Quản trị rủi ro trong cơ sở sản xuất kinh doanh nông nghiệp: Phần 1 (Hướng dẫn chi tiết)



B GIÁO DC VÀ ðÀO TO

TRƯNG ðI HC NÔNG NGHIÊP I

TS.Bùi Th Gia (ch biên) và ThS.Trn Hu Cưng



QUN TR RI RO

TRONG CÁC CƠ S SN XUT

KINH DOANH NÔNG NGHIP



HÀ NI 2005



LI NÓI ðU

Nông nghip là ngành có nhiu ri ro và không chc chn, vì vy ngưi nông dân

luôn phi quyt ñnh sn xut dưi ñiu kin ri ro. ð giúp nhng ngưi quan tâm nghiên

cu ri ro trong nông nghip, chúng tôi ñã son tho cun qun tr ri ro trong các cơ s sn

xut kinh doanh nông nghip này.

Cun sách tp trung lun gii các vn ñ sau ñây: Ri ro là gì? Ti sao ri ro li quan

trng ? Ri ro ñưc mô hình hóa và ñưc ño như th nào? Ri ro xut phát t ñâu? Nông dân

có thái ñ như th nào ñi vi ri ro? Làm th nào ñ khc phc ri ro? Nhng ngưi cn

quan tâm ñn ri ro là nhng ai? Quá trình tr li các câu hi trên là quá trình làm rõ các

khái nim, các công c nghiên cu ng x ñi vi ri ro và ci thin quyt ñnh sn xut kinh

doanh ca nhà qun tr.

Cun sách ñưc thit k ñ phc v cho sinh viên chuyên ngành kinh t nói chung,

ngành kinh t nông nghip nói riêng, ñc bit là sinh viên chuyên ngành qun tr kinh doanh.

Cun sách còn giúp ích cho các nhà kinh t trong ging dy và nghiên cu lĩnh vc này, các

nhà hoch ñnh chính sách nông nghip và cho nhng ngưi làm công tác khuyn nông.

Cun sách gm 7 chương:

Chương I gii thiu chung v qun tr ri ro, trong ñó nhn mnh tm quan trng ca

qun tr ri ro trong nông nghip và quá trình phát trin ca khoa hc qun tr ri ro, các loi

ri ro và các yu t gây nên ri ro trong nông nghip và các bưc tin hành qun tr ri ro

Chương II ñ cp ñn thái ñ ñi vi ri ro và phương pháp ño thái ñ ñi vi ri ro,

trong ñó nhn mnh hàm li ích kỳ vng, các dng hàm biu di"n thái ñ ñi vi ri ro và

các phương pháp ño lưng ri ro.

Chương III ñ cp ñn quyt ñnh dưi ñiu kin ri ro, trong ñó nhn mnh các qui

tc la chn phương án sn xut kinh doanh ti ưu trong ñiu kin có tính ñn ri ro.

Chương IV ñ cp ñn bin ñng giá và bin pháp nh#m hn ch ri ro v giá

Chương V ñ cp ñn các chin lưc gim ri ro trong sn xut và marketing

Chương VI ñ cp ñn ri ro tài chính, trong ñó nhn mnh s liên quan gia s dng

tín dng và ri ro tài chính và các chin lưc nh#m gim ri ro tài chính

Chương VII ñ cp ñn vai trò ca chính ph, trong ñó ch yu bàn lun ñn khuyt

tt th trưng là nguyên nhân d$n ñn ri ro, ñng thi bàn ñn các chính sách can thip ca

chính ph và rút ra nhng kinh nghim t các các chính sách ñó.

Giáo trình có s ñóng góp ca TS.Bùi Th Gia, ch biên và trc tip vit các chương

I, II, III, VII, tham gia vit các chương IV, V, VI ; ThS. Trn Hu Cưng vit các chương

IV, V, VI. Mc dù chúng tôi ñã rt n% lc, c gng nghiên cu, tham kho các tài liu ca

nưc ngoài và trong nưc ñ biên son cun sách này, nhưng do môn hc còn quá mi, nên

chc chn không tránh khi thiu sót v ni dung cũng như hình thc. Chúng tôi rt mong

ñưc bn ñc gn xa chân thành góp ý ñ chúng tôi có ñiu kin tip tc hoàn thin cun

sách ñ phc v bn ñc ngày mt tt hơn.

