1 | P a g e
1. BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
Chủ biên: NGUYỄN HIỆP THƯƠNG
TÀI LI U MÔNỆ
CÔNG TÁC XÃ H I V I NG I Ộ Ớ ƯỜ DI C VÀ Ư
N N NHÂN BUÔN BÁN NG IẠ ƯỜ
BÀI 1:
NH NG V N Đ CHUNG V NG I DI C VÀ N N NHÂNỮ Ấ Ề Ề ƯỜ Ư Ạ
BUÔN BÁN NG IƯỜ
(Th i gian: 10 ti t)ờ ế
1. Di cư
1. 1. Ki n th c c b n v ng i di c ế ứ ơ ả ề ườ ư
Di
cư
từ
lâu
đã
trở
thành
m iố
quan
tâm
c aủ
h uầ
h tế
các
qu cố
gia
trên
thế
gi i.ớ
Sự
di
chuy nể c aủ công dân c aủ m tộ n cướ trong ph mạ vi lãnh thổ ho cặ qua biên gi iớ qu cố gia là
m tộ trong nh ngữ chủ đề quan tr ngọ về chính sách, đcặ bi tệ trong b iố c nhả toàn c uầ hoá và
h iộ nh pậ qu cố t .ế Các dòng ch yả c aủ v n,ố hàng hoá, thông tin qua biên gi iớ gi aữ các qu cố
gia là đi uề không thể tránh kh i.ỏ Cùng v iớ nh ngữ dòng ch yả đó, các làn sóng lao đngộ r iờ quê
h ngươ đi tìm nh ngữ cơ h iộ kinh tế t tố h nơ ngày càng gia tăng.. Có thể nói so v iớ các nhân t
ố
b tấ nổ chính tr ,ị kinh tế - xã h i,ộ chi nế tranh, th mả h aọ thiên nhiên, bi nế điổ khí h uậ thì các
y uế tố kinh tế như thu nh pậ th p,ấ nghèo đói, thi uế vi cệ làm và các l aự ch nọ m uư sinh là đngộ
l cự chính trong quy tế đnhị di c .ư Chênh l chệ về m cứ s ng,ố cơ h iộ có vi cệ làm v iớ thu nhậ
p
cao h nơ ở trong n cướ đã thúc đyẩ ng iườ dân di cư tìm nh ngữ cơ h iộ m i,ớ cho dù chỉ là t mạ
th i,ờ ở n cướ ngoài. Di cư vì m cụ đích kinh tế là lo iạ hình di cư n iổ tr i,ộ đcặ bi tệ trong đi uề k
i nệ
toàn c uầ hoá và tự do kinh t .ế
Trong h nơ hai th pậ kỷ qua, tranh thủ th iờ cơ thu nậ l i,ợ v tượ qua nhi uề khó khăn, t
hách
th c,ứ
nh tấ
là
nh ngữ
tác
đngộ
tiêu
c cự
c aủ
hai
cu cộ
kh ngủ
kho ngả
tài
chính
khu
v cự
v
à
toàn c u,ầ Vi tệ Nam đã ra kh iỏ tình tr ngạ kém phát tri n,ể b cướ vào nhóm n cướ đang phát
tri nể có thu nh pậ trung bình. Di nệ m oạ c aủ đtấ n cướ có nhi uề thay đi,ổ thế và l cự c aủ đấ
t
2 | P a g e
n cướ v ngữ m nhạ thêm nhi u.ề Vị thế c aủ Vi tệ Nam trên tr ngườ qu cố tế đcượ nâng lên, tạ
o
ra nh ngữ ti nề đề quan tr ngọ để đyẩ nhanh công nghi pệ hoá, hi nệ điạ hóa đtấ n cướ và nâng
cao ch tấ l ngượ s ngố c aủ nhân dân. Trong th i gian này, làn sóng diờ cư c aủ l cự l ngượ
lao đngộ từ nông thôn ra thành thị và t iớ các khu công nghi p đã đóng m t vaiệ ộ trò quan
tr ng đápọ ngứ nhu c u laoầ đng,ộ đóng góp vào sự nghi pệ phát tri n kinhể tế xã h iộ
ngày càng l nớ c aủ Vi tệ Nam. Tuy nhiên, đi u này d nề ẫ t iớ tình tr ngạ di cư gia tăng do
s ự chênh l ch gi aệ ữ các vùng mi nề và gi aữ khu v cự nông thôn và thành th ngày càngị
l n. ớ
Cùng v i quá trình m c a và h i nh pớ ở ử ộ ậ
qu cố tế đã thúc đyẩ nhu c uầ và t oạ đi uề ki nệ cho công dân Vi t Nam đi lao đng , h c t pệ ộ ọ ậ
