Quản lý đất đai: Những khía cạnh đặc thù
(VietNamNet) - T góc nhìn và kinh nghi m c a m t lãnh đ o đ a ph ng lâu năm, UVBCT Bí thừ ệ ủ ộ ạ ị ươ ư
Thành u Hà N i Ph m Quang Ngh cho r ng: trong nhi u nguyên nhân d n t i khi u ki n đ tỷ ộ ạ ị ằ ề ẫ ớ ế ệ ấ
đai, có v n đ chính sách ch a sát h p, gây lúng túng cho ng i th c thi.ấ ề ư ợ ườ ự
VietNamNet trân tr ng gi i thi u bài vi t c a ông Ph m Quang Ngh , nh m t góc nhìn khác v v n đọ ớ ệ ế ủ ạ ị ư ộ ề ấ ề
đ t đai.ấ
Tính ch t đ c bi t c a tài nguyên đ tấ ặ ệ ủ ấ
V n đ đ t đai đang là v n đ c c kỳ l n, b c xúc c v ph ng di n lý lu n và th c ti n, vi mô l n vĩấ ề ấ ấ ề ự ớ ứ ả ề ươ ệ ậ ự ễ ẫ
mô, chính sách và th c thi chính sách; đ i v i ng i dân cũng nh v i các c p chính quy n.ự ố ớ ườ ư ớ ấ ề
Khi u ki n đ t đai đang là m t v n đ b c xúc.ế ệ ấ ộ ấ ề ứ
Bài vi t này ch xin đ c p m t vài khía c nh, góp ph n tìm hi u v n đ vì sao 70 - 80% s v vi cế ỉ ề ậ ộ ạ ầ ể ấ ề ố ụ ệ
khi u ki n, th c m c, tranh ch p trong đ i s ng xã h i hi n nay đ u liên quan đ n đ t đai. Đ i đa sế ệ ắ ắ ấ ờ ố ộ ệ ề ế ấ ạ ố
các v khi u ki n đông ng i, ph c t p, khó gi i quy t; s cán b có khuy t đi m, làm sai, b k lu tụ ế ệ ườ ứ ạ ả ế ố ộ ế ể ị ỷ ậ
nhi u h n c cũng là liên quan đ n đ t đai. Tiêu c c, tham nhũng x y ra c v i cán b l n ng i dânề ơ ả ế ấ ự ả ả ớ ộ ẫ ườ
cũng liên quan nhi u đ n đ t đai …ềếấ
Có nhi u ý ki n cho r ng, trình đ , năng l c và ph m ch t cán b các c p y u kém và tiêu c c làề ế ằ ộ ự ẩ ấ ộ ấ ế ự
nguyên nhân ch y u gây nên b t bình khi u ki n c a ng i dân. Li u gi i thích nh v y đã th t đúngủ ế ấ ế ệ ủ ườ ệ ả ư ậ ậ
ch a?ư
Ý ki n khác cho r ng, nguyên nhân ch y u là do ng i dân hi u sai, làm sai, ho c c tình đòi h iế ằ ủ ế ườ ể ặ ố ỏ
nh ng l i ích không th đáp ng đ c. L nào nhân dân ta nhi u ng i thi u hi u bi t và thi u tôn tr ngữ ợ ể ứ ượ ẽ ề ườ ế ể ế ế ọ
lu t pháp đ n v y ?ậ ế ậ
Có ý ki n gi i thích, cái sai này ch y u là do các c p bên d i, do c s hi u sai, làm sai. Nghe ra cũngế ả ủ ế ấ ướ ơ ở ể
không n. V y vì sao cái sai ch t p trung ch y u lĩnh v c này mà không là các lĩnh v c khác; bênổ ậ ỉ ậ ủ ế ở ự ự
trên thì đúng còn bên d i thì sai ?ướ
Nhi u ý ki n đ ng ý nh ng nguyên nhân nói trên, nh ng đ ng th i cũng mong đ i các c quan qu nề ế ồ ữ ở ư ồ ờ ợ ơ ả
