SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN LÂM ĐỒNG
CHI CỤC CHĂN NUÔI, THÚ Y VÀ THỦY SẢN
TÀI LIỆU KỸ THUẬT
HƢỚNG DẪN THU GOM, XỬ LÝ CHẤT THẢI CHĂN NUÔI
Lâm Đồng, tháng 11 năm 2024
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Sự cần thiết ban hành Quy trình
Hiện trạng ô nhiễm môi trường do chăn nuôi gây ra đang ngày một tăng
và đang ở mức đáng báo động. Nguyên nhân là do ngành chăn nuôi luôn tăng
trưởng nhanh liên tục trong những năm gần đây để đáp ứng nhu cầu thực phẩm
cho xã hội, đồng thời cũng tạo ra lượng chất thải rất lớn. Chất thải chăn nuôi
chứa nhiều thành phần có khả năng gây ô nhiễm môi trường, làm ảnh hưởng đến
sự sinh trưởng, phát triển của gia súc, gia cầm; tác động đến môi trường và sức
khỏe con người trên nhiều khía cạnh: Gây ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm,
môi trường khí, môi trường đất và các sản phẩm nông nghiệp. Tuy vậy, việc thu
gom, xử lý chất thải chăn nuôi không triệt để; Quản lý từ đầu nguồn đến hết quy
trình chăn nuôi chưa kiểm soát triệt để vấn đề phát thải; tiêu hủy gia súc, gia
cầm chết chưa đúng kỹ thuật, gây ảnh hưởng lớn đến nguồn nước, chất đất và
chất lượng không khí khu vực có chăn nuôi. Đa số các chủ lò mổ chưa có ý thức
kỷ luật đầy đủ về việc cần thiết xử lý chất thải và ngăn ngừa dịch bệnh trong quá
trình sản xuất.
Công tác quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn của ngành nông nghiệp nói chung
và ngành chăn nuôi nói riêng trong việc bảo vệ môi trường chăn nuôi bước đầu
cũng đã có kết quả đáng ghi nhận. Để phát triển bền vững và đảm bảo môi
trường tại các trang trại, gia trại, các địa phương cần quan tâm hơn nữa đến việc
tạo điều kiện, hỗ trợ các hộ chăn nuôi quy mô lớn đầu tư xây dựng mô hình xử
lý chất thải theo công nghệ hiện đại.
Việc thực hiện nghiêm túc và triệt để công tác bảo vệ môi trường trong
chăn nuôi là điều kiện tiên quyết, là biện pháp tất yếu giúp ngành chăn nuôi chủ
động khống chế dịch bệnh, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, thực hiện chăn
nuôi hữu cơ, tăng khả năng cạnh tranh trên các mức độ thị trường, góp phần bảo
vệ môi trường, nâng cao sức khỏe cộng đồng và phát triển chăn nuôi bền vững.
Vì vậy, việc tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về xử lý
môi trường và hướng dẫn làm cho người dân, cán bộ cơ sở hiểu rõ thành phần và
các tính chất của chất thải chăn nuôi nhằm có biện pháp quản lý và xử lý thích
hợp, khống chế ô nhiễm, tận dụng nguồn chất thải giàu hữu cơ vào mục đích
kinh tế là một việc làm cần thiết.
QUY ĐỊNH VỀ THU GOM, XỬ LÝ CHẤT THẢI CHĂN NUÔI
I. Mục đích và đối tƣợng áp dụng
1. Mục đích
- Tài liệu này hướng dẫn thực hiện một số nội dung quy định về điều kiện
chăn nuôi nhằm đảm bảo môi trường trong chăn nuôi và phát triển bền vững;
- Tài liệu này hướng dẫn việc thu gom, xử lý chất thải chăn nuôi, phụ
phẩm nông nghiệp tái sử dụng cho mục đích khác theo quy định tại Thông tư số
12/2021/TT-BNNPTNT ngày 26/10/2021 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn.
2. Đối tƣợng áp dụng
Tài liệu này áp dụng cho các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động
chăn nuôi và thu gom, xử lý chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp tái sử
dụng cho mục đích khác.
3. Một số khái niệm
- Theo khoản 1 Điều 59 Luật Chăn nuôi năm 2018 quy định: Chất thải
chăn nuôi bao gồm chất thải rắn có nguồn gốc hữu cơ, nước thải chăn nuôi, khí
thải và chất thải khác.
- Xử lý chất thải chăn nuôi là việc áp dụng những biện pháp kỹ thuật cũng
như công nghệ phù hợp tiến hành xử lý chất thải thải ra trong chăn nuôi thành
những nguyên liệu làm phân bón hay nước tưới cây trồng, thức ăn thủy sản hoặc
sử dụng vào nhiều mục đích khác.
- Quản lý chất thải là hoạt động phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý,
tiêu hủy, tái chế, tái sử dụng …
- Các chất thải trong hoạt động chăn nuôi gồm:
+ Chất thải rắn là phân, lông, vảy da và các phế phẩm khác loại thải của
gia súc, gia cầm; thức ăn thừa, các vật dụng chăn nuôi, bao bì, vỏ lọ thuốc thú y,
bóng đèn hỏng, xác động vật và các chất thải rắn khác bị loại ra trong quá trình
chăn nuôi, giết mổ; bùn lắng từ các mương dẫn, hố chứa hay lưu trữ và chế biến
hay xử lý chất thải.
+ Chất thải lỏng là nước tiểu, nước thải từ quá trình tắm gia súc, vệ sinh
chuồng trại hay rửa dụng cụ và thiết bị chăn nuôi, phương tiện vận chuyển động
vật, nước làm mát hay từ các hệ thống dịch vụ chăn nuôi…
+ Chất thải khí là các loại khí thải phát sinh trong quá trình chăn nuôi
như: NH3, H2S, CO2, CH4 và các khí có mùi khác.
- Phụ phẩm nông nghiệp (phụ phẩm cây trồng) là sản phẩm phụ phát sinh
trong quá trình tiến hành hoạt động chăm sóc, thu hoạch, sơ chế sản phẩm cây
trồng tại khu vực canh tác cây trồng;
- Mục đích khác là làm nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu cho hoạt động sản
xuất khác.
II. Quy định về quản lý, thu gom, xử lý chất thải trong chăn nuôi và
phụ phẩm trong nông nghiệp tái sử dụng cho mục đích khác.
1. Xử lý chất thải trong chăn nuôi trang trại
a) Xử lý chất thải rắn có nguồn gốc hữu cơ: Tại khoản 2 Điều 59 Luật
Chăn nuôi 2018 quy định xử lý chất thải rắn có nguồn gốc hữu cơ như sau:
- Cơ sở chăn nuôi trang trại phải xử lý chất thải có nguồn gốc hữu cơ theo
quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, sau khi xử lý đúng quy chuẩn mới được sử dụng
cho cây trồng hoặc làm thức ăn cho thủy sản;
- Nếu chất thải rắn có nguồn gốc hữu cơ chưa được xử lý khi vận chuyển
ra khỏi cơ sở chăn nuôi trang trại để đến nơi xử lý phải được vận chuyển bằng
các phương tiện và thiết bị chuyên dụng;
- Đối với các vật nuôi chết vì dịch bệnh, các chất thải nguy hại phải được
xử lý theo quy định của pháp luật về thú y, bảo vệ môi trường.
- Chất thải rắn phát sinh trong hoạt động chăn nuôi phải được thu gom
hàng ngày và xử lý bằng các biện pháp thích hợp. Trường hợp tái sử dụng chất
