182
NHỮNG THÁCH THỨC VÀ Ơ HỘI CỦA HẬU CẦN
BÌNH DƯƠNG HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAI
“HẬU CẦN THÔNG MINH LÀ GÌ?”
Nguyễn Minh Đạt
Viện Kỹ thuật HUTECH, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh
GVHD: TS. Nguyễn Trọng Hải
TÓM TẮT
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới, toàn cầu hóa. Cung cấp dịch vụ đã trở thành một vai trò
thiết yếu để kết nối các nền kinh tế khác nhau. Logistics là nền tảng để phát triển một nền kinh tế
mạnh mẽ. Một đất nước có nhiều hệ thống hậu cần sẽ đảm bảo xây dựng một thị trường mạnh
mẽ. Ở Việt Nam, mô hình hậu cần không quá xa lạ, nó dần trở thành một công cụ hiệu quả cho
quá trình sản xuất. Hầu hết các thành phố lớn trên thế giới đã phát triển dựa trên các mô hình hậu
cần có sẵn. Đặc biệt, Bình Dương đã sử dụng mô hình hậu cần rất tốt để trở thành một trong những
thành phố thông minh của thế giới. Vậy, mô hình hậu cần thông minh nào khiến Bình Dương trở
thành một thành phố thông minh?
Ở Việt Nam, ngoài các ngành sản xuất, dịch vụ viễn thông đang phát triển mạnh mẽ, vẫn còn một
ngành được nhiều doanh nghiệp và công ty trong và ngoài nước ưa chuộng. Đó là ngành Logistics.
Bản thân Logistics là một phần của quản lý chuỗi cung ứng, bao gồm lập kế hoạch, thực hiện, kiểm
soát vận chuyển và lưu trữ hàng hóa và dịch vụ hiệu quả cũng như thông tin liên quan từ nơi xuất
phát đến điểm đến. Thụ thể để đáp ứng yêu cầu của khách hàng. Do đó, Logistics được coi là
ngành quan trọng nhất. Biết được thế mạnh từ nhiều khía cạnh, Bình Dương đã vượt qua các thành
phố lớn của đất nước để trở thành thành phố tiên phong cho ngành công nghiệp hậu cần mới này.
Mặc dù ngành này khá dài nhưng hầu hết mô hình hậu cần của Việt Nam vẫn còn quá mới. Vì vậy,
để biết Bình Dương đã sử dụng ngành hậu cần như thế nào, hãy cùng tìm hiểu những cơ hội và
thách thức của ngành hậu cần Bình Dương và xu hướng Logistics "thông minh" là gì?
2 BÌNH DƯƠNG Ơ HỘI HẬU CÂN TẠI THỜI ĐIỂM HIỆN TẠI
Là một địa phương trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Bình Dương có lợi thế về địa lý như liền
kề với Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai, cùng với Bà Rịa Vũng Tàu, Long An. Đồng thời, là cửa
ngõ của các tỉnh ở khu vực Tây Nguyên..., đây là những địa phương có nền kinh tế phát triển nhất
cả nước, luôn nằm trong nhóm thu hút vốn đầu tư với cơ sở hạ tầng hiện đại. Phát triển đồng bộ,
kết nối với nhiều khu vực kinh tế trong nước và quốc tế. Đây cũng là điều kiện và cơ hội để Bình
Dương phát triển nhiều ngành công nghiệp, trong đó có ngành dịch vụ hậu cần, cũng như ngành
thúc đẩy tăng giá trị hàng hóa, đưa Bình Dương đến những bước phát triển kinh tế tiếp theo trong
thời kỳ mới và trở thành thành phố tiên phong của Việt Nam đứng trong top 21 thành phố thông
minh hiện đại của thế giới năm 2019. Là một thành phố hiện đại, thông minh và năng động, Bình
183
Dương luôn đứng trước những cơ hội và thách thức do dịch vụ hậu cần mang lại. Bình Dương luôn
tự hào là một thành phố phát triển thu nhỏ của Việt Nam trên cơ sở một số điều kiện hậu cần thuận
lợi, cho thấy Bình Dương đã sử dụng mô hình này để phát triển mạng lưới kinh tế của thành phố
một cách hiện đại.
