5,6 %

Tr Sau khi Viêt Nam tham gia WTO ́ Th i gian khac ữ ủ ề ồ ạ ạ C nh tranh không lành m nh ệ Ngu n: Ki u H u Thi n (Ch biên, 2012),

ệ ố ố ớ ề ặ ữ ự ạ ấ ệ trong h th ng ngân hàng th c tr ng và nh ng v n đ đ t ra đ i v i Vi t Nam ,

ậ ả NXB Giao thông v n t i tr.158.

́ ́ ̃ ̀ ́ ́ ̉ ư ̉ ̉ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ Kêt qua cua cuôc khao sat nêu trên cho thây gân tât ca nh ng biêu hiên co

̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ượ ̉ ̣ ̣ ̉ thê co vê hanh vi canh tranh không lanh manh đêu đ ̃ c xem la đa xay ra trong

̀ ̣ ̣ ̣ hoat đông ngân hang Viêt Nam:

̉ ơ ̉ ̣ ̣ Ty lê tra l ̃ ̀ i đa găp ̉ STT ́ ́ Tiêu chi khao sat ̣

ẫ ỉ ẫ

ạ

ộ

ệ

ố

ạ ạ ả

ằ ạ ạ

̃ ầ Ch d n gây nh m l n 1 ậ Xâm ph m bí m t kinh doanh 2 Ép bu c trong kinh doanh 3 Gièm pha doanh nghi p khác 4 ạ ộ Gây r i ho t đ ng kinh doanh 5 ằ Qu ng cáo nh m c nh tranh không lành m nh 6 ạ ế Khuy n m i nh m c nh tranh không lành m nh 7 ệ ố ử ủ ộ ệ t đ i x c a hi p h i Phân bi 8 ấ ấ Bán hàng đa c p b t chính 9 ́ 10 Nh ng hanh vi khac ́ ̃ hoăc đa biêt 63,0 % 51,9 % 53,7 % 77,8 % 40,7 % 75,9 % 100 % 24,1 % 22,6 % 62,3 %

ư ồ ̀ ề ữ ủ ạ ạ C nh tranh không lành m nh ệ Ngu n: Ki u H u Thi n (Ch biên, 2012),

ệ ố ố ớ ề ặ ự ữ ạ ấ ệ trong h th ng ngân hàng th c tr ng và nh ng v n đ đ t ra đ i v i Vi t Nam ,

ậ ả NXB Giao thông v n t i tr.160.

ứ ủ ế ả ả ữ ề ộ Cũng theo k t qu nghiên c u c a tác gi ệ Ki u H u Thi n và các c ng s ự

ổ ế ứ ủ ạ ạ ộ (2012, tr.160) m c đ ph bi n c a hành vi c nh tranh không lành m nh đ ượ c

ể ệ ư th hi n nh sau:

ế ộ Ép bu c trong kinh doanh chi m 40%;

115

ế ệ Dèm pha doanh nghi p khác chi m 32,5%;

ạ ộ ế ố Gây r i ho t đ ng kinh doanh chi m 55,5%;

ụ ế ạ ạ ả ằ Qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành m nh chi m 46,2%;

ụ ế ế ạ ạ ằ ạ Khuy n m i nh m m c đích c nh tranh không lành m nh chi m 43,4%.

ấ ượ ầ ệ ạ ạ Ngoài ra, vi ph m tr n lãi su t đ c xem là bi n pháp c nh tranh không

ạ lành m nh [87].

ị ườ ự ứ ễ ế ễ Nghiên c u th c ti n di n bi n th tr ủ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ữ ậ th ng m i Vi t Nam chúng tôi rút ra nh ng nh n xét sau đây:

ạ ộ ạ ạ ở M t làộ , hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ủ ế ư ượ ệ ở ể ữ ướ n ộ c ta ch a hình thành m t cách rõ nét, ch y u đ c bi u hi n nh ng hành

ụ ấ ặ ổ ị vi đánh bóng ho c nói quá tên tu i, d ch v ngân hàng do mình cung c p; b ướ c

ệ ủ ể ệ ể ầ đ u hình thành các bi u hi n c a hành vi gièm pha doanh nghi p khác. Các bi u

ệ ủ ạ ộ ủ ạ ạ hi n c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ầ ượ ạ ả ủ ệ ệ ở ngân hàng th ng m i đa ph n đ ệ c phát hi n b i báo chí và là h qu c a vi c

ặ ợ ụ ủ ả ỏ ướ ễ buông l ng qu n lý ho c l i d ng chính sách c a nhà n ề ự c trong th c ti n đi u

ị ườ ể ự ệ ạ ạ hành th tr ng ngân hàng đ th c hi n hành vi c nh tranh không lành m nh.

ạ ộ ề ạ ạ Đi u đó có nghĩa là, hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ ượ ả ừ ệ hàng c a các ngân hàng th ng m i đ c phát hi n không ph i t ủ ị quy đ nh c a

ậ ừ ự ủ ễ ạ ươ pháp lu t mà chính là t th c ti n c nh tranh c a các ngân hàng th ạ ng m i,

ố ớ ử ư ể ệ ạ ạ ạ nh ng cách x lý đ i v i các bi u hi n c nh tranh không lành m nh trong ho t

ướ ậ ạ ượ ử ộ đ ng ngân hàng theo h ng coi đó là hành vi vi ph m pháp lu t, đ ằ c x lý b ng

ề ệ ự ệ ạ ộ bi n pháp hành chính trong lĩnh v c ti n t và ho t đ ng ngân hàng. Theo chúng

ố ớ ứ ử ệ ệ ể ạ ậ tôi, cách th c nh n di n, x lý đ i v i các bi u hi n hành vi c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ả ng m i không ph n

ế ủ ấ ủ ự ễ ễ ạ ả ánh đúng b n ch t c a th c ti n di n bi n c a tình hình c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ệ ị ử ề ươ ướ ngân hàng th ng m i ạ nhà n ẫ c v n Hai là, do đi u ki n l ch s nên các

ầ ươ ế ố ớ ị ườ ơ ả ẫ ị chi m th ph n t ng đ i l n trên th tr ng, trong khi đó, v ề c b n đó v n là

116

ộ ệ ố ự ạ ế ề ớ ổ ứ ụ m t h th ng y u kém v năng l c c nh tranh so v i các t ch c tín d ng là

ươ ấ ạ ươ ạ ố ngân hàng th ng m i khác, nh t là các ngân hàng th ng m i 100% v n đ u t ầ ư

ạ ộ ạ ệ ế ị ủ ướ n c ngoài đang ho t đ ng t i Vi ị t Nam. Theo quy đ nh c a Quy t đ nh s ố

ủ ướ ủ 112/2006/QĐTTg ngày 24/05/2006 c a Th t ệ ủ ề ệ ng Chính ph v vi c phê duy t

ể ế ị ướ ế ề đ án phát tri n ngành ngân hàng đ n năm 2010 và đ nh h ng đ n năm 2020 xác

ươ ướ ươ ị đ nh: các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c và các ngân hàng th ầ ạ ổ ng m i c ph n

ướ ệ ố ủ ự ố ủ chi ph i c a Nhà n ầ c đóng vai trò ch l c và đi đ u trong h th ng ngân hàng

ạ ộ ự ệ ệ ả ả ề v quy mô ho t đ ng, năng l c tài chính, công ngh , qu n lý và hi u qu kinh

ươ ướ ớ ươ doanh. Các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c cùng v i ngân hàng th ng m i c ạ ổ

ầ ướ ệ ố ố ệ ph n trong n c đóng vai trò nòng c t trong h th ng ngân hàng Vi t Nam. Các

ươ ạ ướ ươ ạ ngân hàng th ng m i n c ngoài và các ngân hàng th ng m i phi ngân hàng

ả ủ ự ể ệ ầ ả ả ỉ khác góp ph n b o đ m s phát tri n hoàn ch nh, an toàn và hi u qu c a h ệ

ố ệ ự ạ ố ế ủ th ng ngân hàng Vi t Nam. Nâng cao năng l c c nh tranh qu c t c a các ngân

ươ ệ ấ ượ ị ươ ệ ạ hàng th ạ ng m i Vi ớ t Nam v i ch t l ụ ng d ch v cao và th ng hi u m nh.

ị ướ ườ ướ ẫ ọ ộ Đ nh h ng này d ư ng nh Nhà n ự c v n coi tr ng và dành m t “khu v c

ươ ướ ặ ướ ố ố ế riêng” các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c ho c nhà n c chi m đa s v n.

ệ ượ ự ễ ế Th c ti n pháp lý này đã gián ti p gây ra hi n t ng các ngân hàng th ươ ng

ạ ợ ế ộ ự ư m i nhà n ướ ượ c đ ữ c nh ng l i th m t cách không chính đáng. Chính s u tiên

ứ ả ạ ạ ưở ế này đã t o nên s c m nh cho các ngân hàng này, làm nh h ạ ộ ng đ n ho t đ ng

ươ ạ ướ ị ườ ễ ế ủ c a các ngân hàng th ng m i ngoài nhà n c. Di n bi n th tr ng ngân hàng

ấ ờ ươ ạ ấ ấ ỏ ướ n c ta th i gian qua cho th y, các ngân hàng th ng m i nh đã b t ch p các

ậ ẩ ủ ể ả ấ ằ ộ ố ị ả quy đ nh c a pháp lu t đ y lãi su t huy đ ng lên cao đ hút v n nh m b o đ m

ế ấ ẫ ộ ộ ự ồ ạ ủ s t n t i c a mình đã d n đ n cu c đua lãi su t huy đ ng mà Ngân hàng Nhà

ể ậ ạ ượ ứ ề ố ớ ậ ự ủ ị ườ ướ n c đã t n nhi u công s c m i có th l p l i đ c tr t t c a th tr ng. Do

ủ ạ ủ ế ụ ừ ệ ậ ươ ậ v y, vi c ti p t c th a nh n vai trò ch đ o c a các ngân hàng th ạ ng m i nhà

ị ườ ệ ệ ể ế ẫ ướ n ề c trong đi u ki n th tr ng Vi ữ t Nam có th là nguyên nhân d n đ n nh ng

ị ườ ướ ử ấ ấ ổ b t n trên th tr ng ngân hàng và Nhà n c cũng r t “khó” khi x lý các ngân

ữ ể ạ ạ ỏ ọ ạ hàng nh khi h có nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh đ duy trì ho t

đ ng.ộ

117

ệ ạ ấ ề ạ ư ấ ạ ả ề ớ i v n đ c nh tranh không lành m nh ch a ph i là v n đ l n Ba là, hi n t

ị ườ ệ ẽ ở ề ầ ư ấ ả ủ c a th tr ng ngân hàng Vi t Nam, nh ng nó s tr thành v n đ c n ph i quan

ả ị ườ ế ậ ớ tâm gi i quy t song song v i quá trình v n hành th tr ng ngân hàng, b i l ở ẽ ,

ệ ượ ạ ấ ế ủ ạ c nh tranh không lành m nh là hi n t ng t t y u c a kinh t ế ị ườ th tr ng, nó s ẽ

ể ủ ứ ạ ị ườ ự ạ ngày càng đa d ng, ph c t p theo s phát tri n c a th tr ng. Hi n t ệ ạ ệ ố i h th ng

ươ ệ ạ ậ ơ ấ ằ ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam đang trong quá trình tái c c u nh m t o l p h ệ

ủ ứ ệ ả ạ ố ọ ủ ạ ộ th ng ngân hàng có đ s c m nh, ho t đ ng an toàn và hi u qu . Tr ng tâm c a

ơ ấ ế ả ự quá trình tái c c u là tìm ki m các gi i pháp nâng cao năng l c tài chính, kh ả

ế ấ ả ị ượ ẳ ị ữ năng qu n tr đây là nh ng khâu y u nh t đã đ c các chuyên gia kh ng đ nh.

ơ ấ ữ ệ ấ ạ ắ ắ ẽ Trong quá trình tái c c u này ch c ch n s xu t hi n nh ng hành vi c nh tranh

ả ưở ị ườ ơ ở ự ẽ ễ không lành làm nh h ế ng đ n th tr ọ ng, đây s là c s th c ti n quan tr ng

ệ ệ ạ ạ ậ ậ ằ cho vi c nh n di n và lu t hóa các hành vi c nh tranh không lành m nh nh m

ế ậ ề ạ ạ ỉ thi t l p hành lang pháp lý đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ự ễ ươ ố ắ ạ ạ ộ Trong th c ti n ho t đ ng, các ngân hàng th ng m i đang c g ng kinh

ệ ử ụ ự ẩ ậ ườ ề ạ ứ doanh theo pháp lu t thì vi c s d ng chu n m c thông th ng v đ o đ c kinh

ạ ộ ể ạ ạ doanh đ đánh giá hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ể ừ ấ ạ ậ ạ ủ c a các ngân hàng th ng m i là r t khó khăn. K t ệ khi Lu t C nh tranh có hi u

ụ ệ ạ ạ ộ ư ế ạ ự l c đ n nay ch a có v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ị ử ị ườ ướ ờ hàng nào b x lý. Quan sát trên th tr ng ngân hàng n c ta th i gian qua cho

ủ ạ ư ệ ể ề ạ ấ th y, đã có khá nhi u bi u hi n c a c nh tranh không lành m nh, nh ng nó l ạ i

ủ ạ ằ ợ ướ ượ ử đ ử c x lý b ng các đ t thanh tra, x lý vi ph m c a Ngân hàng Nhà n c Vi ệ t

ứ ử ề ả ư ả ả ấ Nam. V b n ch t cách th c x lý nh trên không ph n ánh đúng b n ch t c a v ấ ủ ụ

ệ ạ ẳ vi c. Ch ng h n:

ụ ệ ươ ạ ố ấ ầ ạ ậ V vi c ngân hàng th ng m i t ề nhau vi ph m tr n lãi su t nh n ti n

ị ườ ấ ộ ộ ệ ử g i trong cu c đua lãi su t huy đ ng trên th tr ng ngân hàng Vi t Nam năm

ụ ố ị ố ưở ể ế ệ ả 2011. Sau v t này, ngân hàng b t ị ả đã b nh h ng đáng k đ n hi u qu kinh

doanh.

118

ụ ệ ợ ụ ệ ổ ỉ ưở ụ V vi c l i d ng vi c phân b ch tiêu tăng tr ng tín d ng và cách phân

ạ ươ ạ ủ ướ ị lo i ngân hàng th ng m i c a Ngân hàng Nhà n c đã b không ít ngân hàng

ươ ạ ợ ụ ự ề ự ể ả th ng m i l ủ i d ng đ ph n ánh không trung th c v năng l c kinh doanh c a

ươ ạ ị ế ữ ạ ạ ố các ngân hàng th ả ng m i b x p h ng ba, h ng b n. Nh ng thông tin ph n

ặ ố ổ ị ỉ ưở ánh không đúng ho c c tình bóp méo ý đ nh phân b ch tiêu tăng tr ng tín

ụ ủ ướ ạ ổ ể ứ ụ d ng c a Ngân hàng Nhà n c là đ phân lo i t ề ch c tín d ng, tránh đi u

ế ị ườ ằ ti t th tr ng mang tính cào b ng.

ấ ồ ệ ề ườ ề ả ị Tung tin đ n th t thi t v ng i qu n tr , đi u hành ngân hàng th ươ ng

ạ ị ắ ỏ ố ư ừ ả ạ ươ ạ ổ ầ m i b b t, b tr n nh đã t ng x y ra t i Ngân hàng th ng m i c ph n Á

ươ ạ ổ ầ ư ầ ể Châu năm 2003 và Ngân hàng th ng m i c ph n Đ u t và Phát tri n Vi ệ t

ướ ữ ồ ị Nam năm 2013. Tr ấ c nh ng thông tin này, các ngân hàng b tung tin đ n th t

ệ ưở ề ướ ặ ữ ồ thi ị ả t đã b nh h ng n ng n tr c nh ng tin đ n này.

ị ườ ệ ề ế ề ộ , trong đi u ki n th tr ng ngân hàng còn nhi u bi n đ ng, Ngân B n làố

ướ ẽ ả ử ụ ệ ề ệ hàng Nhà n c s còn ph i s d ng nhi u bi n pháp can thi p hành chính vào th ị

ườ ệ ẽ ệ ấ ạ tr ng – đây cũng s là nguyên nhân cho vi c xu t hi n các hành vi c nh tranh

ạ ộ ở ẽ ạ ệ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. B i l ệ , các bi n pháp can thi p

ậ ủ ị ườ ớ ở ợ hành chính không phù h p v i quy lu t c a th tr ẽ ả ng s c n tr các hành vi

ạ ơ ộ ạ ạ ạ ạ c nh tranh lành m nh, t o c h i cho các hành vi c nh tranh không lành m nh có

ạ ừ ườ ể ạ ơ ộ ồ ạ c h i t n t i và phát tri n. Bên c nh đó, cũng không lo i tr tr ợ ng h p các

ươ ạ ợ ụ ẽ ở ữ ệ ệ ngân hàng th ng m i l i d ng nh ng k h trong các bi n pháp can thi p hành

ụ ạ ằ ạ chính nh m m c đích c nh tranh không lành m nh.

ể ẳ ạ ố ạ ử ề ấ ộ ộ Ch ng h n, đ ch ng l i cu c đua lãi su t huy đ ng ti n g i trên th ị

ườ ệ ữ ướ tr ng ngân hàng Vi t Nam trong nh ng năm 20082012, Ngân hàng Nhà n c đã

ể ừ ơ ế ề ế ề ậ ấ ơ ỏ chuy n t ấ c ch đi u hành lãi su t th a thu n sang c ch đi u hành lãi su t

ế ề ứ ấ ầ ơ ộ ạ “tr n” và c ch đi u hành lãi su t này là minh ch ng sinh đ ng cho tình tr ng

ả ướ ượ ầ ấ ạ i không nghe “trên b o, d ”, các hành vi v t tr n lãi su t và c nh tranh không

ấ ạ ộ ượ ặ ị lành m nh trong huy đ ng lãi su t không đ ờ ớ ử c ngăn ch n và x lý k p th i v i

ế ị ử ề ạ ấ ạ ầ ạ ộ nhi u quy t đ nh x ph t vi ph m hành chính do vi ph m tr n lãi su t huy đ ng,

119

ử ứ ạ ượ ị các cá nhân vi ph m b cách ch c, x lý… đ c ban hành [106]. Song, quan sát

ị ườ ạ ợ ạ ườ trên th tr ng ngân hàng sau hàng lo t các đ t ra quân “ào t” đó ng i ta l ạ i

ự ấ ắ ướ ị ườ ặ ẫ ủ th y “s im ng” c a Ngân hàng Nhà n c m c dù trên th tr ụ ng v n liên t c

ư ướ ễ ấ ợ ộ ả ủ ệ ệ ề di n ra các đ t đua lãi su t huy đ ng nh tr c đây. H qu c a vi c đi u hành

ấ ằ ị ườ ệ ậ ệ lãi su t b ng m nh l nh hành chính là th tr ộ ng không tuân theo mà v n đ ng

ủ ư ậ ậ ợ ớ ố theo đúng “quy lu t” c a nó nh ng “trái lu t”, không phù h p v i mong mu n

ư ậ ữ ế ạ ả ị ả ủ c a nhà qu n lý và nh v y, n u “kho ng cách” gi a ho ch đ nh chính sách và

ị ườ ượ ị ườ ữ ẹ th tr ng không đ ấ ổ c thu h p thì nh ng b t n, méo mó trên th tr ng tài chính

ệ ể ẫ ả ị ườ ế Vi t Nam v n không th nào gi ủ ể i quy t, các ch th tham gia th tr ẽ ẫ ng s v n

ệ ượ ươ ể ả ữ ủ ổ ph i “đi đêm”, không th tiên li u đ c t ng lai c a nh ng thay đ i chính sách.

ở ẽ ủ ấ ộ ộ ả ấ không ph i hoàn toàn xu t B i l , nguyên nhân c a cu c đua lãi su t huy đ ng “

ừ ừ ữ phát t ầ ố nhu c u v n mà t ầ nhu c u gi khách hàng ” [72, tr.11].

ủ ệ ệ ạ ộ Năm là, vai trò c a Hi p h i ngân hàng trong phát hi n hành vi c nh tranh

ạ ớ ổ ủ ứ ạ ổ ư không lành m nh ch a cao. V i vai trò là t ệ ch c đ i di n c a các t ứ ch c tín

ệ ệ ế ọ ớ ệ ụ nhi m v chính tr ộ ụ d ng, Hi p h i Ngân hàng Vi ỉ t Nam m i ch trú tr ng đ n “ ị”

ề ợ ủ ư ứ ệ ệ ộ ộ ụ ả ơ h n là nhi m v b o v quy n l ổ ủ i c a h i viên cũng nh m c đ bình n c a

ị ườ ề ượ ứ ứ ệ ộ th tr ng ngân hàng. Đi u này đ c ch ng minh khi Hi p h i ngân hàng đ ng ra

ộ ư ậ ả ặ ủ ậ ỏ ộ ộ ỏ ấ ồ “làm ch ” cho cu c th a thu n lãi su t h i bu c d lu n xã h i ph i đ t câu h i

ệ ứ ủ ủ ệ ạ ậ ạ ộ vi c đ ng ra “làm ch ” đó c a Hi p h i ngân hàng có vi ph m Lu t C nh tranh

hay không? [95, tr.5664]

ộ ứ ư ậ ủ ạ ườ ị ủ ạ ứ i tiêu dùng, giá tr c a đ o đ c Sáu là, d lu n xã h i, s c m nh c a ng

ư ượ ự ư ụ ở kinh doanh trong lĩnh v c ngân hàng ch a đ c phát huy tác d ng, ch a tr thành

ụ ệ ệ ạ ạ ả ố công c hi u qu trong vi c ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ự ề ượ ể ệ ở ườ lĩnh v c ngân hàng. Đi u này đ c th hi n , ng ẫ i tiêu dùng/khách hàng v n

ẫ ệ còn tâm lý “xin vay” và ngân hàng v n còn t ư ưở t ng “cho vay” nên vi c ngân

ấ ợ ớ ữ ề ệ ẫ ặ hàng áp đ t nh ng đi u ki n b t l ổ ế ố i v i khách hàng vay v n v n còn ph bi n;

ươ ạ ượ ự ạ ấ ị các ngân hàng th ng m i đ c “t do” n đ nh các lo i phí, trong đó có không ít

ạ ỏ ữ ứ ế ệ ơ ế nh ng th “phí vô lý”, song không có bi n pháp hay c ch nào lo i b khi n

120

ườ ư ộ ề ệ ậ ấ ạ ấ ng i đi vay đành ch p nh n nó nh m t đi u ki n b t xâm ph m. Không

ữ ứ ế ạ ậ ạ ạ ạ nh ng th , tình tr ng vi ph m pháp lu t, vi ph m đ o đ c kinh doanh thông qua

ữ ụ ệ ộ ồ ớ ườ ế ị ề ẩ vi c thông đ ng gi a cán b tín d ng v i ng i có th m quy n quy t đ nh cho

ủ ươ ổ ế ạ ẫ ạ ạ vay c a ngân hàng th ng m i v n còn khá ph bi n, tình tr ng “l ả i qu ” cho

ộ ượ ổ ế ư ệ ẫ ố ụ cán b tín d ng khi vay đ c v n v n còn ph bi n và ch a có bi n pháp ngăn

ch n...ặ

ừ ự ủ ế ễ ễ ạ , t ạ th c ti n di n bi n c a tình hình c nh tranh không lành m nh B y làả

ạ ộ ở ệ ậ ấ ờ trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam th i gian qua, chúng tôi nh n th y, các

ạ ộ ủ ệ ể ạ ạ bi u hi n c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ể ệ ướ ứ ữ ạ ượ đ c th hi n d i nh ng d ng th c sau đây:

ậ ề ầ ằ ạ ộ ố M t làộ ề ấ , vi ph m pháp lu t v tr n lãi su t huy đ ng v n nh m thu hút ti n

ườ ử ề ự ế ệ ạ ơ ử ủ g i c a ng i g i ti n, có nguy c xâm ph m đ n th c hi n chính sách ti n t ề ệ

ạ ộ ệ ố ố ổ ứ qu c gia, an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ụ ch c tín d ng, có nguy

ệ ố ủ ụ ể ơ c gây r i ro h th ng. C th :

ổ ứ ụ ấ ấ ộ ầ Đa ph n các t ch c tín d ng tham gia cu c đua lãi su t, nh t là các ngân

ươ ỏ ặ ề ấ ả ậ ạ hàng th ờ ạ ử ề ng m i nh , g p khó khăn v thanh kho n ch p nh n th i h n g i ti n

ả ử ụ ễ ẫ ế ạ ắ ắ ố ạ ng n nên d d n đ n tình tr ng các ngân hàng này ph i s d ng v n ng n h n

ể ặ ề ả ạ ể đ cho vay dài h n nên có th g p khó khăn v thanh kho n khi ng ườ ử ề i g i ti n

ề ử ồ ượ ố ư ư rút ti n g i nh ng ngân hàng ch a thu h i đ c v n đã cho vay.

ị ườ ồ ạ ị ừ ố Ngu n v n trên th tr ng ngân hàng b ch y lòng vòng t ngân hàng này

ươ ể ạ sang ngân hàng khác. Các ngân hàng th ể ậ ng m i không th t p trung đ kinh

ủ ế ậ ệ ạ ằ ề doanh mà ch y u t p trung sáng t o ra các bi n pháp nh m thu hút càng nhi u

ề ử ố ti n g i càng t t.

ộ ố ươ ủ ạ M t s ngân hàng th ủ ng m i đã y thác cho nhân viên ngân hàng c a

ử ở ủ ề ế ươ ạ mình đem ti n c a ngân hàng đ n g i ngân hàng th ng m i khác đ h ể ưở ng

ệ ấ ườ ủ ợ ươ ạ ổ ầ chênh l ch lãi su t (tr ng h p c a Ngân hàng th ng m i c ph n Á Châu).

ề ả ế ạ ấ ạ Hành vi này n u xét v b n ch t thì đó là c nh tranh không lành m nh vì Ngân

ươ ạ ổ ủ ạ ạ ầ hàng th ụ ng m i c ph n Á Châu đã l m d ng tình tr ng khó khăn c a ngân

121

ươ ể ử ưở ạ ấ ượ ứ ớ hàng th ng m i khác đ g i h ng lãi su t cao, đi ng ủ c v i ch c năng c a

ể ộ ạ ụ ụ ể ế m t trung gian tài chính, đi vay đ cho vay l i ph c v cho phát tri n kinh t xã

h i.ộ

ạ ộ ụ ệ ạ ấ Hai là, trong ho t đ ng c p tín d ng, hi n nay, hành vi c nh tranh không

ậ ả ữ ớ ỏ ủ ế ề ệ ấ ạ ự lành m nh ch y u là n i l ng các đi u ki n cho vay, ch p nh n c nh ng d án

ứ ộ ủ ự ế ả ưở ế có m c đ r i ro cao. Th c t này đã làm nh h ủ ệ ố ng đ n an toàn c a h th ng

ổ ứ ợ ấ ủ ụ ề ẽ ả các t ch c tín d ng, vì nó s làm gia tăng n x u, gi m ni m tin c a ng ườ ử i g i

ệ ố ề ươ ạ ti n vào h th ng ngân hàng th ng m i.

ủ ệ ể ạ ạ ộ ạ ạ M t bi u hi n khác c a tình tr ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ả ở ế ậ ố ồ ộ đ ng ngân hàng là các hành vi c n tr ụ ngân hàng ti p c n ngu n v n tín d ng

ạ ộ ụ ư ề ấ ạ ị thông qua quy đ nh nhi u lo i phí trong ho t đ ng c p tín d ng, nh ng không

ỉ ấ ụ ủ ậ ượ ự ồ đ ặ c s đ ng thu n c a khách hàng ho c ch c p tín d ng khi khách hàng s ử

ư ử ụ ụ ủ ủ ẻ ị ụ d ng d ch v c a ngân hàng nh s d ng th ATM c a ngân hàng.

ố ớ ứ ệ ầ ị ụ Ba là, đ i v i vi c cung ng d ch v ngân hàng thì đa ph n các ngân hàng

ươ ạ ề ấ ượ ủ ụ ị th ng m i đ u nói quá ch t l ng d ch v ngân hàng c a ngân hàng mình.

ộ ố ệ ạ ặ ạ ấ B n làố , đã xu t hi n m t s hành vi c nh tranh không lành m nh đ c thù

ạ ộ trong ho t đ ng ngân hàng.

ậ ủ ụ ạ ướ ể ấ Hành vi l m d ng chính sách, pháp lu t c a nhà n c đ nói x u, gièm

ổ ứ ụ ạ ố ạ ầ pha t ư ch c tín d ng khác nh tình tr ng ngân hàng t ấ nhau vi ph m tr n lãi su t

ấ ổ ứ ị ế ụ ạ ộ ưở ụ ấ ơ huy đ ng, nói x u t ch c tín d ng b x p h ng tăng tr ng tín d ng th p h n…

ụ ủ ụ ệ ề ạ ạ ể L m d ng tình tr ng không am hi u v nghi p v ngân hàng c a khách

ấ ợ ữ ự ể ấ hàng đ cung c p nh ng thông tin không trung th c gây b t l i cho khách hàng

ặ ừ ố ho c l a d i khách hàng.

ươ ườ ề ố Các ngân hàng th ạ ng m i th ng không tuyên b rõ ràng v chính sách

ạ ố ớ ử ự ễ ề ế ả khuy n m i đ i v i các kho n ti n g i. Trong th c ti n kinh doanh, ngân hàng

ươ ự ạ ệ ườ ử ề ọ ử th ng m i đã có s phân bi t ng ơ ở ố ề i g i ti n trên c s s ti n mà h g i vào

ườ ử ề ư ề ngân hàng. Theo đó, ng ớ i g i ti n càng nhi u thì chính sách u đã càng l n.

122

ị ắ ừ ự ễ ề ề Trong th c ti n đã có khá nhi u khách hàng b m c l a ngân hàng v chính sách

ư ế ạ ế ạ ạ khuy n m i nh ng l ơ ở ể i không có c s đ khi u n i.

ả ộ Tám là, kh o sát n i dung các Báo cáo công tác ngành tòa án do Tòa án nhân

ố ư ấ ố dân t ụ ệ i cao công b các năm 2009, 2010, 2011, 2012 cho th y ch a có v vi c

ầ ồ ườ ệ ạ ạ ạ yêu c u b i th ng thi ạ t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ượ ả ự ễ ế ả ế ầ ộ đ ng ngân hàng gây ra nào đ c gi i quy t. Th c ti n gi ồ i quy t yêu c u b i

ườ ệ ạ ệ ạ ạ ấ th ng thi t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh cho th y, vi c gi ả i

ế ồ ườ ệ ạ ứ ạ ụ ữ ầ quy t yêu c u đòi b i th ng thi ả t h i cũng khá ph c t p, có nh ng v án ph i

ủ ụ ả ẩ ố tr qua th t c giám đ c th m [19, tr.6271].

ề ấ ừ ự ễ ễ ạ 3.3.2. Các v n đ phát sinh t ế th c ti n di n bi n c nh tranh không

ạ ộ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ở ệ Vi t Nam

ứ ế ượ ể ế ấ , trong chi n l c phát tri n ngành ngân hàng đ n năm 2010 và Th nh t

ướ ế ẳ ị ươ ị đ nh h ủ ng đ n năm 2020 Chính ph kh ng đ nh các ngân hàng th ạ ng m i nhà

ữ ị ườ ệ ướ n c gi ủ ạ vai trò ch đ o trên th tr ng ngân hàng Vi t Nam. Tuy nhiên, khi

ươ ặ ạ ệ ứ ế ả ộ phân tích t ng quan c nh tranh, đ c bi ụ t là kh năng ng d ng các ti n b khoa

ứ ụ ệ ệ ạ ị ọ h c công ngh , cung ng các d ch v ngân hàng hi n đ i vào kinh doanh thì

ư ươ ướ ự ượ ầ ổ ườ d ng nh các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c c ph n luôn là l c l ng đi

ướ ạ ộ ữ ự ủ ế ễ ươ tr c. Không nh ng th , th c ti n ho t đ ng c a các ngân hàng th ạ ng m i nhà

ướ ệ ệ ả ướ ướ n c nhà n c ph i gánh vác trách nhi m cho các doanh nghi p nhà n c vay,

ạ ộ ư ệ ệ ả ố ướ ự ự ủ nh ng hi u qu ho t đ ng c a kh i doanh nghi p nhà n c th c s không cao

ủ ạ ủ ứ ể ươ ị đã gây nên s c ép đáng k cho v trí ch đ o c a các ngân hàng th ạ ng m i nhà

ướ ư ố ướ ướ n c Nhà n c. Cũng gi ng nh các n ạ c Trung và Đông Âu trong giai đo n

ướ ươ ệ ờ tr c đây, các ngân hàng th ạ ng m i nhà n ướ ở c Vi t Nam trong th i gian khá

ự ệ ề ả ộ ọ ướ dài ph i th c hi n nhi u tr ng trách xã h i do Nhà n c giao, cho vay theo ch ỉ

ồ ố ừ ủ ủ ư ả ạ ộ ị đ nh c a Chính ph , nh ng kh năng thu h i v n t ấ ho t đ ng cho vay này là r t

khó khăn.

ướ ư ữ Ngoài ra, Ngân hàng Nhà n ằ c đôi khi có nh ng “ u đãi” không công b ng

ươ ướ ặ ướ ố ố ế ớ v i các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c ho c nhà n c chi m đa s v n đi u l ề ệ

123

ụ ỷ ứ ị ườ ấ ộ ả ấ khi “ n” g ói tín d ng 30000 t c u th tr ng b t đ ng s n cho các ngân hàng

ị ố ạ Thông t i ủ ư s 11/2013/TTNHNN ngày 15/05/2013 c a này. Theo quy đ nh t

ợ ở ị Ngân hàng Nhà n ướ quy đ nị h về cho vay hỗ tr c nhà ế theo Ngh quy t

ủ ố ớ ư ậ ư ề số 02/NQCP c a Ch ính phủ. Nh ng có đi u làm băn khoăn đ i v i d lu n xã

ữ ượ ị ườ ụ ứ ấ ấ ộ ả ộ h i là nh ng ngân hàng đ c cung c p tín d ng c u th tr ng b t đ ng s n d ư

ữ ậ ỏ ố ả lu n không kh i băn khoăn, ph i chăng đây là nh ng ngân hàng t ấ ủ t nh t đ năng

ươ ị ườ ứ ọ ấ ộ ả ẽ ể ả ự l c đ đ m đ ng tr ng trách c u th tr ng b t đ ng s n? Có l ỏ câu h i này

ậ ẽ ả ở ẽ ụ ế ả ờ ủ c a công lu n s khó có đ ượ ờ c l i gi i đáp thuy t ph c, b i l khi tr l ỏ i câu h i

ươ ướ ợ ấ ớ trong nhóm ngân hàng th ạ ng m i nhà n ấ c, ngân hàng nào có n x u l n nh t

ự ệ ễ ả ẫ ươ ướ ế [89]. Th c ti n này d n đ n h qu , các ngân hàng th ạ ng m i nhà n ặ c ho c

ươ ướ ẫ ổ ượ các ngân hàng th ạ ng m i nhà n ầ c sau c ph n hóa v n đ ữ c dành nh ng

ươ ượ ế ạ ộ ư chính sách u tiên và đ ng nhiên dành đ ứ c th m nh “m t cách không x ng

ệ ố ử ế ượ ệ ả ự đáng”. S phân bi t đ i x trong chính sách này n u không đ c c i thi n thì

ẽ ấ ả ả ượ ườ ạ ạ ằ cũng s r t khó b o đ m đ c môi tr ng c nh tranh lành m nh, công b ng.

ị ườ ở ệ ạ ộ ố ả , th tr ng ngân hàng Vi t Nam ho t đ ng trong b i c nh chính Th haiứ

ủ ổ ị ườ ấ ổ ủ sách c a Chính ph không n đ nh, th ng xuyên thay đ i và không nh t quán;

ị ườ ả ướ ườ trong quá trình qu n lý th tr ng ngân hàng, Nhà n c th ệ ng xuyên có các bi n

ị ườ ệ ạ ộ ủ pháp can thi p hành chính vào th tr ng đã làm cho ho t đ ng c a th tr ị ườ ng

ậ ủ ị ườ ẽ ở ể không tuân theo quy lu t c a th tr ng. Đây là k h đ cho các ngân hàng

ươ ạ ợ ụ ể ạ ạ th ng m i l i d ng chính sách đ có các hành vi c nh tranh không lành m nh.

ố ớ ạ ẳ ố ị ổ ứ ạ Ch ng h n, vi c ệ gia h n tăng v n pháp đ nh đ i v i các t ụ ch c tín d ng

ề ậ ấ ấ ố ộ ị ướ ệ ả ế ị không tăng v n k p – m t quy t đ nh ti n h u b t nh t theo h ng b o v các

ươ ủ ạ ố ị ị ị ngân hàng th ng m i không tuân th quy đ nh tăng v n pháp đ nh theo quy đ nh

ư ế ế ậ ướ ữ ả ộ ủ c a pháp lu t và nh th , gián ti p nhà n c b o b cho nh ng ngân hàng

ươ ị ườ ạ ị ườ th ỏ ế ng m i nh , y u trên th tr ng. Quan sát trên th tr ng ngân hàng Vi ệ t

ữ ấ ươ ượ Nam cho th y, chính nh ng ngân hàng th ạ ng m i này đ c coi là nguyên nhân

ấ ổ ị ườ ữ ờ gây ra nh ng b t n cho th tr ng ngân hàng th i gian qua. Nh v y, ư ậ nhìn vào

ố ươ ệ ủ quá trình tăng v n c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam trong năm qua, s ố

124

ươ ủ ố ứ ạ ỷ ố ượ l ng ngân hàng th ng m i đáp ng đ v n 3000 t còn khá khiêm t n. Trong

ươ ủ ứ ậ ấ ạ ố ố s các ngân hàng th ng m i tăng v n, có r t ít ngân hàng đáp ng đ , th m chí

ữ ứ ớ ố ị ỷ ồ ỉ ạ có nh ng ngân hàng m i ch đ t m c v n pháp đ nh 2000 t ạ ẳ đ ng. Ch ng h n,

ợ ệ ế k t thúc đ t chào bán trong tháng 11/2010, ngân hàng Nam Vi t đã chào bán thành

ệ ầ ổ ố ỷ ồ ị công 82 tri u c ph n, tăng v n lên 1.820 t ố đ ng; ngân hàng Gia Đ nh tăng v n

ỷ ồ ố lên 2.000 t đ ng vào ngày 11/11/2010; ngân hàng Kiên Long cũng tăng v n lên

ỷ ồ ộ ố ươ ạ ổ ư ắ ầ 2.000 t đ ng... M t s ngân hàng th ng m i c ph n khác nh B c Á, Đ ệ

ệ ươ ượ ướ ấ Nh tấ 2, Vi t Nam Th ng Tín đã đ c Ngân hàng Nhà n ố ậ c ch p thu n tăng v n

ỷ ồ ụ ể ư ư ế ệ ệ ạ lên 3.000 t đ ng, nh ng vi c chào bán hi n nay ch a có k ho ch c th . Các

ủ ọ ủ ố ể ấ ự l c b t tòng tâm ngân hàng đã tìm đ m i cách đ tăng đ v n, song xem ra “ ”.

