BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
LÂM MỸ HẠNH
TÁC ĐỘNG CỦA VỐN ĐẦU TƯ, LAO ĐỘNG
HẠ TẦNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VÙNG KINH TẾ
TRỌNG ĐIỂM PHÍA NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã số chuyên ngành: 9 34 02 01
Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS ĐOÀN THANH HÀ
TP.HỒ CHÍ MINH, THÁNG 11 NĂM 2024
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được
trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng được công bố ở bất kỳ nơi
nào.
TP.HCM, ngày..... tháng 11 năm 2024
Tác giả luận án
ii
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi cảm ơn trường Đại học Ngân Hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã cho
tôi cơ hội quý báu để bắt đầu hành trình học tập và phát triển kiến thức từ những bước đi
đầu tiên. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn thầy cô các hội đồng bảo vệ, qua sự góp ý của
hội đồng, tôi đã dần nâng cao hiểu biết và kỹ năng của mình.
Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn đến Khoa Sau Đại học vì đã luôn hỗ trợ và hướng dẫn
tôi trong suốt quá trình học tập. Sự giúp đỡ tận tình từ các thầy cô đã tạo động lực và niềm
tin vững chắc cho tôi vượt qua những thử thách trên con đường học vấn.
Ngoài ra, tôi xin cảm ơn Tạp chí Kinh tế và Ngân hàng Châu Á đã dành thời gian và
tâm huyết để xem xét và chỉnh sửa những nghiên cứu của tôi. Những ý kiến đóng góp xác
đáng và tinh thần giáo dục của các biên tập viên đã giúp tôi hoàn thiện các công trình
nghiên cứu của mình, từ đó nâng cao chất lượng và giá trị của từng bài viết.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy, Phó Giáo sư Tiến sĩ Đoàn
Thanh Hà, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và
viết luận án. Thầy không chỉ truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu mà còn định
hướng, khích lệ và giúp tôi vượt qua những khó khăn, thử thách. Sự nhiệt tình, tận tâm và
chuyên môn sâu rộng của Thầy đã là nguồn cảm hứng lớn lao, giúp tôi hoàn thiện bản
thân và hoàn thành công trình nghiên cứu này.
Xin tri ân!
iii
TÓM TẮT
Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh,
với GDP năm 2021 đạt 8,05%. Đất nước đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành quốc
gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, việc xác định chiến lược
dài hạn và chính sách phát triển phù hợp với từng khu vực và từng thời điểm là vô cùng
quan trọng. Việc lựa chọn và phát triển các vùng kinh tế trọng điểm là một quyết định
sáng suốt, giúp tập trung nguồn lực cho những khu vực có tiềm năng đột phá, tạo nền tảng
vững chắc cho sự phát triển của các vùng lân cận. Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội
nhập trong quá trình phát triển quốc gia, Chính phủ đã thành lập các vùng kinh tế trọng
điểm, trong đó Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (Vùng KTTĐPN) có vai trò quan trọng
với tỷ trọng GDP chiếm 45% tổng GDP cả nước năm 2022. Để thúc đẩy tăng trưởng kinh
tế của khu vực này và Việt Nam nói chung, việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến GDP
và đề xuất các khuyến nghị chính sách phù hợp là yêu cầu cấp thiết, góp phần tạo đà phát
triển bền vững cho toàn bộ nền kinh tế đất nước.
Mặc dù vốn đầu tư, lao động, hạ tầng, và môi trường kinh tế xã hội đã được nghiên cứu sâu
rộng trong nhiều bối cảnh kinh tế khác nhau Adam Smith (1776), vai trò của chính sách chính
phủ thông qua các công cụ tài khóa, tiền tệ, chi tiêu công và đầu tư công (Keynes, 1936) đã được
nhắc đến, song vẫn còn nhiều khoảng trống nghiên cứu cần lấp đầy để hiểu rõ hơn tác động cụ
thể của các yếu tố này đối với các vùng kinh tế khác nhau, đặc biệt là Vùng KTTĐPN của Việt
Nam. Nghiên cứu này đặt ra mục tiêu chính là phân tích các nhân tố chủ yếu, bao gồm vốn đầu
tư, lao động và hạ tầng, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế của Vùng Kinh tế Trọng điểm phía
Nam (Vùng KTTĐPN). Bên cạnh đó, các mục tiêu bổ sung bao gồm việc tìm hiểu tác động của
các yếu tố như thuế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CDCCKT), biến trễ đối với GDP khu vực.
