227
PHƯƠNG THỨC LIÊN KẾT GIỮA TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ DOANH NGHIỆP
TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY
ThS. Nguyễn Kiều Oanh
Cơ sở đào tạo đại học được coi là nơi cung cấp nguồn nhân lực ngành nhân sự
chất lượng cao cho xã hội. Trong xu thế hội nhập các yêu cầu của doanh nghiệp với
người lao động cũng càng ngày càng cao hơn. Cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức
được thành lập đã tạo ra xu hướng dịch chuyển lao động ở nhiều lĩnh vực tạo ra sự
cạnh tranh với nguồn lao động trong nước. Điều đó đòi hỏi các cơ sở đào tạo liên tục
phải cải tiến chương trình để nâng cao chất lượng đào tạo và đào tạo phải gắn liền
với thực tiễn, nhằm tạo ra đội ngũ lao động có chất lượng cao và đáp ứng nhu cầu
doanh nghiệp. Thực hiện mô hình gắn kết với doanh nghiệp trong đào tạo, đơn vị đào
tạo sẽ mang lại lợi ích cho mỗi bên đồng thời mang lại lợi ích thiết thực cho người
học. Làm thế nào để doanh nghiệp và nhà trường hợp tác hiệu quả hơn là chủ đề được
đề cập trong bài viết này.
Từ khoá: cơ sở đào tạo, doanh nghiệp, phương thức hợp tác
1. Đặt vấn đề
“Học đi đôi với hành” đã trở thành khẩu hiệu của các trường học tại Việt Nam,
trên thực tế tất cả các đơn vị đào tạo nhận biết giá trị mang lại khi áp dụng được
phương thức giảng dạy này đặc biệt là các trường đào tạo đại học. Tuy nhiên vì nhiều
lý do nên tại Việt Nam, việc đào tạo sinh viên chủ yếu vẫn áp dụng theo phương thức
truyền thống, tức là nhà trường hay cơ sở đào tạo tự xây dựng chương trình đào tạo kể
cả lý thuyết và thực hành. Bằng phương pháp này cho kết quả nhiều sinh viên ra
trường không tìm được việc trong khi đó doanh nghiệp thì không tuyển được người
hoặc phải đào tạo lại sau tuyển dụng.
Cùng với đó, quá trình hội nhập đã có tác động rất lớn đến nhiều mặt kinh tế -
xã hội của đất nước. Việc cộng đồng ASEAN được thành lập vừa qua đã tạo ra xu
hướng dịch chuyển lao động về du lịch giữa 10 quốc gia và tạo ra sự cạnh tranh với lao
động trong nước. Để nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của lao động trong
ngành trên thị trường lao động trong và ngoài nước cần sự nỗ lực từ nhiều phía, trong
đó có vai trò quan trọng của các cơ sở đào tạo. Sư gắn kết của các cơ sở đào tạo với
doanh nghiệp sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Tại Việt Nam, nghịch lý đang
tồn tại hiện nay trong đào tạo đại học và nhu cầu thực tế tại các doanh nghiệp đó là
sinh viên ra trường không tìm được việc làm, trong khi doanh nghiệp thì không tuyển
228
được lao động đào tạo đáp ứng ngay yêu cầu công việc sản xuất kinh doanh. Mô hình
gắn kết giữa trường đại học và doanh nghiệp trong đào tạo đại học đã được triển khai
rộng rãi trên thế giới, với Việt Nam áp dụng mô hình này đang là vấn đề cấp thiết ở
hiện tại và trong tương lai.
229
2. Các mô hình gắn kết giữa đơn vị đào tạo và doanh nghiệp
Mô hình gắn kết giữa trường đại học với doanh nghiệp trong đào tạo đại học
được hiểu là khuôn mẫu được định hình về hoạt động tương tác chặt chẽ giữa quá trình
đào tạo nguồn nhân lực đại học của trường đại học và nhu cầu sử dụng của doanh
nghiệp. Mô hình này đòi hỏi bên cung lao động tức là đào tạo phải có sự thay đổi mục
tiêu, chương trình, cơ cấu và chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động của
doanh nghiệp trên thị trường lao động. Có 2 loại sau:
Mô hình tổng thể: Mô hình này được hình thành trên cơ sở thiết lập một khuôn
mẫu gắn kết chung với nhiều hình thức gắn kết trong một hệ thống chặt chẽ, có thể
tương tác và hỗ trợ nhau. Đây là loại mô hình gắn kết tương đối toàn diện và mức độ
gắn kết chặt chẽ, lâu dài hơn. Xu hướng của mô hình này ở mức thấp có thể chỉ gắn
kết trong đào tạo nguồn nhân lực trình độ đại học đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp,
nhưng có thể phát triển lên ở trình độ gắn kết cao hơn thành mô hình gắn kết vừa đào
tạo, vừa chuyển giao công nghệ hoặc cao hơn nữa là mô hình gắn kết của trường đại
học với doanh nghiệp trong việc vừa đào tạo, vừa nghiên cứu và triển khai.