ớ ơ ộ ố ứ ế ướ ạ M t s ngân hàng c có k ho ch trình bày v i c quan nhà n ệ c đã, còn vi c

ủ ự ấ ọ ị ả ẽ gi i trình sau th c ch t tăng có đ và có k p không thì không quan tr ng, và s “ ”

ặ ứ ờ ạ ả ủ ế ệ ạ ậ ố [52]. H u qu c a vi c không tăng v n đúng th i h n ho c c có k ho ch trình

ớ ơ ướ ủ ự ệ ấ ị bày v i c quan nhà n c đã, còn vi c th c ch t tăng có đ và có k p không thì

ọ ả ư ở ẽ ẫ ế ẽ gi i trình sau không quan tr ng, và s “ ” nh đã phân tích ệ trên s d n đ n vi c

ự ể ề ả ưở ế gây hi u l m ể ầ v năng l c tài chính, có th làm nh h ng đ n quy n l ề ợ ủ i c a

ề ự ử ụ ụ ủ ấ ị khách hàng khi s d ng d ch v c a ngân hàng mà v th c ch t, các ngân hàng

ươ ừ ố ố ế ạ ố đã l a d i khách hàng th ạ ng m i này khi công b k ho ch tăng v n mà không

ệ ượ ự ệ ắ ắ ố ch c ch n vi c tăng v n có th c hi n đ c không.

ữ ứ ệ ộ ợ ớ M t minh ch ng khác cho nh ng can thi p hành chính không phù h p v i

ị ườ ự ị ườ ễ ế ấ ượ ầ ễ th c ti n th tr ặ ng ho c th tr ng ngân hàng di n bi n x u v ể t t m ki m

ủ ướ ệ ỉ ưở soát c a Ngân hàng Nhà n ổ c là vi c phân b ch tiêu tăng tr ụ ng tín d ng trong

ế ị ườ ư ủ ủ ề ộ năm 2011. D ng nh quy t đ nh này là ý chí ch quan, m t chi u c a Ngân

ướ ướ ề ươ hàng Nhà n c mà không có thông báo tr c, nhi u ngân hàng th ng m i d ạ ở

ở ườ ướ ệ ấ ỉ ưở ủ ướ khóc, d c i tr c vi c “ n” ch tiêu tăng tr ng c a Ngân hàng Nhà n c và

ậ

ươ

ạ ổ

ầ

ươ

ạ ổ ng m i c

ớ ngân hàng th ạ ổ

ươ

ầ

ng m i c ph n Tín Nghĩa, ngân hàng th ầ

2 Ngân hàng này đã sáp nh p v i ph n Sài Gòn thành ngân hàng th

ng m i c ph n Sài Gòn.

ế ề ượ ố ạ ở ờ ệ ỉ khi n nhi u ng ườ ưở i t ư ng nh đang đ c s ng l th i “ch tiêu pháp l nh” i

125

ư ề ệ ệ ế ấ ấ ấ ờ ờ ỉ ả th i bao c p. N u nh “ch tiêu pháp l nh” th i bao c p đã xu t hi n nhi u “c i

ổ ủ ả ế ả ỉ ợ ti n”, “c i lui”, đ c a c i tài nguyên đi [110, tr.5764] thì cái ch tiêu không h p

ờ ủ ướ ư ộ ổ ợ ố th i c a Ngân hàng Nhà n c gi ng nh m t cách phân b l i ích không phù

ế ị ủ ướ ế ả ẫ ợ h p. Quy t đ nh này c a Ngân hàng Nhà n ệ c d n đ n các h qu : i) Các ngân

ươ ạ ượ ế ứ ạ ưở hàng th ng m i đ c x p “h ng trên”, t c là t ỷ ệ l tăng tr ụ ng tín d ng cao “t ự

ượ ị ế ứ ị ườ ả ố ề nhiên” có đ c v th x ng đáng trên th tr ng mà không ph i t n nhi u công

ị ườ ớ ớ ố ớ ứ ể ứ s c đ ch ng minh v i th tr ng, v i đ i tác, v i khách hàng; ii) Các ngân hàng

ươ ạ ở ướ ự ị ơ ả ướ th ng m i ạ “h ng d i” t nhiên b c quan qu n lý nhà n c phân bi ệ ố t đ i

ượ ạ ự ự ủ ừ ự ự ằ ử x , không đ c c nh tranh công b ng, d a vào năng l c th c s c a t ng ngân

ươ ạ ươ ạ ự ấ hàng th ng m i; iii) Các ngân hàng th ng m i t nói x u nhau, các ngân hàng

ướ ề ả ấ ơ ị ị ưở ế ạ h ng d i “b ” nói x u, b gièm pha nhi u h n nên đã nh h ề ng ít nhi u đ n v ị

ả ứ ư ủ ế ấ ướ ự th , uy tín nh ng không th y có s ph n ng c a Ngân hàng Nhà n c; iv) D ư

ộ ặ ệ ậ ỏ ợ lu n xã h i đ t câu h i có hay không vi c “đi đêm” hay “l ệ i ích nhóm” trong vi c

ổ ỉ ưở ộ ự ậ ụ ể phân b ch tiêu tăng tr ng tín d ng này và m t s th t hi n nhiên là Ngân hàng

ướ ể ả ượ ỏ Nhà n c khó có th gi i thích đ c câu h i là có hay không; v) Gián ti p t o c ế ạ ơ

ườ ằ ạ ạ ộ h i cho môi tr ng c nh tranh không lành m nh, công b ng.

ự ạ ứ ụ ư ế ẩ ậ ơ ch a có c ch áp d ng chu n m c đ o đ c, t p quán kinh doanh ứ Th ba,

ử ụ ư ư ệ trong kinh doanh ngân hàng cũng nh ch a cho phép s d ng án l ẩ và th m

ả ậ ạ ế ủ ở ệ ữ ả ề quy n gi i thích pháp lu t h n ch c a tòa án Vi t Nam là nh ng rào c n đáng

ạ ộ ệ ạ ạ ả ố ể ố ớ k đ i v i hi u qu ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng.

ề ấ ề ạ ứ ở ệ M t làộ , v v n đ đ o đ c kinh doanh ngân hàng Vi ấ t Nam cho th y,

ướ ế ị ườ ể ơ tr ạ ộ c khi chuy n sang ho t đ ng theo c ch th tr ng (mô hình ngân hàng hai

ề ạ ứ ấ ượ ặ ượ ấ c p), v n đ đ o đ c kinh doanh ngân hàng không đ c đ t ra, nó đ ồ c đ ng

ứ ạ ụ ấ ự ệ ệ ấ ớ đ o đ c công v nh t v i ố ụ trong quá trình th c hi n nhi m v “c p phát v n”

ơ ế ị ườ ạ ộ ứ ể ủ c a công ch c ngân hàng. Sau khi chuy n sang ho t đ ng theo c ch th tr ng,

ạ ộ ậ ố ủ ả ho t đ ng kinh doanh ngân hàng ph i tuân theo quy lu t v n có c a kinh t ế ị th

ườ ữ ứ ầ ẩ ượ tr ự ạ ng, và theo đó, nh ng chu n m c đ o đ c kinh doanh cũng d n đ ộ c xã h i

126

ể ầ ươ yêu c u và đ thành công trong kinh doanh, các ngân hàng th ạ ừ ng m i t ng b ướ c

ậ ị xác l p các giá tr kinh doanh.

ự ễ ạ ứ ủ ự ệ ấ Th c ti n cho th y, vi c th c hành đ o đ c kinh doanh ngân hàng c a ngân

ươ ạ ứ ủ ụ ạ ộ ườ ủ ề ả hàng th ng m i ph thu c vào đ o đ c c a ng i qu n lý, đi u hành c a chính

ươ ạ ườ ề ả ươ ngân hàng th ng m i đó. Ng i qu n lý đi u hành ngân hàng th ạ ng m i chính

ự ượ ụ ể ủ ươ ư ạ là l c l ị ố ng c th hóa các giá tr c t lõi c a ngân hàng th ng m i và đ a nó

ự ễ ề ả ế ị vào trong th c ti n thông qua các quy t đ nh qu n lý kinh doanh. Đi u này có

ủ ứ ạ ươ ạ ượ ự nghĩa là, hành vi đ o đ c kinh doanh c a ngân hàng th ng m i đ ệ c th c hi n

ủ ườ ề ả và đánh giá thông qua hành vi c a ng i qu n lý đi u hành ngân hàng th ươ ng

ạ ấ ươ ị ố ủ ế ả ỗ ươ m i, là t m g ng ph n chi u giá tr c t lõi c a m i ngân hàng th ạ ng m i.

ễ ị ứ ạ ộ Trong khi đó, đ o đ c kinh doanh ngân hàng d b tha hóa do tác đ ng c a l ủ ợ i

ố ủ ự ậ ợ ữ ớ ơ nhu n, lòng tham và s chi ph i c a các nhóm l ự i ích h n so v i nh ng lĩnh v c

ự ữ ớ kinh doanh khác. Khác so v i nh ng lĩnh v c kinh doanh khác, quá trình tác

ủ ệ ả ộ ườ nghi p c a cán b qu n lý, nhân viên ngân hàng th ớ ế ng xuyên ti p xúc v i

ệ ậ ị ớ ữ ữ ả ả ố ị nh ng tài s n có giá tr l n. Nh ng giá tr tài s n này có m i liên h m t thi ế ớ t v i

ế ị ủ ề ậ ộ ườ ợ các quy t đ nh c a cán b ngân hàng, do v y, trong nhi u tr ỉ ầ ng h p ch c n

ặ ưỡ ặ ỏ ữ ế ặ ắ ắ “t c l ỉ i” hay nh m m t cho qua ho c ch là ti p tay ho c b qua nh ng l ỗ ủ i c a

ể ộ ượ ứ ề ả khách hàng, cán b ngân hàng có th thu đ c kho n ti n “thù lao” x ng đáng.

ạ ứ ế ậ ượ ườ Do v y, n u đ o đ c kinh doanh ngân hàng không đ c th ệ ng xuyên rèn luy n,

ẽ ễ ị ị ỗ hun đúc s d b tham hóa, b cám d .

ộ ủ ạ ứ ứ ủ ề ấ Nghiên c u v các c p đ c a đ o đ c kinh doanh ngân hàng c a các n ướ c

ắ ạ ứ ấ ấ ấ ộ ộ ị cho th y, có hai c p đ quy đ nh B quy t c đ o đ c kinh doanh c p ngành thông

ộ ở ừ ễ ở ự ệ ấ ộ qua Hi p h i ngân hàng và c p đ t ng ngân hàng. Tuy nhiên, th c ti n Vi ệ t

ở ướ ư ệ ặ ộ ị ự ệ Nam, Hi p h i ngân hàng ch a có quy đ nh ho c kh i x ng vi c xây d ng B ộ

ứ ắ ạ ộ ươ quy t c đ o đ c kinh doanh cho các H i viên. Các ngân hàng th ạ ng m i Vi ệ t

ị ố ạ ướ ị Nam cũng đang trong giai đo n đ nh hình các giá tr c t lõi làm th ệ c đo cho vi c

ộ ủ ư ậ ự ệ ệ ệ ệ th c hi n trách nhi m xã h i c a doanh nghi p [24, tr.3642]. Nh v y, vi c

ự ạ ứ ẩ ớ hình thành chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng v i ý nghĩa là quy t c x s ắ ử ự

127

ượ ấ ậ ộ chung đ c ch p nh n r ng rãi và lâu dài trong quá trình kinh doanh trên th ị

ườ ị ườ ứ ẹ ạ ẫ tr ng ngân hàng v n còn đang trong giai đo n “h a h n”, vì th tr ng ngân

ệ ữ ẽ ấ ạ ạ ị hàng Vi t Nam đang trong giai đo n tái c u trúc m nh m , nh ng giá tr tích lũy

ị ườ ạ ướ ư ủ c a th tr ng ngân hàng trong giai đo n tr ủ ể c đây ch a đ đ tích lũy hình

ự ạ ứ ẩ thành các chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng.

ề ử ụ ề ấ ệ ư ộ ề ạ ồ ỉ Hai là, v v n đ s d ng án l nh m t ngu n quy ph m đi u ch nh hành

ạ ộ ạ ạ ộ ổ vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. M t cách t ng quát có

ệ ử ụ ể ậ ấ ư ộ th nh n th y, vi c s d ng án l ệ ở ướ n c ta ch a hình thành m t cách rõ ràng.

ế ị ủ ố Theo Quy t đ nh s 74/QĐTANDTC ngày 31/10/2012 c a Tòa án nhân dân t ố i

ề ệ ệ ủ ố ể Phát tri n án l c a Toà án nhân dân t i cao làệ cao Phê duy t Đ án “ ” thì “Án l

ế ị ủ ẩ ẩ ố ố ộ ồ Quy t đ nh giám đ c th m c a H i đ ng Th m phán Tòa án nhân dân t i cao và

ế ị ủ ẩ ố ố Quy t đ nh giám đ c th m c a Tòa chuyên trách Tòa án nhân dân t i cao đ ượ c

ộ ồ ẩ ố ở ệ H i đ ng Th m phán Tòa án nhân dân t i cao thông qua, tr thành án l có giá

ố ớ ẩ ả ị ả ế ị ế tr tham kh o đ i v i Th m phán khi gi i quy t các v vi c c th ụ ệ ụ ể”. Quy t đ nh

ạ ấ ụ ệ ứ ắ Áp d ng án l không c ng nh c, Tòa án 74/QĐTABDTC cũng nh n m nh “

ố ả ứ ữ ể ạ ổ nhân dân t ể i cao có th ph n ng linh ho t khi có nh ng thay đ i và phát tri n

ổ ề ư ộ ế ụ ậ ủ c a xã h i và pháp lu t nh thay đ i v kinh t , văn hóa, giáo d c, t ư ưở t ng,

ổ ề ố ế ệ ế ệ ẫ ậ ọ khoa h c công ngh , quan h qu c t … d n đ n thay đ i v pháp lu t. Tòa án

ố ổ ế ị ư ẫ nhân dân t i cao thay đ i án l ệ”, nh ng Quy t đ nh 74/QĐTABDTC v n còn dè

ụ ệ ả ế ụ ệ ị ướ ệ ặ ố ớ d t đ i v i vi c áp d ng án l trong gi i quy t v vi c khi đ nh h ng phát

ể ệ ứ ế ả ạ ỉ ệ ử ụ ệ Vi c s d ng án l ch coi là th y u, sau văn b n quy ph m pháp tri n án l “

ộ ồ ế ủ ẩ ậ ả ị lu t và không ph i là Ngh quy t c a H i đ ng Th m phán Tòa án nhân dân t ố i

ả ậ ạ ậ cao theo Lu t Ban hành văn b n quy ph m pháp lu t, án l ệ ượ đ c ban hành khi

ộ ồ ế ủ ư ẩ ị ố ch a có Ngh quy t c a H i đ ng Th m phán Tòa án nhân dân t i cao, thông qua

ụ ể ộ ồ ử ụ ệ ẩ ố vi c xét x v án c th , H i đ ng Th m phán Tòa án nhân dân t ậ ậ i cao l p lu n

ề ư ẫ ả ế ề ụ ề ộ ấ v m t v n đ ch a đ ượ ướ c h ư ng d n và đ a ra cách gi i quy t v v án và là

ể ể ả ấ ồ ướ ể ẫ ngu n cung c p đ pháp đi n hóa thành văn b n h ặ ng d n ho c có th là

ị ử ổ ề ộ ậ ụ ể ể ề ồ ạ ngu n đ đ ngh s a đ i v m t quy ph m pháp lu t c th có liên quan, có giá

128

ố ớ ẩ ả ị ả ế tr tham kh o đ i v i Th m phán khi gi ụ ệ ụ ể i quy t các v vi c c th . Tuy nhiên,

ử ượ ệ ế ẫ ệ ủ khi xét x , các Tòa án đ c khuy n khích vi n d n án l c a Tòa án nhân dân t ố i

ệ ẫ ệ ế ị ủ ộ ệ cao. Vi c vi n d n án l vào m t quy t đ nh c a Tòa án không có nghĩa án l ệ là

ử ơ ở ủ ụ ế ị ế ị ơ ở c s pháp lý cho quy t đ nh c a v án mà Tòa án xét x . C s cho quy t đ nh

ả ự ệ ố ơ ở ả ạ ậ ủ c a Tòa án ph i d a trên c c pháp lu t trong h th ng các văn b n quy ph m

ệ ậ ẫ ệ ỏ ề ự ể ọ pháp lu t. Vi n d n án l là cách bày t ố quan đi m v s tôn tr ng tính th ng

ậ ủ ụ ẽ ả ẩ ả ặ ấ nh t trong áp d ng pháp lu t c a Th m phán, đ m b o tính ch t ch và tính có

ế ị ủ ứ ẩ ự ế ị căn c trong quy t đ nh c a mình, Th m phán t mình quy t đ nh có theo đ ườ ng

ử ệ ệ ẫ ố l i xét x trong án l vi n d n hay không ”.

ề ả ị Tòa án nhân dân ế Ba là, Đi u 102 Kho n 3 Hi n pháp năm 2013 quy đ nh “

ụ ả ệ ệ ượ ướ ế ớ ứ ậ có nhi m v b o v công lý… ” đ c xem là b c ti n l n trong nh n th c v ề

ề ủ ụ ả ệ ệ ẩ ớ th m quy n c a tòa án nhân dân. V i nhi m v b o v công lý, tòa án nhân dân

ề ả ả ử ự ễ ế ầ c n ph i có quy n gi ậ i thích Hi n pháp và pháp lu t trong th c ti n xét x . Tuy

ớ ừ ụ ả ệ ề ệ ị ế ị nhiên, quy đ nh v nhi m v b o v công lý m i d ng l ạ ở i quy đ nh Hi n pháp,

ự ả ướ ậ ổ ứ ẫ ả ầ c n ph i có s gi i thích, h ng d n trong Lu t t ử ổ ch c tòa án nhân dân s a đ i.

ẽ ệ ệ ệ ế ả ả ặ ậ ị ề ụ ả M c dù v y, vi c Hi n đ nh nhi m v b o v công lý s là b o đ m cho quy n

ả ử ở ệ ự ễ ế ậ gi i thích Hi n pháp và pháp lu t trong th c ti n xét x Vi t Nam trong t ươ ng

lai.

ậ ủ ứ ự ễ ộ Th tứ ư, ý th c pháp lu t c a cán b ngân hàng trong th c ti n kinh doanh

ủ ư ế ệ ấ ộ ệ còn th p; Hi p h i ngân hàng ch a phát huy h t vai trò c a mình trong vi c

ữ ư ậ ạ ấ ạ ố ộ ch ng c nh tranh không lành m nh cũng nh thái đ “ch p nh n” nh ng hành vi

ủ ạ ươ ạ ạ c nh tranh không trong s ch, đàng hoàng c a các ngân hàng th ng m i. Đây là

ả ấ ớ ệ ạ ạ ố ạ rào c n r t l n cho vi c ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ở ệ ộ đ ng ngân hàng Vi t Nam.

ể ệ ậ ộ , trong quá trình h i nh p và phát tri n hi n nay, các ngân hàng Th nămứ

ươ ệ ả ế ẩ ậ ạ ậ ỹ ị th ng m i ti p nh n k thu t, công ngh , s n ph m kinh doanh và d ch v ụ

ặ ệ ố ượ ữ ầ ẩ ả ngân hàng; đ c bi t trong nh ng năm g n đây, s l ng s n ph m kinh doanh và

ề ạ ụ ề ạ ớ ị d ch v ngân hàng m i tăng lên nhanh chóng v quy mô và đa d ng v lo i hình

129

ề ệ ạ ạ ậ ấ ở càng làm cho v n đ nh n di n hành vi c nh tranh không lành m nh tr nên khó

́ ứ ạ ơ ớ ươ ̣ khăn và ph c t p h n. Xu thê này cùng v i viêc kinh doanh theo h ́ ng đa năng

́ ̀ ́ ́ ̀ ươ ạ ự ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ cua ngân hàng th ng m i d a trên tru côt chinh la cac hoat đông truyên thông

̀ ́ ́ ̀ ́ ử ượ ơ ở ự ự ̣ ̣ ̣ ̉ (nhân tiên g i, thanh toan va tin dung) đ c th c hiên trên c s s phat triên nhu

̀ ̃ ́ ư ươ ứ ạ ̉ ̉ câu cung nh kha năng cua chinh ngân hàng th ng m i càng làm cho m c đ ộ

ả ưở ủ ủ ạ ạ nh h ng c a hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ngân hàng th ươ ng

ứ ả ạ ạ ộ ưở ề ớ ơ m i có m c đ và ph m vi nh h ng l n h n. Đi u đó có nghĩa là, hành vi

ấ ớ ạ ộ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng có đ “tràn” r t l n, nó

ỉ ả ưở ớ ị ườ ủ ệ ả ả không ch nh h ng t ạ ộ i hi u qu ho t đ ng c a th tr ng mà còn nh h ưở ng

ề ệ ự ệ ặ ộ ố ế đ n vi c th c thi chính sách ti n t qu c gia. Nói m t cách khác, ngăn ch n có

ạ ộ ệ ẽ ạ ả ạ hi u qu hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng s góp

ả ổ ự ầ ị ế ệ ả ph n tích c c vào vi c b o đ m n đ nh kinh t vĩ mô.

130

Ậ Ế ƯƠ K T LU N CH NG 3

ề ố ệ ố ạ ạ ạ ạ ộ H th ng quy ph m v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ươ ạ ở ệ ồ ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi ạ t Nam bao g m các quy ph m

ố ế ậ ạ ướ ệ ố ạ ậ pháp lu t qu c t , quy ph m pháp lu t trong n ậ c và h th ng các quy ph m t p

ươ ạ ộ ứ ạ ạ quán th ng m i, đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng, trong đó, các

ạ ươ ạ ộ ứ ạ ạ ậ quy ph m t p quán th ng m i, đ o đ c kinh doanh trong ho t đ ng ngân hàng

ệ ạ ồ ổ ọ ị ạ là ngu n quy ph m b sung quan tr ng cho vi c xác đ nh tính không lành m nh

ạ ộ ơ ở ơ ướ ề ẩ trong ho t đ ng ngân hàng làm c s cho c quan nhà n c có th m quy n áp

ố ớ ổ ế ụ ứ ự ệ ạ ụ d ng ch tài đ i v i t ch c tín d ng th c hi n hành vi c nh tranh không lành

ậ ạ ạ ươ ứ ạ ạ m nh. Tuy nhiên, các quy ph m t p quán th ng m i, đ o đ c kinh doanh trong

ạ ộ ư ộ ở ả ấ ho t đ ng ngân hàng ch a hình thành m t cách rõ nét ộ c c p đ ngành ngân

ư ủ ừ ổ ứ ụ ạ ố hàng cũng nh c a t ng t ậ ề ch c tín d ng. Pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ề ơ ế ạ ứ ư ụ ậ ạ ị lành m nh ch a có quy đ nh v c ch áp d ng t p quán, đ o đ c kinh doanh khi

ủ ạ ạ ị ổ ứ ụ xác đ nh tính khong lành m nh trong hành vi c nh tranh c a các t ch c tín d ng.

ề ơ ả ể ậ ấ ậ ộ ị ệ V c b n có th nh n th y, n i dung quy đ nh pháp lu t Vi t Nam đã gi ả i

ế ố ệ ữ ạ ậ ậ ố quy t t ậ t m i quan h gi a lu t chung (Lu t C nh tranh) và Lu t chuyên ngành

ứ ụ ậ ổ ướ ấ ầ ị (Lu t các T ch c tín d ng), b ạ c đ u có quy đ nh nghiêm c m hành vi c nh

ề ẩ ạ ộ ề ạ ị ệ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, quy đ nh v th m quy n, bi n

ố ớ ử ề ạ ạ pháp x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh. Tuy nhiên, v ph ươ ng

ệ ạ ệ ư ị ệ ề ạ di n pháp lý, hi n t i ch a có quy đ nh chuyên bi t v c nh tranh không lành

ạ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

ị ườ ự ễ ạ ủ ươ Th c ti n c nh tranh trên th tr ng c a các ngân hàng th ạ ng m i đã có

ệ ủ ạ ạ ộ ề ể ạ ủ nhi u bi u hi n c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ề ạ ướ ứ ạ ệ các ngân hàng th ng m i và có chi u h ng ngày càng ph c t p. Vi c gi ả i

ậ ề ề ệ ế ạ ộ ạ quy t các hành vi vi ph m pháp lu t v ti n t ề ả và ho t đ ng ngân hàng, v b n

ạ ấ ạ ạ ượ ử ư ạ ch t là hành vi c nh tranh không lành m nh l c x lý nh các vi ph m hành i đ

131

ạ ộ ề ẽ ả ế ứ ể ạ chính v ho t đ ng ngân hàng s không gi ạ i quy t d t đi m tình tr ng c nh

ả ạ ưở ế ườ tranh không lành m nh và làm nh h ng đ n môi tr ng kinh doanh.

132

ươ Ch ng 4

Ị ƯỚ Ổ Ự Ứ Ể QUAN ĐI M, Đ NH H NG XÂY D NG VÀ T CH C

Ố Ự Ậ Ệ Ạ Ạ TH C HI N PHÁP LU T CH NG C NH TRANH KHÔNG LÀNH M NH

Ạ Ộ Ủ TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG C A CÁC NGÂN HÀNG

ƯƠ Ạ Ở Ệ Ệ TH NG M I VI T NAM HI N NAY

ế ậ ề ố ự ả ạ ự ầ 4.1. S c n thi t ph i xây d ng pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i ạ ở

ệ ệ Vi t Nam hi n nay

ế ậ ố ạ 4.1.1. Thi ệ t l p hành lang pháp lý cho vi c ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ị ườ ắ ả ả ữ ẳ theo nguyên t c th tr ng và b o đ m bình đ ng gi a các ngân hàng th ươ ng

ạ ệ ươ ạ ướ m i không phân bi t là ngân hàng th ng m i nhà n c hay ngân hàng

ươ ạ ổ ự ầ ườ th ằ ng m i c ph n nh m xây d ng môi tr ng kinh doanh ngân hàng an

ả ệ ố ề ợ ợ ạ toàn, lành m nh, b o v t i đa quy n và l ủ i ích h p pháp c a các bên trên th ị

tr ngườ

ị ườ ệ ứ ượ ể ừ Th tr ng ngân hàng Vi t Nam chính th c đ c hình thành k t khi Nhà

ể ấ ố ươ ướ n c chuy n sang mô hình ngân hàng hai c p. Kh i ngân hàng th ạ ng m i – các

ủ ể ị ườ ượ ch th kinh doanh trên th tr ng đ ố c chia thành [3], [69], [70], [71]: i) Kh i

ươ ướ ướ ớ ngân hàng th ạ ng m i Nhà n c, tr c đây có 5 ngân hàng v i 1496 chi nhánh và

ị ự ự ệ ệ ạ ơ ộ ị ở s giao d ch, 9 đ n v s nghi p, 20 công ty tr c thu c, 10 văn phòng đ i di n và

ượ ả ướ ạ ổ ệ 6 công ty liên doanh đ c phân b trong ph m vi c n ỉ c và hi n ch còn Ngân

ệ ậ ổ ứ ụ ể hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn theo Lu t các t ch c tín d ng năm

ươ ạ ổ ầ ố 2010; ii) Kh i ngân hàng th ế ng m i c ph n, tính đ n ngày 31/12/2009 c n ả ướ c

3, s giao d ch

ệ ố ượ

ươ

ấ ủ

ạ ổ

ự ợ

ả

ầ

ố

ng m i c ph n đã gi m xu ng do có s h p nh t c a 05 ngân hàng vào

ng ngân hàng th ố

ố

3 Hi n s l cu i năm 2011 và cu i tháng 5/2012.

ươ ạ ổ ả ầ ớ ở ị có 37 ngân hàng th ng m i c ph n v i kho ng 650 chi nhánh

133

ỹ ế ư ể ể ị ệ ị ch a k các phòng giao d ch, đi m giao d ch, qu ti ự t ki m và 20 công ty tr c

ố ộ ệ thu c; iii) Kh i ngân hàng liên doanh hi n có 5 ngân hàng; iv) 45 Chi nhánh ngân

ướ ạ ệ ố ướ hàng n c ngoài t i Vi t Nam; v) 5 ngân hàng 100% v n n ư ậ c ngoài. Nh v y,

ệ ươ ề ố ượ ể ố ệ ố h th ng ngân hàng Vi t Nam t ng đ i phát tri n v s l ớ ủ ng, v i đ các

ế ự ủ ầ thành ph n kinh t tham gia. Theo đánh giá c a các chuyên gia, lĩnh v c ngân

ở ệ ỉ ữ ệ ắ ạ hàng Vi t Nam hi n đang c nh tranh gay g t không ch gi a ngân hàng th ươ ng

ạ ướ ớ ươ ạ ướ ữ m i trong n c v i ngân hàng th ng m i n ố c ngoài mà còn gi a các kh i

ừ ằ ớ ướ ị ườ ủ ẳ ị ị ngân hàng v i nhau nh m t ng b c kh ng đ nh v trí c a mình trên th tr ng.

ố ủ ệ ạ ề ị ầ ố ướ V th ph n, tuy t đ i đa s các ngân hàng có v n c a nhà n ế c chi m đa

ớ ở ữ ệ ự ế ươ ố s là nh ng ngân hàng l n Vi t Nam, song trên th c t t ng quan này đang

ổ ươ ạ ổ ố ắ ầ ươ ố thay đ i do kh i ngân hàng th ng m i c ph n đang c g ng v ẳ n mình kh ng

ị ườ ứ ể ạ ị ị ố ớ ị đ nh v trí. Đ xác đ nh s c m nh trên th tr ng đ i v i các ngân hàng, Báo cáo

ự ủ ụ ả ạ ộ ươ đánh giá 10 lĩnh v c c a C c Qu n lý C nh tranh B Công th ư ng năm 2010 đ a

ả ạ ố ồ ướ ra các tiêu chí: i) Ngu n v n ngân hàng; ii) Quy mô tài s n; iii) M ng l ạ i ho t

ế ố ư ệ Ở ứ ộ ộ đ ng và iv) Các y u t khác nh công ngh thông tin. m c đ khái quát, b ướ c

ạ ộ ể ạ ầ đ u có th đánh giá tình hình c nh tranh trong ho t đ ng ngân hàng ở ướ n c ta

ắ ơ ề ạ ạ ấ ạ ộ ngày càng gay g t h n, song v n đ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ề ớ ả ề ự ễ ự ễ ấ ẫ ễ ậ ngân hàng v n là v n đ m i c v lý lu n và th c ti n. Nhìn vào th c ti n di n

ị ườ ế ệ ị ườ ấ ờ bi n th tr ng ngân hàng Vi t Nam th i gian qua cho th y, th tr ng ngân hàng

ệ ữ ướ ể ươ ớ ị ố ướ Vi t Nam đã có nh ng b c phát tri n t ợ ng đ i, phù h p v i đ nh h ủ ng c a

ướ ộ ạ ứ ể ạ Nhà n c trong các giai đo n phát tri n khác nhau. M c đ c nh tranh trên th ị

ườ ắ ơ ự ủ ệ ề ấ tr ng ngày càng gay g t h n, nh t là trong đi u ki n có s tham gia c a các nhà

ị ườ ụ ứ ệ ị ầ ư ướ đ u t n c ngoài trong vi c cung ng d ch v ngân hàng trên th tr ng.

ướ ổ ứ ệ ự ụ ậ Tr ậ c khi Lu t các t ch c tín d ng năm 2010 có hi u l c, pháp lu t không

ề ề ạ ạ ị ỉ ị có quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh mà ch có quy đ nh v hành vi

ấ ợ ứ ự ệ ệ ậ ạ c nh tranh b t h p pháp. Tuy v y, trong quá trình th c hi n ch c năng, nhi m v ụ

ướ ể ướ ả ủ c a mình, Ngân hàng Nhà n ề c đã ban hành nhi u văn b n đ h ạ ẫ ng d n ho t

ổ ứ ạ ộ ụ ề ạ ỉ ủ ộ đ ng c a các t ủ ch c tín d ng, trong đó có đi u ch nh ho t đ ng c nh tranh c a

134

ổ ị ố ứ ụ ư ề ỉ các t ch c tín d ng nh Ch th s 13/2000/NHNN14 ngày 19/12/2000 v tăng

ấ ượ ạ ộ ụ ủ ổ ứ ụ ườ c ng ch t l ng và an toàn tín d ng trong ho t đ ng c a các t ch c tín d ng,

ư ố ủ ộ ướ ẫ Thông t s 49/2004/TTBTC ngày 3/6/2004 c a B Tài chính h ng d n các ch ỉ

ạ ộ ủ ế ả ổ ứ ướ tiêu đánh giá k t qu ho t đ ng tài chính c a các t ụ ch c tín d ng nhà n c và

ế ị ủ ướ Quy t đ nh 400/2004/QĐNHNN ngày 16/4/2004 c a Ngân hàng Nhà n c Vi ệ t

ạ ị ươ ầ ủ ạ ổ ề ế Nam ban hành quy đ nh v x p lo i các ngân hàng th ng m i c ph n c a Nhà

ướ n c và nhân dân.

ế ượ ể ế Tuy nhiên, trong chi n l c phát tri n ngành ngân hàng đ n năm 2010 và

ướ ủ ế ẳ ị ươ ị đ nh h ng đ n năm 2020 Chính ph kh ng đ nh các ngân hàng th ng m i ạ nhà

ữ ị ườ ệ ị ườ ướ n c gi ủ ạ vai trò ch đ o trên th tr ng ngân hàng Vi t Nam ; th tr ng ngân

ở ệ ạ ộ ố ả ủ ủ hàng Vi ổ t Nam ho t đ ng trong b i c nh chính sách c a Chính ph không n

ườ ấ ả ổ ị đ nh, th ng xuyên thay đ i và không nh t quán; trong quá trình qu n lý th ị

ườ ướ ườ ệ ệ tr ng ngân hàng, Nhà n c th ng xuyên có các bi n pháp can thi p hành chính

ị ườ ạ ộ ị ườ ự ủ ễ vào th tr ng. Th c ti n này đã làm cho ho t đ ng c a th tr ng không tuân

ậ ủ ị ườ ẽ ở ể ươ theo quy lu t c a th tr ng. Đây là k h đ cho các ngân hàng th ng m i l ạ ợ i

ể ạ ạ ụ d ng chính sách đ có các hành vi c nh tranh không lành m nh.

ệ ệ ơ ấ ạ ề ự ế ệ ề Trong đi u ki n Vi t Nam đang ti n hành th c hi n tái c c u l i n n kinh

ệ ố ơ ấ ượ ụ ọ ệ ế t , trong đó tái c c u h th ng ngân hàng đ ự c coi là nhi m v tr ng tâm. Th c

ị ườ ễ ệ ấ ờ ơ ấ ti n tái c c u th tr ng ngân hàng Vi t Nam th i gian qua cho th y, Chính ph ủ

ỗ ự ữ ỏ ộ ệ ố ế đã có nh ng n l c và t ự rõ quy t tâm xây d ng m t h th ng các ngân hàng

ươ ề ề ớ ộ th ng m i ạ ạ l n v quy mô, an toàn, lành m nh v tài chính. Đ ng thái này s ẽ

ữ ẹ ướ ị ườ ể ệ ớ ứ h a h n nh ng b c phát tri n m i trong quá trình ki n toàn th tr ng ngân

ệ ệ ậ ạ ậ hàng Vi t Nam. ạ ố Do v y, hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ệ ấ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi ự t Nam th c ch t là

ụ ự ườ ằ ạ ậ t o l p công c nh m xây d ng môi tr ng kinh doanh ngân hàng an toàn, minh

ề ệ ậ ạ ố ị ạ ơ ấ ạ b ch, lành m nh trong đi u ki n sau c c u. Các quy đ nh pháp lu t ch ng c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ạ ỏ ụ ệ ể ệ ạ ẽ ở s tr thành công c pháp lý cho vi c lo i b các bi u hi n c nh tranh không

135

ạ ậ ơ ở ạ ộ ệ ầ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, t o l p c s pháp lý cho vi c yêu c u tòa

ề ệ ợ ạ ở ợ ị ả án nhân dân b o v quy n và l ạ i ích h p pháp b xâm b i b i các hành vi c nh

ạ ạ ạ ị ử tranh không lành m nh. Và khi các hành vi c nh tranh không lành m nh b x lý

ệ ạ ậ ủ ẽ ề ậ ọ ị ầ theo quy đ nh c a pháp lu t, s góp ph n quan tr ng vào vi c t o l p ni m tin

ượ ệ ố ủ c a công chúng vào h th ng ngân hàng, thu hút đ c các nhà đ u t ầ ư ầ ư ố v n đ u t

ự vào lĩnh v c ngân hàng.

ạ ậ ơ ở ệ ử ụ ẩ ậ 4.1.2. T o l p c s pháp lý cho vi c s ự d ng t p quán, chu n m c

ườ ề ạ ứ ố ệ ị thông th ạ ng v đ o đ c kinh doanh trong vi c xác đ nh và ch ng c nh

ủ ạ ạ ộ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ th ạ ng m i

ề ạ ư ứ ệ ậ ị Pháp lu t hi n hành ch a có quy đ nh v đ o đ c trong kinh doanh mà ch ỉ

ộ ậ ề ạ ự ứ ứ ạ ộ ị có quy đ nh v đ o đ c xã h i trong B lu t dân s 2005. Theo đó, đ o đ c xã

ữ ử ữ ẩ ườ ớ ườ ờ ố ự ứ ộ h i là nh ng chu n m c ng x chung gi a ng i v i ng i trong đ i s ng xã

ượ ộ ừ ề ả ậ ậ ồ ọ ộ h i, đ ổ ứ c c ng đ ng th a nh n và tôn tr ng. Kho n 4 Đi u 3 Lu t các T ch c

ụ ị ạ ộ ứ ổ T ch c, cá nhân tham gia ho t đ ng ngân hàng tín d ng năm 2010 quy đ nh: “

ượ ụ ề ậ ậ ỏ ươ ạ ậ đ c quy n th a thu n áp d ng t p quán th ồ ng m i, bao g m: a) T p quán

ươ ố ế ạ ươ ố ế ạ ậ th ng m i qu c t do Phòng th ng m i qu c t ban hành; b) T p quán

ươ ậ ủ ạ ớ th ng m i khác không trái v i pháp lu t c a Vi t ệ Nam”.