Xin trân trng cám ơn!

NHÓM TÁC GI'

DANH MC CÁC CH VIT TT

DSR: (downside risk): ri ro xu

DEU(direct elicitation of utility funtions): xác ñnh trc tip hàm li ích

EUM(expected utility model): mô hình li ích kỳ vng

OEB(observed economic behavior): quan sát ng x kinh t

ROVC’s(returns over variable costs): thu nhp ñã tr chi phí bin ñi

SF1(safety- first rule 1): qui tc an toàn ñt lên hàng ñu th 1

SF2(safety- first rule 2): qui tc an toàn ñt lên hàng ñu th 2

SF3( safety- first rule 3): qui tc an toàn ñt lên hàng ñu th 3

CV (coefficient of variation): H s bin ñng

Trưng ði hc Nông nghip Hà Ni - Giáo trình Qan tr ri

ro -----------------------------------------------

CHƯƠNG I-2

GII THIU CHUNG V QUN TR RI RO

Mc ñích chương

Hc xong chương này hc viên snm ñưc các vn ñ sau:

 Tm quan trng ca qun lýri ro trong môi trưng kinh doanh luôn thay ñi

 S phát trin ca khoa hc phân tích ri ro

 Các khái ni#m ri ro, không chc chn, các lo%i ri ro, nguyên nhân gây ra ri ro

 Khái ni#m qun tr' ri ro, các bư(c ti)p c*n trong qun tr' ri ro

1. Ri ro vi khu vc nông nghip

Xã h+i ngày càng phát trin thì ho%t ñ+ng ca con ngưi ngày càng ña d%ng và

phong phú và ri ro ñ,i v(i con ngưi cũng ngày càng ña d%ng hơn. Nông nghi#p là m+t

ngành có nhiu ri ro. . thi tin s/, ri ro ca loài ngưi là ri ro săn bn và hái lưm

th1c ăn. K2 t3 ñó con ngưi ñã tìm cách t tr4ng cy, chăn nuôi và kim soát quá trình sn

xut ñ ít ri ro hơn. Ngày nay, môi trưng sn xut kinh doanh ñã khác trư(c nhiu và s

còn thay ñi theo thi gian. Nh5ng thay ñi ca môi trưng kinh doanh ñã làm tăng thêm

ñ+ mt n ñ'nh cho ngưi sn xut. Trong nông nghi#p, bi)n ñ+ng giá ñu vào ñu ra, h%n

hán, l6t, bão, mưa ñá, thay ñi k7 thu*t, thây ñi lãi sut tin vay, thay ñi các qui ñ'nh

ca chính ph ñu có kh năng gây ra ri ro cho ngưi nông dân, sau ñây là m+t s, ví d6

v nh5ng vn ñ thưng g8p có liên quan ñ)n ri ro.

Giá cà phê trên th' trưng th) gi(i gim, ngưi nông dân tr4ng cà phê 9 Tây

nguyên băn khoăn không bi)t nên ti)p t6c gi5 l%i vưn cà phê hay phá cà phê ñ tr4ng cây

khác. Tr*n mưa ñá và các cơn l,c ñu tháng 5 năm 2005 v3a qua ñã gây thi#t h%i nhiu héc

ta hoa màu và lúa ca m+t s, t:nh phía Bc nư(c ta. Vi#c áp ñ8t thu)…..ca M7 ñ,i v(i

các công ty nh*p kh;u cá Ba sa ca Vi#t nam ñã gây khó khăn cho ngưi nuôi cá ba sa 9

ð4ng b=ng sông C/u Long.

M+t nông dân tr4ng ngô vì m+t trong nh5ng lý do mu,n bo v# môi trưng nên ñã h%n

ch) s/ d6ng thu,c tr3 c> b=ng cách ñưa cơ gi(i vào. N)u thi ti)t thu*n li thì ñó là m+t

la chn hay. Song, n)u thi ti)t không thu*n, mưa, bão, ñt ư(t không th làm c> b=ng

máy làm cho khâu chăm sóc b' ch*m, c> d%i lm át cây tr4ng, ho8c trong ñiu ki#n ñt ư(t

mà làm c> b=ng máy s làm h>ng ñt, v(i nh5ng lý do trên mà cơ gi(i hoá khâu làm c> s

kém hi#u qu .