, du l ch, làm vi c và c trú n c ngoàiị ệ ư ở ướ . Sau khi Vi t Nam gia nh p t ch c th ng m iệ ậ ổ ứ ươ ạ
Th gi i (WTO), nhu c u đi l i, làm ăn, h c t p, lao đng, du l ch … c a ng i dân ngày càngế ớ ầ ạ ọ ậ ộ ị ủ ườ
phong phú. M c dù ch a đc th ng kê đy đ nh ng s l ng công dân Vi t Nam hi nặ ư ượ ố ầ ủ ư ố ượ ệ ệ
đang lao đng, h c t p, sinh s ng n c ngoài hi n đã lên đn nhi u tri u ng i. Th c tộ ọ ậ ố ở ướ ệ ế ề ệ ườ ự ế
đang đt ra nh ng thách th c không nh đi v i ng i di dân c trong n c và qu c t , đó làặ ữ ứ ỏ ố ớ ườ ả ướ ố ế
v n đ an toàn, ti p c n d ch v giáo d c, y t , nhà , ngh nghi p, thu nh p, chăm sóc, nuôiấ ề ế ậ ị ụ ụ ế ở ề ệ ậ
d y con cái… đòi h i ph i có s quan tâm, nghiên c u đ tìm ra ph ng pháp, cách th c trạ ỏ ả ự ứ ể ươ ứ ợ
giúp ng i di c m t cách phù h p đ đm b o nh ng quy n c b n c a h . ườ ư ộ ợ ể ả ả ữ ề ơ ả ủ ọ
1.1.1. Khái ni m ệ
- Di cư
Theo t ch c Di c qu c t (IOM): Di c là s di chuy n c a m t ng i hay m tổ ứ ư ố ế ư ự ể ủ ộ ườ ộ
nhóm ng i, k c qua biên gi i qu c t hay trong m t qu c gia. Là s di chuy n dânườ ể ả ớ ố ế ộ ố ự ể
s , bao g m b t k lo i di chuy n nào c a con ng i, b t k đ dài, thành ph n hayố ồ ấ ể ạ ể ủ ườ ấ ể ộ ầ
nguyên nhân; nó bao g m di c c a ng i t n n, ng i lánh n n, ng i di c kinh t vàồ ư ủ ườ ị ạ ườ ạ ườ ư ế
nh ng ng i di chuy n vì nh ng m c đích khác, trong đó có đoàn t gia đình.ữ ườ ể ữ ụ ụ 1
- Ng i di cườ ư
Theo IOM thu t ng “ ng i di c ” th ng đc hi u bao hàm m i tr ng h p diậ ữ ườ ư ườ ượ ể ọ ườ ợ
c do cá nhân t quy t đinh vì lý do “ti n ích cá nhân” mà không có s can thi p c aư ự ế ệ ự ệ ủ
1 Gi i thích thu t ng v di c – Lu t di c qu c t tái b n l n 2, Hà N i, 2011.ả ậ ữ ề ư ậ ư ố ế ả ầ ộ
3 | P a g e
nhân t b t bu c bên ngoài. Đi u này cũng đc áp d ng đi v i nh ng ng i và thànhố ắ ộ ề ượ ụ ố ớ ữ ườ
viên gia đình di chuy n t i m t n c ho c m t vùng lãnh th đ c i thi n đi u ki n xãể ớ ộ ướ ặ ộ ổ ể ả ệ ề ệ
h i và v t ch t c a h .ộ ậ ấ ủ ọ
1.1.2. Các hình th c di c .ứ ư
Có nhi u cách phân lo i các hình th c di c : ề ạ ứ ư
-Căn c vào ph m vi di c thì có hình th c di c trong n c - di c qu c t ;ứ ạ ư ứ ư ướ ư ố ế
+Di c trong n c: ư ướ
s di chuy n ng i t n i này sang n i khác trong m t đt n c nh m t o l p m t n iự ể ườ ừ ơ ơ ộ ấ ướ ằ ạ ậ ộ ơ
c trú m i. Vi c di c này có th làm t m th i ho c lâu dài. Ng i di c trong n c diư ớ ệ ư ể ạ ờ ặ ườ ư ướ
chuy n nh ng v n trong n c đó nh di c t nông thôn ra thành th , t khu v c này đnể ư ẫ ướ ư ư ừ ị ừ ự ế
khu v c khác....ự
+Di c qu c t :ư ố ế
S di chuy n nh ng ng i r i n c g c ho c n c c trú th ng xuyên đ t oự ể ữ ườ ờ ướ ố ặ ướ ư ườ ể ạ
l p cu c s ng m i t i n c khác k c t m th i ho c lâu dài nh đi h c t p, lao đng,ậ ộ ố ớ ạ ướ ể ả ạ ờ ặ ư ọ ậ ộ
sinh s ng n c ngoài.ố ở ướ