ủ ệ ấ ậ ậ ị ệ Nhìn vào quy đ nh c a pháp lu t hi n hành cho th y, pháp lu t Vi t Nam đã

ừ ụ ư ữ ệ ậ ậ ậ th a nh n vi c áp d ng t p quán trong kinh doanh ngân hàng, nh ng nh ng t p

ươ ố ế ạ ậ ươ quán do Phòng th ng m i qu c t ữ ban hành và nh ng t p quán th ạ ng m i

ậ ệ ượ ư ế ụ ể ể ậ ớ không trái v i pháp lu t Vi t Nam đ c hi u và v n d ng nh th nào đ áp

ả ụ ệ ạ ế ạ ở ệ ụ d ng và gi i quy t các v vi c c nh tranh không lành m nh Vi ấ t Nam là r t

ở ẽ ị ạ ậ ả ươ ạ khó khăn. B i l , theo quy đ nh t ề i Kho n 4 Đi u 3 Lu t Th ng m i năm 2005

ậ ươ ạ ượ ậ ộ ừ thì t p quán th ng m i là thói quen đ ạ ộ c th a nh n r ng rãi trong ho t đ ng

ươ ự ề ặ ạ ộ ộ ươ ạ ộ th ng m i trên m t vùng, mi n ho c m t lĩnh v c th ng m i, có n i dung rõ

ượ ụ ủ ừ ể ề ậ ị ràng đ c các bên th a nh n đ xác đ nh quy n và nghĩa v c a các bên trong

136

ạ ộ ươ ụ ạ ượ ậ ươ ạ ho t đ ng th ể ng m i. Đ áp d ng đ c t p quán th ng m i trong kinh doanh

ệ ề ả ỏ ph i th a mãn đi u ki n:

ậ ị Không có quy đ nh pháp lu t;

ậ ả Các bên không có tho thu n;

ượ ế ậ ữ Không có thói quen đã đ c thi t l p gi a các bên;

ượ ữ ậ ớ ị ươ Không đ ắ c trái v i nh ng nguyên t c quy đ nh trong Lu t Th ạ ng m i

ự ộ ậ và trong B lu t Dân s .

ể ượ ứ ề ậ ạ Đ có đ c đ o đ c kinh doanh, t p quán kinh doanh, n n kinh t ế ị th

ườ ủ ủ ể ể ả ầ ố ớ ờ tr ng c a các qu c gia c n ph i có th i gian phát tri n đ dài m i có th tích

ượ ử ẹ ữ ữ ệ ậ lũy đ ủ c kinh nghi m, nh ng quy lu t, nh ng hành x đ p trong kinh doanh c a

ệ ượ ứ ắ ạ doanh nghi p. Theo Ngô Thái Ph ng, quy t c đ o đ c kinh doanh ngân hàng

ị ạ ứ ơ ả ề ậ ế ồ ộ ầ c n bao g m và đ c p đ n sáu n i dung, giá tr đ o đ c c b n sau: i) tính trung

ự ạ ậ ậ ằ th c; ii) tính công b ng; iii) tính tin c y, iv) đúng pháp lu t; iv) tính minh b ch và

ệ ộ vi) trách nhi m xã h i [80, tr.1417].

ự ễ ạ ứ ả ấ ậ Lý lu n và th c ti n cho th y, đ o đ c kinh doanh ngân hàng ph n ánh trình

ị ườ ể ể ộ đ phát tri n th tr ệ ạ ng ngân hàng qua các giai đo n phát tri n khác nhau; vi c

ự ủ ứ ạ ươ ụ ạ th c hành đ o đ c kinh doanh ngân hàng c a ngân hàng th ộ ng m i ph thu c

ứ ủ ạ ườ ề ả ươ vào đ o đ c c a ng ủ i qu n lý, đi u hành c a chính ngân hàng th ạ ng m i đó;

ễ ị ủ ợ ộ ậ ạ ứ đ o đ c kinh doanh ngân hàng d b tha hóa do tác đ ng c a l i nhu n, lòng tham

ự ợ ữ ự ớ ơ ố ủ và s chi ph i c a các nhóm l i ích h n so v i nh ng lĩnh v c kinh doanh khác

ư ị ự ư ậ ẽ ủ ệ ạ ố ộ ộ cũng nh ch u s chi ph i m nh m c a Hi p h i Ngân hàng và d lu n xã h i.

ự ạ ứ ệ ẩ ọ Vi c hình thành chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng có vai trò quan tr ng

ạ ộ ở ẽ ệ ạ ạ ố cho vi c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. B i l :

ề ả ứ ứ ạ ấ ạ V b n ch t, đ o đ c kinh doanh nói chung, đ o đ c kinh doanh ngân

ủ ươ ủ ạ ẩ ộ hàng c a các ngân hàng th ng m i nói riêng là cái thúc đ y hành đ ng c a các

ươ ạ ướ ớ ộ ề ệ ồ ộ ngân hàng th ng m i h ng t i c ng đ ng xã h i. Trong đi u ki n các ngân

ươ ệ ố ắ ậ hàng th ạ ng m i Vi ệ t Nam đang c g ng “kinh doanh theo pháp lu t” thì vi c

ự ạ ứ ẽ ầ ẩ hình thành chu n m c đ o đ c kinh doanh ngân hàng s góp ph n hình thành h ệ

137

ố ươ ạ ộ ứ ạ ắ ạ th ng các ngân hàng th ng m i kinh doanh có đ o đ c, g n ho t đ ng kinh

ệ ộ ớ doanh ngân hàng v i trách nhi m xã h i.

ầ Góp ph n hình thành văn hóa kinh doanh ngân hàng. Văn hóa kinh doanh

ả ự ả ả ệ ầ không ph i t ầ nhiên mà có, nó c n ph i tr i qua quá trình rèn luy n lâu dài và c n

ả ự ề ả ự ề ố ố ự ph i d a trên n n t ng văn hóa kinh doanh d a vào truy n th ng qu c gia. Th c

ề ả ấ ủ ệ ạ ằ ạ ậ ố ứ ch t c a vi c xác l p n n t ng đ o đ c kinh doanh nh m ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i chính

ự ủ ạ ộ ế ị ị là quá trình tìm ki m và xác đ nh giá tr đích th c c a ho t đ ng kinh doanh ngân

ừ ụ ể ậ ừ ư hàng, ngăn ng a các ki u làm ăn ch p gi ả t nh đã t ng x y ra trên th tr ị ườ ng

ệ ngân hàng Vi t Nam.

ự ự ầ ộ ề Góp ph n xây d ng đ i ngũ doanh nhân th c hành kinh doanh trên n n

ạ ứ ự ễ ữ ự ệ ắ ấ ạ ứ ả t ng đ o đ c kinh doanh v ng ch c. Th c ti n cho th y, vi c th c hành đ o đ c

ượ ể ệ ủ ườ ả ị kinh doanh đ c th hi n thông qua hành vi kinh doanh c a ng ề i qu n tr , đi u

ơ ở ư ừ ộ ọ ệ hành cũng nh t ng cán b , nhân viên ngân hàng, là c s quan tr ng cho vi c

ố ớ ấ ủ ư ậ ự ủ ậ ả ệ xác l p hình nh c a ngân hàng đ i v i khách hàng. Nh v y, th c ch t c a vi c

ạ ứ ạ ằ ạ ố ạ ử ụ s d ng đ o đ c kinh doanh nh m ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ộ ộ đ ng ngân hàng ủ c a các ngân hàng th ng m i chính là hình thành đ i ngũ cán

ệ ả ộ ớ b , nhân viên kinh doanh ngân hàng có trách nhi m v i ngân hàng, b n thân

ừ ự ệ ầ ọ ươ và khách hàng và t đó góp ph n quan tr ng vào vi c xây d ng th ệ ng hi u

ngân hàng trong kinh doanh.

ề ợ ợ ươ ạ ả ệ 4.1.3. B o v quy n l ủ i ích h p pháp c a ngân hàng th ng m i, khách

ướ ạ ộ ạ ạ hàng tr c hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ể ả ề ợ ợ ươ ạ ệ Đ b o v quy n l ủ i ích h p pháp c a ngân hàng th ng m i – ch th ủ ể

ị ườ ủ ổ ứ ụ ư kinh doanh trên th tr ng cũng nh khách hàng c a t ậ ch c tín d ng, pháp lu t

ụ ủ ổ ề ị ụ ứ kinh doanh ngân hàng quy đ nh nhi u nghĩa v c a t ch c tín d ng trong kinh

ư ổ ả ổ ứ ượ ứ doanh nh T ch c không ph i là t ụ ch c tín d ng không đ ử ụ c phép s d ng

ừ ữ ổ ặ ứ ụ ụ c m t ậ ho c thu t ng “t ch c tín d ng”, “ngân hàng”, “công ty tài chính”,

ụ ặ ừ ữ ậ “công ty cho thuê tài chính” ho c các c m t , thu t ng khác trong tên c a t ủ ổ

138

ứ ứ ứ ủ ụ ầ ặ ặ ch c, ch c danh ho c trong các ph n ph thêm c a tên, ch c danh ho c trong

ấ ờ ệ ử ụ ụ ủ ế ặ ả ị ừ gi y t giao d ch ho c qu ng cáo c a mình n u vi c s d ng c m t ậ , thu t ng ữ

ề ệ ổ ứ ủ ể ẫ ầ đó có th gây nh m l n cho khách hàng v vi c t ch c c a mình là m t t ộ ổ ứ ch c

ề ợ ụ ệ ả ệ tín d ng; trách nhi m b o v quy n l ả ấ i khách hàng, cung c p thông tin và b o

ụ ề ề ấ ấ ậ ậ ỏ m t thông tin khách hàng; quy n th a thu n v lãi su t, phí c p tín d ng trong

ạ ộ ủ ổ ứ ụ ủ ị ho t đ ng ngân hàng c a t ch c tín d ng và khách hàng theo quy đ nh c a pháp

ạ ậ ơ ở ậ ị ổ ứ lu t… Các quy đ nh này đã t o l p c s pháp lý cho t ụ ch c tín d ng và khách

ề ợ ệ ả ủ ệ ợ hàng b o v quy n l i ích h p pháp c a mình trong các quan h kinh doanh.

ể ả ề ợ ủ ướ ệ Đ b o v quy n l ủ i c a mình và c a khách hàng tr ạ c các hành vi c nh

ạ ươ ạ tranh không lành m nh trong kinh doanh, các ngân hàng th ng m i có th t ể ự ả b o

ầ ặ ơ ướ ề ệ ả ẩ ệ v mình ho c yêu c u c quan nhà n c có th m quy n b o v quy n l ề ợ ủ i c a

ạ ạ ạ mình. Tuy nhiên, c nh tranh không lành m nh nói chung, c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ề ả ng m i nói riêng v b n

ữ ư ự ạ ấ ạ ể ch t là nh ng hành vi c nh tranh không trung th c, không lành m nh, nh ng hi u

ư ế ự ẹ ầ ạ ả ự nh th nào là không trung th c, không lành m nh, không đ p thì c n ph i d a

ự ạ ụ ể ề ả ệ ố ứ ẩ trên n n t ng pháp lý c th rõ ràng và h th ng chu n m c đ o đ c kinh doanh

ậ ộ ừ ệ ạ ậ ậ ố ượ đ c th a nh n r ng rãi. Do v y, hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i là b ướ c

ở ầ ự ự ề ệ ẩ ọ kh i đ u quan tr ng cho vi c xây d ng chu n m c pháp lý v kinh doanh ngân

ạ ạ ị ạ ữ hàng lành m nh, nghĩa là quy đ nh nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ạ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ơ ở ng m i làm c s cho vi c x ệ ử

ồ ườ ệ ạ ạ ầ lý và yêu c u đòi b i th ng thi ạ t h i do hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ạ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i gây ra.

ệ ụ ể ự ứ ậ ị ọ 4.1.4. Xây d ng lu n c khoa h c cho vi c c th hóa quy đ nh t ạ i

ổ ứ ụ ề ề ả ậ ạ ị Kho n 3 Đi u 9 Lu t các T ch c tín d ng v quy đ nh hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ể ệ ả ạ ạ ố ạ Đ ch ng c nh tranh không lành m nh hi u qu , các hành vi c nh tranh

ả ượ ầ ộ ị ạ không lành m nh c n ph i đ ụ ể c xác đ nh m t cách c th , rõ ràng, chính xác. Đ ể

139

ư ữ ạ ạ ạ ượ đ t đ c nh ng tiêu chí nh trên, các hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ạ ầ ả ượ ượ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i c n ph i đ c l ng hóa

ả ệ ể ạ ạ thông qua các mô t ủ các bi u hi n không lành m nh trong hành vi c nh tranh c a

ổ ứ ư ậ ụ ệ ạ ậ ố các t ch c tín d ng. Nh v y, hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ t ngổ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i chính là

ữ ệ ể ạ ạ ằ ị ự ế k t th c ti n ễ nh m xác đ nh nh ng bi u hi n c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ệ ạ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ơ ở ng m i làm c s cho vi c quy

ủ ệ ể ạ ạ ạ ậ ạ ph m hóa/lu t hóa các bi u hi n c a c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ấ ủ ự ậ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. Th c ch t c a quá trình lu t hóa

ủ ạ ạ ộ ệ ể ạ ủ các bi u hi n c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ ừ ự ễ các ngân hàng th ng m i chính là khái quát hóa t ạ th c ti n các hành vi c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ự ể ậ ẩ ạ ị thành các quy ph m pháp lu t, các tiêu chí, các chu n m c pháp lý đ xác đ nh

ạ ộ ữ ạ ể ạ nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Các bi u

ủ ạ ạ ộ ủ ệ ạ hi n c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ạ ầ ể ả ượ ự ễ hàng th ng m i c n mang tính đi n hình, ph n ánh đ ể c th c ti n phát tri n

ị ườ ươ ủ c a th tr ng ngân hàng ở ệ ạ hi n t i và trong t ng lai.

ậ ề ự ố ể ạ ầ 4.2. Quan đi m, yêu c u xây d ng pháp lu t v ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ậ ề ố ự ể ạ 4.2.1. Quan đi m xây d ng pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ủ ể ể ế ả ướ ự ề ứ ấ th ch hóa quan đi m c a Đ ng và Nhà n c v xây d ng th ị Th nh t,

ườ ạ tr ng ngân hàng an toàn, lành m nh

ị ườ ệ ể ề ả ạ Th tr ng ngân hàng Vi ớ t Nam đã tr i qua nhi u giai đo n phát tri n v i

ự ễ ấ ị ị ườ ữ ể ế ầ ộ nh ng bi n đ ng thăng tr m nh t đ nh. Th c ti n phát tri n th tr ng ngân hàng

ệ ủ ả ấ ướ ầ ọ Vi ể t Nam cho th y, quan đi m c a Đ ng và Nhà n c góp ph n quan tr ng vào

ể ế ự ệ ệ ạ ộ vi c xây d ng và hoàn thi n th ch kinh t ế ị ườ th tr ng cho ho t đ ng kinh doanh

ể ủ ị ườ ễ ệ ự ngân hàng di n ra. S phát tri n c a th tr ng ngân hàng Vi ờ t Nam th i gian qua

140

ư ở ự ế ố Ở ệ Vi t Nam cũng nh ủ Đông Nam Á và Hàn Qu c, s y u kém c a cho th y, “ấ

ế ủ ả ự ề ậ ậ ỷ ệ ố h th ng ngân hàng là h u qu tr c ti p c a nhi u th p k ngân hàng cho vay

ủ ả ủ ấ ố ỉ ị theo ch đ nh c a Chính ph . B n thân ngân hàng (qu c doanh) có r t ít quy n t ề ự

ủ ữ ủ ệ ầ ả ọ ch , và ph i làm nh ng vi c mà Chính ph yêu c u h làm ” [54, tr.207208] thì

ệ ệ ủ ể ả ướ ị ườ ự ề vi c quán tri t quan đi m c a Đ ng và Nhà n c v xây d ng th tr ng ngân

ạ ố ế ị ự ế ệ ả ả hàng an toàn, lành m nh là nhân t ể quy t đ nh đ n vi c b o đ m s phát tri n

ủ ệ ố ệ ề ữ b n v ng c a h th ng ngân hàng Vi t Nam.

ủ ể ả ộ ướ ị ườ ự ề N i dung quan đi m c a Đ ng và Nhà n c v xây d ng th tr ng ngân

ạ ượ ể ệ ủ ể ố ầ C ng c , phát tri n h ệ hàng an toàn, lành m nh đ c th hi n trên tinh th n “

ố ổ ứ ề ở ữ ụ ạ ạ ợ th ng các t ớ ch c tín d ng đa d ng v s h u, quy mô và lo i hình phù h p v i

ể ủ ề ể ộ ạ ặ đ c đi m và trình đ phát tri n c a n n kinh t ế ệ Vi ệ t Nam trong giai đo n hi n

ổ ứ ạ ộ ụ ớ ồ ệ ố nay. H th ng các t ch c tín d ng bao g m các ngân hàng l n, ho t đ ng lành

ụ ộ ạ ả ạ ệ ố m nh đóng vai trò làm tr c t trong h th ng, có kh năng c nh tranh trong khu

ỏ ổ ứ ụ ừ ữ ồ ờ ự v c, đ ng th i có nh ng ngân hàng v a và nh , t ch c tín d ng phi ngân hàng

ứ ằ ố ơ ọ ầ ụ ủ ầ ớ ị nh m đáp ng t t h n nhu c u d ch v ngân hàng c a m i t ng l p trong xã

ụ ể h iộ ”. C th là:

ố ớ ươ ướ ầ ế ụ M t làộ , đ i v i các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c c n ti p t c nâng cao

ị ươ ướ ả ả ố ủ vai trò, v trí chi ph i c a các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c; b o đ m các ngân

ươ ướ ậ ự ự ượ ủ ự hàng th ạ ng m i nhà n c th t s là l c l ủ ạ ủ ệ ố ng ch l c, ch đ o c a h th ng

ổ ứ ụ ệ ả ớ các t ự ạ ộ ch c tín d ng, có quy mô l n, ho t đ ng an toàn, hi u qu và có năng l c

ế ả ả ạ ị ướ ố ế qu n tr tiên ti n, kh năng c nh tranh trong n c và qu c t ơ ả . Chúng ta đã c b n

ệ ổ ươ ướ ệ ỉ ầ hoàn thành vi c c ph n hóa các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c, hi n ch còn

ệ ể ệ ự ệ Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Vi ư t Nam là ch a th c hi n c ổ

ủ ể ầ ầ ẳ ờ ợ ị ẽ ổ ph n hóa và Chính ph kh ng đ nh s c ph n hóa vào th i đi m thích h p. V ề

ể ươ ướ ầ ổ ơ ả c b n có th đánh giá, các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c sau c ph n hóa

ạ ộ ủ ụ ệ ả ọ ướ ẫ ho t đ ng có hi u qu , là công c quan tr ng c a nhà n ắ ệ c trong vi c d n d t

ị ườ ị ườ ệ ề ấ ế ộ th tr ng, nh t là trong đi u ki n th tr ng có bi n đ ng. Tuy nhiên, các ngân

ươ ướ ặ ướ ữ ổ ầ ố hàng th ạ ng m i nhà n c ho c nhà n ắ c n m gi c ph n chi ph i đang có

141

ơ ở ươ ư ề ệ ượ ể nguy c tr thành ph ng ti n cung ti n vào l u thông mà không đ c ki m soát

ệ ư ộ ủ ự ữ ẽ ề ấ ả ặ ướ ch t ch , các đi u ki n u đãi mà th c ch t là nh ng b o h c a nhà n ố c đ i

ươ ư ể ệ ẽ ạ ặ ớ v i các ngân hàng th ng m i này ch a có bi n pháp ki m soát ch t ch . Đây có

ị ườ ể ạ ộ ậ ẽ ở th là k h cho th tr ng ho t đ ng không đúng quy lu t.

ố ớ ươ ạ ổ ẽ ế ầ Hai là, đ i v i các các ngân hàng th ấ ng m i c ph n s ti n hành ch n

ế ạ ể ả ạ ộ ệ ạ ả ả ỉ ắ ch nh, s p x p l i đ b o đ m ho t đ ng an toàn, lành m nh, hi u qu , đúng

ậ ươ ướ ữ ớ pháp lu t và cùng v i các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c gi ệ ố cho h th ng các

ứ ữ ụ ể ắ ổ ị ổ ụ ứ ổ t ch c tín d ng n đ nh và phát tri n v ng ch c. Các t ả ch c tín d ng ph i

ạ ộ ạ ạ ồ ờ ộ ạ c nh tranh lành m nh và ho t đ ng m t cách công khai, minh b ch, đ ng th i

ự ề ạ ộ ứ ủ ả ẩ ầ ị đáp ng đ y đ các chu n m c v qu n tr và an toàn ho t đ ng ngân hàng theo

ủ ệ ề ạ ậ ị ổ ứ ụ ạ quy đ nh c a pháp lu t. T o đi u ki n cho các t ch c tín d ng lành m nh phát

ế ử ể ổ ứ ụ ế ể tri n và kiên quy t x lý các t ố ch c tín d ng y u kém. Ki m soát quy mô, t c

ưở ủ ổ ứ ạ ộ đ tăng tr ạ ộ ng và ph m vi ho t đ ng kinh doanh c a t ợ ụ ch c tín d ng phù h p

ố ớ ư ậ ự ề ệ ị ả ớ v i đi u ki n tài chính và năng l c qu n tr . Nh v y, đ i v i các ngân hàng

ươ ạ ổ ầ ấ ươ ạ ổ ầ ỏ th ng m i c ph n, nh t là ngân hàng th ạ ộ ng m i c ph n nh , ho t đ ng

ạ ộ ệ ả ặ ặ ướ không hi u qu ho c g p khó khăn trong ho t đ ng Nhà n ế c đang ti n hành

ạ ẫ ộ ố ươ ự ạ ố ớ cu c “đ i ph u” đ i v i kh i ngân hàng th ằ ng m i này nh m xây d ng h ệ

ố ươ ầ ữ ạ ổ ự ạ ả th ng ngân hàng th ị ề ng m i c ph n v ng m nh v năng l c tài chính, qu n tr ,

ả ủ ứ ạ ề ệ ớ ươ đi u hành hi u qu , đ s c c nh tranh v i các ngân hàng th ạ ng m i nhà n ướ c

ươ ầ ư ướ ạ ố và các ngân hàng th ng m i có v n đ u t n c ngoài.

ổ ứ ụ ướ ẽ ạ ề ệ ố ớ Ba là, đ i v i các t ch c tín d ng n c ngoài s t o đi u ki n thu n l ậ ợ i

ạ ộ ạ ệ ạ ẳ ớ ổ ứ ho t đ ng kinh doanh t i Vi t Nam và c nh tranh bình đ ng v i các t ch c tín

ệ ổ ứ ụ ướ ụ d ng Vi ế t Nam. Khuy n khích các t ch c tín d ng n ợ c ngoài h p tác kinh

ẽ ớ ổ ứ ụ ệ ặ ệ ặ doanh ch t ch v i t ch c tín d ng Vi t Nam, đ c bi ữ ệ ử t trong vi c x lý nh ng

ủ ề ổ ứ ụ ệ ườ ợ ấ v n đ khó khăn c a các t ch c tín d ng Vi t Nam. Tăng c ng h p tác, liên

ổ ụ ứ ướ ớ ổ ứ ụ ệ ế k t các t ch c tín d ng n c ngoài v i các t ch c tín d ng Vi t Nam trong

ể ả ệ ệ ả ạ ẩ ổ ớ ị phát tri n s n ph m, đ i m i qu n tr và hi n đ i hóa công ngh ngân hàng.

142

ứ ạ ắ ụ ệ ề ệ ể ớ ị ể phát tri n các d ch v ngân hàng hi n đ i g n li n v i vi c ki m Th hai,

ủ ể ệ ạ ạ soát các bi u hi n không lành m nh trong c nh tranh c a các ngân hàng th ươ ng

ứ ụ ệ ạ ị ớ m i trong vi c cung ng d ch v ngân hàng m i

ụ ứ ư ể ị ố ơ ầ ớ Các d ch v ngân hàng m i có u đi m là đáp ng t ủ t h n nhu c u c a

ượ ụ ẩ ả ọ ị khách hàng và hàm l ớ ng khoa h c trong các s n ph m d ch v ngân hàng m i

ể ề ạ ầ ơ ạ cũng nhi u h n. Song yêu c u ki m soát các hành vi c nh tranh không lành m nh

ớ ầ ả ượ ứ ệ ị ế ồ ụ trong vi c cung ng d ch v ngân hàng m i c n ph i đ ờ c ti n hành đ ng th i

ụ ệ ệ ẩ ớ ị ị ể ớ v i vi c th m đ nh, giám sát vi c kinh doanh các d ch v ngân hàng m i. Bi u

ơ ả ứ ữ ủ ệ ệ ớ ị ệ ụ hi n c b n c a vi c cung ng d ch v ngân hàng m i là “nói quá” nh ng ti n

ụ ứ ấ ặ ị ích mà d ch v ngân hàng do ngân hàng mình cung ng, nói x u ho c gièm pha

ủ ạ ặ ợ ụ ụ ấ ố ị d ch v ngân hàng do đ i th c nh tranh cung c p ho c l ữ i d ng nh ng k h ẽ ở

ậ ề ị ệ ể ụ ạ ắ ớ ủ ố ủ c a công ngh đ đánh c p/xâm ph m bí m t v d ch v ngân hàng m i c a đ i

ủ ạ th c nh tranh…

ườ ướ ố ớ ủ ng vai trò giám sát c a Ngân hàng Nhà n c đ i v i hành Th baứ , tăng c

ạ ộ ủ ạ ạ vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ơ ế ả ữ ờ ả ố ợ ệ ả ạ ồ ơ th ng m i, đ ng th i b o đ m c ch ph i h p hi u qu gi a C quan Thanh

ạ ả ớ ơ ả tra, Giám sát ngân hàng v i C quan qu n lý c nh tranh trong gi ế ụ ệ i quy t v vi c

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ậ ạ ướ ệ ị th ng m i. Lu t Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam năm 2010 đã có quy đ nh v ề

ố ượ ụ ề ẩ ồ ộ giám sát ngân hàng bao g m m c đích, th m quy n, đ i t ng, n i dung giám sát

ướ ư ố ngân hàng. Ngân hàng Nhà n c đã ban hành Thông t s 10/2012/TTNHNN

ướ ệ ề ử ị ủ ngày 16/04/2012 c a Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam quy đ nh v x lý sau thanh

ố ớ ổ ứ ụ ướ ạ tra, giám sát đ i v i t ch c tín d ng, chi nhánh ngân hàng n c ngoài t i Vi ệ t

ệ ự ả ệ ể ả ệ ạ ả ố Nam. Tuy nhiên, đ b o đ m hi u l c, hi u qu vi c ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ỏ ng m i đòi h i

ậ ề ạ ộ ạ ạ ố pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ ượ ẩ ơ hàng c a các ngân hàng th ả ng m i ph i làm rõ đ ề ủ c th m quy n c a C quan

ố ớ ự ệ ệ ệ Thanh tra, Giám sát ngân hàng trong vi c th c hi n vi c giám sát đ i v i hành vi

143

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ơ ế ữ ạ ờ ồ ơ th ố ợ ng m i, đ ng th i làm rõ c ch ph i h p gi a C quan Thanh tra, Giám sát

ệ ạ ớ ơ ả ả ngân hàng v i C quan Qu n lý c nh tranh trong vi c gi ế ụ ệ i quy t v vi c liên

ạ ộ ủ ế ạ ạ quan đ n hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ngân hàng th ng m i.

ậ ề ố ầ ủ ự ệ ệ ạ 4.2.2. Yêu c u c a vi c xây d ng và hoàn thi n pháp lu t v ch ng c nh

ạ ộ ủ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ươ ng

m iạ

ả ạ ộ ữ ế ầ ả , gi ả i quy t hài hòa gi a yêu c u b o đ m an toàn ho t đ ng ngân M t làộ

ổ ứ ụ ạ ầ ố ớ ệ ố hàng và h th ng các t ch c tín d ng v i yêu c u ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

̃ ̀ ́ ́ ́ ơ ̉ ̉ Quá trình phat triên kinh tê theo c chê thi tr ̀ ̀ ̉ ̣ ươ ng đa chi ra răng an toan cua

́ ́ ́ ́ ̃ ́ ̃ ươ ấ ạ ́ ơ ̣ ̣ hê thông ngân hàng th ự ng m i co y nghia r t quan trong đôi v i cac linh v c

̃ ́ ́ ư ả ủ ệ ể ả ̣ ạ kinh tê xa hôi khac nên vi c ki m soát r i ro cũng nh b o đ m an toàn ho t

ệ ố ổ ứ ượ ộ đ ng ngân hàng và h th ng các t ụ ch c tín d ng luôn đ ự ư c coi là u tiên l a

ụ ủ ọ ươ ướ ạ ộ ch n trong m c tiêu ho t đ ng c a Ngân hàng Trung ng các n ậ c. Vì v y,

́ ́ ậ ề ủ ̣ ̀ pháp lu t v kinh doanh ngân hàng c a cac quôc gia, trong đó có Viêt Nam đêu

̃ ́ ́ ̃ ́ ụ ể ự ư ư ị ̉ ̣ ̣ ̃ quy đ nh khá c th nh ng chuân m c, nh ng quy đinh giam sat kha chăt che

́ ố ớ ươ ạ ̣ ̣ ̉ th ̀ ươ ng xuyên đ i v i hoat đông cua cac ngân hàng th ̃ ư ng m i. Nh ng thông tin

́ ̀ ̃ ́ ̀ ́ ́ ̀ ́ ư ợ ̣ ̣ ̣ ượ đ c tiêp cân, công bô vê hoat đông ngân hang đêu tinh đên nh ng l i ich chung

́ ̀ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̉ ử ử ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ cua ca hê thông. Viêc thu thâp, x ly, công bô thông tin vê hanh vi va kêt qua x ly

̀ ệ ớ ầ ố ̣ ̣ ả ả ặ canh tranh không lanh manh cũng ph i đ t trong m i quan h v i yêu c u b o

ệ ố ạ ộ ổ ứ ụ ả đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ch c tín d ng.

ạ ộ ứ ự ứ ễ ậ Các nghiên c u lý lu n và th c ti n đã ch ng minh, ho t đ ng ngân hàng

ươ ề ủ ạ ộ ứ ẩ ạ ủ c a các ngân hàng th ng m i là ho t đ ng kinh doanh n ch a nhi u r i ro và

́ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ́ ả ổ ả ọ ị ́ ơ ̣ ̣ găn liên v i hê thông tai chinh tiên tê quôc gia mà tr ng tâm là b o đ m n đ nh

ị ồ ề ể ả ả ưở ế ạ giá tr đ ng ti n, ki m soát l m phát và b o đ m tăng tr ng kinh t ệ . Song, vi c

̀ ươ ạ ưở ế ̉ ̣ ủ kinh doanh tiên tê c a các ngân hàng th ng m i có anh h ặ ủ ọ ng đ n m i m t c a

144

ế ả ố ạ ộ ộ ờ ố đ i s ng kinh t ặ ớ xã h i và ho t đ ng kinh doanh này cũng ph i đ i m t v i

̃ ữ ủ ư ươ ̣ ̉ nh ng r i ro trong kinh doanh. Bên canh nh ng rui ro thông th ̀ ữ ư ng nh nh ng

̀ ́ ủ ể ươ ặ ơ ạ ch th kinh doanh khác, các ngân hàng th ữ ̉ ố ng m i con phai đ i m t v i nh ng

̀ ạ ộ ạ ủ ề ắ ớ ̉ ̣ ạ ộ rui ro đăc thu, g n li n v i ho t đ ng ngân hàng. Các lo i r i ro trong ho t đ ng

ệ ẽ ặ ố ộ ạ ớ ề ngân hàng có m i quan h ch t ch và tác đ ng qua l i v i nhau và đ u có th ể

ệ ố ấ ớ ổ ươ ủ ạ gây t n th t l n cho h th ng ngân hàng th ng m i, nghĩa là các r i ro trong

ả ơ ưở ớ ệ ố kinh doanh ngân hàng có nguy c gây nh h ng t i toàn h th ng ngân hàng. Vì

ự ờ ộ ượ ễ ậ v y, trong m t th i gian dài lĩnh v c ngân hàng đ ụ c mi n áp d ng chính sách

ể ệ ả ế ố ự ổ ủ ữ ấ ạ ị ạ c nh tranh đ vi c gi i quy t t t nh t gi a c nh tranh và s n đ nh c a h ệ

ơ ở ứ ệ ố ế ế ạ th ng ngân hàng [119]. Trên c s nghiên c u vi c thi t k chính sách c nh tranh

ụ ủ ệ ạ ướ ả ấ và vi c áp d ng chính sách c nh tranh c a các n c EU các tác gi ạ nh n m nh

ế ố ớ ụ ự ạ ả ự ầ s c n thi Ủ t ph i áp d ng chính sách c nh tranh đ i v i khu v c tài chính. y

ứ ỹ ưỡ ề ấ ế ề ệ ườ ban Châu Âu đã nghiên c u k l ng v v n đ liên k t mà Vi t Nam th ng s ử

ữ ợ ậ ậ ấ ế ự ợ ự ạ ụ d ng thu t ng h p nh t và t p trung kinh t ụ (cartel), s l m d ng và s tr giúp

ướ ố ớ ộ ồ ự ạ ủ c a nhà n ầ ấ c đ i v i khu v c tài chính và nh n m nh H i đ ng Châu Âu c n

ườ ự ệ ạ ẩ ở tăng c ng trong vi c thúc đ y c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng Châu Âu

[118].

ố ế ự ề ủ ố ộ ỉ ứ Khi nghiên c u các nhân t chi ph i, tác đ ng đ n s đi u ch nh c a pháp

ạ ộ ạ ậ ạ ố ủ lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ ạ ể ấ ắ ổ ố các ngân hàng th ng m i t i các qu c gia chuy n đ i cho th y các quy t c pháp

ưở ộ ậ ớ ủ ạ ộ ả ưở ớ ả lý có nh h ng đ c l p t i r i ro ho t đ ng hay chúng nh h ng t ữ i nh ng

ị ườ ượ ữ ở ơ ở ề ự ơ n i quy n l c th tr ng đ ế c chi m gi ồ b i các ngân hàng. Trên c s ngu n

ướ ấ ạ ữ ệ ở d li u các n c Trung và Đông Âu trong giai đo n 19982005 cho th y ngân

ề ự ị ườ ướ ớ ứ ộ ủ ụ ệ ả hàng và quy n l c th tr ng h ng t i vi c làm gi m m c đ r i ro tín d ng và

ỡ ợ ở ứ ấ ạ ấ ả ạ ơ tình tr ng m t kh năng thanh toán/v n m c th p h n [118]. T i các n ướ c

ạ ề ậ ộ ệ ế ấ Châu Á l i đ c p m t cách ề khá toàn di n các v n đ liên quan đ n chính sách

ư ệ ự ụ ự ạ ạ c nh trong lĩnh v c ngân hàng nh vi c xây d ng và áp d ng chính sách c nh tranh

ự trong lĩnh v c ngân hàng [117].

145

ứ ệ ướ ạ ộ ề ả ả Nghiên c u kinh nghi m các n c v b o đ m an toàn ho t đ ng ngân

ổ ứ ụ ầ ạ ố ớ ệ ố hàng và h th ng các t ch c tín d ng v i yêu c u ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ậ ạ ụ ệ ạ ả ấ m nh trong ho t đ ng ngân hàng cho th y, vi c áp d ng Lu t c nh tranh và b o

ạ ộ ầ ế ữ ấ ả đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng là c n thi ộ t, vì nh ng tác đ ng x u/tiêu c c t ự ừ

ạ ả ả ạ ưở ớ các hành vi c nh tranh không lành m nh luôn có kh năng gây nh h ng t i toàn

ổ ở ộ ề ự ụ ứ ạ ộ ệ ố b h th ng các t ệ ch c tín d ng. Vi c m r ng quy n t do c nh tranh trong

ạ ộ ế ệ ả ả ả ầ ạ ộ ho t đ ng ngân hàng c n ph i tính toán đ n vi c b o đ m an toàn ho t đ ng

ủ ổ ứ ừ ả ụ ạ ngân hàng c a các t ấ ủ ch c tín d ng. T b n ch t c a hành vi c nh tranh không

ự ằ ạ ợ lành m nh là các hành vi không trung th c, không công b ng, không h p pháp,

ứ ệ ạ ậ ợ ị không h p đ o đ c, t p quán kinh doanh nên vi c xác đ nh “tính không lành

ố ớ ủ ạ ạ ươ ạ m nh” đ i v i hành vi c nh tranh c a các ngân hàng th ộ ấ ụ ng m i ph thu c r t

ủ ủ ơ ướ ẩ ậ ớ l n và đánh giá ch quan c a các c quan nhà n ấ ề c có th m quy n. Vì v y, b t

ủ ậ ơ ị ướ ề ẩ ỳ k nh n đ nh, đánh giá c a các c quan nhà n ề c có th m quy n v tính không

ố ớ ủ ạ ươ ề ạ ạ lành m nh đ i v i hành vi c nh tranh c a các ngân hàng th ng m i đi u có kh ả

ả ưở ủ ể ị ườ ủ ế năng làm nh h ng đ n uy tín c a các ch th này trên th tr ng.