Thứ nhất
, Bình Dương nằm ở vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước, giáp ranh với các tỉnh
Bình Phước, Long An, Đồng Nai, Tây Ninh, Bà Rịa-Vũng Tàu và Thành phố Hồ Chí Minh. Định hướng
chính của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam là phát triển cơ sở hạ tầng, mở cửa cảng nước sâu và
cảng quốc tế tại Thị Vải và Cái Mép; xây dựng sân bay quốc tế Long Thành... Do đó, Bình Dương sẽ
tiếp tục có vị trí địa lý thuận lợi để phát triển trung tâm hậu cần theo hướng mở cửa và kết nối với hệ
thống cảng biển và sân bay quốc gia khu vực.
Lợi thế thứ hai,
Bình Dương tập trung rất nhiều ngành công nghiệp hiện đại và quy mô lớn. Với khối
lượng sản xuất lớn với nhiều chủng loại sản phẩm xuất khẩu tạo ra nguồn phong phú cho các hoạt
động dịch vụ hậu cần.
– Hiện nay, phát triển cơ sở hạ tầng hậu cần Thái Bình Dương khá đồng bộ, có khả năng phục vụ
tốt hơn cho hoạt động của ngành, như:
+ Hệ thống cảng sông: Cảng An Sơn, cảng Thanh Phước, cảng Bình Dương, cảng Ba Lua,...
+ Hệ thống kho container nội địa (ICD): Có hai hoạt động của ICD: ICD tại Khu công nghiệp
Tsunami và Cụm cảng - Trung tâm Hậu cần tại Dĩ An.
+ Hệ thống kho hàng hóa: Hiện có khoảng 48 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực hậu cần
tại các khu công nghiệp trong tỉnh, bao gồm các hoạt động như: vận chuyển và cho thuê
container, xây dựng và cho thuê nhà xưởng, kho bãi; dịch vụ ghi nhãn, thu gom và phân phối
hàng hóa; dịch vụ tư vấn hỗ trợ xuất nhập khẩu; dịch vụ giao nhận và dịch vụ khai báo hải
quan bán tàu chở hàng,... về cơ bản đáp ứng yêu cầu vận tải hàng hóa và các doanh
nghiệp nước ngoài trong tỉnh và trong khu vực.
+ Hệ thống giao thông đường bộ: Đang gấp rút hoàn thành các tuyến đường chính như: Mỹ
Phước - phố Tân Văn; Đường DT.743; Đường DT.744; Đường DT.746; Đường DT.747B; Đường
sông Sài Gòn trên thành phố Thủ Dầu Một và thị trấn Thuận An; Hội Nghĩa - đường Công
Xanh; Mùi Mùi - đường Tân Thành;... gắn kết mạng lưới thông tin liên lạc của tỉnh với mạng
lưới giao thông quốc gia, ngày càng có khả năng tương tác và liên tục chuyển hàng hóa
trong và ngoài tỉnh.
+ Dịch vụ hải quan và kho ngoại quan: Năm 2015, tỉnh có 21 kho ngoại quan, 4 kho Kho (CFS)
và 29 đại lý hải quan hoạt động tại các khu, cụm công nghiệp và cảng sông hiện có.
– Thời gian qua, nhiều công ty hoạt động trong lĩnh vực hậu cần trong tỉnh đã được phát huy năng
lực tốt trong quá trình kinh doanh và hội nhập, xây dựng hình ảnh, thương hiệu trong lòng nhiều
khách hàng trong nước và quốc tế.