lý, xây d ng chính sách, tr c h t là nh ng B , ngành tr c ti p có liên quan, cũng nên nh n trách nhi mự ướ ế ữ ộ ự ế ậ ệ
c a mình, chí ít cũng là ch m đ a ra đ c h th ng ch tr ng, chính sách sát h p v i th c ti n, gâyủ ậ ư ượ ệ ố ủ ươ ợ ớ ự ễ
khó khăn, lúng túng cho nh ng ng i th c thi chính sách.ữ ườ ự
Đ t đai là tài nguyên đ c bi t. Trong n n kinh t th tr ng, ng i ta coi đ t đai là hàng hoá đ c bi t.ấ ặ ệ ề ế ị ườ ườ ấ ặ ệ
Câu nói “t c đ t, t c vàngấ ấ ấ ” nói lên s quý giá t m m c cao nh t c a đ t đai th c ra cũng không đ . yự ở ầ ứ ấ ủ ấ ự ủ Ấ
là ch a nói d i góc đ giá tr l ch s - xã h i : “ư ướ ộ ị ị ử ộ m i t c đ t đ u nhu m máu cha ôngỗ ấ ấ ề ố ”; đ t đai là “ấgiang
s n g m vócơ ấ ” thì s thiêng liêng, quý giá y khó l y th c đo nào mà đ nh giá.ự ấ ấ ướ ị
Tr c khi tr thành hàng hoá đ c bi t thì t hàng tri u năm qua đ t đai đã làướ ở ặ ệ ừ ệ ấ
tài nguyên đ c bi t, tr c h t b i đ t đai có ngu n g c t nhiên, là t ng v t tặ ệ ướ ế ở ấ ồ ố ự ặ ậ ự
nhiên dành cho con ng i, cho loài ng i; ti p đ n m i là thành qu do tácườ ườ ế ế ớ ả
đ ng khai phá c a con ng i. ộ ủ ườ
Cái tính ch t vô cùng đ c bi t c a đ t đai là ch tính ch t t nhiên và tínhấ ặ ệ ủ ấ ở ỗ ấ ự
ch t xã h i đan quy n vào nhau; n u không có ngu n g c t nhiên, thì conấ ộ ệ ế ồ ố ự
ng i dù có tài gi i đ n đâu cũng không t mình (dù là s c cá nhân hay t pườ ỏ ế ự ứ ậ
th ) t o ra đ t đai đ c. Con ng i có th làm ra nhà máy, lâu đài, công thể ạ ấ ượ ườ ể ự
và s n xu t, ch t o ra muôn nghìn th hàng hoá, s n ph m, nh ng không aiả ấ ế ạ ứ ả ẩ ư
có th sáng t o ra đ t đai. Do đó, quy n s h u, đ nh đo t, s d ng đ t đai,ể ạ ấ ề ở ữ ị ạ ử ụ ấ
dù Nhà n c hay ng i dân cũng c n ph i hi u đ c đi m, đ c thù h t s cướ ườ ầ ả ể ặ ể ặ ế ứ
đ c bi t y.ặ ệ ấ
Đ t đai quý giá còn b i con ng i không th làm nó sinh s n, n thêm, ngoàiấ ở ườ ể ả ở
di n tích t nhiên v n có c a qu đ t. Khi chúng ta nói đ t đai là hàng hoá, dùệ ự ố ủ ả ấ ấ
có thêm hai ch đ c bi t vào đó, thì cũng không l t t đ c h t tính ch t đ cữ ặ ệ ộ ả ượ ế ấ ặ
bi t c a đ t đai c v ph ng di n t nhiên cũng nh xã h i. Vì th , s ng x v i v n đ đ t đai trongệ ủ ấ ả ề ươ ệ ự ư ộ ế ự ứ ử ớ ấ ề ấ
ho t đ ng qu n lý không th đ c đ n gi n hoá, c trong nh n th c cũng nh trong hành đ ng.ạ ộ ả ể ượ ơ ả ả ậ ứ ư ộ