ả ủ ạ ạ ậ ạ ộ Trong khi đó, h u qu c a c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ươ ộ ả ạ ưở ớ ơ ngân hàng c a các ngân hàng th ứ ng m i có m c đ nh h ấ ng l n h n r t

ự ữ ề ạ ớ nhi u so v i các lĩnh v c kinh doanh khác nên nh ng hành vi c nh tranh không

ủ ạ ươ ạ ầ ả ượ ệ lành m nh c a các ngân hàng th ng m i c n ph i đ ừ c phát hi n và ngăn ng a

ệ ạ ậ ừ ớ t ạ ừ s m, th m chí các bi n pháp ngăn ng a hành vi c nh tranh không lành m nh

ả ượ ế ướ ả ủ ậ ả ủ c a các ngân hàng ph i đ c ti n hành tr c khi h u qu c a hành vi x y ra. Do

ủ ế ạ ạ ươ đó, n u hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ngân hàng th ả ạ ng m i ph i

ờ ế ươ ạ ch đ n khi ngân hàng th ạ ị ng m i b thi ệ ạ ừ t h i t hành vi c nh tranh không lành

ạ ầ ớ ả ế ẽ ữ ậ m nh “kêu c u” t i tòa án nhân dân gi i quy t thì có l nh ng h u qu x u t ả ấ ừ

ạ ộ ủ ạ ổ ứ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các t ụ ch c tín d ng

ượ ể ầ ươ ề ạ đã v ủ ả t quá t m ki m soát c a b n thân các ngân hàng th ng m i. Đi u đó có

ạ ộ ệ ạ ạ ố ủ nghĩa là, vi c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ ộ ả ả ả ạ các ngân hàng th ụ ng m i luôn ph i b o đ m m c tiêu an toàn ho t đ ng ngân

146

ổ ậ ề ụ ứ ệ ậ ệ ố hàng và h th ng các t ố ch c tín d ng. Vì v y, hoàn thi n pháp lu t v ch ng

ạ ộ ẽ ả ạ ế ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng s gi ấ i quy t các v n

đ :ề

ề ự ả ả ạ ộ ủ ủ ổ ứ B o đ m quy n t ch ho t đ ng c a các t ụ ch c tín d ng. Các ngân

ươ ạ ượ ợ ạ ộ ạ hàng th ng m i đ ớ c h p tác và c nh tranh v i nhau trong ho t đ ng.

ạ ộ ạ ạ ậ ố Pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ị ượ ủ ạ ạ ụ ể ẽ s quy đ nh c th các hành vi đ c coi là c nh tranh không lành m nh c a các

ố ớ ụ ử ệ ồ ờ ổ ứ t ch c tín d ng và các bi n pháp x lý đ i v i các hành vi này, đ ng th i, pháp

ạ ộ ủ ạ ậ ạ ố lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ệ ẽ ệ ầ ạ ị ế ủ hàng th ng m i cũng s quy đ nh các bi n pháp can thi p c n thi t c a Ngân

ướ ử ệ ạ hàng Nhà n ạ c khi phát hi n, x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ạ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ề ề ệ ầ ả ả ả ợ ợ B o đ m quy n yêu c u tòa án b o v quy n và l ủ i ích h p pháp c a

ươ ạ ị ố ạ ớ ủ ạ ừ ệ ngân hàng th ậ ng m i b đ i th c nh tranh xâm h i v i vi c ngăn ng a các h u

ả ấ ừ ạ ộ ạ qu x u t ủ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ các ngân hàng th ng m i.

ạ ộ ạ ậ ạ ố Pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ừ ệ ậ ạ ị ủ c a các ngân hàng th ả ủ ng m i quy đ nh các bi n pháp ngăn ng a h u qu c a

ị ườ ạ ạ ừ ả hành vi c nh tranh không lành m nh phát sinh trên th tr ả ng, v a b o đ m

ề ề ệ ầ ả ợ ợ quy n yêu c u tòa án b o v quy n và l ủ i ích h p pháp c a ngân hàng th ươ ng

ạ ừ ả ạ ị ố ủ ạ ả ả ưở ớ m i b đ i th c nh tranh xâm h i v a b o đ m không nh h ng t ề i ni m tin

ệ ố ừ ể ả ả ủ c a công chúng vào h th ng ngân hàng đ ngăn ng a kh năng x y ra đ v ổ ỡ

mang tính dây chuy n.ề

ự ệ ạ ậ ố Hai là, xây d ng và hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ả ắ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ớ ng m i ph i g n v i

ụ ệ ạ ạ ạ ố ạ ộ vi c đa d ng hóa công c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ủ ươ ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

147

ạ ộ ệ ạ ạ ố Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là nhi m v ụ

ố ợ ữ ự ể ả ổ ỏ ơ ướ mang tính t ng th đòi h i ph i có s ph i h p gi a các c quan nhà n c có

ố ợ ử ữ ề ạ ạ ẩ th m quy n trong x lý hành vi c nh tranh không lành m nh; ph i h p gi a các

ướ ệ ệ ề ẩ ớ ộ ơ c quan nhà n ệ c có th m quy n v i Hi p h i ngân hàng trong vi c phát hi n

ữ ử ệ ể ể ệ ạ ạ ợ nh ng bi u hi n c nh tranh không lành m nh đ có bi n pháp x lý phù h p;

ả ấ ữ ứ ủ ề ậ ạ ậ ạ nâng cao nh n th c v nh ng h u qu x u c a c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ị ườ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ố ớ ng m i đ i v i th tr ng,

ườ ở ẽ ự ệ ạ ạ ng i tiêu dùng. B i l , khi th c hi n hành vi c nh tranh không lành m nh, các

ươ ể ạ ố ủ ề ạ ngân hàng th ng m i không th làm t t vai trò “m ch máu” c a n n kinh t ế ,

ố ề không làm t t vai trò trung gian tài chính cho n n kinh t ế .

ệ ả ề ầ ạ ồ ườ ệ ạ ả Bên c nh đó, vi c b o đ m quy n yêu c u b i th ng thi t h i do hành vi

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ả ượ ạ ầ ự ệ th ng m i cũng c n ph i đ ậ c quan tâm khi xây d ng và hoàn thi n pháp lu t

ạ ộ ở ẽ ả ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng. B i l ả , b o đ m

ề ề ệ ả ầ ợ ủ ợ ị quy n yêu c u tòa án b o v quy n và l i ích h p pháp c a mình khi b hành vi

ể ạ ạ ị ậ ạ c nh tranh không lành m nh xâm h i chính là đ cho các quy đ nh pháp lu t

ạ ộ ủ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ộ ố ố ớ ạ ươ th ứ ng m i đi vào cu c s ng và có s c răn đe đ i v i các ngân hàng th ạ ng m i

khác.

ậ ề ố ự ệ ạ Ba là, xây d ng và hoàn thi n pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ả lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i ph i b oả

ậ ề ấ ủ ạ ố ố ị ả đ m tính th ng nh t c a các quy đ nh pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ớ ng m i v i

ậ ạ ự ậ pháp lu t c nh tranh và các lĩnh v c pháp lu t khác có liên quan

ộ ệ ố ấ ứ ế ậ ố ị ấ Pháp lu t là m t h th ng th ng nh t. B t c lúc nào, n u các quy đ nh

ấ ớ ẽ ẫ ế ẫ ạ ậ ố ồ pháp lu t không th ng nh t v i nhau s d n đ n tình tr ng mâu thu n,ch ng

ở ừ ậ ả ạ ỏ ẫ chéo, lo i b l n nhau ạ chính t ng văn b n quy ph m pháp lu t. Trong khi đó,

ể ủ ộ ố ự ầ ậ ộ ộ “Đ ng l c phát tri n c a pháp lu t chính là nhu c u cu c s ng, xã h i càng phát

148

ữ ể ậ ạ tri n, càng v ng m nh thì pháp lu t càng phong phú, đa d ng ạ ” [45] thì nguy cơ

ừ ẫ ạ ậ ả ả ố ử ớ ạ l m phát văn b n hay tình tr ng “đi trong r ng lu t” mà v n ph i đ i x v i

ề ấ ế ề ệ ế ằ ậ ừ nhau b ng “lu t r ng” là đi u t ự t y u. Đi u đó có nghĩa là, n u vi c xây d ng

ẽ ẫ ế ả ả ấ ậ ố ạ ệ ố h th ng pháp lu t không b o đ m tính th ng nh t thì s d n đ n tình tr ng

ẫ ẫ ậ ợ pháp lu t không phù h p, mâu thu n l n nhau.

ậ ề ổ ủ ứ ổ ứ ụ ượ Pháp lu t v t ạ ộ ch c và ho t đ ng c a các t ch c tín d ng đ c coi là

ậ ủ ộ ộ ậ ươ ề ổ ứ ạ ị m t b ph n c a pháp lu t kinh doanh th ng m i, quy đ nh v t ạ ch c và ho t

ủ ổ ậ ề ổ ứ ụ ứ ộ đ ng ngân hàng c a các t ch c tín d ng do đó, pháp lu t v t ạ ch c và ho t

ổ ứ ủ ệ ố ị ự ề ừ ụ ỉ ủ ộ đ ng c a các t ch c tín d ng v a ch u s đi u ch nh c a h th ng pháp lu t v ậ ề

ươ ừ ủ ậ ạ ị ỉ kinh doanh th ự ề ng m i nói chung, v a ch u s đi u ch nh c a pháp lu t ngân

ự ế ệ ệ ạ ậ ố hàng. Cũng vì th , vi c xây d ng và hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ả ả ng m i ph i b o

ự ố ấ ớ ệ ố ạ ậ ậ ả đ m s th ng nh t v i các quy ph m pháp lu t khác trong h th ng pháp lu t

ế ệ ụ ể ữ ề ặ kinh t . Đi u đó có nghĩa là, vi c c th hóa nh ng nét đ c thù trong các quy

ạ ộ ạ ậ ạ ố ủ ị đ nh pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ ượ ủ ệ ậ ớ ị các ngân hàng th ng m i không đ c trái v i quy đ nh c a pháp lu t hi n hành.

ướ ổ ứ ự ệ ị 4.3. Đ nh h ự ng xây d ng và t ậ ề ố ch c th c hi n pháp lu t v ch ng

ạ ộ ủ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ th ng m i Vi t Nam

ằ ậ ả ị ạ 4.3.1. Ban hành các văn b n quy ph m pháp lu t nh m xác đ nh c th ụ ể

ạ ộ ủ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ố ớ ử ệ ạ ngân hàng th ng m i và bi n pháp x lý đ i v i các hành vi này

ữ ậ ắ ạ ố ị 4.3.1.1. Nh ng nguyên t c chung trong quy đ nh pháp lu t ch ng c nh tranh

ạ ộ ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ứ ả ế ậ ạ ố ấ , gi ậ ệ ữ i quy t hài hòa m i quan h gi a Lu t C nh tranh và Lu t Th nh t

ổ ứ ụ ề ạ ạ ỉ các T ch c tín d ng trong đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ề ố ạ ộ ể ậ ho t đ ng ngân hàng. Đ làm rõ thêm v m i quan h gi a ậ ệ ữ lu t chung và lu t

149

ạ ộ ề ạ ạ ỉ riêng trong đi u ch nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ầ ị ớ ủ ạ ậ ố hàng c n xác đ nh ranh gi i c a pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ậ ư ự ậ ạ ộ ị m nh trong ho t đ ng ngân hàng thu c lĩnh v c lu t công hay lu t t . Trong đ nh

ả ậ ư ế ậ ố ằ ướ h ng gi ệ ữ i quy t m i quan h gi a lu t công và lu t t , chúng tôi cho r ng,

ạ ộ ạ ậ ạ ố pháp lu t ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ướ ế ợ ậ ư ữ ậ ậ nên đi theo h ng k t h p gi a lu t công và lu t t ề , trong đó ghi nh n quy n

ố ợ ề ặ ạ ặ ớ ơ ộ ậ ả tham gia ho c ph i h p v i C quan qu n lý c nh tranh ho c có quy n đ c l p

ạ ộ ề ạ ạ ầ đi u tra hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là c n

ế ơ ở ướ ử ạ ạ thi t làm c s cho Ngân hàng Nhà n c x ph t vi ph m hành chính và ng ườ ị i b

ệ ạ ơ ở ể ệ ầ ồ ườ ệ ạ ạ thi t h i có c s đ ki n yêu c u b i th ng thi t h i do hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ướ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng gây ra. Đây cũng là h ủ ng đi c a

ướ ượ ạ ậ ả ế ầ h u h t các n c đ c kh o sát trong Báo cáo rà soát Lu t C nh tranh [11,

tr.184209].

ứ ệ ạ ị ạ ề Nghiên c u kinh nghi m quy đ nh v hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ấ ệ ụ ể ủ c a Liên minh Châu Âu cho th y, vi c c th hóa hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ố ớ ộ ố ự ư ụ ấ ạ ả ạ ộ m nh đ i v i m t s lĩnh v c nh ho t đ ng c p tín d ng và ho t đ ng qu ng

ậ ạ ạ ộ ẫ ả ả ợ cáo trong ho t đ ng ngân hàng là phù h p vì nó v n b o đ m Lu t C nh tranh là

ủ ể ố ớ ự ụ ậ ọ ệ lu t chung áp d ng đ i v i m i ch th kinh doanh không có s khác bi ừ t, v a

ượ ủ ạ ạ ặ ể ệ th hi n đ ạ c nét đ c thù c a hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ộ đ ng ngân hàng.

ừ ụ ữ ắ ị ậ T nh ng phân tích trên, chúng tôi xác đ nh nguyên t c áp d ng pháp lu t

ệ ị ả ế ụ ệ ạ ạ trong vi c xác đ nh, gi ạ i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t

ư ộ đ ng ngân hàng nh sau:

ụ ể ề ổ ứ ụ ả ậ ị ạ i) Lu t các T ch c tín d ng và văn b n quy đ nh c th v hành vi c nh

ứ ử ạ ơ ở ầ là c s pháp lý đ u tranh không lành m nh và hình th c x lý các hành vi này

ả ượ ướ ị ả ế ề ấ tiên và ph i đ ụ c áp d ng tr c nh t ấ khi xác đ nh và gi i quy t các v n đ liên

ế ụ ệ ạ ạ ộ ạ quan đ n v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng.

150

ủ ụ ề ạ ậ ố ị ỉ ạ ii) Ch áp d ng quy đ nh c a Lu t C nh tranh v ch ng hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ụ ậ ổ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng khi ứ Lu t các T ch c tín d ng và

ụ ể ề ạ ạ ả ị văn b n quy đ nh c th v hành vi c nh tranh không lành m nh và hình th c x ứ ử

ị lý các hành vi này không có quy đ nh mà thôi.

ề ạ ệ ạ ấ ố ạ , th ng nh t quan ni m v c nh tranh không lành m nh trong ho t Th haiứ

ợ ầ ượ ờ ủ ố ả ệ ậ ả ộ đ ng ngân hàng và l i ích c n đ ạ c b o v . B i c nh ra đ i c a Lu t C nh

ượ ướ ậ ả ề ợ ệ ườ tranh năm 2004 là đ c ban hành tr c khi Lu t b o v quy n l i ng i tiêu

ủ ụ ữ ậ ạ ộ ố dùng nên m t trong nh ng m c tiêu c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ề ợ ủ ệ ạ ả ườ ề ượ m nh là b o v quy n l i c a ng i tiêu dùng. Đi u này đã đ ể ệ ấ c th hi n r t rõ

ủ ề ạ ậ ạ ạ ị trong đ nh nghĩa v hành vi c nh tranh không lành m nh c a Lu t C nh tranh.

ố ả ề ợ ệ ả ậ ườ Trong b i c nh chúng ta đã có Lu t B o v quy n l i ng i tiêu dùng thì “thiên

ề ợ ứ ệ ả ườ ế ụ ứ ạ ủ ch c” b o v quy n l i ng ậ i tiêu dùng có nên ti p t c là s m ng c a Lu t

ộ ố ướ ệ ạ ể ộ C nh tranh không? Theo kinh nghi m m t s n ế c, đ quy k t m t hành vi

ươ ạ ươ ạ ạ ườ th ả ng m i có ph i là hành vi th ng m i không lành m nh không ng i ta

ườ ề ợ ủ ủ ể ủ ế ạ th ng xem xét hành vi đó xâm ph m đ n quy n l i c a ch /nhóm ch th nào.

ừ ự ễ ị ươ ạ ạ ạ ướ T th c ti n quy đ nh hành vi th ng m i không lành m nh t ữ i nh ng n c này

ườ ữ ị ả ấ cho th y, ng i tiêu dùng gi v trí trung tâm trong các gi ạ i thích hành vi c nh

ệ ả ườ ả ượ ẫ tranh không lành. Nói cách khác, b o v ng i tiêu dùng v n ph i đ c coi là

ứ ủ ạ ẳ ậ ạ ươ ạ thiên ch c c a Lu t C nh tranh. Ch ng h n, t ỳ Ủ i Hoa K , y ban th ạ ng m i

ể ạ Liên bang đã hình thành 3 tiêu chí (1964) đ đánh giá hành vi c nh tranh không

ạ ệ ạ ườ ạ lành m nh, đó là: (i) gây thi t h i cho ng i tiêu dùng; (ii) vi ph m các chính

ứ ệ ạ ạ ẩ ộ ọ sách xã h i hi n hành; (iii) vô đ o đ c và không c n tr ng [11, tr.193]. T i Liên

ị ướ ỉ ẫ ạ ạ minh Châu âu, Ch th h ng d n các hành vi c nh tranh không lành m nh, thông

ộ ươ ạ ị ế ạ qua tháng 5/2005 thì m t hành vi th ng m i b coi là không lành m nh n u: (a)

ượ ạ ớ ề ự ầ ệ ề ẫ ầ Đi ng ộ i v i các yêu c u v s c n m n ngh nghi p; (b) “bóp méo” m t c l

ứ ử ả ặ ọ ọ cách nghiêm tr ng ho c có kh năng “bóp méo” nghiêm tr ng ng x kinh t ế

ệ ớ ỗ ườ ườ ướ trong m i liên h v i ng i tiêu dùng trung bình, ng i mà hành vi này h ng t ớ i

151

ủ ặ ả ẩ ộ ươ ho c s n ph m c a nhóm thành viên trung bình khi m t hành vi th ạ ng m i

ự ế ớ ụ ể ườ ộ ướ h ng tr c ti p t i m t nhóm c th ng i tiêu dùng [11, tr.200].

ả ờ ủ ệ ậ ỏ ớ Tr l i câu h i trên, cùng v i kinh nghi m l p pháp c a các n ướ ề ố c v ch ng

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ằ ạ ườ ọ th ng m i, chúng tôi cho r ng, ng i tiêu dùng, mà tr ng tâm là ng ườ ử ề i g i ti n

ử ụ ố ượ ụ ả ượ ị và khách hàng khi s d ng d ch v ngân hàng ph i là đ i t ng đ ả c b o v ệ

ậ ề ủ ạ ạ ị ố trong các quy đ nh c a pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ơ ở ệ ạ ị ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. C s cho vi c xác đ nh

ườ ố ượ ả ượ ả ệ ị ng i tiêu dùng ph i là đ i t ầ ng c n đ ậ c b o v trong các quy đ nh pháp lu t

ạ ộ ủ ạ ạ ố ề v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ạ ượ ả ạ hàng th ng m i đ c lý gi i trên các khía c nh sau đây:

ườ ử ề ụ ậ ổ M t làộ ố ớ , đ i v i ng ứ i g i ti n, Lu t các T ch c tín d ng năm 2010 quy

ử ể ả ề ợ ể ệ ệ ề ả ị đ nh trách nhi m tham gia b o hi m ti n g i đ b o v quy n l i ng ườ ử i g i

ự ề ễ ườ ử ề ấ ề ử ầ ỉ ti n. Trong th c ti n, ng ế i g i ti n ch quan tâm đ n lãi su t ti n g i, h u nh ư

ườ ử ề ộ ể ủ ượ ẩ không có ng i g i ti n nào có đ trình đ đ đánh giá đ c ngân hàng đ y lãi

ử ề ề ặ ấ ộ ả su t huy đ ng ti n g i lên cao là ngân hàng đang g p khó khăn v thanh kho n,

ư ả ầ ủ nghĩa là h u nh khách hàng không có kh năng đánh giá tình hình tài chính c a

ử ề ự ế ụ ủ ớ ự ứ ậ ộ ngân hàng khi g i ti n. Th c t nh n th c này c ng v i s thúc gi c c a lòng

ườ ử ề ạ ở tham ng i g i ti n đã tr thành tác nhân cho các hành vi c nh tranh không lành

ề ử ạ ộ ấ ạ ộ ộ ỉ m nh trong ho t đ ng huy đ ng ti n g i mà đ nh cao là các cu c đua lãi su t huy

ề ử ờ ộ đ ng ti n g i th i gian qua.

ườ ử ề ể ở ạ ườ ị ư ậ Nh v y, ng i g i ti n có th tr thành n n nhân, ng i b thi ệ ạ ủ t h i c a

ề ử ộ ạ ự ư ạ ộ các cu c c nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c huy đ ng ti n g i, nh ng h ọ

ề ợ ủ ề ệ ệ ả ọ ạ ặ l i g p nhi u khó khăn cho vi c b o v quy n l i c a mình vì h khó có th ể

ứ ượ ệ ạ ự ế ả ệ ươ ch ng minh đ c thi t h i th c t x y ra. Do đó, vi c ngân hàng th ng m i l ạ ợ i

ự ế ể ế ủ ườ ử ề ụ ằ ụ d ng s thi u hi u bi t và lòng tham c a ng i g i ti n nh m m c đích thu hút

ử ầ ả ượ ề ồ ể ằ ậ ề v phía mình ngu n ti n g i c n ph i đ ố c ki m soát b ng pháp lu t ch ng

ụ ả ả ạ ạ ạ c nh tranh không lành m nh thông qua nghĩa v b o đ m minh b ch thông tin v ề

152

ấ ậ ừ ề ử ở ẽ ộ ợ ệ lãi su t, các chính sách h u mãi t các đ t huy đ ng ti n g i, b i l ầ , vi c áp tr n

ề ấ ộ ướ ử ụ ờ ử lãi su t huy đ ng ti n g i mà Ngân hàng Nhà n c s d ng trong th i gian qua

ặ ượ ấ ấ ộ ộ ộ đã ngăn ch n đ ố c cu c đua lãi su t huy đ ng và kéo lãi su t huy đ ng xu ng

ủ ủ ệ ấ ầ ớ ỉ th p theo yêu c u c a Chính ph , song đây m i ch là các can thi p hành chính

ị ườ ư ệ ả ơ ế ề ấ ổ mà ch a ph i theo tín hi u th tr ng. Khi c ch đi u hành lãi su t thay đ i thì

ề ợ ề ầ ả ườ ử ề ướ ấ ộ yêu c u b o v quy n l i ng i g i ti n tr ộ c các cu c đua lãi su t huy đ ng

ả ượ ơ ờ ế ữ ế ạ ầ c n ph i đ c quan tâm h n bao gi ở ữ h t. Không nh ng th , tình tr ng s h u

ươ ệ ệ ể chéo trong các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam hi n nay cũng có th gây thi ệ t

ườ ử ề ự ừ ữ ả ậ ạ ạ h i cho ng i g i ti n do nh ng h u qu tiêu c c t ổ tình tr ng này, trong đó, n i

ở ữ ươ ạ ổ ầ ậ ậ b t là hai nhóm s h u ngân hàng th ổ ở ng m i c ph n b i các t p đoàn, t ng

ướ ư ở ữ ữ công ty nhà n c, công ty t nhân và nhóm s h u chéo gi a các ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ạ ộ ự ộ ị Ngoài ra, ho t đ ng ngân hàng còn ch u s tác đ ng, chi ph i r t l n t ố ấ ớ ừ

ủ ề ườ ử ề ố ớ ệ ố ươ ạ ni m tin c a ng i g i ti n đ i v i h th ng ngân hàng th ng m i. B t k ấ ỳ

ộ ươ ạ ổ ươ ưở ủ hành đ ng nào c a ngân hàng th ng m i làm t n th ặ ả ng ho c nh h ế ng đ n

ề ươ ậ ứ ẽ ả ố ặ ớ ạ ni m tin này ngân hàng th ạ ng m i ngay l p t c s ph i đ i m t v i tình tr ng

ử ề ế ươ ạ ẽ ể ộ đ t bi n rút ti n g i, khi đó, ngân hàng th ng m i s không th có đ l ủ ượ ng

ặ ể ứ ề ấ ả ử ủ ể ị ề ầ ti n m t đ đáp ng t t c nhu c u rút ti n g i c a khách hàng và có th b lâm

ả ả ấ ạ ấ ạ ả vào tình tr ng m t kh năng thanh toán, m t kh năng chi tr . Tình tr ng này có

ệ ố ể ẫ ổ ỡ ế ề ươ th d n đ n đ v mang tính dây chuy n h th ng các ngân hàng th ạ ng m i

ượ ế ể ậ ị ườ ử ề ế n u không đ ờ c ki m soát k p th i. Do v y, n u ng i g i ti n không đ ượ ả c b o

ủ ạ ộ ươ ạ ệ v trong các cu c c nh tranh c a các ngân hàng th ể ng m i thì nó có th là

ẫ ớ ự ụ ổ ủ ệ ố ươ ạ nguyên nhân d n t i s s p đ c a h th ng các ngân hàng th ng m i, tăng chi

ộ ể ả ặ ộ ế ậ ổ ỡ ả ủ ế ạ phí xã h i đ gi ề ử i quy t h u qu c a tình tr ng đ v ho c đ t bi n rút ti n g i

ủ ả ệ ố c a c h th ng ngân hàng.

ố ớ ườ ữ ề ườ ầ ố Hai là, đ i v i ng ọ i đi vay ti n, h là nh ng ng ẵ i đang c n v n và s n

ấ ợ ấ ầ ậ ể ế ể ậ sàng ch p nh n các yêu c u, dù là b t l i cho mình đ có th ti p c n đ ượ c

ụ ụ ụ ủ ự ễ ố ồ ầ ngu n v n tín d ng ph c v cho nhu c u kinh doanh c a mình. Th c ti n này đã

153

ụ ứ ệ ể ặ ạ ố ồ ẫ ớ d n t i vi c các ngân hàng l m d ng vai trò cung ng ngu n v n đ áp đ t các

ấ ợ ố ớ ụ ệ ạ ứ ề ề ệ đi u ki n b t l i đ i v i khách hàng vay ti n. Nghiên c u các v vi c c nh tranh

ộ ố ướ ạ ộ ạ ế ớ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng m t s n c trên th gi ấ i cho th y,

ệ ươ ạ ạ ế ị ụ ể ề vi c các ngân hàng th ặ ng m i l m d ng quy n quy t đ nh cho vay đ áp đ t

ấ ợ ề ệ ụ ệ ổ ế ạ ẳ đi u ki n vay b t l i cho khách hàng khá ph bi n. Ch ng h n, v vi c ngân

ủ ư ề ả ồ ộ ợ hàng SinoPac c a Đài Loan đã đ a thêm m t đi u kho n vào trong h p đ ng vay

ữ ầ ườ ả ừ ỏ ề ủ ố ớ mua nhà, yêu c u nh ng ng ề i vay ti n ph i t ệ b quy n c a mình đ i v i vi c

ả ươ ộ ự ủ Ủ ề ồ ợ ở ữ s h u m t b n t ng t c a h p đ ng cho vay. Sau khi đi u tra, y ban

ươ ề ệ ề ằ ả ạ ạ Th ng m i lành m nh Đài Loan cho r ng, đi u kho n v vi c khách hàng t ừ

ở ữ ự ề ợ ồ ồ ợ ấ ứ ỏ b quy n s h u h p đ ng cho vay ch a đ ng trong “H p đ ng cho vay b t

ủ ủ ề ạ ả ọ ộ đ ng s n” c a Ngân hàng SinoPac đã vi ph m nghiêm tr ng quy n c a ng ườ i

ấ ộ ươ ạ ạ ớ vay, c u thành m t hành vi th ệ ử ụ ng m i không lành m nh cùng v i vi c s d ng

ị ợ ế ả ưở ế ạ ầ sai trái v trí l i th gây nh h ng đ n tr t t ậ ự ươ th ng m i và yêu c u ngân hàng

ứ ậ ạ ả ấ ộ ạ này ph i ch m d t ngay hành vi vi ph m pháp lu t và n p ph t 400.000 Đài t ệ

ụ ệ ủ ậ ậ ả [8, tr.361364]. Hay v vi c T p đoàn Ngân hàng Sumitomo Mitsui c a Nh t B n

ổ ề ấ ặ ị ố ớ đã áp đ t giao d ch hoán đ i v lãi su t trong quá trình cho vay tài chính đ i v i

ữ ườ ị ế ế ề ặ ầ ằ nh ng ng ơ i đi vay tài chính có v th y u h n b ng cách yêu c u ho c đ ngh ị

ệ ủ ệ ấ ặ ằ ề ổ ộ ị ằ r ng giao d ch hoán đ i đó là m t đi u ki n c a vi c c p tài chính ho c r ng h ọ

ấ ợ ữ ế ổ ị ữ ẽ ặ s g p nh ng b t l i khi vay n u không có nh ng giao d ch hoán đ i đó. Theo

ươ ậ ả ạ ạ ậ ế ủ Ủ phán quy t c a y ban th ng m i lành m nh Nh t B n, T p đoàn Ngân hàng

ừ ả ừ ỏ ệ ầ Sumitomo Mitsui ph i ng ng và t b hành vi yêu c u các doanh nghi p có giao

ớ ở ị ế ấ ụ ẩ ả ớ ơ ị d ch v i ngân hàng v th th p h n mua các s n ph m tài chính v i m c đích

ư ồ ờ ố ớ ấ ợ trong th i gian ký h p đ ng, đ a ra các t ỷ ệ l ả lãi su t khác nhau đ i v i các kho n

ố ượ ữ ộ ị vay g c đ c xác đ nh gi a khách hàng trong quá trình cho vay và ép bu c khách

ằ ả ả ổ ả ặ ợ hàng này ph i mua kho n hoán đ i nói trên b ng cách gi ằ i thích ho c g i ý r ng

ọ ẽ ị ấ ợ ề ệ ặ ổ ộ ị giao d ch hoán đ i là m t đi u ki n cho vay ho c h s b b t l ệ i trong vi c

ử ụ ế ậ ả ổ ị nh n kho n vay n u không s d ng giao d ch hoán đ i [9, tr.237250].

154

ụ ệ ệ ả ấ ớ ườ ề ề ạ V i hai ví d trên cho th y, vi c b o v ng ệ i vay ti n và t o đi u ki n

ườ ượ ệ ằ ớ cho ng i đi vay đ ề c ngang b ng v i ngân hàng trong vi c đàm phán các đi u

ả ủ ợ ư ạ ậ ụ ụ ồ ườ kho n c a h p đ ng tín d ng cũng nh t o l p công c pháp lý cho ng i đi vay

ạ ư ụ ề ằ ả ạ ồ ợ ố ch ng l i các hành vi l m d ng nh m đ a ra các đi u kho n trong h p đ ng tín

ướ ấ ợ ườ ậ ạ ố ỏ ụ d ng theo h ng b t l i cho ng i đi vay đòi h i pháp lu t ch ng c nh tranh

ụ ể ả ạ ộ ệ ả ạ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ph i là công c đ b o v ng ườ i

ướ ế ườ ỉ ườ ượ tiêu dùng mà tr c h t là ng i đi vay. Ch khi ng i đi vay có đ c công c ụ

ể ượ ị ươ ằ ạ ớ ươ pháp lý đ có đ c v trí th ng m i ngang b ng v i ngân hàng th ạ ng m i

ạ ộ ị ườ ệ ớ trong ho t đ ng cho vay thì quan h kinh doanh trên th tr ng ngân hàng m i có

ữ ể ể ẳ ằ ộ ườ th phát tri n m t cách công b ng, bình đ ng gi a ng i đi vay và ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ữ ử ạ ắ ị Th baứ , nh ng nguyên t c xác đ nh x lý hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ượ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. Đ c coi là

ủ ạ ử ạ ị ữ nh ng t ư ưở t ạ ng ch đ o, khi xác đ nh x lý hành vi c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ạ ị trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ệ ng m i nên vi c xác đ nh đúng

ữ ử ạ ạ ắ ị ạ nh ng nguyên t c xác đ nh x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ọ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ấ ng m i có ý nghĩa r t quan tr ng trong

ạ ộ ử ệ ạ ạ ị vi c xác đ nh và x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ ị hàng c a các ngân hàng ngân hàng th ệ ng m i. Theo đó, vi c các đ nh hành vi

ạ ộ ủ ạ ươ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng c a các ngân hàng th ả ạ ng m i ph i

ủ ắ tuân th các nguyên t c sau đây:

ữ ệ ể ệ ạ Phát hi n đúng và chính xác nh ng bi u hi n không lành m nh trong hành

ủ ạ ươ ạ vi c nh tranh c a các ngân hàng th ng m i.

ủ ộ ề ả ả ả ơ ạ ộ ậ ủ B o đ m quy n ch đ ng và đ c l p c a tòa án, C quan qu n lý C nh

ệ ả ạ ị tranh trong vi c gi ạ i thích, xác đ nh tính không lành m nh trong hành vi c nh

ủ ươ ừ ạ tranh c a các ngân hàng th ụ ệ ụ ể ng m i trong t ng v vi c c th .

ạ ạ ị ạ Khi xác đ nh tính không lành m nh trong hành vi c nh tranh trong ho t

ươ ứ ệ ề ạ ả ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i ph i căn c vào đi u ki n kinh t ế

155

ứ ộ ể ủ ị ườ ộ ư ề ả xã h i, m c đ phát tri n c a th tr ng ngân hàng cũng nh n n t ng văn hóa,

ứ ở ờ ấ ủ ể ị ạ đ o đ c kinh doanh ngân hàng ắ ự th i đi m xác đ nh. Th c ch t c a nguyên t c

ạ ạ ả ả ở ị ủ này là b o đ m “tính m ” khi xác đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh c a

ươ ị ườ ủ ể ạ ộ ớ ợ các ngân hàng th ng m i, phù h p v i trình đ phát tri n c a th tr ng ngân

ề ạ ứ ệ ạ ờ hàng, quan ni m v đ o đ c và văn hóa kinh doanh ngân hàng t ể i th i đi m xác

ủ ạ ạ ươ ạ ị đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh c a các ngân hàng th ng m i.

ạ ộ ử ạ ạ Khi x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ủ ả ắ ạ ủ c a các ngân hàng th ng m i ph i tuân th các nguyên t c sau đây:

ạ ộ ạ ạ ọ ủ M i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ả ượ ạ ử ả ả ặ ờ các ngân hàng th ng m i ph i đ ọ ị c ngăn ch n và x lý k p th i, b o đ m m i

ủ ệ ể ạ ạ bi u hi n không lành m nh trong hành vi c nh tranh c a các ngân hàng th ươ ng

ả ượ ạ ệ ặ ạ ộ m i phát sinh trong ho t đ ng ngân hàng ph i đ ử c phát hi n, ngăn ch n, x lý

ướ ả ớ ặ ượ ữ ậ ể ầ tr c khi nó gây ra nh ng h u qu l n ho c v t quá t m ki m soát.

ệ ử ạ ộ ạ ạ Vi c x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ả ả ạ ộ ả ạ ủ c a các ngân hàng th ng m i ph i b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h ệ

ố ổ ứ ệ ử ể ả ụ ạ th ng các t ạ ch c tín d ng, không đ x y ra tình tr ng vi c x lý hành vi c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ấ ổ ị ườ ữ ủ là nguyên nhân c a nh ng b t n trên th tr ng ngân hàng.

ệ ử ạ ộ ạ ạ Vi c x lý hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ả ả ề ợ ệ ạ ủ ố ợ ủ c a các ngân hàng th ng m i ph i b o v quy n l i ích h p pháp c a đ i th ủ

ườ ư ệ ề ệ ự ệ ạ c nh tranh, ng i tiêu dùng cũng nh vi c th c hi n chính sách ti n t ố qu c gia.

ắ ư ử ủ ẩ ướ ề Nguyên t c u tiên th m quy n x lý c a Ngân hàng Nhà n ử c khi x lý

ạ ộ ủ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ạ hàng th ng m i.

ừ ữ ế ề ấ ị T nh ng phân tích trên chúng tôi đ xu t hai ki n ngh sau đây:

ế ủ ầ ự ị ị ị : Chính ph c n xây d ng Ngh đ nh quy đ nh chi ti ế t ị ậ Ki n ngh l p pháp 1

ướ ố ớ ơ ở ạ ạ ẫ và h ng d n thi hành đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh làm c s cho

ệ ề ạ ậ ạ ế ộ nh n di n hành vi c nh tranh không lành m nh trong n n kinh t . N i dung chính

156

ả ượ ầ ể ệ ả ạ ơ ị ị ế y u c n ph i đ c th hi n trong Ngh đ nh này là C quan qu n lý c nh tranh

ề ả ả ể ặ ộ ị ị ph i có quy n gi ạ ẩ i thích ho c quy đ nh tiêu chu n đ xác đ nh m t hành vi c nh

ượ ạ ư ế tranh nh th nào thì đ c coi không lành m nh.

ế ơ ở ị ế ướ ẫ : Trên c s quy đ nh chi ti t và h ng d n thi hành ị ậ Ki n ngh l p pháp 2

ề ạ ạ ậ ạ ướ Lu t C nh tranh v c nh tranh không lành m nh, Ngân hàng Nhà n c ban hành

ẫ ế ề ạ ạ Thông t ư ướ h ng d n chi ti ạ ộ t v c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ngân hàng.

ạ ộ ạ ạ 4.3.1.2. Các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ự ạ ả ọ ộ Đây là n i dung tr ng tâm trong xây d ng văn b n quy ph m pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ủ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ỗ ợ ươ ủ ứ ự ể ạ th ng m i. Theo quan đi m c a nhóm nghiên c u D án h tr th ạ ng m i đa

ủ ự ộ ố ớ ạ ụ ị do hóa d ch v ngân hàng đ i v i c nh tranh ứ biên “Nghiên c u tác đ ng c a t

ạ ự trong lĩnh v c ngân hàng ” [17, tr.7275] thì các hành vi c nh tranh không lành

ạ ượ ế ậ ẩ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng đ ơ ở c ti p c n trên c s các chu n m c t ự ố i

ự ầ ể ầ ề ậ ể ả ả thi u và ba lĩnh v c c n đ c p là: (1) Qu ng cáo gây hi u l m; (2) Qu ng cáo

ụ ậ ỏ so sánh và (3) Th a thu n tín d ng. Theo đó:

ể ầ ố ớ ự ằ ầ ả ọ ầ Đ i v i qu ng cáo gây hi u l m c n xây d ng yêu c u chung r ng m i

ổ ố ớ ứ ụ ề ệ ữ liên h gi a các t ch c tín d ng đ i v i khách hàng và khách hàng ti m năng

ự ẻ ự ả ằ ỏ trong khu v c bán l và khu v c kinh doanh nh ph i công b ng và không gây

ể ầ ườ ể ầ ụ ế ả ợ ọ hi u l m. Tr ng h p qu n cáo gây hi u l m nghiêm tr ng, n u có m c đích

ự ủ ủ ệ ả ặ ộ ộ ộ ừ ả l a đ o ho c không th c hi n m t cách ch ý các n i dung c a m t qu ng cáo

ể ầ ạ ầ ộ ộ ộ gâu hi u l m, c n xem là m t hành đ ng ph m t i.