Gần đây, tỉnh đã ra mắt Hiệp hội Hậu cần, việc thành lập Hiệp hội Hậu cần Thái Bình Dương là điều
kiện tiên quyết để phát triển các hệ thống hậu cần toàn diện, bao gồm cơ sở hạ tầng phần cứng,
184
cơ sở hạ tầng phần mềm và nhân lực cơ sở hạ tầng. Theo đó, mỗi doanh nghiệp với các chức năng
khác nhau sẽ phát huy chức năng cao nhất trong khi thu thập khả năng tương tác, sẽ tăng hiệu
suất thông qua các hoạt động chung của các doanh nghiệp thành viên của hiệp hội. Việc thành
lập hiệp hội cũng mở rộng phát triển dịch vụ hậu cần minh bạch, lành mạnh, hỗ trợ quản lý Nhà
nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phúc lợi xã hội tỉnh Bình Dương.
– Việc thành lập Hiệp hội Hậu cần Thái Bình Dương, bên cạnh các doanh nghiệp gắn kết hoạt
động trong cùng lĩnh vực với nhau, sẽ tạo ra sự kết nối của các doanh nghiệp địa phương và
khu kinh tế trọng điểm ở miền Nam. Cùng với đó, việc thành lập các hiệp hội và đảm bảo tiến
độ và giảm chi phí vận chuyển hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong xu
hướng hội nhập.
– Được biết, tỉnh Bình Dương đã phát triển nhiều khu công nghiệp, bên cạnh đó, tỉnh có 34.596
doanh nghiệp trong nước và 3.430 doanh nghiệp ở nước ngoài. Đây là nơi có nhiều khách hàng
lớn và khách hàng tiềm năng cho các dịch vụ hậu cần. Tỉnh đang tiếp tục tái cấu trúc nền kinh tế
theo hướng tăng tỷ trọng thương mại dịch vụ thông qua việc thu hút, mời thêm các nhà đầu tư
trong lĩnh vực công nghệ cao vào kinh doanh.
2 NHỮNG THÁCH THỨC CỦA LOGISTICS BÌNH DƯƠNG TẠI THỜI ĐIỂM NÀY
Bên cạnh những cơ hội tiềm năng của ngành hậu cần Bình Dương, vấn đề đáng lo ngại vẫn là
những thách thức hiện tại của ngành hậu cần mà Bình Dương đang gặp khó khăn. Có hai vấn đề
hiện nay được nêu ra: thứ nhất là lưu chuyển hàng hóa và thứ hai là giảm chi phí hậu cần.
Về lưu thông hàng hóa:
Khi Bình Dương phát triển ấn tượng với ngành hậu cần, nguồn cung ứng chuỗi hàng hóa không
còn là vấn đề nhưng Bình Dương vẫn yếu trong lưu thông hàng hóa. Bình Dương giáp các tỉnh
Bình Phước, Long An, Đồng Nai và Thành phố Hồ Chí Minh và đóng một vai trò trung tâm trong
khu vực kinh tế của Đông Nam Bộ. Bình Dương hiện có 29 khu công nghiệp lớn với 34.596 doanh
nghiệp trong nước và 3.430 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động. Đây là nơi có
nhiều doanh nghiệp quy mô lớn tập trung vào sản xuất và có khối lượng xuất khẩu hàng hóa lớn.
Do đó, tắc nghẽn giao thông và tắc nghẽn giao thông xảy ra thường xuyên, gây ra sự chậm trễ
trong lưu thông hàng hóa. Theo các doanh nghiệp hậu cần tại tỉnh Bình Dương, hàng hóa tại các
khu công nghiệp ở Bình Dương đi đến cảng biển TP.Hồ Chí Minh chỉ cách 30 km, nhưng thời gian
để chuyển hàng đến cảng và đưa container rỗng về công ty mất 10 giờ. Do đó, Bình Dương cần
cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông trong khu vực, đầu tư và mở rộng. Theo tính toán của các
doanh nghiệp, chi phí hậu cần của hàng hóa xuất khẩu tại các doanh nghiệp Bình Dương chiếm
30 - 40% giá thành sản phẩm. Vận chuyển hàng hóa trong cả nước và xuất khẩu có nhiều khó
khăn trong vận chuyển. Bình Dương hiện đang thực hiện kế hoạch phát triển dịch vụ hậu cần cho
giai đoạn 2015 2020, tầm nhìn đến năm 2025. Theo đó, tập trung phát triển cơ sở hạ tầng hậu
cần, đặc biệt là xây dựng hệ thống giao thông đường bộ hoàn chỉnh; nạo vét và khai thác hệ
thống sông, tiến hành xây dựng tuyến đường sắt đến cảng Cái Mép - Thị Vải; kêu gọi các nhà
đầu tư đầu tư vào cảng khô và cảng sông.