Mô hình cụ thể, riêng rẽ: Đó là mô hình được thiết lập với một hình thức gắn kết
cụ thể, riêng rẽ. Ví dụ như mô hình gắn kết theo hình thức đào tạo đại học vừa học,
vừa làm; mô hình gắn kết với hình thức đào tạo lý thuyết ở trường đại học, thực tập kỹ
năng tại doanh nghiệp; mô hình gắn kết với hình thức đào tạo theo đơn đặt hàng của
doanh nghiệp; mô hình gắn kết với hình thức mở rộng giảng đường đào tạo từ đại học
đến doanh nghiệp...
Cấu trúc của mô hình gắn kết này gồm các nhóm yếu tố cơ bản hợp thành và có
mối quan hệ chặt chẽ với nhau như sau: nhóm yếu tố lợi ích gồm có lợi ích của các bên
tham gia, nhóm yếu tố quá trình và nhóm yếu tố điều kiện đảm bảo chất lượng đầu ra.
3. Mối quan hệ giữa đơn vị đào tạo, doanh nghiệp và sinh viên
Nhà trường, doanh nghiệp và sinh viên có mối quan hệ gắn liền với lợi ích của
mỗi bên tham gia, doanh nghiệp sẽ có đội ngũ nhân sự như mong muốn, nhà trường
nâng cao chất lượng đào tạo, người học tìm được việc làm và có kiến thức và kỹ năng
đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra là các bên: cơ sở đào tạo,
doanh nghiệp và sinh viên đều là các bên liên quan có trách nhiệm chung với xã hội,
ngành du lịch và bản thân mỗi bên cần hợp tác, hỗ trợ để đạt được mục tiêu riêng của
mình: doanh nghiệp có lao động tốt, sẵn sàng làm việc tại cơ sở; cơ sở đào tạo muốn
sinh viên tốt nghiệp ra trường có chất lượng tốt; sinh viên muốn tốt nghiệp là có việc
làm ngay, có thu nhập xứng đáng với khả năng của mình.
230
Hình 1: Mối quan hệ lợi ích giữa doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và sinh viên
Nguồn: Lê Trung Kiên (2008)
Trong bối cảnh hiện nay việc liên kết giữa đơn vị đào tạo và các doanh nghiệp là
rất cần thiết vì những lý do sau:
Thứ nhất, chất lượng là yếu tố được các tổ chức và xã hội quan tâm vì vậy sự
gắn kết giữa doanh nghiệp và nhà trường để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng là điều
vô cùng cần thiết.
Thứ hai, Nhu cầu thiết thực của sinh viên là công ăn việc làm sau khi tốt nghiệp
ra trường vì vậy sự gắn kết này tạo ra sự đảm bảo chắc chắn cho vấn đề trên.
Thứ ba, Doanh nghiệp cần nguồn nhân lực như thế nào, tiêu chí đánh giá chất
lượng nhân lực là gì? Cơ sở cần có chương trình đào tạo phù hợp theo yêu cầu của
doanh nghiệp.
Thứ tư, Cơ sở đào tạo mong muốn thực hiện sứ mạng của mình, cung cấp nguồn
lực chất lượng và phù hợp với nhu cầu xã hội. Sản phẩm đào tạo là những cử nhân chất
lượng có năng lực, kỹ năng, và có thái độ làm việc chuyên nghiệp tại các doanh nghiệp
uy tín trên thị trường.
Thứ năm, hơn tất cả, con người là nhân tố quan trọng nhất, quyết định sự thành
bại trong tổ chức và xã hội.
4. Các phương thức hợp tác giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo
Cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và sinh viên đều nhận thức được sự cần thiết và vai
trò của việc hợp tác. Vấn đề ở đây là tìm ra một phương thức hợp tác hợp lý, làm sao
Doanh nghiệp
Cơ sở đào tạo
Sinh viên
Lợi ích
231
để việc hợp tác có thể mang lại lợi ích thiết thực cho các bên. Hiện nay có 02 mô hình
phương thức hợp tác được các trường đại học trong và ngoài nước thực hiện.