ự ầ ố ớ ư ậ ầ ả ả ế Đ i v i qu ng cáo so sánh c n ti p c n nh hành vi tiêu c c c n ph i

ọ ố ủ ạ ặ ợ ụ ấ ộ ộ ấ c m, nh t là hành đ ng bôi nh đ i th c nh tranh ho c l i d ng m t cách

ố ớ ẳ ươ ệ ươ ạ ặ ặ không ngay th ng đ i v i uy tín th ng hi u, tên th ể ng m i ho c các đ c đi m

ệ ủ ố ủ ạ phân bi t khác c a đ i th c nh tranh…

ố ớ ự ứ ụ ự ế ầ ậ ỏ Đ i v i th a thu n tín d ng c n xây d ng quy ch ch a đ ng các quy

ặ ấ ề ỏ ụ ử ế ề ậ ậ ị đ nh v th a thu n liên quan đ n nh n ti n g i ho c c p tín d ng; thông tin v ề

157

ả ế ề ề ệ ấ ổ ấ lãi su t ph i ả tr hàng năm; chi ti t v các đi u ki n thay đ i lãi su t; chi ti ế t

ề ố ề ố ầ ả ề ế ế ề ấ ả ờ ạ v s ti n, th i h n và s l n tr ti n (n u có); chi ti t v t t c chi phí và

ả ả ổ ố ề phí, t ng s ti n ph i tr …

ỗ ợ ươ ủ ự ứ ế ạ Khuy n cáo c a nhóm nghiên c u D án h tr th ng m i đa biên có cách

ữ ủ ế ể ậ ầ ố ớ ế ti p c n g n gi ng v i quan đi m c a Liên minh Châu Âu, song nh ng khuy n

ủ ứ ả ở ệ ở ẽ ở ệ cáo c a nhóm nghiên c u này khó có tính kh thi Vi t Nam, b i l , Vi t Nam

ượ ị ườ ẩ ố ể ả ề ể ư ẫ v n ch a có đ c tiêu chu n th tr ng t i thi u. Đi u này có th gi i thích ở

ữ ạ nh ng khía c nh:

ị ườ ệ ạ ộ ủ Th tr ng ngân hàng Vi t Nam ho t đ ng theo đúng nghĩa c a kinh t ế ị th

ườ ỉ ượ ự ệ ệ ứ tr ớ ng m i ch đ c th c hi n vào năm 2004 khi Vi t Nam chính th c tách tín

ụ ỏ ươ ừ ế ạ ụ d ng chính sách ra kh i tín d ng th ng m i. T đó đ n nay, các ngân hàng

ươ ừ ạ ớ ướ ạ ộ ể th ng m i m i đang t ng b c chuy n sang ho t đ ng theo quy lu t c a c ậ ủ ơ

ế ị ườ ự ễ ị ườ ể ệ ch th tr ng. Th c ti n phát tri n th tr ng ngân hàng Vi ắ t Nam ch c ch n s ắ ẽ

ượ ị ườ ẩ ố ể ươ khó có đ c tiêu chu n th tr ng t i thi u, vì các ngân hàng th ạ ng m i Vi ệ t

ố ắ ư ậ ớ ề Nam m i đang c g ng “kinh doanh theo pháp lu t” mà ch a kinh doanh trên n n

ạ ứ ả t ng đ o đ c hay văn hóa kinh doanh.

ế ượ ị ườ ở ệ Trong chi n l ể c phát tri n th tr ng ngân hàng Vi t Nam, Nhà n ướ c

ị ươ ướ ặ ươ ẫ v n xác đ nh các ngân hàng th ạ ng m i nhà n c ho c ngân hàng th ạ ng m i

ướ ủ ạ ố ố ị ườ ữ ế nhà n c chi m đa s v n gi a vai trò ch đ o trên th tr ng ngân hàng thì v ề

ị ườ ệ ạ ộ ậ ự ư ẫ ắ nguyên t c, th tr ng ngân hàng Vi t Nam v n ch a ho t đ ng th t s bình

ữ ươ ữ ữ ệ ạ ẳ đ ng gi a các ngân hàng th ế ng m i. Không nh ng th , nh ng can thi p hành

ủ ướ ị ườ ẫ chính c a Ngân hàng Nhà n c vào th tr ổ ế ng ngân hàng v n còn khá ph bi n

ị ườ ự ề ẫ ả và v n d a trên “nguyên lý” chung khi đi u hành th tr ng là không qu n lý,

ượ ự ế ấ ệ ể không ki m soát đ c thì c m. Th c t này ở ị ườ th tr ng ngân hàng Vi t Nam đã

ủ ể ế ẳ ạ ạ ạ làm bi n d ng đáng k tính lành m nh, bình đ ng trong c nh tranh c a các ch ủ

ị ườ ể th trên th tr ng.

ệ ở ề ệ ệ ố ự ư Trong đi u ki n Vi t Nam, tòa án nhân dân ch a th c hi n t ề t quy n

ả ự ễ ử ậ ệ ư ừ ậ ẫ gi i thích pháp lu t trong th c ti n xét x và Vi t Nam v n ch a th a nh n án l ệ

158

ụ ồ ả ụ ệ ế ạ ạ ậ ể là ngu n lu t đ áp d ng gi i quy t các v vi c c nh tranh không lành m nh.

ẽ ẫ ớ ệ ự ễ ả ươ ạ Th c ti n pháp lý này s d n t i h qu là, các ngân hàng th ng m i không

ế ị ườ ự ố ể ể ạ ớ bi ẩ t đâu là “chu n m c th tr ng t i thi u” đ tuân theo. V i tình tr ng xét x ử

ư ệ ự ị ẽ ấ ậ ạ ậ ị ớ ự d a trên quy đ nh pháp lu t th c đ nh nh hi n nay, tòa án s r t “l c h u” v i

ữ ủ ạ ươ ạ nh ng sáng t o trong kinh doanh c a các ngân hàng th ng m i.

ừ ự ị ườ ễ ệ ệ ằ T th c ti n th tr ng ngân hàng Vi t Nam, chúng tôi cho r ng, vi c xác

ạ ộ ạ ạ ị ị đ nh/quy đ nh hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ạ ở ệ ượ ự ệ ầ ủ c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam đ c th c hi n trên tinh th n: Ch ỉ

ự ữ ạ ặ ạ ị quy đ nh nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh đ c thù trong lĩnh v c ngân

ệ ạ ữ ể ạ ượ ị hàng. Nh ng bi u hi n c nh tranh không lành m nh đã đ ậ c quy đ nh trong Lu t

ẽ ượ ậ ạ ị ụ C nh tranh và các quy đ nh pháp lu t có liên quan s đ c áp d ng đ gi ể ả i

ả ố ớ ừ ạ ạ ế quy t/gi ụ ể ủ i thích tính không lành m nh đ i v i t ng hành vi c nh tranh c th c a

ươ ạ ạ ạ các ngân hàng th ạ ng m i. Các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ở ệ ầ ượ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam c n đ ậ c lu t hóa

ả ượ ặ ế ở ướ ồ ho c ph i đ ị c quy đ nh chi ti t b i Ngân hàng Nhà n c bao g m:

ậ ạ , hành vi xâm ph m bí m t kinh doanh ngân hàng. Các phân tích ở M t làộ

ươ ấ ươ ạ ở ệ ặ ấ Ch ng 3 cho th y, các ngân hàng th ng m i Vi ề t Nam đang g p r t nhi u

ụ ụ ệ ệ ọ ị ấ khó khăn trong vi c áp d ng khoa h c công ngh vào các d ch v ngân hàng, nh t

ề ị ụ ụ ậ ậ ả ớ ị là các d ch v ngân hàng m i. Do v y, b o m t thông tin v d ch v ngân hàng

ế ượ ề ớ ở ộ ụ ể ị m i, thông tin v chính sách/chi n l c phát tri n, m r ng d ch v ngân hàng

ớ ầ ả ượ ư ộ ấ ỳ ệ ậ ả m i c n ph i đ c b o v nh m t bí m t kinh doanh. B t k hành vi nào xâm

ệ ợ ụ ủ ố ạ ậ ph m bí m t kinh doanh ngân hàng thông qua vi c l i d ng lòng tin c a đ i th ủ

ữ ể ệ ừ ị ụ ớ ố ạ c nh tranh đ khai thác nh ng ti n ích t d ch v ngân hàng m i mà đ i th ủ

ự ị ị ườ ứ ặ ậ ạ c nh tranh d đ nh cung ng trên th tr ng; xâm nh p trái phép ho c mua l ạ ừ i t

ủ ố ủ ạ ủ ạ ụ ể ặ ố nhân viên đ i th c nh tranh ho c tuy n d ng nhân viên c a đ i th c nh tranh

ậ ề ị ụ ữ ề mà nhân viên này bi ế ượ t đ ớ c nh ng thông tin v bí m t v d ch v ngân hàng m i;

ệ ể ụ ữ ế ậ ộ ọ ạ l m d ng nh ng ti n b khoa h c công ngh đ xâm nh p trái phép vào h ệ

ậ ủ ố ủ ạ ề ể ậ ả ố th ng thông tin b o m t c a đ i th c nh tranh đ thu nh p thông tin v khách

159

ế ượ ế ượ ụ ể ị hàng, chi n l c kinh doanh, chi n l c phát tri n d ch v ngân hàng… Ngoài ra,

ố ộ ộ ề ề ả ị các hành vi c tình ti ế ộ t l thông tin n i b v qu n tr , đi u hành, tình hình tài

ư ượ ứ ậ ặ ố ố chính khi ch a đ ế c công b công khai ho c k t lu n chính th c; c tình thu

ộ ố ố ượ ữ ế ề ẫ ậ th p, ti ế ộ t l ơ ủ thông tin v nh ng nguy c r i ro d n đ n m t s đ i t ng l ợ i

ệ ạ ủ ạ ể ượ ố ụ d ng gây thi t h i cho đ i th c nh tranh… cũng có th đ c coi là hành vi xâm

ạ ậ ph m bí m t kinh doanh ngân hàng.

ạ ủ ậ ạ ố Tóm l i, xâm ph m bí m t kinh doanh ngân hàng là hành vi c a đ i th ủ

ế ượ ữ ề ậ ằ ề ị ạ c nh tranh nh m thu th p nh ng thông tin v chi n l c kinh doanh, v d ch v ụ

ộ ộ ư ữ ề ậ ặ ớ ngân hàng m i ho c nh ng thu th p thông tin n i b nh thông tin v tình hình

ươ ư ạ ượ ứ ặ ố ộ ộ ủ n i b c a ngân hàng th ng m i ch a đ ữ c công b chính th c ho c nh ng

ợ ấ ủ ố ủ ạ ủ ề ệ ạ thông tin v tình hình r i ro, n x u c a đ i th c nh tranh gây thi ố t h i cho đ i

ủ ạ th c nh tranh.

ổ ứ ụ ươ ạ ch c tín d ng/ngân hàng th ng m i khác. Đây Hai là, hành vi gièm pha t

ạ ộ ể ạ ạ ủ là hành vi c nh tranh không lành m nh đi n hình trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ạ ở ệ ư ư ờ ượ các ngân hàng th ng m i Vi t Nam th i gian qua nh ng ch a đ ậ c nh n

ử ệ ợ ươ ạ di n và x lý phù h p. Hành vi gièm pha ngân hàng th ng m i khác trong kinh

ượ ể ệ ở ệ ố ự ế ế ư ủ ạ ặ doanh đ c th hi n vi c đ i th c nh tranh đã tr c ti p ho c gián ti p đ a ra

ữ ự ả ưở ế ấ nh ng thông tin không trung th c, gây nh h ạ ộ ng x u đ n uy tín và ho t đ ng

ươ ạ ủ kinh doanh c a ngân hàng th ng m i.

ươ ệ ậ ị ề V ph ng di n lý lu n, khi quy đ nh hành vi gièm pha ngân hàng th ươ ng

ầ ư ụ ữ ạ ạ ằ ạ ộ m i khác nh m m c đích c nh tranh không lành m nh c n l u ý nh ng n i dung

ứ ệ ề ự ữ ệ ợ ụ ớ ự Th nh t ấ , phân bi t gi a quy n t ậ do ngôn lu n v i vi c l i d ng t do

ể ả ậ ồ ưở ạ ộ ủ ế ngôn lu n đ tung tin đ n gây nh h ng đ n ho t đ ng kinh doanh c a ngân

ươ ủ ạ ề ắ ạ ố ươ hàng th ng m i là đ i th c nh tranh. V nguyên t c, ngân hàng th ạ ng m i

ạ ộ ượ ế ậ ề ậ trong ho t đ ng kinh doanh đ c quy n thu th p, ti p c n các thông tin liên quan

ủ ố ạ ộ ủ ạ ị ườ ỉ ượ ử ụ ế đ n ho t đ ng c a đ i th c nh tranh trên th tr ng và ch đ ữ c s d ng nh ng

ủ ạ ụ ự ể ớ ố thông tin đó v i m c đích tích c c khi phân tích đ i th c nh tranh đ có chính

160

ạ ụ ệ ậ ạ ợ ọ sách c nh tranh phù ằ h p. M i hành vi l m d ng vi c thu th p thông tin nh m

ạ ấ ủ ạ ụ ề ặ ấ ố ượ m c đích bôi x u ho c h th p uy tín đ i th c nh tranh đ u đ c coi là hành

ạ ạ vi c nh tranh không lành m nh.

ả ề ố ữ ế ề ộ ượ ứ Th hai , gi i quy t hài hòa gi a quy n t cáo – m t quy n đã đ c ghi

ậ ố ư ử ế ế ậ ậ nh n trong Hi n pháp và Lu t T cáo, nh ng khi ti p nh n và x lý hành vi t ố

ươ ậ ầ ạ ạ ả ạ ị cáo ngân hàng th ng m i khác vi ph m pháp lu t c n ph i phân đ nh r ch ròi

ề ố ữ ề ố ụ ạ ể ả ưở ế ấ gi a quy n t cáo và l m d ng quy n t cáo đ gây nh h ạ ng x u đ n ho t

ủ ạ ủ ố ộ đ ng kinh doanh c a đ i th c nh tranh.

ở ạ ớ ụ ệ ố ầ ấ ạ ộ Tr l i v i v vi c ngân hàng t ố nhau vi ph m tr n lãi su t huy đ ng v n,

ệ ầ ấ ả ố ộ ạ khi x y ra vi c “t ” nhau vi ph m tr n lãi su t huy đ ng, phía ng ườ ị ố i b t (Chi

ươ ạ ổ ạ ằ nhánh Ngân hàng th ầ ng m i c ph n Đông Á t i Tây Ninh) cho r ng đây là

ơ ấ ủ ộ ươ ố hành đ ng “ch i x u” c a ngân hàng th ạ ng m i đi t ề cáo. Còn v phía Ngân

ữ ệ ẫ ằ ổ hàng Nhà n ướ ạ c l i cho r ng, đây là vi c giám sát l n nhau gi a các t ứ ch c tín

ướ ả ơ ể ệ ả ụ d ng, giúp Ngân hàng Nhà n c có thêm thông tin đ qu n lý hi u qu h n và

ơ ấ ủ ể không nên coi đây là hành vi “ch i x u”. Quan đi m này c a Ngân hàng Nhà

ẽ ụ ứ ế ề ể ệ ướ n c có l khó có s c thuy t ph c vì đi u này có th làm tri ự ộ t tiêu đ ng l c

ộ ứ ủ ề ệ ặ ạ giám sát và phát hi n sai ph m, m t khác, vô tình ng h , đ ng v phía các ngân

ướ ủ ạ ạ ố ạ ạ ộ hàng sai ph m. D i góc nhìn c a ho t đ ng ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ệ ố ằ ầ ạ trong ho t đ ng ngân hàng, chúng tôi cho r ng, vi c t ấ nhau vi ph m tr n lãi su t

ủ ấ ự ứ ệ ạ ầ ạ ch a đ ng đ y đ d u hi u hành vi c nh tranh không lành m nh “gièm pha

ươ ở ẽ th ng nhân”. B i l :

ề ố ả ụ ả ươ ạ ố i) V b i c nh c a s vi c ủ ự ệ . Khi x y ra v ngân hàng th ng m i t nhau vi

ị ườ ạ ấ ầ ộ ệ ạ ph m tr n lãi su t huy đ ng, trên th tr ng ngân hàng Vi t Nam giai đo n này

ử ễ ề ộ ộ ả ủ ế ế ấ đang di n ra cu c đua lãi su t huy đ ng ti n g i và cách gi ố i quy t ch y u đ i

ủ ầ ạ ộ ướ ấ ớ v i hành vi vi ph m tr n lãi su t huy đ ng c a Ngân hàng Nhà n ọ c là “d a”

ế ổ ứ ế ụ ụ ệ ạ ặ thanh tra ho c thanh tra toàn di n n u t ậ ch c tín d ng ti p t c vi ph m. Do v y,

ệ ề ấ ạ ầ ộ ườ vi c ngân hàng vi ph m tr n lãi su t huy đ ng là đi u “bình th ng” trên th ị

ườ ự ế ạ ữ ẩ ấ ộ tr ng giai đo n này. Th c t có nh ng ngân hàng đ y lãi su t huy đ ng lên cao

ố ỉ ữ ệ ấ ẩ ế không ph vì thi u v n mà vì gi ậ chân khách hàng. Vì v y, vi c đ y lãi su t huy

161

ươ ả ạ ộ ộ ộ đ ng lên cao và các ngân hàng th ng m i bu c ph i tham gia vào cu c đua này

ư ế ể ể ả ầ có th là do nguyên nhân thi u thanh kho n, nh ng cũng có th là do nhu c u gi ữ

ệ ươ ố ư ế chân khách hàng. Nh th , vi c ngân hàng th ạ ng m i này t ngân hàng th ươ ng

ệ ả ấ ạ ầ ạ ộ ớ m i kia vi ph m tr n lãi su t suy cho cùng nó không ph i là m t phát hi n m i,

ệ ầ ệ ạ ấ ầ ả ặ ả vi c ngăn ch n hành vi vi ph m tr n lãi su t cũng không ph i là vi c c n ph i

ự ệ ẩ ấ ẫ ả th c hi n ngay, vì b n thân các ngân hàng v n đua nhau đ y lãi su t còn Ngân

ướ ế ụ ẫ ọ hàng Nhà n c thì v n ti p t c “d a” thanh tra.

ệ ủ ế ể ầ ạ ấ ii) Rõ ràng, n u nhìn vào bi u hi n c a hành vi vi ph m tr n lãi su t, chúng

ậ ấ ả ượ ầ ạ ấ ta th y, đây là các hành vi vi ph m pháp lu t r t rõ ràng, c n ph i đ c ngăn

ử ề ặ ượ ứ ạ ch n và x lý nghiêm minh. Đi u này đã đ ở c minh ch ng b i hàng lo t các

ế ị ử ủ ướ ố ớ ạ quy t đ nh x lý vi ph m c a Ngân hàng Nhà n ạ c đ i v i các hành vi vi ph m

ế ủ ầ ấ ơ ộ ườ ợ tr n lãi su t. Song, đ ng c chính y u c a ng ườ ố i t cáo trong tr ng h p này là

ề ầ ả ượ ở ế ọ ố ấ v n đ c n ph i đ c làm rõ, b i n u h t vì đ l p l ể ậ ạ ậ ự ị ườ i tr t t th tr ng thì

ể ạ ấ ụ ư ề ề ế ạ đó là đi u đáng hoan nghênh, nh ng n u l m d ng quy n này đ h th p uy tín

ủ ạ ả ượ ầ ế ặ ậ ố đ i th c nh tranh thì c n ph i đ ấ c ngăn ch n. Đ n đây chúng ta nh n th y,

ớ ứ ữ ự ạ ẩ ợ ớ ợ ranh gi i gi a hành vi h p pháp v i hành vi h p đ o đ c, chu n m c thông

ườ ư ặ ề ạ ứ ế ấ ọ th ng v đ o đ c kinh doanh là r t mong manh. N u nh đ t tr ng tâm vào

ượ ậ ườ ể ế ậ ợ “th ng tôn pháp lu t” ng i ta có th k t lu n hành vi đó là h p pháp c n đ ầ ượ c

ự ự ự ư ệ ế ế ề ẳ khuy n khích th c hi n, nh ng n u nhìn v tính sòng ph ng, s trung th c, s ự

ạ ố ẽ ễ ắ ắ ậ lành m nh trong hành vi t cáo này ch c ch n chúng ta s d dàng nh n ra tính

ẹ ố không đ p trong hành vi t cáo này.

ệ ạ ị ố ấ ầ ạ ề iii) V thi t h i do hành vi b t ấ vi ph m tr n lãi su t cho th y, Ngân hàng

ươ ạ ổ ầ th ị ả ng m i c ph n Đông Á nói chung và chi nhánh Tây Ninh nói riêng đã b nh

ố ượ ề ấ ế ử ề ề ưở h ế ng r t nhi u đ n uy tín, s l ạ ng khách hàng đ n g i ti n và nhi u lãnh đ o

ứ ụ ị ấ ữ ể ệ ẳ ả ị ủ c a Ngân hàng này b c m đ m nhi m ch c v . Có th kh ng đ nh, nh ng thi ệ t

ố ể ấ ấ ầ ạ ạ ề h i v “uy tín” do hành vi t vi ph m tr n lãi su t gây ra r t khó có th đong

ự ế ộ ả ưở ể ế ệ ế đ m m t cách chính xác. Th c t này đã làm nh h ứ ng đáng k đ n vi c ch ng

ạ ạ ả ộ minh m t hành vi có ph i là c nh tranh không lành m nh hay không, vì nó ph ụ

162

ộ ấ ớ ủ ơ ử ể ậ ộ ả thu c r t l n vào quan đi m, cách nhìn nh n c a c quan x lý. M t gi thi ế t

ượ ặ ế ươ ạ ổ pháp lý đ c đ t ra là n u Chi nhánh Ngân hàng th ầ ng m i c ph n Đông Á t ạ i

ử ế ạ ề ế ể ạ ả ơ ơ Tây Ninh có đ n g i đ n C quan qu n lý c nh tranh đ khi u n i v hành vi

ắ ằ ạ ắ ạ c nh tranh không lành m nh thì ch c ch n r ng Chi nhánh Ngân hàng th ươ ng

ụ ệ ể ạ ấ ộ ả ế ắ m i này cũng r t khó đ “th ng” trong v ki n này. M t gi thi t khác là Chi

ươ ạ ổ ạ ệ ạ ở nhánh Ngân hàng th ầ ng m i c ph n Đông Á t i Tây Ninh kh i ki n t i tòa án

ể ầ ồ ườ ệ ạ ố ạ ấ nhân dân đ yêu c u b i th ng thi t h i do hành vi t ầ vi ph m tr n lãi su t là

ử ệ ạ ạ hành vi c nh tranh không lành m nh thì li u tòa án có phán x cho Chi nhánh

ươ ệ ắ ạ ạ ụ ộ ngân hàng th ng m i này th ng ki n hay không l i hoàn toàn ph thu c vào

ể ế ề ố ệ ậ ả ạ vi c tòa án có dũng c m đ k t lu n “quy n t cáo” kia là hành vi c nh tranh

ạ không lành m nh hay không?

ậ ở ừ ữ ậ ị T nh ng phân tích và l p lu n ộ ằ trên, chúng tôi cho r ng, khi xác đ nh m t

ả ươ ạ ầ hành vi có ph i là gièm pha ngân hàng th ộ ng m i khác không c n làm rõ đ ng

ủ ơ ủ ụ ề ề ẩ ủ ộ ơ c , m c đích c a hành vi và quy n ch đ ng c a c quan có th m quy n trong

ả ủ ế ạ ạ ị gi i quy t, xác đ nh tính không lành m nh trong hành vi c nh tranh c a ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ạ ộ ủ ố ươ ạ ng m i Ba là, hành vi gây r i ho t đ ng kinh doanh c a các ngân hàng th

ự ế ế ả ạ ặ ở ạ khác. Đây là các hành vi tr c ti p ho c gián ti p gây c n tr , làm gián đo n ho t

ủ ạ ượ ể ệ ủ ố ộ đ ng kinh doanh c a đ i th c nh tranh đ c th hi n thông qua các hành vi:

ủ ạ ề ằ Lôi kéo ng ườ ử ề ừ ố i g i ti n t đ i th c nh tranh v phía mình b ng cách nói

ủ ạ ự ề ề ố ặ ạ ấ ấ x u v năng l c tài chính, ti m năng kinh doanh đ i th c nh tranh ho c h th p

ủ ố ủ ạ ệ ế ớ ạ uy tín c a đ i th c nh tranh thông qua vi c so sánh v i chính sách khuy n m i

ử ề ử ạ ệ ặ ủ ạ ho c các ti n ích khi g i ti n g i t ớ ố i ngân hàng mình v i đ i th c nh tranh.

ử ủ ư ố ủ ạ ề ạ ậ ố ộ Xâm ph m bí m t huy đ ng ti n g i c a đ i th c nh tranh nh c tình

ề ử ế ậ ề ể ộ ti p c n thông tin v chính sách huy đ ng ti n g i sau đó chuy n hóa chi n l ế ượ c

ề ử ủ ố ủ ạ ộ ộ ề ử ủ huy đ ng ti n g i c a đ i th c nh tranh thành chính sách huy đ ng ti n g i c a

ủ ạ ủ ằ ặ ố ậ ngân hàng mình ho c lôi kéo nhân viên c a đ i th c nh tranh nh m thu th p

ế ượ ế ề ử ộ thông tin liên quan đ n chi n l c huy đ ng ti n g i.

163

ườ ử ề ủ ủ ạ ố ươ Lôi kéo ng i g i ti n c a đ i th c nh tranh tham gia các ch ng trình

ủ ư ế ấ ầ ấ ạ ặ khuy n m i nh ng không cung c p ho c cung c p thông tin không đ y đ gây

ệ ạ ườ ử ề thi t h i cho ng i g i ti n.

ở ườ ử ề ườ ử ề ể ả ố ả Gây c n tr ng i g i ti n khi ng ề i g i ti n mu n chuy n kho n ti n

ử ủ g i c a mình sang ngân hàng khác.

ữ ấ ả ạ ố ưở ế C tình t o ra nh ng tranh ch p pháp lý gây nh h ạ ộ ng đ n ho t đ ng

ươ ư ầ ạ ơ ướ ủ c a ngân hàng th ng m i khác nh yêu c u c quan nhà n ề ẩ c có th m quy n

ạ ộ ệ ể ạ ạ ộ can thi p thông qua ho t đ ng thanh tra, ki m tra làm gián đo n ho t đ ng

ư ệ ủ ằ ố kinh doanh; đ a ra các bi n pháp ủ ạ nh m lôi kéo khách hàng c a đ i th c nh

ạ ộ tranh m t cách không lành m nh.

ụ ế ằ ạ ạ ạ , hành vi khuy n m i nh m m c đích c nh tranh không lành m nh B n làố

ạ ộ ủ ươ ạ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ằ ng m i. Đây là hành vi nh m

ụ ế ấ ị ạ ợ t o l ể i th so sánh cho d ch v ngân hàng do mình cung c p. Các hành vi đi n

ạ ộ ụ ế ạ ằ ạ ạ hình trong ho t đ ng khuy n m i nh m m c đích c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i là:

ế ầ ạ ấ ạ ủ ề Không cung c p thông tin đ y đ v chính sách khuy n m i trong ho t

ề ử ề ữ ấ ậ ặ ổ ộ đ ng nh n ti n g i ho c không cung c p thông tin v nh ng thay đ i trong chính

ử ẫ ạ ộ ế ề ế ậ ạ ạ sách khuy n m i trong ho t đ ng nh n ti n g i d n đ n tình tr ng ng ườ ử i g i

ể ầ ế ề ề ạ ti n hi u l m v chính sách khuy n m i.

ạ ộ ư ế ạ ố ố ả ưở Gian d i trong ho t đ ng khuy n m i nh công b có gi i th ư ng nh ng

ự ế ưở ư ằ th c t không có khách hàng nào trúng th ng nh m thu hút khách hàng; đ a ra

ữ ủ ư ế ề ấ ầ ạ ạ ộ nh ng thông tin khuy n m i không đ y đ nh cung c p thông tin v ho t đ ng

ầ ủ ề ử ự ẫ ế ậ ườ ử ề nh n ti n g i không đ y đ , không trung th c d n đ n ng ể ầ i g i ti n hi u l m,

ệ ạ ườ ử ề ề ị gây thi t h i cho ng ấ ề i g i ti n; không rõ ràng trong quy đ nh v lãi su t ti n

ụ ợ ồ vay trong h p đ ng tín d ng…

ư ặ ụ ế ậ ạ Áp d ng các chính sách khuy n m i trái pháp lu t nh t ng quà ngoài lãi

ấ ố ưở ư ố su t; quay s trúng th ợ ng, nh ng các s phát cho khách hàng trong các đ t

164

ế ẽ ạ ắ ắ ưở ư ụ khuy n m i ch c ch n s trúng th ế ị ng; u đãi các phí d ch v liên quan đ n

ụ ấ ị d ch v ngân hàng do ngân hàng cung c p…

ạ ằ ả ạ ụ Năm là, hành vi qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ạ ộ ả ộ ạ trong ho t đ ng ngân hàng. Qu ng cáo trong ho t đ ng ngân hàng là m t ho t

ế ặ ổ ứ ề ệ ộ đ ng đ c thù, vì các thông tin liên quan đ n các t ch c kinh doanh ti n t trên

ươ ự ự ệ ẽ ế ế ệ ạ ộ các ph ng ti n thông tin đ i chúng s có tác đ ng tr c ti p đ n vi c th c thi

ề ệ ứ ộ ổ ị ườ ủ ố ị ư ứ ộ chính sách ti n t qu c gia, m c đ n đ nh c a th tr ng cũng nh m c đ an

ổ ạ ộ ụ ề ậ ệ ố toàn h th ng các t ứ chwucs tín d ng. Các nghiên c u lý lu n v ho t đ ng ngân

ạ ộ ề ế ậ ậ ị ế ế hàng đ u đi đ n nh n đ nh, ho t đ ng ngân hàng có liên quan m t thi ề t đ n ni m

ố ớ ệ ố ủ ậ ả ớ tin c a công chúng đ i v i h th ng ngân hàng. Do v y, qu ng cáo – v i tính

ấ ươ ề ị ụ ệ ế ấ ằ ch t là ph ng ti n nh m cung c p thông tin v d ch v ngân hàng đ n khách

ọ ự ơ ở ụ ư ệ ẽ ọ ị ủ hàng s là c s quan tr ng cho vi c đ a ra ch n l a d ch v ngân hàng c a

ườ ả ậ ươ ườ ượ ng i tiêu dùng. Vì v y, qu ng cáo cũng là ph ệ ng ti n th ng xuyên đ c các

ươ ạ ử ụ ủ ể ả ả ấ ngân hàng th ấ ng m i s d ng đ qu ng bá hình nh c a mình, nh t là cung c p

ề ệ ụ ấ ấ ị ừ ả thông tin v ti n ích d ch v ngân hàng do mình cung c p. Xu t phát t ấ b n ch t

ầ ủ ộ ề ả ộ “qu ng cáo là thông tin mang tính m t chi u, là thông tin không đ y đ , n i dung

ọ ọ ụ ủ ả ộ ủ c a nó mang tính ch n l c, ph thu c vào ý chí c a nhà qu ng cáo ” [56, tr.14]

ụ ệ ể ằ ả ạ nên vi c ki m soát hành vi qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ầ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i c n ph i đ ả ượ c

ự ệ ườ ở ẽ ớ ữ ằ ả quan tâm th c hi n th ng xuyên. B i l , ranh gi ụ i gi a qu ng cáo nh m m c

ụ ả ằ ạ ạ ạ đích c nh tranh lành m nh và qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ờ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ấ ng m i là r t m nh t.

ệ ủ ứ ể ấ ả ả Nghiên c u các bi u hi n c a hành vi qu ng cáo cho th y, b n thân hành vi này

ự ầ ữ ệ ố ấ ễ gây ra s nh m l n r t d “ ẫ ”, “nh ng tuyên b sai trái trong công vi c kinh doanh

ủ ơ ở ạ ộ ủ ằ ấ ố nh m làm m t uy tín c a c s , hàng hóa hay ho t đ ng kinh doanh c a đ i th ủ

ỉ ẫ ữ ặ ạ c nh tranh ố ử ụ ”, “Nh ng ch d n ho c tuyên b s d ng trong quá trình kinh doanh

ừ ố ề ả ự ể ấ ấ ả ặ ằ ợ nh m l a d i công chúng v b n ch t, quy trình s n xu t, đ c đi m, s phù h p

165

ặ ố ượ ủ ữ ệ ấ ậ ế ề ụ v m c đích ho c s l ng c a hàng hóa ” – nh ng d u hi u nh n bi t hành vi

ạ ượ ề ướ ư ạ c nh tranh không lành m nh đã đ c Đi u 10bis Công c Paris đ a ra.

ị ườ ự ễ ế ệ ờ ễ Th c ti n di n bi n th tr ng ngân hàng Vi ấ t Nam th i gian qua cho th y,

ạ ộ ụ ạ ạ ả ằ qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ệ ổ ế ẽ ở ữ hàng Vi t Nam s tr nên ph bi n vì nh ng lý do sau đây:

ứ ộ ạ ạ ư ể ệ ớ ị M c đ c nh tranh t ố i các đ a bàn l n và đông dân c th hi n trong m i

ủ ố ượ ớ ự ể ươ ươ t ng quan v i s phát tri n gia tăng c a s l ng các ngân hàng th ạ ng m i đã

ở ạ ở ạ ướ giai đo n bão hòa, nghĩa là giai đo n 2008, Ngân hàng Nhà n ấ c đã ch p

ộ ố ượ ậ ể ỏ ị thu n m t s l ng không nh ngân hàng nông thôn chuy n thành đô th trong

ự ạ ắ ờ ượ ưỡ ủ th i gian ng n đã gia tăng áp l c c nh tranh v t ng ng thích nghi c a th ị

ườ ố ồ ạ ượ ữ ệ ề tr ng. Nh ng ngân hàng này mu n t n t i đ c trong đi u ki n môi tr ườ ng

ả ử ụ ộ ỉ ạ c nh tranh “bão hòa” thì ch còn m t cách, các ngân hàng này ph i s d ng tri ệ t

ư ộ ấ ấ ệ ả ả ể đ qu ng cáo nh m t bi n pháp “ghi d u n” hình nh ngân hàng mình trong

ườ ơ ở ủ ể ổ ọ tâm trí ng i tiêu dùng – đây là c s quan tr ng đ thay đ i hành vi c a ng ườ i

ẳ ị ượ ố ụ ủ ị ể tiêu dùng. Đ kh ng đ nh đ c “cái t t” trong d ch v ngân hàng c a mình, các

ử ụ ủ ể ạ ả ngân hàng không th không s d ng các th pháp qu ng cáo không lành m nh.

ứ ộ ạ ộ ạ ậ M c đ minh b ch thông tin trong ho t đ ng ngân hàng còn kém. Lý lu n

ạ ộ ể ệ ủ ế ứ ạ ộ ch y u đ bi n minh cho m c đ minh b ch thông tin trong ho t đ ng ngân

ạ ả ạ ộ ế ố ớ ủ hàng còn y u kém là do tính nh y c m c a thông tin ho t đ ng ngân hàng đ i v i

ế ấ ợ ậ ộ ổ ứ ụ ờ ố đ i s ng kinh t xã h i. Do v y, thông tin gây b t l i cho t ch c tín d ng, an

ệ ố ổ ứ ờ ượ ự ả toàn h th ng ngân hàng và các t ụ ch c tín d ng bao gi cũng đ ợ c s “b o tr ”

ướ ủ c a Ngân hàng nhà n c.

ụ ạ ả ằ ậ ạ Khi lu t hóa hành vi qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ạ ầ ư ữ trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ộ ng m i c n l u ý nh ng n i

dung sau đây:

ứ ươ ậ ề ế ậ ả Th nh t ề ấ , v ph ị ng pháp ti p c n, các quy đ nh pháp lu t v qu ng cáo

ạ ộ ụ ủ ạ ằ ạ nh m m c đích c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ầ ậ ở ế ấ ỳ ứ ạ ộ ngân hàng th ng m i c n ti p c n ph m vi r ng, t c là b t k hành vi nào

166

ấ ỳ ố ằ ứ ươ ệ ế ư đ a ra tuyên b , b ng b t k hình th c/ph ạ ộ ng ti n gì liên quan đ n ho t đ ng

ươ ể ả ạ ặ ẫ ủ kinh doanh c a ngân hàng th ầ ng m i có th gây ra nh m l n ho c qu ng cáo so

ế ự ể ầ ầ ư ẫ ậ ở ế ỉ sánh d n đ n s hi u l m cho khách hàng, nhà đ u t . Ch khi ti p c n ạ ph m

ậ ợ ư ề ệ ộ ủ ạ ố ẽ ạ vi r ng nh trên s t o đi u ki n thu n l i cho khách hàng, đ i th c nh tranh,

ố ớ ả ấ ừ ử ệ ậ ả ớ ạ ơ c quan qu n lý phát hi n s m, x lý và ngăn ng a h u qu x u đ i v i ho t

ở ẽ ạ ộ ả ưở ự ế ộ đ ng ngân hàng, b i l : i) Ho t đ ng ngân hàng có nh h ệ ế ng tr c ti p đ n vi c

ề ệ ự ệ ủ ề ố th c hi n chính sách ti n t ố ớ ệ ố qu c gia, ni m tin c a công chúng đ i v i h th ng

ổ ứ ệ ượ ụ ự ầ ả ngân hàng và t ch c tín d ng; ii) Th c hi n đ ạ ả c yêu c u b o đ m an toàn ho t

ệ ố ổ ụ ự ứ ễ ề ộ đ ng ngân hàng và h th ng các t ch c tín d ng trong th c ti n đi u hành th ị

ườ ượ ữ ả ưở ề tr ng; iii) Tránh đ c nh ng nh h ng mang tính dây chuy n. Đây là quan

ế ớ ủ ệ ề ố ệ ẳ ạ ả ni m c a nhi u qu c gia trên th gi i. Ch ng h n, trong Pháp l nh qu ng cáo s ố

ề ề ọ ị ặ ạ 82280 ngày 23/7/1992 quy đ nh m i lo i thông tin truy n phát có thu ti n ho c

ụ ể ả ấ ả ệ ẩ ằ ả ị ổ đ i bù nh m qu ng bá cho vi c cung c p s n ph m hay d ch v , k c thông tin

ớ ệ ướ ạ ạ ộ ổ ộ ọ ượ đ c gi i thi u d i d ng tên g i chung trong khuôn kh m t ho t đ ng th ươ ng

ệ ự ủ ệ ệ ề ạ ả m i, công nghi p, th công nghi p hay ngh nghi p t ả ằ do hay nh m đ m b o

ả ươ ệ ạ ộ ướ ặ ư qu ng cáo th ng m i cho m t doanh nghi p nhà n c ho c t nhân [56, tr.16

17].