185
Giảm chi phí hậu cần:
Hiện tại, Bình Dương là tỉnh có tốc độ phát triển kinh tế xã hội nhanh, thu hút đầu tư lớn của cả
nước. Tỉnh đã nỗ lực rất nhiều để nâng cao năng lực và giảm chi phí dịch vụ hậu cần, từ đó góp
phần phát triển kinh tế xã hội. Chi phí hậu cần đóng một vai trò quan trọng trong sản xuất và kinh
doanh. Theo các doanh nghiệp, chi phí hậu cần hiện tại ở Bình Dương vẫn còn cao. Hiệp hội Hậu
cần Bình Dương đã tổ chức một cuộc họp tham vấn để đóng góp cho dự án "Giảm chi phí hậu cần
cho các doanh nghiệp tại Bình Dương". Dự án nhằm vào ba mục tiêu: Lập kế hoạch chiến lược phát
triển hậu cần dựa trên các nguyên tắc hội nhập khu vực; xây dựng cơ sở hạ tầng hậu cần đường
sông và đường sắt kết nối các khu công nghiệp trong và ngoài tỉnh; cải thiện dịch vụ hậu cần theo
hướng chuyên môn hóa để giảm chi phí hậu cần, tăng khả năng cạnh tranh. Theo đó, nếu Bình
Dương có thể giảm chi phí hậu cần, đó cũng sẽ là một yếu tố để tăng thu hút đầu tư của tỉnh. Tuy
nhiên, đây là thách thức không nhỏ, đòi hỏi Bình Dương phải đầu tư vào cơ sở hạ tầng, mở rộng
quy mô và nâng cao chất lượng hậu cần. Đánh giá tình hình thực sự của ngành công nghiệp hậu
cần hiện nay, từ mức độ nào, từ đó, đề xuất các giải pháp xây dựng hướng phát triển của ngành
hậu cần, giảm chi phí dịch vụ hậu cần cho doanh nghiệp. Nếu vấn đề hiện tại của hậu cần được
xác định là chi phí, sự phục hồi sẽ sớm được cải thiện trong những năm tới.
3 Ơ HỘI HẬU CẦN BÌNH DƯƠNG TRONG TƯƠNG LAI
So với tổng quan, Bình Dương vẫn còn rất nhiều điểm mạnh để duy trì ngành công nghiệp hậu cần
và phát triển hơn nữa. Nhận thấy tầm nhìn quan trọng của Logistics, Bình Dương đang phát triển và
áp dụng các biện pháp phù hợp. Ngoài vị trí thuận lợi của vận chuyển hàng hóa, tiếp giáp với các
khu vực kinh tế trọng điểm của đất nước. Bình Dương có nhiều cơ hội phát triển dịch vụ hậu cần
trong tương lai dựa trên một số quan điểm cần thiết để phát triển:
– Tập trung đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng hậu cần để tối đa hóa lợi thế của vị trí địa lý
chiến lược của tỉnh. Xây dựng các trung tâm hậu cần khu vực và quốc tế để đưa tỉnh Bình
Dương trở thành đầu mối quan trọng trong chuỗi hậu cần của khu vực miền Nam và quốc tế.
– Phát triển dịch vụ hậu cần để trở thành một ngành dịch vụ mang lại giá trị gia tăng cao trong
cơ cấu ngành thương mại và dịch vụ của tỉnh, gắn với phát triển sản xuất hàng hóa, xuất
nhập khẩu, thương mại nội địa.
