Luận án Tiến sĩ: Sử dụng dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán và kết quả đầu tư chứng khoán: Nghiên cứu trong điều kiện tác động của hiểu biết tài chính và các thiên lệch hành vi

Luận án giới thiệu lý do chọn đề tài, xuất phát từ thực tiễn thị trường chứng khoán Việt Nam (TTCKVN) và dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán (DVTVĐTCK), cùng với những khoảng trống trong các nghiên cứu trước. Thị trường chứng khoán Việt Nam đã có 25 năm phát triển, đạt được xếp hạng thị trường cận biên và hướng tới nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp vào năm 2025, với quy mô vốn hóa lớn và tăng trưởng tích cực, khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế. Sự phát triển này kéo theo sự ra đời và tăng trưởng của các công ty chứng khoán và sự tham gia đông đảo của nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, những người đóng vai trò thiết yếu nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn cho thị trường. Mục tiêu nghiên cứu, đối tượng, phạm vi, khung nghiên cứu, phương pháp, đóng góp mới và bố cục của luận án sẽ được trình bày rõ ràng.

Luận án hướng đến các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực tài chính, kinh tế học hành vi và đầu tư chứng khoán. Ngoài ra, các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia tư vấn tài chính và các nhà đầu tư cá nhân quan tâm đến thị trường chứng khoán Việt Nam và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư cũng là đối tượng mục tiêu.

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu tác động của hiểu biết tài chính (HBTC) và các thiên lệch hành vi đến việc lựa chọn, mức độ sử dụng dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán (DVTVĐTCK) và kết quả đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân tại thị trường Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng mẫu dữ liệu khảo sát trực tuyến từ 362 nhà đầu tư cá nhân trong giai đoạn từ tháng 12/2023 đến tháng 3/2024, kết hợp các kỹ thuật hồi quy như probit nhị nhân, probit thứ bậc và hồi quy tác động biên, đồng thời xử lý vấn đề nội sinh của HBTC. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng HBTC có tác động thuận chiều và có ý nghĩa thống kê đến quyết định lựa chọn sử dụng DVTVĐTCK của nhà đầu tư cá nhân, nhưng lại tác động ngược chiều đến mức độ sử dụng dịch vụ này. Các thiên lệch hành vi như tự bảo vệ, tính toán cảm tính và hiệu ứng ngược vị thế có tác động thuận chiều đến sự lựa chọn sử dụng DVTVĐTCK, trong khi sự chắc chắn thái quá, thiên lệch tự đề cao và nhận thức muộn lại có tác động ngược chiều. Đối với mức độ sử dụng DVTVĐTCK, sự chắc chắn thái quá có tác động ngược chiều, còn thiên lệch tự đề cao và tính toán cảm tính có tác động thuận chiều. Đặc biệt, cả sự lựa chọn và mức độ sử dụng DVTVĐTCK đều có tác động thuận chiều đến kết quả đầu tư chứng khoán. Ngoài ra, các biến kiểm soát như niềm tin vào tư vấn tài chính, mức độ e ngại rủi ro và thu nhập cũng có tác động thuận chiều đến lựa chọn và mức độ sử dụng DVTVĐTCK, trong khi tần suất giao dịch lại có tác động ngược chiều. Mức độ HBTC, mức độ e ngại rủi ro, trình độ học vấn (Thạc sĩ/Tiến sĩ so với dưới THPT) và tần suất giao dịch cao hơn đều làm tăng xác suất hài lòng về kết quả đầu tư của nhà đầu tư cá nhân.