ữ ụ ể ặ ộ ị ứ Th hai ủ , m t trong nh ng đ c đi m c a d ch v ngân hàng đó là có s ự

ủ ả ế ệ ệ ầ ằ ẩ ồ ươ t ắ ậ ng đ ng c a s n ph m đ u ra. Do v y, n u quan ni m cho r ng vi c b t

ướ ị ườ ụ ủ ữ ẩ ả ị ươ ch c tung ra th tr ng nh ng s n ph m d ch v c a các ngân hàng th ạ ng m i

ở ẽ ế ự ắ ạ ạ ướ là c nh tranh không lành m nh là không đúng, b i l , n u s b t ch ệ c toàn bi n

ườ ợ ề ở ề ấ ễ và di n ra ồ ạ t thì ng ẽ i dân s càng đ ượ ưở c h ng l ơ i nhi u h n. V n đ đây

ự ấ ượ ế ố ụ ớ ị là s khác bi ệ ở t ch t l ng d ch v và chi phí đi kèm v i là y u t ế ị quy t đ nh

ủ ị ụ ứ ế ự đ n s thành công c a d ch v ngân hàng do ngân hàng cung ng [64, tr.79].

ề ộ ướ ụ ằ ả ạ ộ V n i dung này, d i góc đ qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không

ề ị ụ ế ả ằ ạ ấ lành m nh, chúng tôi cho r ng, n u hành vi qu ng cáo v d ch v ngân hàng, ch t

ụ ư ủ ệ ị ươ ượ l ng d ch v cũng nh các ti n ích đi kèm c a các ngân hàng th ạ ng m i là

ả ượ ố ạ ạ gi ng nhau thì cũng ph i đ c coi là hành vi c nh tranh không lành m nh, vì đây

167

ộ ạ ắ ướ ả ể ẩ ẫ ả ầ là m t d ng b t ch c s n ph m qu ng cáo đ gây nh m l n cho khách hàng.

ề ầ ệ ộ ươ ứ ủ ợ ố ị Đi u đó có nghĩa là, c n phân bi t m c đ t ng h p/gi ng nhau c a d ch v ụ

ứ ể ư ữ ế ấ ớ ớ ỉ ngân hàng v i cách th c đ đ a nh ng thông tin y đ n v i khách hàng. Ch khi

ụ ẩ ả ộ ố phân bi ệ ượ t đ ị c n i dung này thì dù s n ph m d ch v ngân hàng gi ng nhau bao

ữ ệ ể ẫ ậ ượ nhiêu đi chăng n a thì chúng ta v n có th nh n di n đ ạ c tính không lành m nh

ủ ả ẩ ả ươ ạ trong s n ph m qu ng cáo c a các ngân hàng th ng m i.

ự ễ ề ạ ả ươ Th baứ , th c ti n các đo n qu ng cáo v các ngân hàng th ệ ạ ng m i hi n

ộ ươ ẳ ạ ị nay có n i dung, các ngân hàng th ng m i kh ng đ nh mình là ngân hàng s ố

ầ ệ ề ề ượ ổ ứ ố ế 1/hàng đ u Vi t Nam, là ngân hàng nhi u năm li n đ ch c qu c t c t này, t ổ

ố ế ứ ạ ố ệ ậ ướ ch c qu c t ế khác x p h ng t t… Tuy nhiên, pháp lu t hi n hành n c ta l ạ i

ư ư ề ộ ố ố ch a có ràng bu c pháp lý v các tuyên b này nh : khi tuyên b mình là ngân

ố ế ả ạ ấ ắ ả ộ ố hàng t t nh t có b t bu c ph i công b công khai văn b n x p h ng c a t ủ ổ ứ ch c

ệ ử ế ạ ặ ạ ơ ủ ị đã x p h ng trên trang thông tin đi n t ho c t i n i giao d ch c a ngân hàng

ủ ế ổ ứ ướ ặ ở ướ ạ không? X p h ng c a các t ch c tài chính n c ngoài ho c trong n ầ c có c n

ả ượ ự ồ ậ ủ ơ ấ ướ ệ ph i đ c s đ ng ý/ch p thu n c a c quan nhà n c Vi t Nam hay không?...

ự ế ị ườ ự ệ ễ ễ ề ế Th c t này xét trong đi u ki n th c ti n di n bi n th tr ng ngân hàng Vi ệ t

ế ậ ả ầ ằ ố ủ Nam, chúng tôi cho r ng, c n ph i công b công khai các k t lu n, đánh giá c a

ổ ứ ướ ầ ố ổ ứ ẩ các t ch c này. Nhà n c c n công b công khai các t ề ch c có th m quy n

ượ ướ ủ ậ ấ ổ ứ đánh giá đ c nhà n c ch p nh n, còn các đánh giá c a các t ch c không

ướ ỉ ượ ấ ậ ả ị ượ đ c nhà n c ch p nh n ch đ c coi là có giá tr tham kh o, các ngân hàng

ươ ạ ượ ử ụ ư ộ ữ th ng m i không đ c s d ng nh ng thông tin đánh giá này nh m t căn c ứ

ủ ả ị ố ư ậ ấ ỉ ụ ể đ qu ng cáo cho d ch v ngân hàng c a mình là t t nh t ch có nh v y chúng ta

ủ ơ ở ể ế ủ ả ậ ớ ươ ơ ở ạ m i có đ c s đ k t lu n qu ng cáo c a ngân hàng th ng m i là có c s và

ẫ ầ không gây nh m l n.

ạ ộ ạ ạ Sáu là, nhóm hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ệ ố ạ ộ ụ ế ạ hàng xâm ph m đ n m c tiêu an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ

ứ ả ưở ề ệ ự ế ệ ố ụ ch c tín d ng, nh h ệ ng đ n vi c th c hi n chính sách ti n t qu c gia trong

ạ ộ ử ề ả ậ ưở ế ho t đ ng nh n ti n g i. Đây là các hành vi gây nh h ứ ộ ng đ n m c đ an toàn,

168

ủ ả ệ ố ể ạ ạ ộ lành m nh c a c h th ng ngân hàng. Các hành vi đi n hình trong ho t đ ng

ạ ộ ử ụ ế ề ậ ạ ệ ố nh n ti n g i xâm ph m đ n m c tiêu an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng

ổ ứ ả ưở ề ệ ự ệ ế các t ụ ch c tín d ng, nh h ệ ng đ n vi c th c hi n chính sách ti n t ố qu c gia

bao g m:ồ

ử ằ ự ề ế ế ặ ộ ộ Tr c ti p ho c gián ti p gây ra các cu c đua huy đ ng ti n g i b ng cách

ượ ứ ủ ả ặ ậ ị ấ ẩ đ y lãi su t lên cao v t quá m c quy đ nh c a pháp lu t ho c gây nh h ưở ng

ử ủ ộ ươ ạ ề ế đ n chính sách huy đ ng ti n g i c a các ngân hàng th ng m i khác trên th ị

ườ tr ng.

ấ ồ ệ ề ữ ề ổ Tung tin đ n th t thi ấ t v nh ng thay đ i trong đi u hành chính sách lãi su t

ướ ệ ụ ợ ụ ằ ủ c a Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam nh m m c đích tr c l i riêng cho ngân hàng

mình.

ử ế ề ấ ẩ ậ ậ ặ ỏ ượ Liên k t ho c th a thu n đ y lãi su t nh n ti n g i lên cao v t quá quy

ủ ậ ị đ nh c a pháp lu t.

ố ớ ử ệ ạ ạ 4.3.1.3. Bi n pháp x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ị ườ ệ ơ ấ ể Th tr ng ngân hàng Vi ạ t Nam đang trong giai đo n tái c c u đ cho các

ươ ạ ộ ậ ủ ị ườ ạ ộ ớ ngân hàng th ng m i ho t đ ng theo quy lu t c a th tr ữ ng c ng v i nh ng

ủ ệ ướ ị ườ can thi p mang tính hành chính c a Ngân hàng Nhà n c vào th tr ng ngân

ậ ề ử ổ ế ự ệ ẫ ạ hàng v n còn khá ph bi n thì vi c xây d ng pháp lu t v x lý hành vi c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ủ ử ế ấ ẩ ạ ướ ề ầ c n nh n m nh đ n th m quy n x lý c a Ngân hàng Nhà n c thông qua quy

ụ ể ạ ộ ạ ạ ị đ nh c th các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ố ớ ử ệ ạ ị ủ c a các ngân hàng th ng m i và quy đ nh bi n pháp x lý đ i v i các hành vi

ố ớ ạ ạ ấ ạ ị ử này, nghĩa là nh n m nh vào quy đ nh x ph t vi ph m hành chính đ i v i hành

ạ ộ ủ ạ ạ vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ể ạ ượ ề ế ấ ạ ầ ộ th ng m i. Đ làm đ c đi u này c n nh n m nh đ n các n i dung sau đây:

ứ ạ ạ ộ ị ề ử Nghiên c u n i dung quy đ nh v x ph t vi ph m hành chính trong lĩnh

ề ệ ạ ộ ị ị ự v c ti n t ấ và ho t đ ng ngân hàng cho th y, Ngh đ nh 204/2004/NĐCP và

169

ử ộ ổ ổ ị ị ố ủ ề ị ị Ngh đ nh 95/2011/NĐCP s a đ i, b sung m t s đi u c a Ngh đ nh

ử ạ ạ ị ạ ộ 204/2004/NĐCP cũng có quy đ nh x ph t vi ph m hành chính trong ho t đ ng

ề ử ấ ứ ụ ụ ả ậ ị ư nh n ti n g i, c p tín d ng và cung ng d ch v thanh toán qua tài kho n, nh ng

ố ớ ề ử ư ạ ạ ị ạ ch a có quy đ nh v x lý đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ộ ứ ậ ớ ộ đ ng ngân hàng t ng ng v i các ho t đ ng ngân hàng nêu trên. Vì v y, chúng

ố ớ ề ử ị ổ ế ạ ị tôi ki n ngh , b sung thêm các quy đ nh v x lý đ i v i hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i vào

ề ử ề ệ ự ạ ạ ị ị Ngh đ nh v x ph t vi ph m hành chính trong lĩnh v c ti n t ạ ộ và ho t đ ng

ử ạ ậ ị ngân hàng. Lu t X lý vi ph m hành chính năm 2012 đã có quy đ nh theo h ướ ng

ạ ề ố ị ừ ự ứ quy đ nh m c ph t ti n t ạ ề i đa phân hóa theo t ng lĩnh v c. Theo đó, ph t ti n

ố ớ ề ợ ệ ả ườ ạ “…b o v quy n l i ng i tiêu dùng… ồ ế đ n 100.000.000 đ ng đ i v i vi ph m ”

ạ ề ử ề ể ậ ạ ả ế (Đi m đ Kho n 1 Đi u 24 Lu t X lý vi ph m hành chính 2012); ph t ti n đ n

ụ ồ ể ề ả ố ớ “…ngân hàng, tín d ng... 1.000.000.000 đ ng đ i v i ” (Đi m k Kho n 1 Đi u 24

ạ ề ố ề ứ ử ậ ạ ị Lu t X lý vi ph m hành chính 2012). Quy đ nh v m c ph t ti n t i đa trong

ự ạ ủ ị ị ạ lĩnh v c c nh tranh t i Ngh đ nh 71/2014/NĐCP ngày 21/07/2014 c a Chính

ủ ế ề ử ạ ậ ạ ậ ị ph quy đ nh chi ti ự t Lu t C nh tranh v x lý vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c

ư ứ ế ố ố ớ ự ệ ả ị ạ c nh tranh ch a quy đ nh đ n m c khung t i đa đ i v i lĩnh v c b o v ng ườ i

ự ư ị ạ ử ậ tiêu dùng và lĩnh v c tài chính ngân hàng nh quy đ nh t ạ i Lu t X lý vi ph m

hành chính 2012.

ố ợ ữ ế ổ ơ ị ướ B sung quy đ nh c ch ph i h p gi a Ngân hàng Nhà n ơ c và C quan

ụ ệ ạ ề ệ ả ạ ạ qu n lý c nh tranh trong vi c đi u tra các v vi c c nh tranh không lành m nh

ườ ạ ề ế ạ ạ ợ trong tr ạ ng h p có khi u n i v hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ạ ử ế ả ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ơ ng m i g i đ n C quan qu n lý c nh

ụ ấ ạ ả ơ tranh. Theo đó, C quan qu n lý c nh tranh có nghĩa v cung c p các thông tin

ế ế ầ ạ ơ ả ế ụ ệ ạ liên quan đ n đ n khi u n i yêu c u gi i quy t v vi c c nh tranh không lành

ạ ộ ạ ướ ệ m nh trong ho t đ ng ngân hàng cho Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam thông qua

ơ ở ơ C quan Thanh tra, Giám sát ngân hàng. Trên c s đó, Ngân hàng Nhà n ướ ẽ c s

ề ặ ố ợ ệ ả ơ ạ ụ ph i h p v m t chuyên môn, nghi p v ngân hàng cho C quan qu n lý c nh

170

ụ ệ ạ ạ ộ ề ạ tranh khi đi u tra v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ơ ở ế ề ả ạ ơ ủ c a các ngân hàng th ậ ng m i. Trên c s k t lu n đi u tra, C quan qu n lý

ế ị ẽ ạ ả ế ụ ệ ủ ậ ị C nh tranh s ra quy t đ nh gi i quy t v vi c theo quy đ nh c a pháp lu t.

ả ổ ậ ề ự ứ ố ệ ạ 4.3.2. Gi i pháp t ch c th c hi n pháp lu t v ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ệ ở ệ Vi t Nam hi n nay

ổ ứ ự ệ ầ ậ ọ Công tác t ố ch c th c hi n pháp lu t có vai trò quan tr ng, là “c u n i”

ủ ạ ậ ằ ả ả ả ố ạ nh m b o đ m tính kh thi c a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ể ả ả ổ ứ ự ệ ậ ố trong ho t đ ng ngân hàng. Đ b o đ m t ch c th c hi n pháp lu t ch ng hành

ạ ộ ủ ạ ạ vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ầ ậ ệ ệ th ng m i Vi t Nam hi n nay, theo chúng tôi c n t p trung vào các bi n pháp

ủ ế ch y u sau đây:

ộ ủ ứ ự ệ ậ 4.3.2.1. Nâng cao nh n th c và th c hành trách nhi m xã h i c a ngân

ươ ạ ố ớ ộ ườ ạ ộ hàng th ng m i đ i v i xã h i, ng i tiêu dùng trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ủ ể ả ầ ạ ố Ngân hàng th ng m i là ch th kinh doanh nên cũng c n ph i “s ng” đ ể

ạ ộ ế ợ ậ ộ ồ ạ ể t n t i đ ho t đ ng kinh doanh tìm ki m l ạ ứ i nhu n, nghĩa là hành đ ng đ o đ c

ả ươ ế ệ ợ ớ ờ ặ ả ph i t ng h p v i vi c ki m l ế i ho c chí ít cũng ph i ki m ủ c a ngân hàng “

ậ ủ ể ứ ị ườ ữ ặ ớ ạ ố đ ượ ợ c l i nhu n đ đ đ ng v ng trên th tr ng và đ i m t v i c nh tranh ” [50,

ớ ươ ủ ể ạ tr.276]. V i vai trò là trung gian tài chính, ngân hàng th ng m i là ch th quan

ố ớ ề ệ ọ ố ế ậ ể tr ng trong vi c chu chuy n v n đ i v i n n kinh t ố ớ . Do v y, đ i v i ngân hàng,

ấ ễ ứ ấ ạ ạ ơ ừ ị nguy c vi ph m đ o đ c kinh doanh là r t d , xu t phát t ủ v trí, vai trò c a

ề ế ấ ủ ự ệ ậ ậ ngân hàng trong n n kinh t ứ . Do v y, th c ch t c a vi c nâng cao nh n th c

ủ ệ ộ ả ế ố ớ trách nhi m c a ngân hàng đ i v i xã h i chính là quá trình gi i quy t hài hòa

ữ ố ợ ủ ệ ệ ả ả ụ gi a m c tiêu t i đa hóa l ớ i ích c a doanh nghi p v i vi c b o đ m quy n l ề ợ i

ề ệ ự ệ ấ ả ả ộ ả ố ủ c a xã h i, nh t là b o đ m th c hi n chính sách ti n t ả qu c gia, b o đ m kh ả

ậ ợ ủ ế ệ ậ ồ ố năng ti p c n ngu n v n ngân hàng c a các doanh nghi p thu n l ớ i và v i chi

ứ ủ ể ệ ậ ấ ấ ố ớ ộ phí th p nh t. Đ nâng cao nh n th c trách nhi m c a ngân hàng đ i v i c ng

ộ ướ ế ả ố ớ ồ đ ng xã h i, tr c h t ngân hàng ph i làm t t vai trò trung gian tài chính v i tinh

171

ạ ỏ ế ứ ữ ế ậ ả ấ ấ ầ ấ ồ ố th n cao nh t, lo i b đ n m c th p nh t nh ng rào c n ti p c n ngu n v n

ứ ộ ướ ả ế ấ ủ c a xã h i; chung tay góp s c cùng nhà n c gi i quy t khó khăn, nh t là trong

ề ề ệ ế ề ế ộ đi u ki n n n kinh t còn nhi u bi n đ ng.

ể ự ệ ố ả ị ầ ế ố Đ th c hi n t t gi ấ ộ i pháp này, chúng tôi ki n ngh c n th ng nh t n i

ộ ủ ệ ươ ề ạ ặ dung trách nhi m xã h i c a ngân hàng th ng m i. M c dù còn nhi u quan

ộ ủ ề ộ ệ ệ ệ ni m khác nhau v n i dung trách nhi m xã h i c a doanh nghi p, song theo

ộ ủ ộ ươ ạ ồ ệ chúng tôi, n i dung trách nhi m xã h i c a ngân hàng th ng m i bao g m các

ộ n i dung:

ả ả ố ứ ề ố ố 1. B o đ m t ồ t vai trò cung ng ngu n v n cho n n kinh t ế Làm t . t vai trò

ứ ề ầ ố ồ ế ẽ cung ng ngu n v n và nhu c u thanh toán cho n n kinh t ẩ ơ ở s là c s thúc đ y

ể ế ộ ủ ấ ướ ự s phát tri n kinh t xã h i c a đ t n c.

ơ ộ ế ậ ụ ụ ầ ả ấ ả ả ồ ố 2. B o đ m c h i ti p c n ngu n v n ph c v cho nhu c u s n xu t kinh

ủ ầ ươ doanh và nhu c u tiêu dùng c a khách hàng. Nghĩa là, Ngân hàng th ạ ng m i

ượ ố ớ ả ặ ở không đ c ban hành ho c có các hành vi c n tr khác đ i v i khách hàng khi h ọ

ế ậ ố ạ Ở ộ ấ ề ầ ồ ti p c n ngu n v n vay t i ngân hàng. đây có m t v n đ c n làm rõ v ề

ươ ệ ậ ươ ệ ạ ph ng di n lý lu n là: các Ngân hàng th ệ ng m i có trách nhi m trong vi c

ố ớ ố ượ ụ ấ ồ ố ế ặ cung c p ngu n v n tín d ng đ i v i các đ i t ậ ng g p khăn trong ti p c n

ư ộ ố ồ ườ ự ề ả ả ngu n v n nh h nghèo, ng ệ ả i vay ti n không có tài s n b o đ m, th c hi n

ợ ố ự ữ ể ọ ố ồ đ ng tài tr v n cho nh ng d án tr ng đi m qu c gia không, b i l ở ẽ ở ướ , n c ta

ạ ộ ữ ủ ứ nh ng ho t đ ng này là ch c năng c a Ngân hàng chính sách và Ngân hàng phát

ệ ể tri n Vi t Nam?

ả ờ ề ặ ỏ ệ ụ Tr l i câu h i trên, v m t pháp lý, chúng ta đã tách bi t tín d ng chính

ụ ươ ộ ố ề ủ ậ ử ổ ạ sách và tín d ng th ậ ổ ng m i trong Lu t s a đ i, b sung m t s đi u c a Lu t

ổ ứ ự ụ ẫ ượ ể ệ các t ch c tín d ng năm 2004. S phân tách này v n đ ậ c th hi n trong Lu t

ổ ứ ữ ụ ậ ộ ộ các T ch c tín d ng 2010. Vì v y, theo chúng tôi, n i dung này, trong nh ng n i

ộ ủ ệ ươ ế ạ dung trách nhi m xã h i c a ngân hàng th ng m i và n u các ngân hàng th ươ ng

ể ạ ạ ướ ọ ự ế ệ m i có th trong ph m vi cho phép thì Nhà n c khuy n khích h th c hi n cho

ố ượ ữ ế ậ ụ ồ ố nh ng đ i t ng trên ti p c n ngu n v n tín d ng.

172

ệ ố ề ợ ườ ử ề ả ả 3. B o v t t quy n l i ng ể ệ i g i ti n thông qua vi c tham gia b o hi m

ệ ố ử ự ề ạ ộ ề ả ả ị ti n g i và th c hi n t t các quy đ nh v b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng

ệ ổ ứ ụ và h thóng các t ch c tín d ng.

ạ ộ ệ ố ả ả ổ ứ ụ 4. B o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ch c tín d ng.

ộ ủ ấ ả ỏ ự ụ ệ ọ Đây là nhi m v quan tr ng đòi h i s chung tay vào cu c c a t t c các Ngân

ươ ừ ệ ạ ượ ứ ậ ổ hàng th ng m i. Đây v a là trách nhi m pháp lý đ c Lu t các T ch c tín

ủ ừ ệ ị ươ ụ d ng quy đ nh, v a là trách nhi m c a Ngân hàng th ạ ố ớ ng m i đ i v i ng ườ ử i g i

ở ẽ ế ổ ỡ ệ ố ể ả ề ổ ụ ứ ẽ ti n, b i l , n u đ x y ra đ v h th ng các t ả ch c tín d ng s gây nh

ờ ố ọ ế ộ ủ ấ ướ ể ự ưở h ế ng nghiêm tr ng đ n đ i s ng kinh t xã h i c a đ t n c. Đ th c hi n t ệ ố t

ủ ệ ộ ươ ỏ ự ạ ộ n i dung trách nhi m xã h i này c a Ngân hàng th ộ ng m i đòi h i s vào cu c

ộ ể ế ệ ủ ự ướ ể ả ủ c a toàn xã h i đ giám sát, s quy t li t c a Ngân hàng Nhà n c đ qu n lý,

ủ ủ ệ ị ươ giám sát vi c tuân th quy đ nh c a các Ngân hàng th ạ ng m i.

ộ ủ ứ ự ệ ậ Nh v y, ư ậ nâng cao nh n th c và th c hành trách nhi m xã h i c a ngân

ươ ố ớ ệ ạ ạ ố ớ hàng th ng m i có vai trò to l n đ i v i vi c ch ng c nh tranh không lành

ạ ộ ề ạ ượ ể ệ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng. Đi u này đ c th hi n trên các khía c nh sau

đây:

ộ ượ ệ ậ ự ệ c th c hi n, các ngân hàng ứ ề M t làộ , khi nh n th c v trách nhi m xã h i đ

ươ ạ ẽ ầ ể ừ ụ ụ ợ th ng m i s d n chuy n t m c tiêu kinh doanh vì m c tiêu l ủ ậ i nhu n c a

ụ ả ả ợ ủ chính mình sang m c tiêu kinh doanh b o đ m hài hòa l i ích c a ngân hàng,

ườ ủ ạ ể ượ ề ng ố i tiêu dùng (khách hàng) và đ i th c nh tranh. Đ làm đ ầ c đi u này c n

ề ả ứ ạ ạ ậ ồ ứ nhanh chóng xác l p n n t ng đ o đ c kinh doanh ngân hàng bao g m đ o đ c

ườ ứ ề ả ộ ị ượ ủ c a ng ạ i qu n tr , đi u hành và đ o đ c cán b ngân hàng đ ự c xây d ng trên

ế ệ ị ế ộ ể ạ ộ ợ ở ấ ề ả n n t ng ch đ đãi ng h p lý đ h n ch vi c b lòng tham tha hóa, b i vì, v n

ệ ế ườ ở ấ ầ ộ ề đ trách nhi m luôn liên quan đ n hành vi con ng i dù c p đ toàn c u hay

ơ ả ủ ạ ộ ồ ố ộ qu c gia, c ng đ ng hay cá nhân và nó là m t ph m trù c b n c a tri ế ọ ạ t h c đ o

ứ đ c [101, tr.21].

ộ ủ ự ệ ẽ ầ Hai là, trách nhi m xã h i c a ngân hàng s góp ph n xây d ng văn hóa

ứ ề ạ ẳ ạ kinh doanh ngân hàng minh b ch, sòng ph ng, lành m nh. Các nghiên c u v xây

173

ẳ ờ ị ự d ng văn hóa kinh doanh ngân hàng ở ướ n c ta th i gia qua đã kh ng đ nh, văn hóa

ế ố ự ữ ể ề kinh doanh ngân hàng là y u t ế s phát tri n b n v ng [65, tr.1419], là bí quy t

ủ ươ ự ạ thành công [91, tr.2938] c a các ngân hàng th ng m i, nghĩa là, khi d a trên

ữ ắ ươ ề ả n n t ng văn hóa kinh doanh v ng ch c, các ngân hàng th ng m i s lo i b ạ ẽ ạ ỏ

ự ữ ể ễ ả ả ượ nh ng cái “gi ” trong th c ti n kinh doanh [2, tr.8696]. Đ có b n lĩnh v t qua

ữ ẳ ạ ạ ạ nh ng hành vi c nh tranh không lành m nh, không minh b ch, không sòng ph ng,

ươ ả ự ạ ầ các ngân hàng th ề ả ng m i c n ph i d a trên n n t ng văn hóa kinh doanh ngân

ứ ữ ự ự ễ ậ ắ hàng v ng ch c. Th c ti n đã ch ng minh, khi đã xác l p và th c hành trách

ệ ộ ươ ự ệ ạ nhi m xã h i, các ngân hàng th ng m i xa lánh, không th c hi n các hành vi trái

ạ ứ ự ệ ậ ậ ạ pháp lu t, trái t p quán, đ o đ c kinh doanh, nghĩa là không th c hi n hành vi c nh

tranh không lành m nh.ạ

ủ ạ ặ ươ ạ ừ ng m i là v a Ba là, nét đ c thù trong c nh tranh c a các ngân hàng th

ớ ạ ự ổ ừ ạ ệ ố ư ậ ị ợ h p tác, v a c nh tranh có nh v y m i t o s n đ nh cho h th ng, song trên

ị ườ ệ ượ ẫ ơ ấ ệ ượ ấ ồ th tr ng v n còn hi n t ng ch i x u nhau, hi n t ng tung tin đ n th t thi ệ t

ồ ạ ớ ạ ụ ủ ạ ổ ị ể ụ ợ ẫ đ tr c l i v n còn t n t i; tình tr ng các c đông l n l m d ng v trí c a mình

ườ ị ề ớ ợ ư ả ể ụ ợ đ tr c l i, ng i qu n tr đi u hành ngân hàng ch a trung thành v i l ủ i ích c a

ổ ế ệ ượ ễ ẫ ngân hàng v n còn di n ra ph bi n… Còn hi n t ng này là do các ngân hàng

ươ ự ư ạ ượ ộ ắ ứ ứ ử ắ ạ th ng m i ch a xây d ng đ c b quy t c ng x , quy t c trong đ o đ c kinh

ấ ắ ả ệ ữ ế ố ườ ề ả ị doanh, nh t là các quy t c gi i quy t m i quan h gi a ng i qu n tr , đi u hành

ủ ạ ớ ổ ố ớ ớ ơ ớ v i c đông, v i nhân viên, v i đ i th c nh tranh, v i các c quan công

ự ư ề ượ ườ ầ quy n…, nghĩa là ch a xây d ng đ c môi tr ợ ng kinh doanh trên tinh th n h p

ố ớ ả ủ ạ ỉ ữ ố tác hài hòa không ch gi a các đ i th c nh tranh mà còn đ i v i c khách hàng,

ườ ố ượ ữ ơ ị ng i tiêu dùng nh ng đ i t ng có nguy c b thi ệ ạ ừ t h i t ạ hành vi c nh tranh

không lành m nh.ạ

ạ ộ ủ ứ ự ệ ậ Tóm l i, nâng cao nh n th c và th c hành trách nhi m xã h i c a ngân hàng

ươ ạ ộ ạ ằ ạ ạ ố th ng m i nh m ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ự ấ ị ướ ươ ị ố ự ạ th c ch t là đ nh h ng các ngân hàng th ng m i xây d ng các giá tr c t lõi

ế ố ự ệ ế ấ ạ ỉ trong doanh nghi p mình, trong đó nh n m nh đ n y u t t ề giác đi u ch nh

174

ủ ớ ườ ớ ợ ợ hành vi c a mình v i môi tr ng kinh doanh sao cho phù h p v i l ạ i ích và h nh

ườ ớ ế ớ ự ữ ể ề ộ ộ ộ ủ phúc c a con ng i, v i ti n b xã h i và v i s phát tri n m t cách b n v ng,

ể ệ ủ ự ọ ươ ạ ố ớ ố ủ ạ th hi n s tôn tr ng c a ngân hàng th ng m i đ i v i đ i th c nh tranh,

ườ ị ố ư ủ ả ộ ng ầ i tiêu dùng cũng nh toàn xã h i. C n ph i coi các giá tr c t lõi c a ngân

ươ ự ự ễ ệ ạ ạ hàng th ng m i và th c ti n th c hi n nó là tiêu chí đánh giá, phân lo i ngân

ươ ờ ỳ ự ừ ạ ạ hàng th ng m i trong t ng th i k . S đánh giá, phân lo i ngân hàng th ươ ng

ả ự ạ ự ề ả ỉ ự m i d a không ch d a trên tiêu chí pháp lý mà còn ph i d a trên n n t ng giá tr ị

ự ạ ộ ượ ề ạ ị xã h i do ngân hàng t o d ng đ ế c. Đi u đó có nghĩa là, trong ho ch đ nh chi n

ể ươ ả ướ ạ ớ ụ ể ượ l c phát tri n các ngân hàng th ng m i ph i h ng t i m c tiêu phát tri n lâu

ả ắ ụ ế ấ ớ ị ể dài, ngân hàng ph i g n k t các d ch v do mình cung c p v i quá trình phát tri n

ệ ề ạ ả ố ồ ấ ướ đ t n ặ c, đ c bi ự t trong giai đo n khó khăn v ngu n v n, ngân hàng ph i là l c

ệ ầ ả ư ậ ữ ế ượ l ng đi đ u trong vi c gi ệ i quy t nh ng khó khăn đó, có nh v y doanh nghi p

ế ượ ẹ ấ ả ạ ả ớ ạ ấ m i không ph i thu h p quy mô s n xu t, h n ch đ ệ c tình tr ng th t nghi p

gia tăng trong xã h i…ộ

ạ ứ ề ả ủ ậ 4.3.2.2. Xác l p n n t ng đ o đ c kinh doanh ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ộ ạ ạ ằ ạ ố th ng m i nh m ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng.

ắ ạ ộ ủ ứ ề ấ ộ ứ ấ v các c p đ c a B quy t c đ o đ c kinh doanh ngân hàng và Th nh t,

ắ ạ ứ ệ ữ ộ ủ ấ ố ộ m i quan h gi a các c p đ c a B quy t c đ o đ c kinh doanh ngân hàng

ự ứ ứ ệ ắ ạ ộ Nghiên c u kinh nghi m xây d ng B quy t c đ o đ c kinh doanh ngân

ướ ứ ạ ấ ắ ấ ộ ộ ị ủ hàng c a các n c cho th y, có hai c p đ quy đ nh B quy t c đ o đ c kinh

ộ ở ừ ệ ấ ấ ộ doanh c p ngành thông qua Hi p h i ngân hàng và c p đ t ng ngân hàng. B ộ

ứ ủ ệ ắ ạ ộ ự ể ệ ý chí chung quy t c đ o đ c kinh doanh c a Hi p h i ngân hàng là s th hi n

ộ ướ ệ ể ớ ệ ậ ẩ ủ c a toàn th thành viên Hi p h i h ng t ự ạ ứ i vi c xác l p các chu n m c đ o đ c

ở ị ướ ơ ở mang tính đ nh h ng chung toàn ngành, làm c s cho các ngân hàng thành

ụ ể ữ ự ứ ẩ ạ ạ ớ ợ viên c th hóa thành nh ng tiêu chu n đ o đ c phù h p v i lĩnh v c, ph m vi

ạ ộ ượ ứ ự ệ ạ ộ ho t đ ng ngân hàng đ ủ ắ c phép th c hi n. B quy t c đ o đ c kinh doanh c a

ươ ạ ầ ị ố ạ ằ ế các giá tr c t lõi ừ t ng ngân hàng th ấ ng m i c n nh n m nh đ n ậ nh m xác l p

175

ướ ị ươ ị ườ ủ ị ệ đ nh h ng giá tr th ng hi u ự s khác bi t, ệ c a ngân hàng trên th tr ng.

ủ ủ ạ ắ ộ ọ ươ ứ Tr ng tâm c a B quy t c đ o đ c kinh doanh c a các ngân hàng th ạ ng m i

ệ ữ ế ấ ạ ườ ớ ổ ề ả ị ố nh n m nh đ n m i quan h gi a ng ữ i qu n tr , đi u hành v i c đông; gi a

ố ớ ượ ể ệ ngân hàng, nhân viên ngân hàng v i khách hàng, đ i tác đ ấ c th hi n qua ch t

ộ ẫ ụ ự ệ ế ị ượ l ạ ứ ng d ch v , cam k t trách nhi m, m c đ m n cán, trung th c trong ho t

ấ ủ ủ ứ ự ệ ắ ạ ộ ộ đ ng tác nghi p. Th c ch t c a B quy t c đ o đ c kinh doanh c a các ngân

ươ ệ ạ ệ ạ ứ ạ ị hàng th ứ ng m i là xác đ nh quan h đ o đ c bên trong và quan h đ o đ c bên

ủ ngoài c a ngân hàng.

ộ ộ ớ ạ ứ ủ ự ạ Đ o đ c n i b có liên quan v i h nh phúc c a nhân viên và s hài lòng

ư ề ươ ạ ộ ủ ệ ả ủ c a khách hàng nh ti n l ẳ ng, hi u qu ho t đ ng c a công đoàn, bình đ ng

ớ ệ ử ụ ệ ẩ ả ớ ườ ể ả gi i và vi c s d ng các s n ph m thân thi n v i môi tr ng, gi m thi u chi

ứ ứ ế ẩ ả ạ phí. Đ o đ c bên ngoài liên quan đ n các s n ph m mà ngân hàng cung ng, nó

ẽ ớ ệ ạ ố ướ ạ ộ ủ ặ có m i liên h ch t ch v i m ng l i ho t đ ng c a ngân hàng. Nói chung các

ở ộ ủ ứ ạ ạ ố ạ ngân hàng không mu n m r ng ph m vi c a chính sách đ o đ c bên ngoài. Đ o

ể ượ ộ ộ ở ứ ạ ọ ơ ứ đ c bên ngoài có th đ c xem là quan tr ng h n đ o đ c n i b b i vì kh ả

ệ ạ ủ ộ ộ ố ớ ứ ấ ạ ộ năng gây thi ề t h i c a đ o đ c n i b đ i v i xã h i là r t ít trong khi nhi u

ả ỹ ệ ạ ệ ộ công ty qu ngân hàng có kh năng gây thi t h i trên di n r ng [121].

ắ ạ ứ ự ế ộ ị ộ , ki n ngh xây d ng n i dung B quy t c đ o đ c kinh doanh trong Th haiứ

ạ ộ ho t đ ng ngân hàng.

ể ệ ề ạ ứ ứ ề ắ ộ M t làộ , v hình th c th hi n, B quy t c v đ o đ c ngành ngân hàng

ệ ộ ế ấ ơ ở ự ữ ẩ ị ị ượ đ c coi là m t văn ki n vi t, n đ nh nh ng giá tr , chu n m c, c s mà ngân

ả ở ụ ố ẫ ả hàng mu n áp d ng c ế bên trong l n bên ngoài ngân hàng, có kh năng khuy n

ặ ưỡ ế ố ị ườ ớ khích ho c mang tính c ng ch đ i v i các ngân hàng trên th tr ng [50,

ượ ắ ạ ứ ộ tr.439]. Khi đ ụ ề c ban hành, b quy t c đ o đ c ngành ngân hàng là công c đi u

ế ữ ườ ở ộ ti t gi a các ngân hàng, ng i lao đ ng và các bên tham gia, nghĩa là nó tr thành

ể ể ụ ữ ệ ạ ạ ố công c h u hi u đ ki m soát, ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh. Kinh

ủ ệ ướ ệ ể ắ ạ ậ ỉ nghi m c a các n ứ c đã ch rõ, vi c pháp đi n hóa/lu t hóa các quy t c đ o đ c

ệ ố ự ệ ằ ọ ệ trong doanh nghi p có ý nghĩa quan tr ng nh m xây d ng h th ng doanh nghi p

176

ứ ạ ướ ệ ộ ữ ậ có đ o đ c. Do v y, Ngân hàng Nhà n c, Hi p h i Ngân hàng gi ầ vai trò đ u

ự ự ữ ệ ẩ ắ ố ộ m i trong vi c xây d ng, ban hành b quy t c này và nh ng chu n m c đ ượ c

ể ạ ấ ắ ộ ị quy đ nh trong B quy t c này là tiêu chí “ch m đi m”, đánh giá, phân lo i ngân

ươ ạ ộ ạ hàng th ng m i trong ho t đ ng.

