1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Công bằng sức khỏe (CBSK) là tình trạng “giảm thiểu hoặc không còn sự khác biệt về sức khỏe và
các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe giữa các nhóm dân thuộc các điều kiện và đặc quyền xã hội khác nhau...”.
Ở Việt Nam, trong các quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, CBSK được thể hiện rất rõ
và được triển khai rộng rãi trong hệ thống chăm sóc sức khỏe (CSSK) từ Trung ương đến địa phương. Tuy
nhiên, việc đánh giá CBSK tại Việt Nam đang là một thách thức do còn thiếu quy chuẩn về phương pháp và
dữ liệu. Tại Việt Nam, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã và đang có những chính sách ưu tiên, hỗ
trợ phát triển kinh tế, cơ sở hạ tầng, phát triển dịch vụ xã hội cơ bản, trong đó có y tế đã góp phần cải thiện
tình trạng sức khỏe của người dân tộc thiểu số (DTTS). Mặc dù vậy, hiện vẫn còn nhiều vấn đề CBSK đối với
người DTTS. Các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam đã chỉ ra những bằng chứng về thực trạng sức khỏe người
DTTS, nhưng có rất ít các bằng chứng về CBSK. Lý do chính là do các nghiên cứu trước đây chủ yếu sử dụng
các nguồn số liệu thứ cấp để so sánh sự khác biệt về tình trạng sức khỏe (như tuổi thọ, tử vong), khả năng tiếp
cận và sử dụng dịch vụ CSSK, và các yếu tố hành vi ảnh hưởng đến sức khỏe của người DTTS khi so với
người Kinh và giữa các DTTS.
Xuất phát từ thực trạng trên, một nghiên cứu với cách tiếp cận toàn diện và hệ thống để đánh giá thực
trạng sức khỏe và phân tích CBSK của người DTTS là rất cần thiết. Năm 2019-2020, Trường đại học Y tế
công cộng đã thực hiện đề tài cấp Nhà nước: “Những giải pháp cơ bản và cấp bách về chăm sóc sức khỏe đồng
bào DTTS nước ta hiện nay”. Luận án này sử đã sử dụng một phần số liệu của đề tài cấp nhà nước (nghiên cứu
gốc) nhằm mô tả thực trạng sức khỏe và phân tích mức độ CBSK của một số nhóm DTTS tại Việt Nam. Đồng
thời, luận án bổ sung thêm cấu phần tìm hiểu các yếu tố liên quan và một số giải pháp phù hợp góp phần giảm
thiểu bất CBSK ở nhóm DTTS có mức độ bất công bằng cao tại Việt Nam.
MỤC TIÊU
1. Mô tả thực trạng sức khỏe của một số nhóm dân tộc thiểu số tại Việt Nam năm 2019
2. Phân tích mức độ bất công bằng sức khỏe ở một số nhóm dân tộc thiểu số tại Việt Nam năm 2019
3. Phân tích một số yếu tố làm gia tăng bất công bằng sức khỏe và giải pháp góp phần giảm thiểu bất công
bằng sức khỏe ở nhóm dân tộc thiểu số có mức độ bất công bằng cao tại Việt Nam năm 2024.
NHỮNG ĐIỂM MỚI/ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN
Thứ nhất, nghiên cứu hiện tại đã cung cấp bức tranh thực trạng sức khỏe của 12 DTTS với những chỉ số
sức khỏe tự báo cáo nói chung, tình trạng sức khỏe theo các nhóm đối tượng: trẻ em dưới 5 tuổi; Phụ nữ 15-
49 tuổi có chồng; vị thành niên; người cao tuổi mà chưa có nghiên cứu nào mô tả thực trạng sức khỏe của tất
cả các nhóm đối tượng này trong một nghiên cứu. Thứ hai, nghiên cứu cung cấp nhiều chỉ số sức khỏe của
người DTTS mà ít các nghiên cứu cung cấp như: vấn đề sức khỏe tâm thần, tai nạn thương tích, bệnh truyền
nhiễm nói chung, mức độ khó khăn trong thực hiện các hoạt động của tất cả các nhóm đối tượng nghiên cứu.
Nghiên cứu này cũng nhận định được các vấn đề sức khỏe nổi cộm của 12 DTTS và của từng DTTS. Thứ ba,
về phân tích về thực trạng bất CBSK, đây là một trong ít nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích chỉ số tập
trung sử dụng số liệu điều tra hộ gia đình để phản án thực trạng bất CBSK. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu
sử dụng số liệu tổng hợp, phương pháp đo lường sự khác biệt sức khỏe của các chỉ số đo lường thuộc 5 lĩnh
vực phân tích CBSK giữa nhóm dân tộc Kinh và người DTTS nói chung. Còn phương pháp phân tích độ tập
trung các nghiên cứu trước áp dụng chủ yếu so sánh giữa dân tộc Kinh và DTTS nói chung và sử dụng số liệu
tổng hợp. Cuối cùng, kết quả nghiên cứu đã cung cấp được bức tranh về các vấn đề sức khỏe, tiếp cận, sử dụng
dịch vụ CSSK, các yếu tố ảnh hưởng sức khỏe có mức độ bất công bằng rất trầm trọng và trầm trọng giữa các
nhóm dân số phân theo đặc điểm nhân khẩu học về giới, nhóm tuổi, trình độ học vấn và điều kiện kinh tế
KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN
Luận án gồm 150 trang không kể tài liệu tham khảo và phụ lục, có 03 hình, 67 bảng. Số lượng trang
của từng phần trong luận án là: Đặt vấn đề: 02 trang; Mục tiêu nghiên cứu: 01 trang; Tổng quan tài liệu: 44
