153
PHẪU THUẬT TẠO HÌNH ÂM ĐẠO
(NỘI SOI KẾT HỢP ĐƢỜNG DƢỚI)
I. ĐẠI CƢƠNG
Phẫu thuật này được chỉ định cho loại dị dạng đường sinh dục kiểu hội
chứng Rokitansky-Kuster-Hauser, tức là không có tử cung, không có âm đạo, hai
buồng trứng hoàn toàn bình thường.
II. CHỈ ĐỊNH
Hội chứng Rokitansky-Kuster-Hauser (có nhu cầu sinh hoạt tình dục và âm
hộ không đạt được độ sâu cần thiết)
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Các loại dị dạng sinh dục khác
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Bác sĩ chuyên khoa Phụ Sản đã được đào tạo.
2. Phƣơng tiện
Dụng cụ soi ổ bụng chẩn đoán và dụng cụ phẫu thuật đường dưới (cỡ nhỏ),
bộ nong (các thỏi gỗ tròn, một đầu tù, nhiều cỡ có đường kính 2,5 và 3 cm, dài từ 3
đến 5 cm), bao cao su.
3. Ngƣời bệnh
- Khám toàn thân và chuyên khoa đánh giá các bệnh lý phối hợp
- Được tư vấn về nguy cơ, biến chứng, tai biến của phẫu thuật
4. Hồ sơ bệnh án
- Hồ sơ bệnh án phẫu thuật theo qui định.
5. Nơi thực hiện thủ thuật
- Phòng mổ.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Người bệnh nằm theo tư thế phụ khoa
- Giảm đau: gây mê nội khí quản
1. Soi ổ bụng chẩn đoán
- Chọc trocar 6 mm ở bờ dưới rốn, bơm CO2. Đưa kính soi
- Quan sát tiểu khung để xác định là hội chứng Rokitansky-Kuster-Hauser (ở
vị trí của tử cung chỉ là một mô xơ, hai buồng trứng bình thường, hai đoạn xa của
vòi tử cung có vẻ bình thường cắm vào mô xơ ở trung tâm).
- Hai niệu quản ở vị trí bình thường.
154
2. Tạo hình âm đạo
- Rạch lớp niêm mạc ngang giữa hõm âm đạo, dài khoảng 2 đến 2,5 cm.
- Dùng kéo cong đầu tù, hướng chiều cong ra trước, bóc tách lớp mô giữa niệu
đạo ở phía trước và trực tràng ở phía sau. Trong bóc tách, phẫu thuật viên thường
xuyên quan sát vị trí và hướng đi của kéo qua màn hình nội soi. Điều chỉnh động
tác dựa vào quan sát trên màn hình nội soi. Việc bóc tách đi dần đến lá phúc mạc.
Trong khi bóc tách, chú ý mốc phía sau là trực tràng và mốc phía trước là bóng của
ông thông Foley đặt trong bàng quang.
- Dùng kéo mở rộng rồi ngón tay trỏ của hai bàn tay mở rộng khoang đã bóc
tách sang hai phía.
- Đặt một nòng có kích thước thích hợp, đủ to (phủ bao cao su ra ngoài) vừa
để cầm máu, vừa để chống dính.
- Thăm trực tràng bảo đảm không bị tổn thương
VI. THEO DÕI
- Theo dõi chung như người bệnh hậu phẫu
- Sau 3 hay 4 ngày, tiến hành rút nòng. Dùng dương vật giả bằng cao su, bọc
bao cao su nong hàng ngày, nhiều lần. Đồng thời hướng dẫn cho người bệnh biết
cách tự nong để tự làm sau khi ra viện
- Người bệnh thường xuyên tự nong (2 đến 3 lần/ngày) sau khi ra viện trong
khoảng 6 tháng. Sau độ 1 tháng có thể thực hiện giao hợp xen kẽ với với tự nong.
VII. XỬ TRÍ TAI BIẾN
- Thủng trực tràng, niệu đạo: khâu lại tổn thương
- Chảy máu
- Nhiễm khuẩn.
155
PHẪU THUẬT CẮT VÁCH NGĂN ÂM ĐẠO - MỞ THÔNG ÂM ĐẠO
I. ĐẠI CƢƠNG
Phẫu thuật tao hình âm đạo trong trường hợp âm đạo có vách ngăn ngang
hay dọc.
II. CHỈ ĐỊNH
Dị dạng đường sinh dục có vách ngăn âm đạo dọc hoặc ngang
III. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Bác sĩ chuyên khoa Phụ Sản đã được đào tạo.
2. Phƣơng tiện
Bộ dụng cụ phẫu thuật đường âm đạo
3. Ngƣời bệnh
- Khám toàn thân và chuyên khoa đánh giá các bệnh lý phối hợp
- Được tư vấn về nguy cơ, biến chứng, tai biến của phẫu thuật
4. Hồ sơ bệnh án
Hồ sơ bệnh án phẫu thuật theo qui định.