ệ ắ ạ ộ ộ ộ ứ Hai là, n i dung B quy t c đ o đ c kinh doanh ngân hàng do Hi p h i

ậ ủ ơ ở ự ế ộ ả Ngân hàng xây d ng trên c s ý ki n th o lu n c a các thành viên. Các n i dung

ế ủ ắ ạ ứ ệ ộ ộ chính y u c a B quy t c đ o đ c kinh doanh ngân hàng do Hi p h i Ngân hàng

ự ồ xây d ng bao g m:

ứ ạ ạ ộ ạ ộ ủ ả ả ể S m ng c a ho t đ ng ngân hàng là b o đ m cho ho t đ ng luân chuy n

ồ ố ề ậ ợ ể ầ ngu n v n trong n n kinh t ế ượ đ c thu n l ẩ i, góp ph n thúc đ y phát tri n kinh t ế xã

h i.ộ

ổ ứ ả ợ ụ ủ Các ngân hàng, t ch c tín d ng thành viên ph i l i ích chung c a toàn h ệ

ọ ố ợ ủ ạ ạ th ng; tôn tr ng l i ích c a nhau, c nh tranh lành m nh.

ụ ụ ụ ữ ấ ị ố Ph c v và cung c p cho khách hàng nh ng d ch v ngân hàng t ấ t nh t là

ấ ượ ụ ủ ệ ị ụ ị nhi m v trung tâm c a các thành viên. Giá tr ch t l ng d ch v ngân hàng là

ị ủ ứ ữ ể ộ ộ ị m t trong nh ng tiêu chí xác đ nh m c đ phát tri n và giá tr c a ngân hàng

ệ ố trong toàn h th ng.

ả ả ọ ị ợ Các nhà qu n tr ngân hàng ph i tôn tr ng l ệ ố i ích toàn h th ng, không vì

ợ ụ ộ ủ ả ưở ế ợ ạ quá ch y theo l i ích c c b c a ngân hàng mình mà làm nh h ng đ n l i ích

ộ ổ ứ ị ườ ụ ủ c a các h i viên và các ngân hàng, t ch c tín d ng khác trên th tr ng.

ả ậ ớ ố Nhân viên ngân hàng ph i t n tâm và trung thành v i ngân hàng. Trong m i

ệ ớ ộ ợ quan h v i khách hàng, cán b ngân hàng không vì l ạ i ích cá nhân mà vi ph m

ệ ề ị ượ ị quy đ nh v tác nghi p đã đ c quy đ nh.

ủ ừ ề ộ ứ ạ ắ ộ ổ Ba là, v n i dung B quy t c đ o đ c c a t ng ngân hàng, t ứ ch c tín

ươ ệ ệ ạ ề ẩ ụ d ng. Các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam hi n t ệ i đã có khá nhi u kh u hi u

ể ệ ệ ớ ị ố ủ ố kinh doanh th hi n giá tr c t lõi c a ngân hàng mình trong m i quan h v i xã

ề ọ ủ ạ ự ệ ố ộ ấ ộ h i, khách hàng và đ i th c nh tranh. V n đ tr ng tâm trong vi c xây d ng n i

ứ ủ ừ ạ ắ ộ ổ ứ ụ dung B quy t c đ o đ c c a t ng ngân hàng, t ch c tín d ng chính là c th ụ ể

177

ự ạ ủ ừ ữ ệ ẩ ẩ ứ hóa kh u hi u kinh doanh c a t ng ngân hàng thành nh ng chu n m c đ o đ c

ệ ữ ố ổ ứ ớ ổ ụ ụ ể c th trong m i quan h gi a ngân hàng, t ch c tín d ng v i c đông, ng ườ i

ủ ạ ề ấ ố ộ ố ộ lao đ ng, khách hàng, đ i tác kinh doanh, đ i th c nh tranh và các v n đ xã h i

ụ ể khác. C th là:

ệ ạ ậ ủ ệ ạ ả i) Trách nhi m c a Ban lãnh đ o ngân hàng trong vi c t o l p, duy trì, b o

ủ ệ ạ ứ v đ o đ c kinh doanh c a ngân hàng mình th hi n ể ệ ở :

ả ườ ươ ấ ẫ ắ ạ Ban lãnh đ o ph i là ng ầ i đi đ u, g ạ ng m u ch p hành quy t c đ o

ấ ữ ứ ủ ẩ ườ ả ứ đ c kinh doanh, nh t là gi ấ ạ gìn ph m ch t đ o đ c c a ng ị i qu n tr , tuân th ủ

ệ ố ớ ợ ắ ả ị ủ quy t c qu n tr ngân hàng và tuy t đ i trung thành v i l i ích c a ngân hàng.

ợ ữ ệ ế ấ Công khai các l i ích liên quan đ n ngân hàng, nh t là nh ng quan h có

ể ị ạ ụ ư ạ ị ỷ ệ ở ữ ổ th b l m d ng do v trí lãnh đ o ngân hàng nh công khai t ầ s h u c ph n, l

ữ ố ườ ả ệ ớ m i quan h v i nh ng ng i liên quan trong quá trình qu n lý ngân hàng, tuân

ủ ế ộ ấ ụ th ch đ c p tín d ng…

ệ ể ị ờ Ki m tra, theo dõi, giám sát nhân viên trong quá trình tác nghi p, k p th i

ạ ứ ệ ể ạ ắ ở nh c nh nhân viên khi có bi u hi n vi ph m đ o đ c kinh doanh ngân hàng.

ệ ủ ự ế ế ệ ạ ằ H n ch can thi p tr c ti p vào quá trình tác nghi p c a nhân viên b ng

ề ự ủ ụ ạ ườ các hành vi l m d ng quy n l c c a ng ị ả i qu n tr .

ệ ằ ố ả ộ ợ ế Khách quan, công b ng, sáng su t trong vi c gi i quy t xung đ t l i ích

trong ngân hàng.

ụ ạ ụ ượ ứ ệ ế ệ ii) Giáo d c đ o đ c tác nghi p cho nhân viên là nhi m v đ c ti n hành

ườ ỉ ố ớ ể ụ ả ớ ớ th ữ ng xuyên, không ch đ i v i nhân viên m i tuy n d ng mà còn c v i nh ng

ắ ớ nhân viên đã g n bó lâu dài v i ngân hàng.

ị ủ ừ ệ iii) Duy trì và không ng ng làm gia tăng giá tr c a ngân hàng là trách nhi m

ủ ườ ả ị ườ ệ ề ữ không nh ng c a ng i qu n tr , ng ủ ừ i đi u hành và còn là trách nhi m c a t ng

ủ ợ ủ ợ nhân viên ngân hàng. L i ích c a ngân hàng và l i ích c a nhân viên ngân hàng là

ấ ẫ ố th ng nh t, không mâu thu n.

ụ ụ ủ ể ệ ạ ụ iv) Ph c v khách hàng là nhi m v trung tâm c a toàn th lãnh đ o và

ả ả ợ ủ ả ả ợ nhân viên ngân hàng. B o đ m l i ích c a khách hàng chính là b o đ m l i ích

178

ị ủ ượ ể ệ ở ự ủ c a ngân hàng, giá tr c a ngân hàng đ c th hi n s hài lòng và ti p t c s ế ụ ử

ị ụ ụ d ng d ch v ngân hàng.

ủ ổ ứ ệ ộ ớ v) Tham gia cùng v i Chính ph , các t ạ ự ch c xã h i th c hi n các ho t

ạ ừ ạ ộ ệ ệ ộ ườ ộ đ ng nhân đ o, t thi n, các ho t đ ng xã h i là vi c làm th ng xuyên.

ủ ệ ề ệ 4.3.2.3. Nâng cao vai trò, trách nhi m c a truy n thông trong vi c ngăn

ừ ữ ể ệ ệ ạ ng a, phát hi n nh ng bi u hi n “vô đ o” trong kinh doanh ngân hàng, phát

ệ ươ ươ ạ ạ hi n và nêu g ng các ngân hàng th ng m i kinh doanh lành m nh

ữ ệ ể ề ạ ậ ạ ấ ờ ạ Th i gian qua, r t nhi u nh ng bi u hi n vi ph m pháp lu t, vi ph m đ o

ươ ượ ớ ủ ứ đ c kinh doanh c a các ngân hàng th ạ ng m i đã đ c báo gi ệ i phát hi n đã cho

ứ ề ệ ế ạ ấ ớ ả th y, truy n thông có s c m nh to l n trong vi c góp ti ng nói lên án, ph n

ữ ứ ệ ậ ạ ạ kháng nh ng doanh nghi p vi ph m đ o đ c kinh doanh mà pháp lu t không th ể

ượ ử x lý đ c.

ủ ề ả ả ớ ị Truy n thông có giá tr to l n, nó là kênh qu ng bá hình nh c a doanh

ư ệ ấ ươ ữ ế ấ ả nghi p, nh ng nó cũng là “t m g ấ ng ph n chi u” nhanh nh t nh ng t m

ươ ụ ể ư ậ ề ờ ộ “g ng m ” trong kinh doanh. Truy n thông là công c đ d lu n xã h i lên

ố ớ ữ ứ ế ệ ạ ạ ọ ộ ti ng đ i v i nh ng doanh nghi p vi ph m đ o đ c kinh doanh, kêu g i c ng

ự ữ ứ ệ ệ ả ạ ồ đ ng doanh nghi p xây d ng, qu ng bá nh ng doanh nghi p có đ o đ c trong

ể ề ố ả kinh doanh. Đ cho truy n thông phát huy t ệ ủ i đa kh năng c a mình trong vi c

ổ ế ị ạ ư ệ ề ứ ph bi n, tuyên truy n các giá tr đ o đ c kinh doanh cũng nh phát hi n, lên án

ầ ậ ữ ạ ệ nh ng hành vi vô đ o trong kinh doanh ngân hàng c n t p trung vào các bi n

pháp:

ề ấ ầ ọ ị i) C n xác đ nh truy n thông có vai trò quan tr ng nh t trong quá trình nâng

ị ạ ứ ứ ậ ướ cao nh n th c các giá tr đ o đ c trong kinh doanh ngân hàng, mà tr ế c h t là

ươ ủ ể ươ ữ ạ ườ ả nêu g ng đi n hình c a các ngân hàng th ng m i, nh ng ng ề i qu n lý, đi u

ạ ứ ề ố ố ẹ hành ngân hàng có truy n th ng đ o đ c kinh doanh t t đ p.

ơ ế ữ ề ề ậ ạ ạ ii) Truy n thông là n i ti p nh n nh ng thông tin v hành vi xâm ph m đ o

ị ướ ư ế ớ ườ ớ ứ đ c kinh doanh, đ nh h ng và đ a ra khuy n cáo v i ng ộ i tiêu dùng, v i xã h i

ữ ữ ế ẩ ộ ọ ị ạ ể đ phát đ ng nh ng chi n d ch t y chay nh ng ngân hàng không tôn tr ng đ o

ứ đ c trong quá trình kinh doanh.

179

ệ ậ ạ ố ế ớ ơ ữ ề ướ iii) T o m i liên h m t thi t gi a truy n thông v i c quan nhà n c có

ử ệ ề ệ ạ ậ ẩ th m quy n trong vi c phát hi n và x lý hành vi vi ph m pháp lu t trong kinh

ị ạ ứ ự ệ ề ề ạ ọ doanh ngân hàng t o ti n đ quan tr ng cho vi c th c thi các giá tr đ o đ c kinh

ự ễ doanh trong th c ti n.

ị ố ữ ệ ề ợ iv) Tr giúp các ngân hàng trong vi c truy n bá nh ng giá tr c t lõi, giá tr ị

ạ ượ ứ ể ạ đ o đ c mà ngân hàng đã đ t đ c trong quá trình kinh doanh đ ngân hàng chia

ệ ạ ậ ấ ạ ữ ư ị ạ ẽ s thành công cũng nh nh ng th t b i trong vi c t o l p, duy trì các giá tr đ o

ứ đ c kinh doanh.

ủ ể ề ệ ẩ ạ ạ 4.3.2.4. Đ y m nh công tác tuyên truy n các bi u hi n c a hành vi c nh

ả ủ ạ ư ạ ậ ạ tranh không lành m nh, h u qu c a c nh tranh không lành m nh cũng nh các

ố ớ ố ớ ị ườ ế ạ ạ ch tài đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh đ i v i th tr ng ngân hàng

ư ả ừ ươ cũng nh b n thân t ng ngân hàng th ạ ng m i

ả ả ượ ự ệ ườ ụ Đây là gi ầ i pháp c n ph i đ c th c hi n th ư ng xuyên, liên t c, “m a

ề ạ ứ ằ ấ ấ ộ ạ ậ ầ d m th m lâu” nh m t c đ ng vào nh n th c v c nh tranh không lành m nh

ườ ộ ủ ề ả ị ố ớ đ i v i ng ư ừ i qu n tr , đi u hành cũng nh t ng cán b c a ngân hàng th ươ ng

ệ ố ạ ả ế ệ ị ể ự m i. Đ th c hi n t t gi i pháp này chúng tôi ki n ngh các bi n pháp sau đây:

ề ầ ề ộ ệ ể ấ ạ ấ ệ ủ V n i dung tuyên truy n c n nh n m nh vào các bi u hi n/d u hi u c a

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ầ ặ ấ ạ ệ ữ ạ th ng m i, nh t là các hành vi g n ho c khó phân bi t gi a c nh tranh không

ể ạ ạ ạ ươ ậ ạ ế lành m nh và c nh tranh lành m nh đ các ngân hàng th ng m i nh n bi t và

ủ ề ỉ ướ ớ ạ đi u ch nh hành vi c nh tranh c a mình h ng t ạ i các hành vi c nh tranh lành

m nh.ạ

ủ ạ ề ệ ể ệ ấ ạ Bên c nh tuyên truy n các bi u hi n/d u hi u c a c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ầ ậ ng m i c n t p trung

ớ ổ ế ệ ự ủ ụ ế ệ ạ ạ gi i thi u, ph bi n trình t ở , th t c khi u n i, kh i ki n hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i;

ụ ứ ứ ứ ứ ứ ệ ậ ấ nghĩa v ch ng minh, nh t là vi c thu th p ch ng c , cách th c ch ng minh thi ệ t

ạ ộ ủ ạ ạ ạ ừ h i t hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ớ ạ ệ ạ ố ngân hàng th ạ ng m i; các kinh nghi m đ i phó v i c nh tranh không lành m nh

180

ư ệ ả ụ ệ ế ế ạ cũng nh kinh nghi m tham gia gi i quy t các v vi c liên quan đ n c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i. Các

ệ ầ ượ ậ ấ ả ể ố ợ kinh nghi m hay này c n đ c t p h p đ xu t b n thành các cu n sách d ướ i

ổ ế ạ ặ ỏ ố ạ ệ ạ d ng h i đáp ho c ph bi n kinh nghi m ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ệ ộ ố ệ ầ trong ho t đ ng ngân hàng mà đ u m i là Hi p h i ngân hàng Vi t Nam.

ứ ề ươ ề ầ ạ V hình th c, ph ng pháp tuyên truy n c n đa d ng, phong phú và nên

ự ệ ụ ể ể ệ ề ớ ố ắ g n vi c tuyên truy n v i các tình hu ng, s vi c c th đ giúp cho các ngân

ươ ạ ễ ậ ế ư ệ ứ hàng th ng m i d dàng nh n bi ả ủ t và gây h ng thú cũng nh hi u qu c a

ứ ề ề ầ ộ công tác tuyên tuy n. Ngoài hình th c tuyên truy n qua sách, báo c n nhân r ng

ề ề ạ ệ ạ ổ ố ạ các bu i nói chuy n chuyên đ v c nh tranh không lành m nh và ch ng c nh

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ề ệ ầ ế ố ớ ố ượ ự ơ ể đ cho vi c tuyên truy n g n gũi và thi t th c h n đ i v i đ i t ng tuyên

truy n.ề

ề ả ậ ủ ả ơ 4.3.2.5. Phát huy quy n gi ạ i thích pháp lu t c a tòa án và C quan qu n lý c nh

ướ ệ ị ả ế ụ ệ ạ tranh, Ngân hàng Nhà n c trong vi c xác đ nh và gi i quy t v vi c c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ừ ạ ng m i; th a

ụ ậ ệ ư ộ ử ạ ạ ạ ọ nh n và áp d ng án l nh m t lo i quy ph m quna tr ng trong x lý vi ph m v ề

ủ ạ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ươ ng

m iạ

ứ ự ứ ễ ạ ậ Các nghiên c u lý lu n và th c ti n đã ch ng minh, hành vi c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ắ ng m i g n

ị ườ ứ ủ ể ề ộ ớ ạ li n v i m c đ phát tri n c a th tr ứ ng ngân hàng và s c sáng t o không

ừ ủ ươ ể ạ ố ng ng c a các ngân hàng th ạ ng m i trong kinh doanh. Do đó, đ ch ng c nh

ạ ộ ủ ạ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ươ ng

ố ắ ữ ề ế ạ ạ ố ị ị m i, dù c g ng th nào đi chăng n a, các quy đ nh đ nh v ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i s ạ ẽ

ạ ộ ễ ế ạ ạ luôn “đi sau” di n bi n c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ạ ứ ợ h p th c hóa ủ c a các ngân hàng th ỉ ng m i và ch là quá trình “ ” các hành vi

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

181

ươ ị ườ ạ ề ể th ễ ng m i đã di n ra trên th tr ố ng ngân hàng. Đi u đó có nghĩa là, đ ch ng

ầ ạ ủ ạ ộ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c n nâng cao vai trò c a

ả ạ ơ ướ C quan qu n lý C nh tranh, Ngân hàng Nhà n ệ c và tòa án nhân dân trong vi c

ạ ộ ủ ạ ạ ị xác đ nh tính không lành m nh trong ho t đ ng c nh tranh c a các ngân hàng

ươ ữ ệ ể ạ ạ ấ ớ th ấ ạ ng m i, nh t là nh ng bi u hi n c nh tranh không lành m nh m i xu t

hi n.ệ

ư ậ ừ ề ả ậ ỉ ả Nh v y, ch khi nào th a nh n và b o đ m ả quy n gi ậ ủ i thích pháp lu t c a

ả ơ ướ ị ạ tòa án và C quan qu n lý c nh tranh, Ngân hàng Nhà n c khi xác đ nh và gi ả i

ế ụ ệ ạ ộ ạ ớ ạ quy t v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng m i có

ữ ể ệ ể ị ả th hình thành nên nh ng án l ệ đi n hình cho vi c xác đ nh và gi ế ụ ệ i quy t v vi c

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ạ ạ ộ ạ ố Tóm l ủ ạ i, ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a

ươ ả ữ ề ể ọ các ngân hàng th ạ ng m i là gi i pháp quan tr ng cho phát tri n b n v ng h ệ

ố ươ ố ế ậ ạ ướ th ng ngân hàng th ộ ng m i trong h i nh p qu c t . Phân tích xu h ng phát

ể ấ ầ ế ệ ả ậ ạ ố tri n, nhu c u và tính c p thi t ph i hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i ạ ở

ệ ậ ề ệ ệ ạ ấ ố ị Vi t Nam cho th y, vi c hoàn thi n quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i s ạ ẽ

ơ ở ử ệ ạ ệ ạ ậ t o l p c s pháp lý cho vi c phát hi n, x lý hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ừ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i; ngăn ng a có

ả ấ ừ ữ ệ ậ ả ạ ạ hi u qu nh ng h u qu x u t ạ hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ủ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ị ng m i. Các quy đ nh c a pháp lu t v ậ ề

ạ ộ ủ ạ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ư ế ả ạ ỉ ượ ờ ớ ế ồ th ng m i ch có tính kh thi n u nh nó đ ệ c ti n hành đ ng th i v i vi c

ộ ủ ự ứ ệ ậ ươ nâng cao nh n th c và th c hành trách nhi m xã h i c a ngân hàng th ạ ng m i,

ề ả ứ ư ề ạ ậ xác l p n n t ng đ o đ c, văn hóa kinh doanh ngân hàng cũng nh quy n gi ả i

ậ ủ ả ạ ơ thích pháp lu t c a tòa án và C quan qu n lý c nh tranh, Ngân hàng Nhà n ướ c

182

ả ế ụ ệ ạ ạ ị khi xác đ nh và gi ạ ộ i quy t v vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ngân hàng.

Ậ Ế K T LU N

ạ ộ ạ ạ ố Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng là quá trình

ậ ề ụ ể ạ ổ ố ị ỉ áp d ng t ng th không ch các quy đ nh pháp lu t v ch ng c nh tranh không

ạ ộ ả ệ ứ ậ ạ ự lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng mà còn c vi c nâng cao nh n th c và th c

ộ ủ ệ ươ ề ả ạ ạ ậ hành trách nhi m xã h i c a ngân hàng th ứ ng m i, xác l p n n t ng đ o đ c,

ư ề ả ậ ủ văn hóa kinh doanh ngân hàng cũng nh quy n gi i thích pháp lu t c a tòa án và

ạ ả ơ ướ ị ả C quan qu n lý c nh tranh, Ngân hàng Nhà n c khi xác đ nh và gi i quy t v ế ụ

ệ ạ ạ ộ ạ ệ vi c c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, trong đó, hoàn thi n

ạ ộ ệ ạ ạ ố ơ ở c s pháp lý cho vi c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ả ượ ư ầ hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i là gi i pháp đ c u tiên hàng đ u.

ệ ự ư ượ ậ ị ố ả Trong b i c nh Vi t Nam ch a xây d ng đ ằ c quy đ nh pháp lu t nh m

ạ ộ ủ ạ ạ ạ ố ch ng c nh c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân

ươ ế ạ ị ả ượ ề ậ ậ hàng th ữ ng m i thì nh ng ki n ngh , gi i pháp đ c đ c p Lu n án có ý nghĩa

ơ ở ự ệ ễ ệ ậ ọ ị quan tr ng cho vi c hình thành c s lý lu n và th c ti n cho vi c đ nh h ướ ng

ổ ứ ậ ề ự ệ ạ ự xây d ng và t ạ ố ch c th c hi n pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ủ ươ ừ ế ạ ả trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. T k t qu nghiên

ậ ơ ả ữ ế ậ ứ ủ c u c a Lu n án, chúng tôi rút ra nh ng k t lu n c b n sau đây:

ạ ạ ạ ố ố 1. Ch ng c nh tranh không lành m nh nói chung, ch ng c nh tranh không

ạ ộ ủ ạ ươ ạ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i nói riêng là

ứ ạ ề ộ ự ự ệ ế ệ ế ấ v n đ r ng và ph c t p, có liên quan tr c ti p đ n vi c th c hi n chính sách

ề ệ ệ ố ủ ề ố ươ ti n t qu c gia, ni m tin c a công chúng vào h th ng ngân hàng th ạ ng m i

ư ứ ộ ả ệ ố ạ ộ ả cũng nh m c đ b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ ứ ch c

tín d ng.ụ

ừ ệ ướ ạ ộ ở ộ ề ệ ấ T kinh nghi m các n c cho th y, vi c m r ng quy n ho t đ ng ngân

ạ ộ ề ả ầ ắ ớ ả hàng luôn g n li n v i yêu c u b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h ệ

183

ố ổ ứ ề ướ ụ ậ ờ ộ th ng các t ch c tín d ng. Vì v y, trong m t th i gian dài, nhi u n c đã không

ố ớ ế ạ ụ ươ ự ạ ậ áp d ng quy ch c nh tranh đ i v i các ngân hàng th ng m i. Tuy v y, s phát

ở ộ ị ườ ể ấ ướ tri n và m r ng th tr ng ngân hàng, nh t là trong xu h ầ ng toàn c u hóa và t ự

ị ườ ệ ả ạ ộ ạ ả do hóa th tr ề ng tài chính thì vi c b o đ m quy n ho t đ ng và c nh tranh trong

ạ ộ ượ ư ộ ự ế ừ ậ ho t đ ng ngân hàng đ c th a nh n nh m t th c t ậ khách quan. Và vì v y,

ạ ộ ệ ạ ạ ố ả vi c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng cũng ph i

ư ừ ệ ệ ậ ượ ặ đ ả ủ c đ t ra nh là h qu c a vi c th a nh n này.

ị ườ ứ ượ ể ừ 2. Ở ệ Vi t Nam, th tr ng ngân hàng chính th c đ c hình thành k t khi

ướ ừ ế ậ ấ ị Nhà n ậ c th a nh n và thi t l p mô hình ngân hàng hai c p. Các quy đ nh v ề

ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ở ướ n c ta đã hình thành

ừ ệ ấ ậ ờ ngay t khi xác l p mô hình ngân hàng hai c p và theo th i gian quan ni m v ề

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ổ ừ ạ ấ ợ ự ạ ạ th ng m i đã có s thay đ i t c nh tranh b t h p pháp sang c nh tranh không

ế ậ ạ ạ ạ ướ lành m nh và ti p c n hành vi c nh tranh không lành m nh d ự ộ i góc đ tiêu c c

ặ ầ ượ c n đ c ngăn ch n.

ạ ộ ề ạ ạ ố ị Các quy đ nh v ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ủ ươ ạ ở ệ ớ ừ ữ hàng c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam m i d ng l ạ ở i nh ng nguyên

ạ ạ ấ ạ ộ ắ t c chung là “nghiêm c m hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng

ệ ụ ể ư ạ ị ngân hàng”. Vi t Nam ch a có quy đ nh c th các hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ử ễ ạ ạ ự m nh trong ho t đ ng ngân hàng và th c ti n x lý hành vi c nh tranh không

ạ ạ ụ ụ ệ ạ ư ạ ả lành m nh t i C c Qu n lý C nh tranh cũng ch a có v vi c c nh tranh không

ạ ộ ạ ượ ử ễ ễ lành m nh nào trong ho t đ ng ngân hàng đ ế ự c x lý. Song, th c ti n di n bi n

ị ườ ở ệ ạ ấ th tr ng ngân hàng Vi t Nam cho th y, các hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ ấ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ệ ng m i đã xu t hi n.

ứ ả ế ủ ơ ướ ề ẩ ặ Cách th c gi i quy t c a c quan nhà n c có th m quy n là ngăn ch n ho c x ặ ử

ề ơ ả ư ứ ử ể ấ ậ ạ lý vi ph m hành chính. V c b n có th nh n th y, cách th c x lý nh trên

ế ả ấ ủ ạ ạ ả ố ạ không ph n ánh h t b n ch t c a ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ộ đ ng ngân hàng.

184

ị ườ ự ủ ễ ể ế ễ ộ ớ 3. Th c ti n phát tri n c a th tr ể ng ngân hàng c ng v i di n bi n bi u

ạ ộ ủ ệ ạ ạ hi n c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ạ ở ệ ế ả ầ ấ ờ th ng m i Vi ự t Nam th i gian qua cho th y, đã đ n lúc c n ph i xây d ng

ạ ằ ậ ạ ố ạ ạ các quy ph m pháp lu t nh m ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ủ ươ ượ ư ộ ả ộ đ ng c a các ngân hàng th ạ ng m i và đ c xem nh m t gi ọ i pháp quan tr ng

ạ ộ ủ ệ ạ ạ ố cho vi c ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ạ ngân hàng th ng m i.

ế ậ ị ị ượ ướ Các phân tích, ki n ngh trong lu n án đã xác đ nh đ c xu h ể ng phát tri n

ị ườ ả ưở ế ạ ạ ủ c a th tr ng ngân hàng có nh h ng đ n c nh tranh và c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ậ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i. Lu n án đã

ả ượ ơ ở ủ ệ ệ ậ ạ ố ậ lu n gi c c s khách quan c a vi c hoàn hi n pháp lu t ch ng c nh tranh i đ

ạ ộ ủ ạ ươ tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i

ề ấ ả ự ệ ầ ổ ứ và đ xu t các nhóm gi i pháp góp ph n xây d ng, hoàn thi n và t ự ch c th c

ạ ộ ệ ạ ậ ạ ố hi n pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ạ ả ả ả b o đ m tính kh thi trên các khía c nh:

ạ ộ ạ ạ ị Xác đ nh các hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

ị ườ ự ễ ợ ệ ả ị ớ hàng phù h p v i th c ti n th tr ng ngân hàng Vi t Nam. Mô t và xác đ nh

ữ ư ầ ế ử ạ ị nh ng l u ý c n thi t khi quy đ nh và x lý các hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

ị ử ổ ộ ố ệ ế ậ ổ ị Ki n ngh s a đ i, b sung m t s quy đ nh pháp lu t hi n hành cho phù

ạ ộ ạ ạ ầ ớ ố ợ h p v i yêu c u ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng

ươ ạ ở ệ ủ c a các ngân hàng th ng m i Vi t Nam.

ể ố ạ ộ ủ ạ ạ Đ ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

ươ ệ ự ề ả ệ ả ạ ngân hàng th ng m i hi u qu ngoài vi c d a trên n n t ng pháp lý rõ ràng, c ụ

ả ự ộ ủ ứ ự ệ ể ậ th còn ph i d a trên nh n th c và th c hành trách nhi m xã h i c a ngân hàng

ươ ạ ứ ề ả ư ạ th ề ng m i; n n t ng đ o đ c và văn hóa kinh doanh ngân hàng cũng nh quy n

ả ậ ơ ướ ề ẩ ị ả gi i thích pháp lu t c quan nhà n c có th m quy n khi xác đ nh và gi ế i quy t

ạ ộ ủ ạ ụ ệ ạ v vi c c nh tranh không lành m nh phát sinh trong ho t đ ng ngân hàng c a các

185

ươ ầ ự ả ệ ủ ư ạ ngân hàng th ng m i cũng nh phát huy tinh th n t b o v c a các ngân hàng

ươ ạ th ng m i.

ữ ự ễ ậ ấ ầ ậ ố Nh ng phân tích lý lu n và th c ti n trong lu n án cho th y, yêu c u ch ng

ủ ạ ộ ạ ạ c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng

ươ ầ ạ ế ả ệ ạ ậ ố th ng m i là c n thi t. Các gi i pháp hoàn thi n pháp lu t ch ng c nh tranh

ạ ộ ủ ạ ươ không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ự ng m i d a

ả ả ạ ộ ệ ố ể ả trên quan đi m ph i b o đ m an toàn ho t đ ng ngân hàng và h th ng các t ổ

ề ợ ủ ụ ứ ệ ả ườ ử ề ệ ố ự ứ ch c tín d ng, b o v quy n l i c a ng i g i ti n và th c hi n t t ch c năng

ủ ươ ề ệ ạ ậ ộ trung gian tài chính c a các ngân hàng th ố ng m i trong đi u ki n h i nh p qu c

ế ệ t hi n nay.

ữ ứ ề ấ ậ ậ ạ Trong ph m vi lu n án, nghiên c u sinh đã làm rõ nh ng v n đ lý lu n và

ậ ề ố ễ ủ ự ạ ạ ạ th c ti n c a pháp lu t v ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t

ữ ữ ộ ỏ ỏ ứ ậ ộ đ ng ngân hàng. Nh ng n i dung mà Lu n án còn b ng cho nh ng nghiên c u

ế ế ề ạ ạ ấ ố ti p theo liên quan đ n v n đ ch ng hành vi c nh tranh không lành m nh trong

ạ ộ ủ ươ ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ạ ng m i là:

ề ử ụ ứ ạ ằ ấ ạ ố V n đ s d ng đ o đ c kinh doanh nh m ch ng c nh tranh không lành

ạ ở ệ ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam.

ạ ộ ố ớ ế ạ ạ Ch tài đ i v i hành vi c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân

hàng.

ả ế ầ ồ ườ ệ ạ Gi i quy t yêu c u b i th ng thi ạ t h i do hành vi c nh tranh không lành

ạ ộ ủ ạ ươ ạ m nh trong ho t đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i.

186

Ế Ậ Ứ Ữ NH NG CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U LIÊN QUAN Đ N LU N ÁN

Ủ Ả ƯỢ Ố C A TÁC GI ĐÃ Đ C CÔNG B

ậ ề ạ ệ ế ị 1. Viên Th Giang (2008), Hoàn thi n các quy đ nh pháp lu t v c nh tranh

ổ ứ ạ ộ ố ả ố ế ậ ộ ủ c a các t ch c có ho t đ ng ngân hàng trong b i c nh h i nh p qu c t nhìn t ừ

ộ ữ ấ ậ ặ ầ ướ ố Nhà n c và Pháp lu t góc đ nh ng b t c p và yêu c u đ t ra, ậ s 4(240), tr. 23

28.

ề ạ ủ ế ấ ổ ứ 2. Viên Th Giang (2009), V n đ c nh tranh c a các t ụ ch c tín d ng

ự ả ậ ổ ứ ụ ứ ậ ố Nghiên c u L p pháp trong D th o Lu t các t ch c tín d ng, s 15(152) tr. 27

33.

ế ề ệ ạ ậ 3. Viên Th Giang (2012), Hoàn thi n pháp lu t v hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ứ ậ ố Nghiên c u L p pháp không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng, s 15(223),

tháng 8/2012, tr.5056.

ế ạ ố ạ ạ 4. Viên Th Giang (2012), Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ở ử ị ệ ề ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i trong đi u ki n m c a d ch v ụ

ở ệ ỷ ế ố ế ầ ứ ả ọ ngân hàng Vi ộ t Nam, trong K y u H i th o khoa h c qu c t l n th hai

ậ ậ ộ ườ ươ ơ ộ “H i nh p: C h i và thách th c ứ ”, t p 2 do Tr ạ ọ ng Đ i h c Th ạ ng m i và

ườ ẳ ươ ạ ổ ứ ộ ố Tr ng Cao đ ng th ng m i t ch c tháng 12/2012, Nxb Th ng kê, Hà N i, tr.

674686.

ế ụ ạ ả ằ 5. Viên Th Giang (2013), Qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không lành

ạ ở ệ ướ Nhà n ậ c và pháp lu t ạ ộ m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi ệ t Nam hi n nay,

ố s 2(298)/2013, tr.7379.

ế ề ậ ạ ỉ 6. Viên Th Giang (2013), Pháp lu t đi u ch nh hành vi c nh tranh không

ạ ộ ạ ở ệ ướ Nhà n c và Pháp lu t lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam, ậ s 7ố

(303)/2013, tr.4250.

ế ị ướ ậ ề ự ố 7. Viên Th Giang (2013), Đ nh h ạ ng xây d ng pháp lu t v ch ng c nh

ạ ộ ạ ở ệ ủ Dân ch và Pháp tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam,

ố lu tậ s 9(258)/2013, tr.2227.

187

ế ậ ạ ố 8. Viên Th Giang (2013), ạ Pháp lu t ch ng c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ụ ả ữ ề ể ả trong ho t đ ng ngân hàng – công c b o đ m phát tri n b n v ng th tr ị ườ ng

ố ế ậ ộ ỷ ế ả ộ ọ ngân hàng trong h i nh p qu c t , in trong K y u H i th o Khoa h c qu c t ố ế

ề ặ ự ữ ấ ậ ộ ậ ườ “H i nh p: Thành t u và nh ng v n đ đ t ra ”, T p 1 do Tr ạ ọ ng Đ i h c

ươ ườ ế ố ạ ườ ẳ Th ạ ng m i, Tr ẳ ng Cao đ ng Kinh t đ i ngo i, Tr ng Cao đ ng Th ươ ng

ạ ổ ứ m i và Institute of Shipping Economics and Logistics t ch c tháng 11/2013 t ạ i

ố ộ ộ Hà N i, Nxb Th ng Kê, Hà N i, tr.131142.

ế ộ ủ ệ ươ 9. Viên Th Giang (2013), Trách nhi m xã h i c a ngân hàng th ạ ng m i –

ả ạ ộ ạ ạ ố Nghiên gi i pháp ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng,

ố ậ ứ c u L p pháp s 24(256), tháng 12/2013, tr.3642.

188

Ụ Ả Ệ DANH M C TÀI LI U THAM KH O

ế ệ ệ Tài li u Ti ng Vi t

Báo Sài Gòn ề ạ ứ 1. Alan Phan (2011), Nói v đ o đ c kinh doanh, Bài đăng trên

ố ti p thế ị s ra ngày 13/10/2011

2. Vũ Đình Ánh, “Ch “ho t” trong văn hóa kinh doanh c a các ngân hàng

ữ ủ ạ

ươ ệ ề ộ th ạ ng m i Vi t Nam hay m t góc nhìn phê phán v văn hóa kinh doanh”, in

ướ ệ ự ủ Xây d ng văn hóa kinh doanh c a trong Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam (2007),

ệ ỷ ế ả ộ ộ các ngân hàng Vi ố ả t Nam trong b i c nh h i nh p ọ ậ , K y u H i th o Khoa h c,

Nxb Văn hóa Thông tin, Hà N i.ộ

ụ ự ủ ạ ả ộ 3. Báo cáo đánh giá 10 lĩnh v c c a C c Qu n lý C nh tranh B Công

ươ th ng năm 2010.

ễ ả ọ ừ ạ ứ ộ ạ 4. Nguy n Ng c Bích, “Đ o kinh doanh” ph i hun đúc t đ o đ c xã h i,

ứ ả ậ truy c p ngày Th B y, 04/08/2007, 15:44 (GMT+7),

te/TaichinhChungkhoan/DoanhNghiepniemyet/213607/%E2%80%9CDao

kinhdoanh%E2%80%9Dphaihunductudaoducxahoi.html>

5. B Công th

ộ ươ ụ ạ ả ậ Báo cáo t p trung kinh t ế ạ t i ng, C c Qu n lý c nh tranh,

ệ ự ệ ộ Vi ạ t Nam: hi n tr ng và d báo , Hà N i tháng 1 năm 2009, tr 70 71.

ủ ệ ị ị ỉ ộ 6. Ch th 2006/48/EC ngày 14/06/2006 c a Châu Âu Ngh Vi n và H i

ồ ạ ộ ề ệ ủ ể ậ Đ ng Châu Âu V vi c thành l p và tri n khai ho t đ ng kinh doanh c a các t ổ

ử ổ ụ ứ ch c tín d ng (s a đ i).

7. Ch

ươ ỗ ợ ậ ủ ộ ươ ậ ng trình h tr h u gia nh p WTO c a B Công th ng công b ố

ậ ạ ự ớ ự ở ữ i lĩnh v c s h u trí tu báo cáo “Th c thi pháp lu t c nh tranh liên quan t ệ”, Hà

ộ N i 2010.

ụ ả ộ ươ ự ậ Th c thi Lu t th ươ ng ạ 8. C c Qu n lý C nh tranh B Công th ng (2005),

ạ ạ ở ậ ố ị m i lành m nh Đài Loan , t p 1, Nxb Chính tr qu c gia.

ụ ả ộ ươ ậ ộ ố ề Lu t ch ng đ c quy n ạ 9. C c Qu n lý C nh tranh B Công th ng (2007),

ậ ả ự ệ ố ộ ị Nh t B n và kinh nghi m th c thi, Nxb Chính tr qu c gia, Hà N i.

189

ụ ả ộ ươ ả ướ Qu ng cáo d i góc ạ 10. C c Qu n lý C nh tranh B Công th ng (2008),

ộ ộ ộ ộ ạ đ c nh tranh , Nxb Lao đ ng xã h i, Hà N i.