-Căn c vào th i gian di c thì có di c th i v - di c ng n h n – di c dài h nứ ờ ư ư ờ ụ ư ắ ạ ư ạ
+ Di c th i v :ư ờ ụ
Là hình th c di c đi lao đng, tìm ki m vi c làm mà đc đi m công vi c, vi cứ ư ộ ế ệ ặ ể ệ ệ
làm ph thu c vào đi u ki n mùa v và ch đc th c hi n trong m t ph n c a năm..ụ ộ ề ệ ụ ỉ ượ ự ệ ộ ầ ủ
+ Di c ng n h n:ư ắ ạ
Là hình th c di chuy n đn m t n i mà không ph i n i mình c trú th ng xuyênứ ể ế ộ ơ ả ơ ư ườ
trong kho ng th i gian ít nh t ba tháng nh ng ch a t i m t năm, tr tr ng h p diả ờ ấ ư ư ớ ộ ừ ườ ợ
chuy n vì m c đích gi i trí, ngh l , thăm h hàng, b n bè, đi công vi c ho c ch a b nh..ể ụ ả ỉ ễ ọ ạ ệ ặ ữ ệ
+ Di c dài h n:ư ạ
Là hình th c mà ng i di c chuy n đn m t n i không ph i là n i c trú th ngứ ườ ư ể ế ộ ơ ả ơ ư ườ
c a h c trong kho ng th i gian ít nh t m t năm, do đó n i đn tr thành n i c trúủ ọ ả ờ ấ ộ ơ ế ở ơ ư
th ng xuyên m i c a h .ườ ớ ủ ọ
4 | P a g e
-Căn c vào m c đích di c có hình th c di c lao đng- di c hôn nhân, đoànứ ụ ư ứ ư ộ ư
t gia đình – buôn bán ng i.ụ ườ
+ Di c lao đng:ư ộ
S di chuy n t n i này sang n i khác (có th trong ph m vi qu c gia ho cự ể ừ ơ ơ ể ạ ố ặ
qu c gia khác) v i m c đích lao đng, tìm ki m vi c làm đ c i thi n, nâng caoố ớ ụ ộ ế ệ ể ả ệ
đi s ng. ờ ố
+ Di c hôn nhân – đoàn t gia đình:ư ụ
S di chuy n t n i này đn m t n i khác vì lí do hôn nhân ho c m t gia đìnhự ể ừ ơ ế ộ ơ ặ ộ
đc tái h p sau m t th i gian b chia c t qua vi c di c c ng b c hay tượ ợ ộ ờ ị ắ ệ ư ưỡ ứ ự
nguy n t i m t n i không ph i là n i g c c a h . Nh đi l y ch ng Hàn Qu c,ệ ạ ộ ơ ả ơ ở ố ủ ọ ư ấ ồ ố
Đài Loan, di c sang M đoàn t gia đình sau chi n tranh...ư ỹ ụ ế
+ Buôn bán ng i ( xem ph n 2)ườ ầ
-Căn c vào lu t pháp thì có hình th c di c h p pháp – không h p pháp (b tứ ậ ứ ư ợ ợ ấ
h p pháp)ợ
+ Di c h p pháp:ư ợ
Là hình th c di c di n ra theo kênh h p pháp và đc công nh n, là ho tứ ư ễ ợ ượ ậ ạ
đng di c có t ch c, đc th c hi n b i c quan có th m quy n nh m đmộ ư ổ ứ ượ ự ệ ở ơ ẩ ề ằ ả
b o an toàn, tránh nguy c r i ro cho ng i di c . Nh di c đi xây d ng khu kinhả ơ ủ ườ ư ư ư ự
t m i, xu t kh u lao đng..ế ớ ấ ẩ ộ
+ Di c không h p pháp: ư ợ
Là hình th c di c đn n i c trú m i không theo kênh h p pháp và không đcứ ư ế ơ ư ớ ợ ượ
công nh n, không phù h p v i quy đnh c a lu t pháp n i đi hay n i đn. Nh di c tậ ợ ớ ị ủ ậ ơ ơ ế ư ư ự
do đn các vùng không theo quy đnh c a nhà n c, di c trái phép qua biên gi i ( v tế ị ủ ướ ư ớ ượ
biên), buôn bán ng i....Di c không h p pháp có th d n đn s không an toàn, nhi uườ ư ợ ể ẫ ế ự ề
nguy c và r i ro cao đi v i ng i di c ..ơ ủ ố ớ ườ ư
T cách hi u v thu t ng di c h p pháp và không h p pháp có th xác đnh thu t ngừ ể ề ậ ữ ư ợ ợ ể ị ậ ữ
di c an toàn và di c không an toàn.ư ư
5 | P a g e