IV. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Phẫu thuật cắt vách ngăn dọc
- Thăm dò vách ngăn:
+ Bằng ống thông tiểu sắt để xác định vị trí bám của vách ngăn với thành trước
âm đạo
+ Khám trực tràng để xác định vị trí bám của vách ngăn với thành sau âm đạo
+ Khám âm đạo đẻ xác định độ dài vách ngăn
- Dùng dao cắt dọc tận chỗ bám toàn bộ phía trước và phía sau vách ngăn, tốt
nhất nên dùng dao điện
- Nếu không chảy máu: chèn bấc gạc trong 24giờ. Nếu chảy máu: khâu cầm
máu và chèn ống thông, nên khâu bằng chỉ tiêu.
2. Phẫu thuật cắt vách ngăn ngang âm đạo
- Thăm dò:
+ Thăm dò vách ngăn, xác định vị trí vách ngăn bằng tay qua khám âm đạo,
trực tràng và thăm dò bàng quang.
+ Thăm dò âm đạo trong qua lỗ thông giữa vách ngăn bằng ống thông nelaton
hoặc bằng kim tiêm nếu không có lỗ thông
- Kỹ thuật:
+ Làm thủng vách ngăn bằng cách rạch ở vị trí thăm dò đã xác định (hình tam
giác, chữ thập hoặc đường rạch đơn thuần)
+ Cắt một phần vách ngăn, càng sát âm đạo càng tốt.
+ Khâu các mép cắt còn lại bằng chỉ tiêu, chú ý lấy hết niêm mạc.
- Đặt bấc gạc âm đạo, lưu ít nhất 24 tiếng để tránh dính trở lại.
156
TRÍCH RẠCH MÀNG TRINH DO Ứ MÁU KINH
I. ĐẠI CƢƠNG
Phẫu thuật trích rạch tạo lỗ thủng màng trinh nhằm dẫn lưu máu kinh, chống
đau, nhiễm trùng do ứ máu kinh và thuận lợi khi giao hợp.
II. CHỈ ĐỊNH
- Màng trinh không có lỗ.
- Ứ máu kinh trong âm đạo và buồng tử cung.
- Ứ máu kinh trong âm đạo và cổ tử cung.
- Ứ máu kinh trong buồng tử cung và lan ra cả hai vòi tử cung.
- Giao hợp khó khăn do màng trinh không thủng hoặc có lỗ thủng nhỏ.
III. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Bác sỹ chuyên khoa Phụ sản
2. Phƣơng tiện
Bộ dụng cụ cắt tử cung đường âm đạo.
3. Ngƣời bệnh
- Người bệnh phải đủ điều kiện thực hiện phẫu thuật.
- Không có biểu hiện của triệu chứng viêm nhiễm đường sinh dục.
4. Hồ sơ bệnh án
Phẫu thuật theo qui định.
IV. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
Thì 1. Thăm dò màng trinh:
Vị trí độ dày của màng trinh để quyết định đường rạch
Thì 2. Rạch màng trinh theo hình dấu cộng.
- Đường rạch qua lỗ chọc kim thăm dò.
- Cắt một mảnh màng trinh
- Tách niêm mạc để khâu kín mép, tránh dính.
V. THEO DÕI
- Theo dõi toàn trạng, các dấu hiệu sinh tồn đặc biệt trong 24 giờ đầu sau phẫu
thuật.
- Theo dõi tình trạng chảy máu qua âm đạo
- Chăm sóc vệ sinh: lau âm đạo, tầng sinh môn bằng dung dịch betadin hoặc
các dung dịch sát trùng khác.
157
ĐÓNG RÕ TRỰC TRÀNG – ÂM ĐẠO
I. ĐẠI CƢƠNG
Rò trực tràng - âm đạo (RTTÂĐ) là thành âm đạo và trực tràng bị rách làm
cho trực tràng thông với âm đạo, gây nhiễm khuẩn ngược dòng lên đường sinh dục.
RTTÂĐ thường xảy ra do đẻ khó hoặc can thiệp thủ thuật khi sinh hoặc các phẫu
thuật phụ khoa đường âm đạo
II. CHỈ ĐỊNH
Cho bất kỳ các trường hợp bị RTTÂĐ
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Khi người bệnh đang hành kinh hoặc ra huyết bất thường mà chưa điều trị
khỏi
- Khi đang mắc các bệnh nhiễm khuẩn hoặc các bệnh về máu, hoặc viêm âm
đạo nặng
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Phụ sản hoặc ngoại
2. Phƣơng tiện
Bộ trung phẫu
3. Ngƣời bệnh
- Khám toàn thân và chuyên khoa để đánh giá tổng thể sức khỏe và phát hiện
những chống chỉ định.
- Được tư vấn kỹ về bệnh và kỹ thuật cũng như những tai biến có thể xảy ra.
- Vệ sinh tại chỗ
- Nên mổ sau sạch kinh khoảng 1 tuần.
4. Hồ sơ bệnh án
Hồ sơ bệnh án được chuẩn bị theo qui định
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
- Người bệnh được thụt tháo phân
- Gây tê hoặc tiền mê
- Sát khuẩn âm đạo, TSM.
- Trải khăn vô khuẩn
- Dùng van mở rộng âm đạo