Đ t đai và v n đ đ nh giáấ ấ ề ị
Trong c ch th tr ng, nh ng ng i có quan đi m coi đ t đai cũng là hàng hoá không có gì sai. Nh ngơ ế ị ườ ữ ườ ể ấ ư
vi c quá nh n m nh tính ch t hàng hoá trong xây d ng các c ch , chính sách liên quan đ n đ t đai,ệ ấ ạ ấ ự ơ ế ế ấ
ch tr ng đ nh giá đ t đ n bù sát giá th tr ng mà quên đi tính ch t h t s c đ c bi t, đ c thù c a đ tủ ươ ị ấ ề ị ườ ấ ế ứ ặ ệ ặ ủ ấ
đai s gi i thích ra sao khi nh ng hàng hoá bình th ng cũng nh nh ng hàng hoá đ c bi t quý giá khácẽ ả ữ ườ ư ữ ặ ệ
con ng i đ u có th c đo giá tr đ đ nh giá thông qua các ph m trù, quy lu t giá tr , cung c u, th iườ ề ướ ị ể ị ạ ậ ị ầ ờ
gian lao đ ng làm ra s n ph m v.v… Nh ng v i đ t đai thì không th áp d ng m t cách gi n đ n cácộ ả ẩ ư ớ ấ ể ụ ộ ả ơ
ph m trù, quy lu t kinh t đó b i đ t đai không đ n thu n là s n ph m do s c lao đ ng con ng i sángạ ậ ế ở ấ ơ ầ ả ẩ ứ ộ ườ
t o ra.ạ
N u đi vào c th , s gi i thích và v n d ng chính sách đ nh giá, đ n bù ra sao v i 1mế ụ ể ẽ ả ậ ụ ị ề ớ 2 đ u ph vàở ầ ố
cu i ph ; h ng đông và h ng tây; m t tr c và m t sau; n i thu n ti n giao thông, h c hành, vuiố ố ướ ướ ặ ướ ặ ơ ậ ệ ọ
ch i, ho c hình d ng th a đ t vuông v n hay méo mó v.v. và v.v…. cho “ơ ặ ạ ử ấ ắ sát giá th tr ngị ườ ” nh m t sư ộ ố
v th ng say s a gi i thích ?ị ườ ư ả
Giá th tr ng xác đ nh th i đi m nào thì đ c các bên ch p nh n là h p lý khi Nhà n c b ra cị ườ ị ở ờ ể ượ ấ ậ ợ ướ ỏ ả
hàng nghìn, hàng ch c nghìn t đ ng cho m t d án, làm cho đ t đai đang r b ng ch c tr nên đ t h nụ ỷ ồ ộ ự ấ ẻ ỗ ố ở ắ ơ
vàng ? Trong nh ng tr ng h p nh v y, ngay cái đ c coi là giá bình quân cũng r t khó xác đ nh. Bìnhữ ườ ợ ư ậ ượ ấ ị
Bí th Thành uư ỷ
Ph m Quang Ngh .ạ ị
quân là chia đôi gi a hai th i đi m tr c, sau d án thì Nhà n c hay nhà đ u t cũng không th đ s cữ ờ ể ướ ự ướ ầ ư ể ủ ứ
đ n bù, kèm theo đó l i còn vô s nh ng ng i li n k d án b ng nhiên đ c h ng l i mà không hề ạ ố ữ ườ ở ề ề ự ỗ ượ ưở ợ ề
b đi u ti t. Cũng có nhi u tr ng h p, v phía ng i dân, cho dù đ c đ n bù giá cao, nh ng đi u hị ề ế ề ườ ợ ề ườ ượ ề ư ề ọ
mu n không ph i nh m h ng t i ti n nong, giá tr , mà là cu c s ng n đ nh, là v n đ tình c m, tâmố ả ằ ướ ớ ề ị ộ ố ổ ị ấ ề ả
linh.