11. C c Qu n lý c nh tranh và C quan H p tác qu c t

ố ế ụ ả ạ ơ ợ ậ ả Báo Nh t B n,

ậ ạ ệ ổ ủ cáo rà soát Lu t c nh tranh Vi t Nam , trong khuôn kh c a D án ự “Nâng cao

ự ự ạ ậ ữ ụ ạ năng l c th c thi Lu t và chính sách c nh tranh ả ” gi a C c Qu n lý C nh tranh

ố ế ơ ợ và C quan H p tác qu c t ậ ả Nh t B n,

http://www.vca.gov.vn/Web/Content.aspx?distid=6107&lang=viVN, truy c p ậ

ngày 15/10/2012.

12. Bùi Ng c C ng (2004),

ườ ọ ộ ố ấ ề ề ề ự M t s v n đ v quy n t do kinh doanh

ậ ế ệ trong pháp lu t kinh t hi n hành ở ệ Vi t Nam ả , sách chuyên kh o, Nxb Chính tr ị

ố qu c gia.

13. Bùi Ng c C ng (2002), “

ườ ọ ủ ậ ế ệ Vai trò c a pháp lu t kinh t ả trong vi c b o

ề ự ọ Khoa h c pháp lý ả đ m quy n t do kinh doanh”, s 7.ố

ậ ạ ự ễ ủ 14. Dominique Brault, Chính sách và th c ti n pháp lu t c nh tranh c a

ộ ậ ậ ệ ị C ng Hòa Pháp , t p 1, Sách do Nhà pháp lu t Vi t Pháp d ch trong khuôn kh d ổ ự

ợ ệ ỗ ợ ệ ậ ộ ế ố ế án h p tác Vi t – Pháp “H tr Vi t Nam h i nh p kinh t qu c t ”, Nxb Chính

ộ ố ị tr qu c gia, Hà N i, 2005.

15. Vũ Tr ng Dung (2011), “M i quan h gi a đ o đ c và pháp lu t trong

ệ ữ ứ ạ ậ ọ ố

ủ ệ ề ỉ ườ ố ọ Thông tin Khoa h c xã h i vi c đi u ch nh hành vi c a con ng i”, ộ s 8 năm

2011

16. D án h tr th

ỗ ợ ươ ự ạ ộ ươ ạ ộ ng m i đa biên II, B Th ng m i (nay là B Công

ươ ệ ố ố ợ Ủ th ự ng) ph i h p cùng y ban Châu Âu th c hi n s ASIE/2003/00711, SERV 3

ự ạ ề ị ế Báo cáo v các quy đ nh liên quan đ n “C nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng”,

ự ả ộ ố ạ c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng , B n cu i cùng, Hà N i ngày 15/12/2006.

17. D án h tr th

ỗ ợ ươ ự ạ ủ ự ứ ộ Nghiên c u tác đ ng c a t do hóa ng m i đa biên II,

ố ớ ạ ụ ự ị d ch v ngân hàng đ i v i c nh tranh trong lĩnh v c ngân hàng ộ , Hà N i, 2006.

190

ậ ạ ậ ạ ỗ ớ ộ ữ 18. Đ Văn Đ i (2003), Xung đ t gi a Lu t C nh tranh v i lu t chuyên

ứ ậ ngành khác, truy c p th Ba, ngày 29/7/2003 http://vnexpress.net/Vietnam/Ban

docviet/2003/07/3B9CA167/.

19. Đ Văn Đ i và Nguy n Th Hoài Trâm (2012), “B i th

ễ ạ ỗ ồ ị ườ ệ ạ ng thi t h i do

ạ ạ ố ọ Khoa h c pháp lý hành vi c nh tranh không lành m nh gây ra”, s 2, tr.6271.

20. Đ i c

ạ ươ ng Văn hóa LienVietPostBank,

http://www.lienvietpostbank.com.vn/gioithieu/vanhoalienviet/content/daicuong

vanhoalienvietbank.

21. Đ ng Minh Đ c (2010),

ứ ặ ủ ạ Chính sách c nh tranh c a Liên minh Châu Âu

ố ả ừ ể ể ộ trong b i c nh phát tri n m i, ớ Nxb T đi n Bách khoa, Hà N i.

22. Quách Th H ng Giang (2011),

ị ươ ố ớ ế ạ Ch tài đ i v i hành vi c nh tranh

ậ ạ ệ ậ không lành m nh theo pháp lu t Vi t Nam ậ ạ ỹ ậ ọ , Lu n văn th c s lu t h c, Khoa Lu t

ạ ọ ộ ố Đ i h c Qu c gia Hà N i.

ề ễ ạ ạ ự 23. Nguy n Ki u Giang (2007), “C nh tranh không lành m nh trong lĩnh v c

ừ ộ ố Lu t h c ngân hàng – nhìn t góc đ pháp lý”, ậ ọ s 12, tr. 13 – 19.

24. Viên Th Giang (2013), “Trách nhi m xã h i c a ngân hàng th

ộ ủ ế ệ ươ ạ ng m i

ả ạ ộ ạ ạ ố – gi i pháp ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng”,

ứ ậ ố ố Nghiên c u L p pháp s s 24, tháng 12/2013, tr.3642 .

ế ệ ị ậ ề ạ 25. Viên Th Giang (2008), “Hoàn thi n các quy đ nh pháp lu t v c nh

ổ ứ ạ ộ ố ả ậ ộ ủ tranh c a các t ch c có ho t đ ng ngân hàng trong b i c nh h i nh p qu c t ố ế

ừ ấ ậ ữ ầ ặ ộ ướ Nhà n c và Pháp lu t nhìn t góc đ nh ng b t c p và yêu c u đ t ra”, ậ số

4(240), tr. 23 – 28.

26. Viên Th Giang (2009), “V n đ c nh tranh c a các t

ề ạ ủ ế ấ ổ ứ ụ ch c tín d ng

ự ả ậ ổ ứ ụ ứ ậ ố Nghiên c u L p pháp trong D th o Lu t các t ch c tín d ng”, s 15(152) tr. 27

– 33.

ộ ố ề ạ ế ế ạ 27. Viên Th Giang (2011), “M t s ý ki n v c nh tranh không lành m nh

ạ ộ ở ệ trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam”, ố Ngân hàng s 15 tr. 20 – 26.

191

28. Viên Th Giang (2011), Xác l p n n t ng đ o đ c kinh doanh trong quá

ề ả ứ ế ạ ậ

ậ ộ ế ố ế ở ệ ỷ ế ả ộ trình h i nh p kinh t qu c t Vi ọ t Nam, trong K y u H i th o Khoa h c

ạ ậ ộ ậ ườ ợ ố ế H i nh p: H p tác và C nh tranh qu c t “ ”, T p 2 do Tr ạ ọ ng Đ i h c Th ươ ng

ạ ườ ế ố ạ ổ ứ m i và Tr ẳ ng Cao đ ng kinh t đ i ngo i t ố ch c tháng 12/2011, Nxb Th ng

ộ kê, Hà N i, tr. 570 – tr. 581.

ề ả ứ ế ậ ạ ằ 29. Viên Th Giang (2012), Xác l p n n t ng đ o đ c kinh doanh nh m

ạ ộ ơ ở ạ ậ ạ ố ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng: C s lý lu n và

ễ ở ự ệ ỷ ế ạ ộ ạ ả C nh tranh không lành m nh th c ti n Vi t Nam in trong K y u H i th o “

ạ ộ ọ ổ ứ trong ho t đ ng ngân hàng ở ệ Vi t Nam ệ ” do H c vi n Ngân hàng t ch c tháng

ậ ả 5/2012, Nxb Giao thông v n t i, tr. 145 – 165.

30. Viên Th Giang

ế ậ ề ệ ạ (2012), “Hoàn thi n pháp lu t v hành vi c nh tranh

ạ ộ ạ ứ ậ Nghiên c u L p pháp không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng”, ố s 15.

ế ạ ố ạ ạ 31. Viên Th Giang (2012), Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ươ ở ử ị ề ệ ạ ủ ộ đ ng ngân hàng c a các ngân hàng th ng m i trong đi u ki n m c a d ch v ụ

ở ệ ỷ ế ố ế ầ ứ ả ọ ngân hàng Vi ộ t Nam, trong K y u H i th o khoa h c qu c t l n th hai

ậ ậ ộ ườ ươ ơ ộ “H i nh p: C h i và thách th c ứ ”, t p 2 do Tr ạ ọ ng Đ i h c Th ạ ng m i và

ườ ẳ ươ ạ ổ ứ ộ ố Tr ng Cao đ ng th ng m i t ch c tháng 12/2012, Nxb Th ng kê, Hà N i, tr.

674 – 686.

32. Viên Th Giang (2013), “Qu ng cáo nh m m c đích c nh tranh không

ụ ế ả ạ ằ

ạ ộ ạ ở ệ ướ Nhà n c và pháp lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi ệ t Nam hi n nay”,

ố lu t,ậ s 2(298) tr. 73 – 79.

ế ạ ố ạ ạ 33. Viên Th Giang (2013), “Ch ng c nh tranh không lành m nh trong ho t

ừ ộ ạ ự ọ ộ Nhân l c Khoa h c xã h i ộ đ ng ngân hàng nhìn t ứ góc đ đ o đ c kinh doanh”,

ố s 2, tr. 13 – 19.

34. Viên Th Giang (2013), “Ch đ kinh t

ế ộ ế ả ả ế ả ế trong Hi n pháp ph i b o đ m

ế ậ ề ả ự ề ệ ả ườ Nghiên ề n n kinh t v n hành hi u qu và d a trên n n t ng quy n con ng i”,

ố ậ ứ c u L p pháp s 9(241)/tháng 5/2013, tr.2126

192

ề ụ ủ ề ạ ả ỉ ậ 35. Bùi Xuân H i (2003), “V m c tiêu và ph m vi đi u ch nh c a Lu t

ạ ọ Khoa h c pháp lý C nh tranh”, s 4.ố

ủ ụ ề ậ ạ ả ỉ ạ 36. Bùi Xuân H i (2004), “M c tiêu và ph m vi đi u ch nh c a Lu t C nh

ướ ố c và Pháp lu t tranh”, Nhà n ậ s 2, tr.4351.

ộ ố ấ ự ề ậ ả ự 37. Bùi Xuân H i (2011), “T do kinh doanh m t s v n đ lý lu n và th c

ướ ố Nhà n c và Pháp lu t ti n”, ễ ậ s 5, tr.6874,79.

38. H th ng toàn văn cam k t c a Vi

ệ ố ế ủ ệ ổ ứ ậ t Nam khi gia nh p T ch c Th ươ ng

ế ớ ạ ộ ộ m i th gi i WTO và l ự trình th c hi n ộ ệ , Nxb Lao đ ng xã h i, 2007.

ệ ị ươ ệ 39.Hi p đ nh Th ạ ng m i Vi ỳ t Nam Hoa K .

40. Hà Huy Hi u, Nguyên Khánh (2001),

ệ ộ ố ạ “M t s khía c nh qu c t ố ế ủ c a

ậ ề ạ ạ ố ạ pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành m nh” , in trong C nh tranh và xây

ậ ạ ệ ự d ng pháp lu t c nh tranh ở ệ Vi t Nam hi n nay , Nxb Công an nhân dân, tr.282

302

41. Phan Huy H ng và Nguy n Thanh Tú (2012),

ễ ồ ề ự Quy n t do kinh doanh

ậ ệ ộ ố ị theo pháp lu t Liên minh Châu Âu và Vi t Nam , Nxb Chính tr qu c gia, Hà N i.

ủ ạ ễ ạ ạ ự 42. Nguy n M nh Hùng (2012), Th c tr ng và nguyên nhân c a c nh tranh

ạ ươ ệ ỷ ế ữ không lành m nh gi a các ngân hàng th ạ ng m i Vi ộ t Nam, in trong K y u H i

ạ ộ ả ạ ạ ọ C nh tranh không lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng ở ệ Vi t th o khoa h c “

ậ ả Nam”, Nxb Giao thông v n t i.

43. Đ ng Vũ Huân (2002).

ặ ậ ề ể ề ộ ố Pháp lu t v ki m soát đ quy n và ch ng

ạ ậ ọ ế ậ ườ ạ c nh tranh không lành m nh ở ệ Vi t Nam , Lu n án ti n sĩ lu t h c, tr ạ ng Đ i

ộ ậ ọ h c Lu t Hà N i.

ự ả ươ ữ ệ ễ ậ 44. D ng Đăng Hu , Nguy n H u Huyên (2004), “Góp ý D th o Lu t

ữ ế ạ ấ ứ ậ Nghiên c u L p pháp ề C nh tranh: Nh ng v n đ còn có ý ki n khác nhau”, số

10/2004, tr.3741.

45. D ng Đăng Hu , “C s khoa h c và th c ti n vi c xây d ng pháp

ơ ở ươ ự ự ệ ệ ễ ọ

ươ ướ ố Nhà n c và Pháp lu t ậ lu t th ng và kinh t ế ở ướ n c ta”, ậ s 1/1996.

193

ễ ậ ạ ủ Lu t c nh tranh c a Pháp và Liên minh ữ 46. Nguy n H u Huyên (2004),

ộ ư Châu Âu, Nxb T pháp, Hà N i.

ễ ệ ữ ạ ạ ữ 47. Nguy n H u Huyên, Phân bi t gi a c nh tranh không lành m nh và vi

ệ ạ ề ở ữ ph m quy n s h u trí tu ,

http://thongtinphapluatdansu.wordpress.com/2008/12/09/2069/.

ộ ướ ứ ậ ị Tài chính ề 48. Tr nh Thanh Huy n, “Ngân hàng n i tr ộ c s c ép h i nh p”,

49.

ố s 10/2008, tr 4346.

ậ ề ị ườ ả ng tài chính JeanPaul Valette, Pháp lu t v qu n lý các th tr , sách

ổ ự ợ ệ ệ ỗ ợ H tr Vi ậ ộ t Nam h i nh p ị d ch trong khuôn kh D án h p tác Vi t – Pháp “

ế ề ợ Ủ ế ố ế ự kinh t qu c t ố ố ế” do y ban Qu c gia v h p tác kinh t qu c t ệ th c hi n,

50.

ố ị NxbChính tr qu c gia 2007.

ệ ạ Jérôme Ballet, Francoise De Bry, Doanh nghi p và đ o đ c ứ , Nxb Thế

ớ ươ ậ ộ ị gi i, Hà N i 2005 (D ng Nguyên Thu n và Đinh Thùy Anh d ch).

51. Bùi Nguyên Khánh (2007), “Ch c năng c a lu t t

ậ ư ủ ứ ả ệ trong vi c b o v ệ

ậ ự ạ ừ ậ ạ ứ ộ tr t t c nh tranh t ữ góc đ nghiên c u so sánh gi a pháp lu t c nh tranh không

ủ ạ ệ ộ ướ lành m nh c a Vi t Nam và C ng Hoà Liên Bang Đ c ứ ”, Nhà n ậ , c và pháp lu t

ố s 10, tr 4650.

52. Lê Kh c, Ngân hàng không tăng đ v n: S im l ng là xong?,

ủ ố ẽ ặ ắ

http://vef.vn/20101208nganhangkhongtangduvonseimlanglaxong.

53. Ngô Qu c K (2002), “Đi u ch nh c nh tranh gi a các ngân hàng trong

ữ ề ạ ố ỳ ỉ

ứ ề ậ ố ứ ế Nghiên c u L p pháp cung ng v n con n n kinh t ”, s 8.ố

ỳ ạ ộ ủ ệ ậ ề Hoàn thi n pháp lu t v ho t đ ng c a ngân ố 54. Ngô Qu c K (2005),

ươ ề ạ ư hàng th ng m i trong n n kinh t ế ị ườ th tr ng ở ệ Vi t Nam ộ , Nxb T pháp, Hà N i,

tr.207208.

55. Ngô Qu c K (2007), “Tác đ ng c a Hi p đ nh th

ủ ệ ố ộ ỳ ị ươ ệ ạ ng m i Vi t Nam

ế ủ ỳ ệ ậ – Hoa K và các cam k t c a Vi ố ớ ệ ố t Nam khi gia nh p WTO đ i v i h th ng

ậ ệ ố Lu t h c pháp lu t ngân hàng Vi t Nam”, ậ ọ s 12/2007, tr.3641,66.

194

56. Đinh Th M Loan (Ch biên, 2008),

ủ ỹ ị ả ướ Qu ng cáo d ộ ạ i góc đ c nh

ộ ộ tranh, Nxb Lao đ ng – Xã h i.

57. Lu t Ngân hàng C ng hòa Séc

ậ ộ ạ ố s 21/1992 Coll, ngày 20/12/1991. Đ o

ậ ượ ử ổ ở ậ ố lu t này đ c s a đ i b i các Lu t: s 264/1992 Coll., 293/1993 Coll., 156/1994

Coll., 83/1995 Coll., 84/1995 Coll., 61/1996 Coll., 306/1997 Coll., 16/1998 Coll.,

127/1998 Coll., 165/1998 Coll., 120/2001 Coll., 239/2001 Coll., 319/2001 Coll.,

126/2002 Coll., 453/2003 Coll., 257/2004 Coll., 439/2004 Coll., 377/2005 Coll.,

56/2006 Coll., 57/2006 Coll., 62/2006 Coll. và 70/2006/Coll.

ậ ươ ủ ạ 58. Lu t Ngân hàng th ng m i, B.E.2505 c a Thái Lan.

ậ ậ 59. Lu t Ngân hàng Thái Lan, B.E.2485 – Lu t Ngân hàng Trung ươ ng

Thái Lan.

ậ ề ạ ươ ướ ứ ộ 60. Đ o lu t v Ngân hàng Trung ng n c C ng hòa Liên bang Đ c.

ậ ươ ậ ố ả ậ 61. Lu t ngân hàng Trung ậ ng Nh t B n Lu t s 89/1997 và các Lu t

ử ổ s a đ i các năm 1998, 1999, 2004, 2005.

ươ ữ ủ ề ạ ạ ộ ị 62. ậ Lu t Th ng m i lành m nh và nh ng quy đ nh đ c quy n c a Hàn

Qu c.ố

ậ ạ ươ ủ ố 63. Lu t C nh tranh c a V ng qu c Thái Lan ngày 22/03/1999.

ề ạ ị ị ộ ố 64. Tr nh Th Hoa Mai (2012), M t s suy nghĩ v c nh tranh không lành

ỷ ế ự ạ ả ạ ộ ọ C nh tranh không m nh trong lĩnh v c ngân hàng, K y u H i th o khoa h c “

ạ ộ ạ ệ ọ lành m nh trong ho t đ ng ngân hàng Vi t Nam ệ ” do H c vi n Ngân hàng t ổ

ứ ộ ch c, Hà N i, tháng 5/2012, tr. 79.

65. Nguy n Th Mùi, “Văn hóa kinh doanh – y u t

ế ố ễ ị ể ề ữ phát tri n b n v ng

ươ ệ ướ ủ c a các ngân hàng th ạ ng m i Vi t Nam”, in trong Ngân hàng Nhà n c Vi ệ t

ự ủ ệ ố t Nam trong b i Nam (2007), Xây d ng văn hóa kinh doanh c a các ngân hàng Vi

ỷ ế ả ộ ọ ộ ộ ả c nh h i nh p ậ , K y u H i th o Khoa h c, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà N i.

66. Nguy n Th Mùi, “H th ng ngân hàng Vi

ệ ố ễ ị ệ ướ ớ ự t Nam h ng t i s phát

ể ề ữ tri n b n v ng”, Tài chính tháng 10/2008, tr 3842.

195

67. Ngân hàng Vi

ệ ứ ẽ ậ ầ ộ ạ t Nam: C n cu c tái sinh m nh m , truy c p, Th năm,

21/07/2011, http://www.congan.com.vn/?mod=detnews&catid=702&id=358178

68. Ngân hàng Nhà n

ướ ệ ạ ứ ậ ộ c Vi ợ t Nam và Đ i s quán Pháp – B ph n h p

ạ ộ ể ậ ứ ề ủ Tuy n t p các nghiên c u v nâng cao vai trò c a tác và Ho t đ ng văn hóa,

ướ ệ ậ ộ ế Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam trong quá trình h i nh p kinh t qu c t ố ế, song

ữ ệ ộ ng Anh – Vi t, Hà N i tháng 9/2007.

69. Ngân hàng Nhà n

ướ ệ ệ ế ổ c Vi t Nam, Ban T ng k t pháp l nh ngân hàng,

ự ệ ế ệ ổ Báo cáo t ng k t hai Pháp l nh Ngân hàng sau 5 năm th c hi n (1990 – 1995).

70. Ngân hàng nhà n

ướ ệ ố c Vi t Nam s 49/BCNHNN ngày 15 tháng 6 năm

ế ậ ổ 2009, Báo cáo t ng k t 10 năm thi hành Lu t các TCTD.

71. Ngân hàng Nhà n

ướ ệ ố c Vi t Nam s 50/BCNHNN ngày 16 tháng 6 năm

ự ế ệ ậ ổ ướ ệ c Vi ạ t Nam giai đo n 2009 Báo cáo t ng k t th c hi n Lu t Ngân hàng Nhà n

1998 – 2009.

72. Tô Kim Ng c, “Xu h

ọ ướ ặ ằ ủ ế ấ ộ Ngân ng bi n đ ng c a m t b ng lãi su t”,

ố hàng s 15, tháng 8 năm 2011, tr.11.

73. Ph m Duy Nghĩa (2004),

ạ ậ ả ươ Chuyên kh o Lu t Kinh t ế (Ch ng trình sau

ạ ọ ố ộ ạ ọ đ i h c), Nxb Đ i h c qu c gia Hà N i.

74. Ph m Duy Nghĩa (2000),

ạ ể ậ ươ Tìm hi u Lu t th ng m i ả ạ , tái b n có b ổ

ố ộ ị sung, Nxb Chính tr qu c gia, Hà N i.

75. Ph m Duy Nghĩa (2001), “

ạ ậ ạ Pháp lu t c nh tranh ở ệ Vi ầ t Nam – nhu c u,

ế ả ự ạ ộ kh năng và m t vài khuy n ngh ậ ị”, in trong: C nh tranh và xây d ng pháp lu t

76.

ệ ạ c nh tranh ở ệ Vi t Nam hi n nay , Nxb Công an nhân dân.

ậ ạ ụ Tăng Văn Nghĩa (2009), Giáo trình Lu t c nh tranh ộ , Nxb Giáo d c, Hà N i.

77. Nguy n Nh Phát và Tr n Đình H o (Đ ng ch biên, 2001),

ủ ư ễ ả ầ ồ C nhạ

ậ ạ ự ệ tranh và xây d ng pháp lu t c nh tranh ở ệ Vi t Nam hi n nay , Sách tham kh o,ả

Nxb Công an nhân dân.

196

78. Nguy n Nh Phát và Bùi Nguyên Khánh (2001),

ư ễ ế ớ Ti n t ự i xây d ng

ậ ề ạ ể ề ề ệ pháp lu t v c nh tranh trong đi u ki n chuy n sang n n kinh t ế ị ườ th tr ng ở

ệ Vi t Nam , Nxb Công an nhân dân, Hà N i.ộ

79. Nguy n Nh Phát (2006), “Đ a pháp lu t ch ng c nh tranh không lành

ư ư ễ ậ ạ ố

ộ ố ạ ố Lu t h c m nh vào cu c s ng”, ậ ọ s 6, tr. 29 – 35.

80. Ngô Thái Ph

ượ ạ ứ ự ng (2011), “Đ o đ c kinh doanh trong lĩnh v c ngân hàng”,

ị ườ ố Th tr ng tài chính ti n t ề ệ s 18 (339) ngày 15 tháng 09 năm 2011, tr. 14 – 17.

81. Tr

ươ ạ ả ồ ở ệ ơ ng H ng Quang (2011), “C quan qu n lý c nh tranh Vi t Nam

ữ ươ ướ ệ ứ ậ ố Nghiên c u L p pháp ấ ậ nh ng b t c p và ph ng h ng hoàn thi n”, s 6/tháng

3/2011, tr.4754.

82. Tòa án nhân dân t

ố ế ổ Báo cáo t ng k t công tác năm 2009 và i cao (2009),

ươ ướ ủ ụ ệ ph ng h ng nhi m v công tác năm 2010 c a ngành Tòa án nhân dân .

83. Tòa án nhân dân t

ố ế ổ Báo cáo t ng k t công tác năm 2010 và i cao (2010),

ươ ướ ủ ụ ệ ph ng h ng nhi m v công tác năm 2011 c a ngành Tòa án nhân dân .

84. Tòa án nhân dân t

ố ế ổ Báo cáo t ng k t công tác năm 2011 và i cao (2011),

ươ ướ ụ ủ ệ ph ng h ng nhi m v công tác năm 2012 c a ngành Tòa án nhân dân .

85. Tòa án nhân dân t

ố ế ổ Báo cáo t ng k t công tác năm 2012 và i cao (2012),

ươ ướ ủ ụ ệ ph ng h ng nhi m v công tác năm 2013 c a ngành Tòa án nhân dân .

86. Tom G. Palmer (Ch biên)

ủ ị ườ ạ Th tr ạ ng và đ o đ c ứ , Ph m Nguyên

ườ ứ ị Tr ng d ch NxbTri th c 2012.

ố ố ướ ố ạ ự ế ớ 87. Th ng đ c Ngân hàng Nhà n c đ i tho i tr c tuy n v i nhân dân,

ậ truy c p 12:00 AM, 12/01/2012, < http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Thongdoc

NganhangNhanuocdoithoaitructuyenvoinhandan/20121/124144.vgp>

ổ ứ ệ ẩ ở ữ ệ ế ớ C m nang S h u trí tu : Chính sách, ở ữ 88. T ch c S h u trí tu th gi i,

ụ ở ữ ủ ậ ả ị pháp lu t và áp d ng ệ ụ , B n d ch c a C c S h u trí tu .

89. T ng h p n i dung tr l

ả ờ ổ ợ ộ ấ ấ ủ ậ ố ố i ch t v n c a Th ng đ c NHNN, truy c p

ngày 8/11/2012,

http://www.sbv.gov.vn/portal/faces/vi/vilinks/videtail/vicm199/vict199?

197

dDocName=CNTHWEBAP01162517933&_afrLoop=2216076198879700&_afrWi

ndowMode=0&_afrWindowId=null#%40%3F_afrWindowId%3Dnull%26_afrLoop

%3D2216076198879700%26dDocName

%3DCNTHWEBAP01162517933%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrlstate

%3Doxjefh38r_366

ữ ủ ề ạ ạ C nh tranh không lành m nh trong ệ 90. Ki u H u Thi n (Ch biên, 2012),

ố ớ ề ặ ự ữ ấ ạ ệ ệ ố h th ng ngân hàng – th c tr ng và nh ng v n đ đ t ra đ i v i Vi t Nam , Nxb

ậ ả ộ Giao thông v n t i, Hà N i.

91. D ng Th Bích Th y, “Văn hóa doanh nghi p – bí quy t thành công

ươ ủ ế ệ ị

ướ ệ Xây d ngự ủ c a các ngân hàng”, in trong Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam (2007),

ệ ộ ủ văn hóa kinh doanh c a các ngân hàng Vi ố ả t Nam trong b i c nh h i nh p ậ , Kỷ

92.

ả ọ ộ ộ ế y u H i th o Khoa h c, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà N i.

ủ ị ộ ố ấ ạ ộ ề ề Lê Th Thu Th y (2005), “ ạ M t s v n đ pháp lý v ho t đ ng c nh

ủ ươ ạ ở ệ ố ả ậ ộ tranh c a các ngân hàng th ng m i vi t nam trong b i c nh h i nh p kinh t ế

93.

ủ ố qu c tố ế”, Dân ch và Pháp lu t ậ s 5, tr.17 23.

ủ ị ổ ứ ạ ộ ủ Lê Th Thu Th y (2013), “ T ch c và ho t đ ng c a ngân hàng trung

ươ ướ ữ ế ề ể ọ ợ ị ở ệ Nghiên ng các n c và nh ng g i ý v tri n v ng hi n đ nh Vi t Nam”,

94.

ố ậ ứ c u L p pháp s 10(242)/Tháng 5/2013, tr.5564

ườ ạ ọ ậ ạ ậ ộ Giáo trình Lu t C nh tranh Tr ng Đ i h c Lu t Hà N i, , Nxb Công

95.

ộ an nhân dân, Hà N i, 2011.

ễ ữ ề ậ ấ ả Nguy n Thanh Tú (2005), “ Tho thu n v lãi su t gi a các ngân

96.

ậ ạ ậ ố hàng và pháp lu t c nh tranh ứ ”, Nghiên c u L p pháp s 02, tr. 56 – 64.

ắ ậ ễ ậ ợ Nguy n Thanh Tú (2007), “Nguyên t c l p lu n h p lý và nguyên

ậ ạ ạ ặ ướ c và pháp lu t ắ t c vi ph m m c nhiên trong pháp lu t c nh tranh”, Nhà n ậ , số

97.

01, tr. 52 – 61.

ậ ạ ễ Nguy n Thanh Tú (2007), “Pháp lu t c nh tranh trong WTO và kinh

ệ ệ ứ ậ ố Nghiên c u L p pháp nghi m cho Vi t Nam”, s (91)/tháng 2/2007, tr.1118.

98.

198

ễ ồ ề ố Nguy n Thanh Tú, Phan Huy H ng (2012), “ ệ ữ V m i quan h gi a

ề ự ậ ự ắ ơ ả ủ ộ quy n t do kinh doanh và tr t t công c ng hay các nguyên t c c b n c a pháp

99.

ọ lu tậ ”, Khoa h c pháp lý, ố s 1, tr. 59 – 71.

ậ ề ố ạ Pháp lu t v ch ng c nh tranh không lành ấ Lê Anh Tu n (2009),

ộ ố ị ạ m nh ở ệ Vi t Nam , Nxb Chính tr qu c gia, Hà N i.

100. Bùi Nguy n Anh Tu n (2010), “

ễ ấ ạ ừ Chính sách c nh tranh t ố qu c gia

ủ ứ ế ộ đang phát tri nể ” c a Trung tâm nghiên c u Kinh t và Chính sách thu c tr ườ ng

ạ ọ ế ạ ọ ứ ố ố ộ Đ i h c Kinh t ố ộ Đ i h c Qu c gia Hà N i thu c bài nghiên c u s 18 mã s :

NC18.

101. Vũ Huy Tu n (2009), “Trách nhi m xã h i và vai trò c a nó trong c

ủ ệ ấ ộ ơ

ế ị ườ Tri t h c ch th tr ng ở ướ n c ta”, ế ọ , (5), tr.21.

ậ ạ ụ ế ễ ự 102. Nguy n Văn Tuy n (2006), “Áp d ng Lu t C nh tranh trong lĩnh v c

ố Lu t h c ị d ch ngân hàng”, ậ ọ s 6, tr. 51 56.

103. Nguy n Văn Tuy n (2007), “Hoàn thi n pháp lu t ngân hàng Vi

ế ệ ễ ậ ệ t

ề ệ ậ ộ ố ố ế Lu t h c Nam trong đi u ki n h i nh p qu c t ”, ậ ọ s 12/2007, tr.7582.

104. T đi n Lu t h c

ừ ể ừ ể ộ ậ ọ , Nxb T đi n Bách khoa, Hà N i, 1999.

ế ệ ừ ể 105. T đi n Kinh t Anh, Pháp, Vi t Tài chính Ngân hàng , Nxb Giáo d cụ

ấ ả ệ ọ và Vi n khoa h c Ngân hàng xu t b n năm 1994.

106. Văn Nguy n (2011), Vi ph m lãi su t: 9 cá nhân b cách ch c, x lý,

ử ứ ễ ấ ạ ị

ứ truy c p ậ Th sáu 16/09/2011, http://laodong.com.vn/Taichinh/Viphamlaisuat9

canhanbicachchucxuly/39518.bld.

107. Lê Danh Vĩnh, Hoàng Xuân B c và Nguy n Ng c S n (2006),

ễ ắ ơ ọ Pháp

ậ ạ ạ ệ ư ộ lu t c nh tranh t i Vi t Nam , Nxb T pháp, Hà N i.

108. Vi n Khoa h c pháp lý B T pháp (2006),

ộ ư ệ ọ ừ ể T đi n Lu t h c ậ ọ , Nxb

ư ộ ừ ể T pháp và NXB T đi n bách khoa, Hà N i.

109. Vi n Ngôn ng h c (1989),

ữ ọ ệ ừ ể ế ọ T đi n ti ng Vi t ệ , Nxb Khoa h c Xã

ộ ộ h i, Hà N i.

199

110. Vòng “kim cô”, in trong Chuy n th i bao c p

ậ ệ ờ ấ ấ , t p 1, Nxb Thông t n,

tr.5764

111. V H p tác Qu c t

ụ ợ ố ế ộ ị ộ ưở ộ B Tài chính, H i ngh B tr ng Tài chính

ứ ầ ố ẹ ậ ASEAN l n th 17 thành công t t đ p, truy c p ngày 4/4/2013,

http://www.mof.gov.vn/portal/page/portal/mof_vn/1539781?

pers_id=2177014&item_id=88958437&p_details=1.

ứ ạ ẩ ả 112. US. Department Of Commerce, Đ o đ c kinh doanh: C m nang qu n

ệ ề ệ lý doanh nghi p kinh doanh có trách nhi m trong các n n kinh t ế ị ườ th tr ớ ng m i

ự ễ ặ ị ị n iổ do Nguy n Th Hoàng Anh, Đ ng Thùy Trang d ch, Vũ Thành T Anh,

ễ ẻ ệ Nguy n Quý Tâm hi u đính, Nxb Tr , 2007.

ệ ế Tài li u Ti ng Anh

114. Centre for European Studies (CEPS), 2009, “Tying and other

113. Banking Act, translated by the Deutch Bundesbank, July, 2009.

115. Elena Carletti and Xavier Vives (2008), “Regulation and competition

potentially unfair commercial practices in the retail financial service sector”.

policy in the Banking Sector”, Prepared for the PublicPrivate Research Center

IESE School Conference “Fifty years of the Treaty: Assessment and Perspectives of

116. Elena Carletti and Philipp Hartmann (2002), Competition and Stability:

Competition Policy in Europe”, November 1920,2007, Barcelona.

117. Mamico YokoiArai và Takeshi Kawana (2007), “Competition Policy

What’s special about banking? European Central Bank Working Paper, No.146

in the Banking Sector of Asia”, Financial Research and Traning Center Discussion

118. MariaEleni K. Agoraki, Manthos D. Delis và Fotios Pasiouras (2009),

Paper Series.

Regulation, competition and bank risktaking in transition countries, MPRA Paper

No.16495, http://mpra.ub.unimuenchen.de/16495/

119. Thorsten Beck (2008), “Bank competition and Financial stability:

200

Friend or Foes?”, this Paper was written for the G20 Seminar on Competition in

120. Xavier Vives (2008), “Competition and regulation in banking”, IESE

the Financial Sector in Bali.

121.

Business School and UPF.

http://en.wikipedia.org/wiki/Ethical_banking

Luận án Tiến sĩ Luật học: Pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động ngân hàng của các Ngân hàng thương mại Việt Nam

Chủ đề:

Luật cạnh tranh

Ọ

Ọ

Ệ

VI N HÀN LÂM Ệ KHOA H C XÃ H I VI T NAM Ộ H C VI N KHOA H C XÃ H I

Ế VIÊN TH GIANG

Ậ

Ố

Ề

Ạ

Ạ PHÁP LU T V CH NG C NH TRANH KHÔNG LÀNH Ạ Ộ M NH TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

Ủ

ƯƠ

Ạ

Ệ

C A CÁC NGÂN HÀNG TH

NG M I VI T NAM

Ọ

Ậ

Ậ

Ế

LU N ÁN TI N SĨ LU T H C

Ộ HÀ N I ­ 2014

Ọ

Ọ

Ệ

VI N HÀN LÂM Ệ KHOA H C XÃ H I VI T NAM Ộ H C VI N KHOA H C XÃ H I

Ế VIÊN TH GIANG

Ậ

Ố

Ề

Ạ

Ạ PHÁP LU T V CH NG C NH TRANH KHÔNG LÀNH Ạ Ộ M NH TRONG HO T Đ NG NGÂN HÀNG

Ủ

ƯƠ

Ạ

Ệ

C A CÁC NGÂN HÀNG TH

NG M I VI T NAM

ậ

ế

Chuyên ngành: Lu t Kinh t

Mã s :ố

62 38 01 07

Ọ

Ậ

Ậ

Ế

LU N ÁN TI N SĨ LU T H C

Ọ

Ẫ

NG

ƯỜ ƯỚ I H

NG D N KHOA H C:

Ứ

Ễ PGS.TS. NGUY N Đ C MINH

Ộ HÀ N I ­ 2014

LỜI CAM ĐOAN

Nghiên cứu sinh

Viên Thế Giang

Tài liệu liên quan

Bài giảng Luật kinh tế: Chương 5 - Pháp luật về cạnh tranh

Bài giảng Luật cạnh tranh và luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng - Bài 8: Xử lý hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh

Bài giảng Luật cạnh tranh và luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng - Bài 5: Những vấn đề chung về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Bài giảng Luật cạnh tranh và luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng - Bài 4: Bộ máy thực thi Luật cạnh tranh, tố tụng cạnh tranh và xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh

Bài giảng Luật cạnh tranh và luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng - Bài 2: Pháp luật về hành vi hạn chế cạnh tranh.

Bài giảng Luật cạnh tranh và luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng - Bài 1: Những vấn đề chung về cạnh tranh và pháp luật cạnh tranh

Khóa luận tốt nghiệp Luật học: Pháp luật về cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động khuyến mại

Khóa luận tốt nghiệp Luật kinh doanh: Pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh

Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật Việt Nam về hành vi cạnh tranh không lành mạnh - thực tiễn áp dụng

Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về chống cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động ngân hàng của các ngân hàng thương mại Việt Nam

Tài liêu mới

Bài giảng Luật giao dịch điện tử: Chương 3 - Các vấn đề pháp lý của hợp đồng thương mại điện tử

Bài giảng Luật giao dịch điện tử: Chương 2 - Giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu điện tử

Bài giảng Luật giao dịch điện tử: Chương 1 - Mục tiêu và phương pháp luận của Pháp luật thương mại điện tử

Tài liệu Kế hoạch truyền thông chính sách hóa đơn điện tử cho Cục Thuế Hà Nội

Giải pháp nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật về quyền sở hữu công nghiệp cho doanh nghiệp tại thành phố Huế

Hướng hoàn thiện pháp luật điều chỉnh hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

Ộ HÀ N I 2014

Ộ HÀ N I 2014