Tại mỗi thời điểm ban nở người dân Tây Bắc lại có cách chế biến khác nhau khiến các
món ăn từ ban mang một hương vị riêng. Khi ban vừa mới nụ, những cái hoa mới chỉ
chúm chím, lá non chát chúa thì món hầm móng giò là hợp vị nhất. Khi ăn vị hơi chát,
hơi ngọt của hoa dung hòa với vị béo ngậy của móng giò khiến bát canh ngọt đậm, dậy
mùi, dễ ăn chứ không hề ngấy. Ban nở thêm một chút nữa người ta lại chỉ ăn theo cách
đồ. Đĩa hoa ban vừa đồ chín, còn bốc khói và tỏa hơi đắng lan khắp không gian, song khi
“quẹt” qua bát chẩm chéo, đưa vào miệng mới cảm nhận hết sức hút của núi rừng. Ban đồ
ăn càng nóng càng ngon, khi đó vị không quá đắng mà từ từ lan tỏa như ngồng cải đầu
mùa.
Người ta cũng “khoái” món ban xào, ban hấp không kém. Chỉ đơn giản là hoa, là lá đồ
chín rồi ăn kèm thứ nước chấm thủ công của người vùng cao, chỉ thế thôi mà biết bao
người phải ngất ngây, tốn bao rượu, bao giấy mực mà vẫn chưa “lột tả” được hết cái ngon
hiếm thấy từ sâu thẳm.
Đâu riêng chỉ có cánh hoa và lá non mới được “lên mâm”, sau khi ban tàn người Thái
tách lấy hạt, phơi khô và rang ăn bùi như lạc, làm đồ nhắm rất “chuẩn”.
Xuân về ban nở, người Thái lại nô nức trẩy hội hoa ban. Với họ, hội hoa ban là lễ hội tình
yêu, tuổi trẻ. Trời vừa rạng sáng các bản làng đã rộn rã khua chiêng, đánh trống. Nhà nhà
đồ xôi, luộc gà làm cỗ, mang ra những ché rượu cần thơm ngon nhất để dành chờ mùa
xuân. Sau khi cúng tổ tiên, ăn uống no say mọi người rủ nhau vào rừng, cố đi thật nhanh
để chọn mang về những cành ban đẹp nhất cúng tổ tiên, dành tặng cha mẹ, người yêu.
Ngày hội hoa ban cũng là dịp trai gái tìm hiểu, kết duyên bởi họ tin rằng dưới những
cánh hoa ban tình yêu của họ sẽ thắm thiết, thủy chung như chuyện chàng Khum, nàng
Ban trongtruyền thuyết.