Ngưi nông dân tr4ng khoai tây sau khi thu ho%ch phi quy)t ñ'nh bán sn ph;m ngay

v(i giá hi#n hành ho8c d tr5 m+t thi gian m(i bán v(i hy vng giá cao hơn. V(i la chn

th1 nht thì anh ta s thu ñưc m+t s, lãi chc chn nào ñó. V(i la chn th1 2 thì anh ta s

phi ñ,i m8t v(i các vn ñ chi phí và hao h6t bo qun, giá trong tương lai không chc

chn và ph6 thu+c vào th' trưng trong năm. N)u lưng cung trên th' trưng h%n ch) thì

giá s tăng và anh ta có kh năng lãi nhiu t3 quy)t ñ'nh d tr5. N)u cung bình thưng thì

giá có th tăng không nhiu và lúc ñó anh ta có th ch: hoà v,n. Ho8c kh năng xu hơn là

cung vưt cu thì giá s gim và d?n ñ)n thi#t h%i ñáng k do quy)t ñ'nh d tr5 so v(i bán

ngay sau thu ho%ch.

Ví d6 khác, h+ nông dân tr4ng lúa 9 vùng trũng lo lng l6t l(n s phá ho%i mùa màng.

Công ty bo him chào mi bo him l6t, nhưng phí bo him hàng năm l%i tương ñ,i cao

vì ri ro do l6t gây ra rt l(n. Ngưi tr4ng lúa phân vân không bi)t nên mua bo him bao

nhiêu.

M+t nông dân có trang tr%i nuôi bò s5a ñã bán di#n tích trang tr%i ñ nhà nư(c xây

dng ñô th' v(i giá tương ñ,i cao và mu,n dùng s, tin ñó ñ ñu tư l%i. Ngưi nông dân

phân vân không bi)t nên ñu tư vào kinh doanh c phi)u hay mua trang tr%i bò s5a khác ñ

ti)p t6c kinh doanh, ngành mà anh ta ñã có kinh nghi#m. N)u mua trang tr%i m(i thì ngưi

Trưng ði hc Nông nghip Hà Ni - Giáo trình Qan tr ri

ro -----------------------------------------------

ñó cn cân nhc nên mua bao nhiêu bò. N)u mua m+t cơ ngơi khong 65 con thì ngưi ñó

phi vay thêm v,n. Ngưi nông dân tin r=ng trong tương lai vn ñ kinh t) qui mô là vn

ñ quan trng. Ngưi nông dân phi quy)t ñ'nh vay bao nhiêu v,n trong ñiu ki#n lãi sut

tăng trong tương lai.

Ho8c ngưi tr4ng hoa 9 x1 l%nh lo lng v s/ d6ng năng lưng sư9i m nhà kính.

H# th,ng sư9i m nhà kính ca anh ta ñã l,i thi và quá h%n s/ d6ng và anh ta mu,n thay

b=ng h# th,ng m(i theo thi)t k) c truyn ho8c theo h# th,ng m(i tiêu t,n năng lưng

thp. So sánh lãi gi5a 2 phương án trên ph6 thu+c vào giá năng lưng trong tương lai. N)u

giá trong tương lai thp ho8c bình thưng thì h# th,ng sưi kiu truyn th,ng s li hơn,

nhưng n)u giá năng lưng trong tương lai cao hơn thì h# th,ng sư9i hi#n ñ%i tiêu t,n ít

năng lưng s t,t hơn k c khi chi phí xây dng cao hơn.

Trên ñây là m+t vài ví d6 liên quan ñ)n ri ro mà nông dân phi ñ,i m8t. Ri ro t4n

t%i 9 khp mi nơi, mi lĩnh vc. Xã h+i loài ngưi càng phát trin, ho%t ñ+ng ca con

ngưi ngày càng ña d%ng, phong phú và ph1c t%p thì ri ro cho con ngưi cũng ngày càng

nhiu và ña d%ng, mAi ngày qua l%i xut hi#n nh5ng lo%i ri ro m(i, chưa t3ng có trong quá

kh1.

