Bai 22
BỆNH LOÃNG XƯƠNG
MUC TIÊU
1. Nªu ®ưîc ®Þnh nghÜa, ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc va quan niÖm cña
YHCT
vÒ bÖnh lo·ng xư¬ng.
2. Tr×nh bay ®ưîc nguyªn nh©n, c¬ chÕ bÖnh sinh cña lo·ng xư¬ng
theo
YHH§ va YHCT.
3. ChÈn ®o¸n ®ưîc lo·ng xư¬ng theo YHCT va YHH§.
4. Tr×nh bay ®ưîc c¸c phư¬ng ph¸p øng dông ®iÒu trÞ lo·ng xư¬ng
theo
YHCT va ph©n tÝch ®ưîc c¸ch ®iÒu trÞ nay.
1. ĐẠI CƯƠNG
Xư¬ng la mét m« liªn kÕt ®Æc biÖt cã 3 chøc n¨ng: vËn ®éng, b¶o
vÖ va
chuyÓn hãa. Xư¬ng ®ưîc cÊu t¹o bëi 2 thanh phÇn c¬ b¶n la khu«n
xư¬ng va
c¸c hîp chÊt kho¸ng
Khu«n xư¬ng chiÕm khèi lưîng lín trong toan bé xư¬ng gåm c¸c
sîi
colagen, c¸c m« liªn kÕt kh¸c rÊt giau chÊt glucoaminoglycin va
c¸c tÕ bao (t¹o
cèt bao va huû cèt bao). Trªn c¸c khu«n b»ng chÊt h÷u c¬ nay c¸c
hîp chÊt
kho¸ng calci va phospho sÏ cè ®Þnh va lam cho xư¬ng trë nªn r¾n
ch¾c, chÞu
lùc, chÞu t¶i.
M« xư¬ng lu«n ®ưîc thay cò ®æi míi trong suèt cuéc ®êi, hñy cèt
bao ph¸
hñy phÇn xư¬ng cò, ®ång thêi t¹o cèt bao t¹o nªn xư¬ng míi ®Ó
bï ®¾p l¹i, hai
qu¸ tr×nh nay c©n b»ng nhau ë ngưêi trưëng thanh, nhưng t¹o
nhiÒu h¬n ë
ngưêi trÎ va huû nhiÒu h¬n ë ngưêi gia.
Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng vao sù ®iÒu hßa qu¸ tr×nh t¹o va huû
xư¬ng
như: di truyÒn, tuæi, giíi, dinh dưìng, néi tiÕt, sù sinh s¶n, nghÒ
nghiÖp, c¸c
thãi quen trong cuéc sèng như vËn ®éng, tÜnh t¹i….
388
Copyright@Ministry Of Health
1.1. §Þnh nghÜa
La hiÖn tưîng t¨ng phÇn xèp cña xư¬ng do gi¶m sè lưîng tæ chøc
xư¬ng,
gi¶m träng lưîng trong mét ®¬n vÞ tæ chøc xư¬ng, la hËu qu¶ cña
sù suy gi¶m
c¸c khung protein va lưîng calci g¾n víi c¸c khung nay. VÒ gi¶i
phÉu bÖnh
thÊy c¸c bÌ xư¬ng teo, máng va thưa, phÇn vá xư¬ng máng, t¹o
cèt bao thưa
thít, kh«ng thÊy c¸c ®ưêng diÒm d¹ng xư¬ng (bordures
ostÐoides), tñy xư¬ng
nghÌo va thay b»ng tæ chøc mì.
1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc cña lo·ng xư¬ng
Lo·ng xư¬ng ®ang la vÊn ®Ò lín ®èi víi søc kháe céng ®ång, trong
®ã
riªng lo·ng xư¬ng nguyªn ph¸t ®ưîc c¸c chuyªn gia y häc thèng
kª như sau:
ë Mü mçi n¨m cã kho¶ng 1,5 triÖu ngưêi g·y xư¬ng do lo·ng
xư¬ng, ®ßi
hái chi phÝ lªn tíi 7 - 10 tû ®« la mçi n¨m cho c¸c trưêng hîp nay.
ë Ph¸p sè phô n÷ bÞ lo·ng xư¬ng sau m·n kinh ưíc tÝnh kho¶ng
4,5 triÖu
ngưêi trong ®ã 10% bÞ tan phÕ.
ë ch©u ¢u: 20% phô n÷ tuæi 65 cã Ýt nhÊt la mét hoÆc nhiÒu tæn
thư¬ng ë
cét sèng, xư¬ng cæ tay, cËn ®Çu xư¬ng ®ïi va 40% trong sè nay
sau ®ã cã thÓ bÞ
g·y xư¬ng.
ë Hång K«ng n¨m 1993 thèng kª thÊy cã 380 trưêng hîp g·y
xư¬ng trªn
100000 phô n÷ va ë nam giíi con sè nay la 200/100000.
1.3. Quan niÖm cña YHCT vÒ bÖnh lo·ng xư¬ng
Theo YHCT biÓu hiÖn cña lo·ng xư¬ng còng ®ưîc m« t¶ trong
ph¹m vi
chøng hư lao, la tªn gäi chung cña c¶ ngò lao thÊt thư¬ng va lôc
cùc.
BÖnh chøng nay ®ưîc nªu trong s¸ch N¹n kinh va ®Þnh c¸ch ®iÒu
trÞ.
S¸ch Kim quü yÕu lưîc ®em chøng nay thanh ra mét thiªn riªng,
viÕt thªm vÒ
c¸ch ph©n biÖt m¹ch, chøng va phư¬ng dưîc ®iÒu trÞ. §Õn thêi ®¹i
Kim nguyªn
th× Lý §«ng Viªn va Chu §an Khª cã thªm ý kiÕn vÒ chøng lao
quyÖn néi