Hi n nay, trên ph m vi c n c, n i nào cũng g p khó khăn khi ph i xác đ nh giá đ t vùng giáp ranhệ ạ ả ướ ơ ặ ả ị ấ ở
n i và ngo i thành, thành ph và nông thôn, n i hai th a đ t hai hai huy n, hai t nh li n k nhau. Tínhộ ạ ố ơ ử ấ ệ ỉ ề ề
theo giá bên cao thì bên kia kêu th p và ng c l i. Và th là phát sinh khi u ki n đông ng i.ấ ượ ạ ế ế ệ ườ
V n đ c ch , chính sáchấ ề ơ ế
T th c t trên, chúng ta không th không nói đ n nh ng b t c p c a c ch , chính sách. Nh v n đừ ự ế ể ế ữ ấ ậ ủ ơ ế ư ấ ề
“đ t đai không có tranh ch pấ ấ ”. Th t ra, tuy không tranh ch p v i m t cá nhân c th nào, nh ng hoànậ ấ ớ ộ ụ ể ư
toàn là l n chi m đ t công m t cách b t h p pháp, m i ng i quen g i là “ấ ế ấ ộ ấ ợ ọ ườ ọ nh y dùả”. Th nh ng, l iế ư ạ
cũng đ c b i th ng nh các h s ng trên đ t th c . Th m chí có ng i không ch u ch p nh n đ nượ ồ ườ ư ộ ố ấ ổ ư ậ ườ ị ấ ậ ề
bù vì đ t l n chi m y h đã m d ch v kinh doanh thu l i r t l n.ấ ấ ế ấ ọ ở ị ụ ợ ấ ớ
Có vô s v n đ ph c t p phát sinh do ch đ , chính sách c a chúng ta ch a tính h t, l i th ng xuyênố ấ ề ứ ạ ế ộ ủ ư ế ạ ườ
thay đ i và có r t nhi u s h , th m chí b t h p lý. M t chính sách m i ra đ i v i ý mu n làm l i choổ ấ ề ơ ở ậ ấ ợ ộ ớ ờ ớ ố ợ
ng i dân nh ng có khi l i đ t ra nh ng v n đ vô cùng nan gi i cho c s . Tr l i, gi i quy t ra saoườ ư ạ ặ ữ ấ ề ả ơ ở ả ờ ả ế
cho nh ng công dân t t, đã s t s ng g ng m u ch p hành nh ng l i không đ c h ng nh ng l i íchữ ố ố ắ ươ ẫ ấ ư ạ ượ ưở ữ ợ
t chính sách m i ?ừ ớ
Trong bài phát bi u tr c Qu c h i, ngày 31/3/2007, Th t ng Chính ph Nguy n T n Dũng cũng th aể ướ ố ộ ủ ướ ủ ễ ấ ừ
nh n : “ậv n đ giá đ t, th a Qu c h i, đây là m t trong nh ng v n đ mà trong lãnh đ o, đi u hành,ấ ề ấ ư ố ộ ộ ữ ấ ề ạ ề
trong qu n lý c a Chính ph là đang khó khăn, v ng m c r t nhi u và Chính ph cũng t n r t nhi uả ủ ủ ướ ắ ấ ề ủ ố ấ ề
th i gian v v n đ nàyờ ề ấ ề ”. V quan đi m xác đ nh giá đ t, Th t ng nói “ề ể ị ấ ủ ướ không th xem đ t đai là hàngể ấ
hoá th tr ng hoàn toàn nh các hàng hoá khác, là c đ a ra th tr ng có cung, có c u r i mua bánị ườ ư ứ ư ị ườ ầ ồ
ngang giá t do, nhà n c không c n can thi p gì thì cũng không đúngự ướ ầ ệ ”.
Phát bi u c a Th t ng Chính ph đã nói đúng th c tr ng khó khăn, b c xúc c a v n đ qu n lý đ tể ủ ủ ướ ủ ự ạ ứ ủ ấ ề ả ấ
đai hi n nay và ch ra đ nh h ng t duy v v n đ xác đ nh giá đ t. Qu th t, đây là m t trong nh ngệ ỉ ị ướ ư ề ấ ề ị ấ ả ậ ộ ữ
v n đ vô cùng quan tr ng, khó khăn, ph c t p và b c xúc không ch v i đông đ o nhân dân mà cácấ ề ọ ứ ạ ứ ỉ ớ ả
c p chính quy n cũng đang mong ch Chính ph và Qu c h i khoá XII s m xem xét, gi i quy t .ấ ề ờ ủ ố ộ ớ ả ế
•Ph m Quang Nghạ ị