Con ngưi cũng quan tâm nhiu hơn ñ)n nghiên c1u ri ro nh=m nh*n d%ng ri ro và

tìm các bi#n pháp kim soát, phòng ng3a và gim thiu ri ro. Ngày nay, qun tr' ri ro là

m+t b+ ph*n không th thi)u ca qun tr' m+t t ch1c.

Ly nông nghi#p M7 làm ví d6, ri ro trong nông nghi#p trong nh5ng năm t3 1930-

1950 ch: làvn ñsau vn ñthu nh*p thp vàphân bngu4n lc không hp lý. Trong

nh5ng th*p niên này ñã diCn ra m+t vn ñl(n ñólàvn ñ thay ñi m%nh cơ cu b9i nông

dân ñiu ch:nh thu nh*p vàphân bngu4n lc. S,lưng nông tr%i gim, vì nhiu nông dân

ñãri b>nông nghi#p. Các trang tr%i còn l%i phi thay ñi theo sthay ñi môi trưng kinh

doanh, hthc hi#n cơ gi(i hoá, hi#n ñ%i hoávàm9r+ng qui mô. Cósthay ñi như v*y

làvìnông dân ñãphn 1ng v(i kinh t)qui mô và ti)n b+k7thu*t ñnâng cao thu nh*p.

Hơn n5a, lúc này nông dân cũng davào th'trưng nhiu hơn ñkhai thác t,t hơn các

ngu4n lc ca trang tr%i. Thu nh*p bình quân ñu ngưi ca nông dân nhñómàtăng lên

vào nh5ng năm 1980 vàñãcóthso sánh v(i thu nh*p ca nh5ng ngưi không làm nông

nghi#p. Nông dân cũng có thu nh*p t3khu vc phi nông nghi#p nhiu hơn, ñ8c bi#t làt3

nh5ng ho%t ñ+ng nh>làm thêm ngoài gi.

Sthay ñi cơ cu xy ra trong m+t môi trưng l%m phát ñãlàm tăng s/d6ng v,n vay.

Cán cân tài chính trong khu vc nông nghi#p tăng, ñ8c bi#t làtrong các trang tr%i l(n. N)u

9góc ñ+phân tích tài chính, thìtăng v,n vay có kh năng d?n ñ)n tăng ri ro tài chính,

không tr ñưc n khi thu nh*p gim.

Hơn n5a, môi trưng ri ro ngày càng ph1c t%p hơn, r+ng l(n hơn làm cho tính nh%y

cm ca khu vc nông nghi#p ñ,i v(i lc lưng sn sut, v(i th'trưng qu,c t), chính sách

ca chính phvà th'trưng tài chính càng l+rõhơn, làm ni b*t vn ñ ri ro vàtính

không n ñ'nh trong nông nghi#p. Cóthñưa ra d?n ch1ng vsph1c t%p vàr+ng l(n ca

môi trưng ri ro ñólàgiáhàng hoátăng ñ+t ng+t trong nh5ng năm 1970 do s/a ñi các

chương trình qu,c gia ca M7ñ,i v(i m+t s,hàng hoá, thu hPp dtr5sn ph;m tr4ng trt,

sbi)n ñ+ng sn xut trên th)gi(i, sphágiávàbành trư(ng ca ñ4ng ñô la M7vànhu

cu ca nư(c ngoài không n ñ'nh. ðu nh5ng năm 1980, sño ngưc m+t cách ñ+t ng+t

m+t s, hi#n tưng trên ñã ch1ng t> nh hư9ng không theo qui lu*t ñ,i v(i các cơ s9 sn

xut nông nghi#p/trang tr%i vàscòn ti)p diCn trong tương lai và qua ñó cho thy ri ro

trong nông nghi#p l%i thay ñi.

Cu,i nh5ng năm 1970 vàñu nh5ng năm 1980 lãi sut vàl%m phát tăng lên ñ+t

ng+t chưa t3ng thy t3trư(c t(i nay vàdñoán thu nh*p ca nông dân sbi)n ñ+ng l(n,

ñ8c bi#t làsbp bênh vnhu cu xut kh;u, chi phíñu vào vàcác vn ñqu,c t)trong

ñóbao g4m cnăng lưng vàv*n ti .

Quản trị rủi ro trong các cơ sở sản xuất kinh doanh nông nghiệp: Phần 1

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi