729
SINHVIÊNCHUYÊNNGÀNHMỸTHUẬTỨNGDỤNG
BẢOTỒNVĂNHÓAVIỆTNAMQUAĐỒÁNMINHHỌA
TrươngHuyHoàng
Email:truonghuyhoang@ukh.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:29/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:15/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:24/10/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.926
Tómtắt:Tronggiaiđoạnhiệnnay,xuhướngngàycàngrõnétcủasinhviênmỹthuật
ứngdụngthếhệtrẻ,đặcbiệtlàtrongngànhthiếtkếmỹthuậtđólàviệcsửdụngđồánminh
họanhưmộtphươngtiệnhiệuquảđểbảotồnvàdiễngiảilạicácgiátrịvănhóadântộcViệt
Nam.Nghiêncứunàyđượcthựchiệnthôngquaviệcphântíchdẫnchứngcácđồánminh
họatiêubiểu,khảosátsinhviênvàphỏngvấncácchuyêngiatrongngànhđồhọa.Kếtquả
chothấy,độnglựcchínhcủaxuhướngnàyđếntừmongmuốnkhẳngđịnhbảnsắccánhân
trongbốicảnhtoàncầuhóa,sứcmạnhcủamạngxãhộivàsựhỗtrợcủacôngcụkỹthuật
số.Từđóđềxuấtcácgiảiphápnhằmkhuyếnkhíchvàđịnhhướngchophongtràosángtạo
tíchcựcnày,giúptíchhợpsâuhơngiátrịvănhóavàochươngtrìnhđàotạođểtruyềncảm
hứngvàbềnvữngchothếhệtrẻ.
Từkhoá:đồánminhhọa,vănhóadântộc,bảotồn,bảnsắc,giáodụcnghệthuật
1
TrườngĐạihọcKhánhHòa
I.Đặtvấnđề
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, sự
giaothoavănhóadiễnramạnhmẽ,mang
đếnnhiềucơhộinhưngcũngđặtranhiều
tháchthứcvềviệcgiữgìnbảnsắcvănhóa
dântộc.Tuynhiên,mộtxuhướngsángtạo
tíchcựcđangnổilênmạnhmẽtronggiới
sinhviênnóichungvànghệthuậtthếhệ
trẻnóiriêng.
PGS.TSPhanThanhBình-nguyên
hiệu trưởng trường Đại học Nghệ thuật
Huế,cóđánh giávềquan điểmvănhóa
và di sảnnhư sau: «Đào tạo nghệ thuật
của mỗi quốc gia cần phải gắn kết với
nhữnggiá trịnghệ thuậtcủadântộc,vì
vậychúngtôi coitrọng việc nghiên cứu
vận dụng các giátrịdisản văn hóamỹ
thuậtHuếtrong đàotạo tại nhàtrường,
góp phần giúp người học hiểu hơn về
nhữngtruyềnthống mỹthuậtdântộc và
pháthuytrongsángtạo,bảotồncácgiá
trịđótrongcuộcsống.»
Theo tạp chícủa học viện Phụnữ
ViệtNam,«minhhọakỹthuậtsốlàsáng
tạocáctranhvẽbằngcácphươngtiệnkỹ
thuậtsốhiện đại như máy tính,bảngvẽ
730
điệntử,bútvẽđiệntử,máytínhbảngvà
cácphầnmềmcôngnghệdùngtrongthiết
kế/ minh họa, nhằm mục đíchgiải thích
hoặcdiễngiảinộidung/thôngđiệp,đồng
thờităngtínhthẩmmỹchocácsảnphẩm
thiếtkế.»
TrêntạpchíKhoahọc&côngnghệ
- trường đại học HòaBình, số 03 tháng
3.2022,2tácgiảlàThSLêVănThânvà
ThSHồXuânPhicónhậnđịnhởphầnmở
đầu «Bản sắcdân tộc chínhlà tinh hoa
vănhóacủamộtdântộcvàquốcgiado
nhândânđãsángtạo,gọtgiũa,chắcchiu
và tích tụ từ đời này sang đời kháccho
đếnngàynay.Nókhôngchỉcógiátrịvề
vănhóa,lịchsử,màcònđemlạihiệuquả
caovềkinhtế,hơnnữa,đócònlànhững
tiêuchíbảnsắctrongthiếtkếvàxâydựng
nhậndiệnthươnghiệucủamỗisảnphẩm
ứngdụng».
Thay vì xa rời các giá trị truyền
thống,họđangchủđộngtìmvềcộinguồn
và sử dụng ngôn ngữ thiết kế hiện đại,
đặcbiệtlàminhhọakỹthuậtsốđểdiễn
giảivàlantỏavănhóadântộc.Cácđồán
minhhọalấycảmhứngtừlịchsử,vănhọc
dângianhayhọatiếtcổtruyềnđangcàng
ngày càng phổ biếnvà được cộngđồng
đónnhận.
Vấnđềđặtralà:
- Động lựcnào thúc đẩy sinhviên
thếhệtrẻquantâmvàkhaithácyếutốvăn
hóadântộctrongcácđồánminhhọa?
-Xuhướngnàymanglạinhữngtác
độngtíchcựcnàođốivớiviệcbảotồnvà
pháthuydisảnvănhóa?
- Làm thế nàođể môi trườnggiáo
dụcnghệthuậtcóthểhỗtrợvàpháthuy
hiệuquảxuhướngsángtạonày?
II.Cơsởlýthuyết
2.1. Lý thuyết bản sắc văn hóa
(CulturalIdentityTheory)
Nghiên cứu vậndụnglýthuyết về
bảnsắcvănhóacủaSuartHall,lýthuyết
giáodụcthẩmmỹvàmôhìnhđàotạonghệ
thuậtgắnvớidisản.TheolýthuyếtHall,
«bảnsắcvănhóakhôngphảilàmộtthực
thểcốđịnhmàđượckiếntạovàtáiđịnh
hìnhliêntục».Bảnsắcđượchiểunhưmột
thựchànhvănhóa-nơiconngườikếtnối
giữa quá khứ và hiện tại để hình thành
cách nhìn mới về chính mình và cộng
đồngxãhội.
Trongbốicảnhtoàncầuhóa,khung
lýthuyếtnàychophéplígiảixuhướngcủa
sinhviênmỹthuậtứngdụngkhihọkhông
đơnthuầnsaochépcácyếutốtruyềnthống
mà«táidiễngiảivàchuyểnhóadisảnvăn
hóadântộc»thôngquangônngữthịgiác
vàcôngcụthiếtkếđươngđại.Việcsáng
tạotrênnềntảngvănhóabảnđịatrởthành
mộthình thức«kiến tạo bảnsắc»- vừa
mangtínhtựkhẳngđịnhvaitròcánhân,
vừagópphầnlàmmớihìnhảnhvănhóa
ViệtNamtrongbốicảnhhộinhậpquốctế.
2.2. Lý thuyết giáo dục thẩm mỹ
trong đào tạo nghệ thuật (Aesthetic
educationtheory)
Lý thuyết giáo dục thẩm mỹ xem
giáodụclàquátrìnhpháttriểnnăng lực
cảmthụvàsángtạothẩmmỹ,giúpngười
họcnhậnthứcsâusắchơnvềgiátrịvăn
hóa- xã hộithông qua trảinghiệmnghệ
thuật. Theo các nhà nghiên cứu như
Mazine Greene (1995) và Elliot Eisner
(2002), «giáo dục thẩm mỹ không chỉ
hướngtớikỹnăngnghệthuật,màcònlà
mộtphươngthứcnuôidưỡngtuyduyphản
biện,cảmxúcvàkhảnăngsángtạotrong
mốiquanhệvớithếgiớixungquanh».
Vận dụng vào bối cảnh Việt Nam,
lýthuyếtnàycungcấpnềntảngđểhiểurõ
rằng việc đưayêú tốvăn hóavào các đồ
731
ánminhhọakhôngchỉmangtớikỹnăng
thựchànhnghệthuật,màcònlàquátrình
giáodụcnhânvăn,giúpsinhviênpháttriển
nănglựcthẩmmỹgắnvớibảnsắcdântộc
vàýthứcbảotồnvănhóatruyềnthống.
2.3. Quan điểm về mỹ thuật ứng
dụng,chuyểnđổikỹthuậtsốtrongthực
hànhminhhọa
Cùngvớisự phát triểncông nghệ,
lĩnhvựcmỹthuậtứngdụngđangbướcvào
giaiđoạnchuyểnđổimạnhmẽ,trongđócó
minhhọakỹthuậtsố(digitalillustration)
được xem là một phương tiện sáng tạo
quan trọng. Theo nghiên cứu của Heller
&Arisman(2010),“Minhhọađươngđại
khôngchỉđóngvaitròminhhọanộidung,
màcònlàcôngcụdiễngiảivănhóa,thể
hiệnquanđiểmxãhộivàbảnsắccánhân
thôngquangônngữhìnhảnh».
III.Phươngphápnghiêncứu
Phân tíchcác đồ án minh họacủa
sinhviênđểnhậndiệncáchthứckhaithác
vàsángtạotừchấtliệuvănhóa.
-Khảosátsinhviênđểtìmhiểuvề
nhậnthức,nguồncảmhứngvàđộnglực
-Phỏngvấngiảngviênvàcácnhà
thiếtkếchuyênnghiệpđểcócáinhìnđa
chiềuvềxuhướngvàcácgiảipháphỗtrợ.
Theokếtquảđãkhảosátchothấy
sinhviênMỹthuậtỨngdụngđềuđánhgiá
caotầmquantrọngcủaviệcbảotồnvăn
hóadântộc(100%chọn«rấtquantrọng»),
nhưngmứcđộhiểubiếtvềgiátrịvănhóa
truyềnthốngvẫnởmứctrungbìnhvớitỷ
lệ«tươngđốirõ»chiếmưuthế.Phầnlớn
chưacókinhnghiệmlàmđồánvềvănhóa,
nênkhithựchiệnthìcácđềtàiphânbổđa
dạng.Đồánminhhọađượckỳvọngđóng
vaitròchủyếulàtáihiệntruyềnthốngvà
truyền cảmhứngcho giớitrẻ. Sinhviên
thườngtìmtưliệuquainternetnhưnggặp
khókhănvềnguồntưliệuvàkỹnăngthể
hiện.Dođócácđềxuấtchungxoayquanh
việc cung cấp thêm tư liệu, hướng dẫn
phươngphápnghiêncứu,tổchứccácsự
kiện(nhưworkshop,triểnlãm)vàkếtnối
với chuyên gia/doanh nghiệp. Điều này
cho thấynhucầuđượchỗtrợ thựctếvà
tăngcườngtrảinghiệm đểsinh viênchủ
độnghơntrongviệcđưavănhóadântộc
vàocácđồánminhhọacủamình.
Câu1.Theobạn,việc bảotồn văn
hóadântộctrongbốicảnhtoàncầuhóacó
mứcđộquantrọngthếnào?
Hình1.Tỷlệsinhviêntìmhiểuvềvăn
hóadântộc
Câu2.Bạntựđánggiámứcđộhiểu
biếtcủamìnhvềcácgiátrịvănhóatruyền
thốngViệtNam(trangphục,kiếntrúc,mỹ
thuậtdângian,lễhội…)?
Hình2.Mứcđộhiềuvềcácgiátrịvăn
hóadântộccủasinhviên(nămthứ2)
Câu 3. Bạn đã từng thực hiện đồ
ánminhhọaliênquanđếnvănhóaViệt
Namchưa?
Hình3.Tỷlệsinhviênđãtừnglàmcác
đồánvềvănhóatrongcáctrườngmỹ
thuậtđãđượclàmkhảosátthựctế
732
VI.Kếtquảvàthảoluận
4.1.Thực trạng và các biểu hiện
tíchcực
Khảosátthực tế cho thấy,một làn
sóng sáng tạo mạnh mẽ trongsinh viên
chuyên ngành thiết kế. Các đồ án minh
họakhôngchỉdừnglạiởviệcthểhiệnkỹ
thuậtmàcòntruyềntảinhữngcâuchuyện
vềvănhóasâusắc.
Cácđồánminhhọađadạngvềđềtài,
nhiềuđồánkhaitháccácchủđềnhưthần
thoạiViệtNam(SơnTinh-ThủyTinh),các
nhân vậtlịchsử nhưHaiBàTrưng,Trần
HưngĐạo,trangphụcdântộcquacácthời
kỳ,haycáccâuchuyệncổtíchđượckểlại
bằngphongcáchđồhọamới
Hình4.Tríchmộtsảnphẩmđồchơichotrẻem-mangyếutốvănhóatruyềnthuyếtvềHai
BàTrưng
Nguồn:http://www.yeusuviet.com/2018/06/van-tich-tro-choi-su-viet-hai-ba-trung.html
Cácđồánminhhọasángtạotrong
phong cách, sinh viên kết hợp nhuần
nhuyễn giữa kỹthuật minhhọa hiện đại
(DigitalPainting,vectorart)vớicácyếu
tốmỹthuậttruyềnthống
Hình5.Tácphẩm:»HàokhísửViệt»,
chấtliệu:DigitalPainting
Nguồn:https://www.facebook.com/groups/
tiredcity/posts/2123406361403336/
Những dự án của sinh viên các
trường chuyên ngành có xu hướng lan
tỏa giá trịvănhóa truyền thốngquacác
bộmônnghệthuậtđặcthùmangtínhdân
giancótừlâutrongvănhóavàđờisống
tinhthầnngườidânViệt,chínhquangôn
ngữminhhọacủacácđồánchuyênngành
nhưvậysẽmangđếnchogiớitrẻcáinhìn
mớimẻvàsâusắcvềvănhóadântộc.Các
dựánnhưthếnàyđaphầnhướngđếnđối
tượngngườixemlàkhángiảtrẻ,đặcbiệt
lànhómtuổitừ18-24.Nhưđồánbêndưới
là câuchuyệnvềcontem-vớihìnhảnh
đặc trưng của nghệ thuật múa rối nước
mang màusắctruyền thốngnhưngđược
đưavàosảnphẩmminhhọaứngdụngvà
mangtínhiệutíchcựcđếnngườixem,đặc
biệtlàthếhệtrẻViệtNam.
733
Hình6.Mộtsảnphẩmthiếtkếđồhọa-Bộ
nhậndiệnthươnghiệuRốiCacủasinh
viênhọcviệnArenaMultimedia
Nguồn:https://www.arena-multimedia.vn/tin-
multimedia/nganh-my-thuat-da-phuong-tien/
Sứclan tỏa của mạng xã hội: Các
tácphẩmnàythườngđượcchiasẻrộngrãi
trêncácnềntảngnhư:Behance,Instagram,
Facebook… tạo ra hiệu ứng lan tỏatích
cựcvàtruyềncảmhứngchocộngđồng.
4.2.Ýnghĩavàtácđộng
Việcsinhviênsửdụngđồánminh
họa để bảotồn vănhóa manglại những
hiệuquảvagiátrịtíchcực:
-“Trẻhóa”disản:Cáccâuchuyện
vàhìnhảnhvănhóadượckhoáclênmình
mộttấmáomới,hiệnđạivàdễtiếpcận
hơnvớicôngchúngtrẻtuổi.
-Gópphầnđịnh hìnhbản sắcViệt
Nam đươngđại: Cáctác phẩm chothấy
vănhóadântộckhôngphảilàthứbấtbiến
trongviệnbảotàng,màlàmộtdòngchảy
sốngđộng,liêntụcđượcbồiđắpbởithế
hệnốitiếp.
-Nângcaonănglựccạnhtranhcho
nhà thiết kế trẻ: Khả năng khai thác và
sángtạotừcácchấtliệubảnđịalàmộtlợi
thếcạnhtranhlớn,giúpcácnhàthiếtkế
tạoranhữngsảnphẩmđộcđáo,cóchiều
sâu và phù hợp vớithị trường trong và
ngoàinước.
4.3.Giảipháphỗtrợvàpháttriển
Để nuôi dưỡng và phát huy xu
hướngtíchcựcnày,cáccơsởđàotạonghệ
thuậtcầnlàmnhữngviệc:
- Xây dựng học phần chuyên sâu:
Tíchhợpcácmônhọcvềlịchsửmỹthuật
dântộc,phântíchcáchọatiếtcổ,thường
xuyên có các workshop chuyên đề về
“diễngiảivănhóadântộcquaminhhọa”.
- Tổ chức học tập và trải nghiệm
thực tế:Tăng cường các chuyến đi đến
cácbảotàng,ditíchlịchsửvàlàngnghề
truyềnthốngđểsinhviêncónguồntưliệu
vàcảmhứngtrựcquantừđótạohứngthú
khơigợilòngtựhàodântộc.
- Xây dựng kho học liệu số vềdi
sản: Số hóa và cung cấp các nguồn tài
liệu,hìnhảnh,họatiếtcổchấtlượngcao
đểsinhviêndễdàngtruycậpvàsửdụng
trongquátrìnhhọctập,sángtạo.
- Khuyến khích và vinh danh các
tàinăng:Tổchứccáccuộcthi,triểnlãm
dànhriêngchocácđồánkhaithácyếutố
vănhóadântộc,kếtnốisinhviênvớicác
nhàxuấtbản,doanhnghiệpcócùngđịnh
hướng.
-Nângcaonănglựcgiảngviên:Bồi
dưỡngchogiảngviênkhôngchỉvềchuyên
mônmàcònchiềusâu vềkiến thức văn
hóavàkhảnăngtruyềncảmhứngchosinh
viên.
V.Kếtluận
Việcsinhviênngànhmỹthuậtứng
dụngthếhệtrẻchủđộngtìmvềsángtạo
dựatrênnềntảngvănhóadântộcthông
qua các đồ án minhhọa làmộttín hiệu
đáng mừng. Đây không chỉ là một xu
hướng sáng tạo mà còn là một phương
thứcbảotồndisảnđầysứcsốngvàhiệu
quả.Nhiệmvụcủangànhgiáodụcnghệ
thuậtlànhậndiện,trântrọngvàtạomọi
điều kiện thuận lợi để dòng chảy sáng