– Phát triển thị trường dịch vụ hậu cần lành mạnh, tạo cơ hội bình đẳng cho các doanh nghiệp
thuộc mọi thành phần kinh tế, khuyến khích thu hút đầu tư trong và ngoài nước phù hợp với
tiềm năng và lợi thế của tỉnh Bình Dương. đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế nhanh chóng
và bền vững.
– Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hậu cần. Phát triển
các doanh nghiệp hậu cần để tăng số lượng, chất lượng, quy mô và trình độ nguồn nhân lực
theo hướng hiện đại hóa và chuyên nghiệp hóa, ứng dụng công nghệ công nghệ cao trong
quản lý và kinh doanh, để cạnh tranh hoàn toàn trên thị trường trong nước và quốc tế.
186
– Hoàn thiện các cơ chế quản lý nhà nước địa phương, bao gồm: Các chính sách hỗ trợ phát
triển dịch vụ hậu cần, chính sách đầu tư, cải cách hành chính và cơ chế điều phối và quản lý
của các sở, ngành, ngành. trong chuỗi dịch vụ hậu cần, ... đảm bảo phù hợp với mức độ
phát triển của dịch vụ hậu cần trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
– Đầu tư mở rộng trung tâm hậu cần theo hướng hiện đại hóa, áp dụng công nghệ 4.0 để
giảm chi phí với các mục tiêu hậu cần tích hợp, đặc biệt là thương mại điện tử và chuyển phát
nhanh, sẽ là xu hướng chung của nhiều doanh nghiệp. Kinh doanh dịch vụ hậu cần tại tỉnh
Bình Dương.
Ngoài ra, Bình Dương cần tập trung và phát triển hệ thống giao thông đường sông bằng cách xây
dựng các cảng sông lớn và sâu. Cụ thể theo các giai đoạn sau:
+ Trong giai đoạn 2020-2030: tùy theo tình hình phát triển của địa phương, kế hoạch phát triển
thêm 5 cảng sông là:
+ Cảng Bến Sầu (gần cầu Bến Đầm, huyện Đầu Tòng): Nằm trên sông Sài Gòn, với diện tích
quy hoạch 30 ha, công suất 1 triệu tấn/năm, có khả năng tiếp nhận phương tiện giao
thông đường thủy lên tới 1.000 tấn.
+ Cảng Rạch Bap (xã An Tây, thị xã Bến Cát): Nằm trên sông Sài Gòn, với công suất quy
hoạch 500.000 tấn/năm, có khả năng tiếp nhận phương tiện giao thông đường thủy lên
tới 1.000 tấn.
+ Cảng An Tây (xã An Tây - thị xã Bến Cát): Nằm trên sông Sài Gòn, gần đường vành đai 4.
Cảng được quy hoạch với diện tích 30 ha, đạt công suất 700 nghìn tấn/năm, có khả năng
tiếp tục tiếp nhận tàu và xà lan lên tới 1.000 tấn.
+ Cảng Thành An (xã Thanh An - huyện Dầu Tiếng): Nằm gần cầu bắc qua sông Sài Gòn và
nối đường Hồ Chí Minh với diện tích 10 ha. Kế hoạch đạt công suất 500 nghìn tấn/năm, có
khả năng tiếp nhận tàu và xà lan lên tới 1.000 tấn.
+ Cảng Phú An (xã Phú An, thị xã Bến Cát): Nằm trên sông Thị Tĩnh, với diện tích quy hoạch
10 ha, công suất 500.000 tấn/năm, có khả năng tiếp nhận tàu và xà lan lên tới 1.000 tấn.
2.2 Hệ thống kho, cảng ICD
+ Giai đoạn 2020 - 2030: Tùy theo tình hình phát triển của địa phương, kế hoạch phát triển 03 ICD
mới:
+ Cổng Vĩnh Tân: Tại Khu công nghiệp đô thị Tân Uyên, diện tích quy hoạch là 25 ha.
+ An Điền ICD: Tại Khu công nghiệp An Tây, xã An Điền, thị xã Bến Cát, diện tích quy hoạch là
30 ha.
+ ICD Thanh Phước: Kết hợp tại cảng Thành Phước, quy mô dự kiến 20 ha.