Ngoài ra, nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng ngoài việc phân tích tác động trực tiếp của lãi suất
lên nền kinh tế, lãi suất còn đóng vai trò điều tiết quan trọng trong mối quan hệ giữa vốn đầu tư
và tăng trưởng GDP. Lãi suất không chỉ ảnh hưởng đến chi phí vay vốn của các doanh nghiệp,
mà còn điều chỉnh mức độ đầu tư, từ đó tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng của nền kinh
tế. Việc nghiên cứu tác động điều tiết của lãi suất giúp làm rõ hơn mối quan hệ phức tạp giữa
iv
nguồn vốn và hiệu suất kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế khu vực có sự khác biệt như Vùng
KTTĐPN. Một yếu tố quan trọng khác mà nghiên cứu này hướng đến là vai trò điều tiết của
chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CDCCKT). CDCCKT, với bản chất là sự chuyển đổi lao động giữa
các ngành kinh tế khác nhau, có thể ảnh hưởng lớn đến năng suất lao động và tăng trưởng GDP.
Nghiên cứu sẽ đánh giá cách thức CDCCKT điều tiết mối quan hệ giữa lao động và tăng trưởng
kinh tế, làm rõ vai trò của quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế trong việc tối ưu hóa nguồn lực
lao động tại Vùng KTTĐPN. Để giải quyết những vấn đề này, luận án đã chia thành 04 mục tiêu
cụ thể, tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế tại Vùng KTTĐPN, bao
gồm: Thứ nhất, phân tích các nhân tố chính gồm vốn đầu tư, lao động, hạ tầng tác động đến tăng
trưởng kinh tế Vùng KTTĐPN. Thứ hai, tìm hiểu tác động của các nhân tố thuộc môi trường
kinh tế xã hội như thuế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, biến trễ đến GDP. Thứ ba, đánh giá tác động
của lãi suất lên mối quan hệ giữa vốn đầu tư và tăng trưởng GDP. Thứ tư, vai trò điều tiết của
CDCCKT đến mối quan hệ giữa lao động và tăng trưởng kinh tế. Để giải quyết 4 mục tiêu này,
luận án lần lượt trả lời cho 4 câu hỏi nghiên cứu, cụ thể: Thứ nhất, tác động của vốn đầu tư, lao
động, và hạ tầng đến tăng trưởng kinh tế như thế nào? Thứ hai, tác động của thuế và chuyển dịch
cơ cấu kinh tế, biến trễ đến tăng trưởng kinh tế ra sao? Thứ ba, tác động điều tiết của lãi suất đối
với mối quan hệ giữa vốn đầu tư và tăng trưởng kinh tế? Thứ tư, tác động điều tiết của chuyển
dịch cơ cấu kinh tế đến mối quan hệ giữa lao động và tăng trưởng kinh tế?
Việc trả lời các câu hỏi nghiên cứu này sẽ cung cấp các giải pháp và khuyến nghị chính
sách cụ thể cho Vùng KTTĐPN, từ đó giúp tối ưu hóa các nguồn lực và định hướng phát
triển kinh tế bền vững cho khu vực và quốc gia. Nghiên cứu đã chỉ ra một loạt kết quả
quan trọng về các yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế tại Vùng KTTĐPN. Thứ nhất,
vốn đầu tư, lao động và hạ tầng đều có ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP, trong đó vốn nhà
nước, vốn tư nhân và vận chuyển hàng hóa có tác động tích cực, còn lao động có ảnh
hưởng tiêu cực. Thứ hai, thuế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, biến trễ được xem xét, với
thuế có tác động tiêu cực đến tăng trưởng, trong khi chuyển dịch cơ cấu kinh tế không có
tác động đáng kể đến GDP, biến trễ có tác động rất tích cực đến GDP. Thứ ba, lãi suất có
tác động điều tiết tiêu cực đến mối quan hệ giữa vốn tư nhân và tăng trưởng GDP, làm
giảm hiệu quả của vốn tư nhân khi lãi suất tăng, trong khi vốn nhà nước không bị ảnh