Chủ đề 7

THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ VAI  TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ

Phần IV: HÀNG HÓA CÔNG CỘNG

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Nội dung thảo luận Nội dung thảo luận

Hàng hóa công cộng là gì?  Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công là một thất bại của thị trường  Hàng hóa công là một thất bại của thị trường Giải pháp đối với hàng hóa công  Giải pháp đối với hàng hóa công Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công • Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả? • Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả? Hàng hóa công nào được cung cấp? • Hàng hóa công nào được cung cấp? Định giá hàng hóa công không thuần túy  Định giá hàng hóa công không thuần túy

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì?

Hàng hóa công là những hàng hóa có hai thuộc  Hàng hóa công là những hàng hóa có hai thuộc  tính: tính: Không tranh giành (non­rival)  Không tranh giành (non­rival) Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà không  • Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà không  làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của hàng hóa đó  làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của hàng hóa đó  đối với những người khác. đối với những người khác. Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho một  • Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho một  người tiêu dùng mới là bằng không. người tiêu dùng mới là bằng không.

Không loại trừ (non­exclusive)  Không loại trừ (non­exclusive) Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay    Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay

tiếp nhận lợi ích của hàng hóa đó tiếp nhận lợi ích của hàng hóa đó

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì?

Hàng hóa công cộng thuần túy  Hàng hóa công cộng thuần túy

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và không loại  Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và không loại  trừ. trừ. Hàng hóa công không thuần túy  Hàng hóa công không thuần túy Thiếu một trong hai thuộc tính trên Thiếu một trong hai thuộc tính trên Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo ra   Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo ra  bởi khu vực công và hàng hóa tư chỉ được sản  bởi khu vực công và hàng hóa tư chỉ được sản  xuất bởi khu vực tư? xuất bởi khu vực tư?

Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì?

TínhTính

cócó

Tính tranh giành Tính tranh giành                   CóCó      Hàng hóa tư nhân  Nhà cửa, thức ăn, quần  áo  Con đường đông người  có thu phí

Không          Không Độc quyền tự nhiên  Phòng cháy chữa cháy  Truyền hình cáp  Con đường thưa người    có thu phí

loại   loại

không       không

trừtrừ

Nguồn lực cộng đồng  Cá ở đại dương  Bãi biển công cộng, công  viên đông người  Con đường đông người  không thu phí

Hàng hóa công cộng  Quốc phòng  Hải đăng, pháo hoa  Đường phố sạch sẽ  Con đường thưa người      không thu phí

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Tại sao hàng hóa công là một thất bại của  Tại sao hàng hóa công là một thất bại của  thị trường? thị trường?

Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn chi phí   Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn chi phí  tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là hàng hóa cần  tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là hàng hóa cần  thiết được cung cấp. thiết được cung cấp. Nhưng với hai thuộc tính của hàng hóa công đã   Nhưng với hai thuộc tính của hàng hóa công đã  dẫn đến tình trạng người ăn theo dẫn đến tình trạng người ăn theo Và kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng hóa   Và kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng hóa  công không tồn tại. Nghĩa là giải pháp thị trường  công không tồn tại. Nghĩa là giải pháp thị trường  bị thất bại đối với loại hàng hóa này bị thất bại đối với loại hàng hóa này

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Ví dụ về thất bại của thị trường đối với  Ví dụ về thất bại của thị trường đối với  hàng hóa công hàng hóa công

Tổng lợi ích của việc bắn pháo hoa là 10 tỷ   Tổng lợi ích của việc bắn pháo hoa là 10 tỷ  đồng. đồng. Giả sử tổng chi phí là 4 tỷ đồng  Giả sử tổng chi phí là 4 tỷ đồng Phúc lợi ròng xã hội là 6 tỷ.   Phúc lợi ròng xã hội là 6 tỷ.  Đáng giá để tổ chức bắn pháo hoa • Đáng giá để tổ chức bắn pháo hoa Vì không thu được tiền nên tư nhân không tổ   Vì không thu được tiền nên tư nhân không tổ  chức. chức.

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Thành phố có 1 triệu dân thích xem pháo hoa vào  • Thành phố có 1 triệu dân thích xem pháo hoa vào  dịp Tết nguyên đán dịp Tết nguyên đán Lợi ích bình quân mỗi người khi xem pháo hoa là 10  • Lợi ích bình quân mỗi người khi xem pháo hoa là 10  ngàn đồng.  ngàn đồng.

Giải pháp đối với hàng hóa công Giải pháp đối với hàng hóa công

Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công  Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công

Chính phủ chi tiền và tổ chức thực hiện đối với  • Chính phủ chi tiền và tổ chức thực hiện đối với  an ninh quốc phòng, cứu hỏa… an ninh quốc phòng, cứu hỏa… Chính phủ chi tiền và tổ chức đấu thầu để tư  • Chính phủ chi tiền và tổ chức đấu thầu để tư  nhân thực hiện đối với đường sá, cầu cống,  nhân thực hiện đối với đường sá, cầu cống,  công viên… công viên… Ví dụ đề án 112 • Ví dụ đề án 112

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Giải pháp đối với hàng hóa công Giải pháp đối với hàng hóa công

Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công ở   Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công ở  mức nào là hiệu quả? mức nào là hiệu quả? Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC • Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC Sự khác biệt giữa cầu tổng gộp của hàng  • Sự khác biệt giữa cầu tổng gộp của hàng  hóa công và cầu thị trường của hàng hóa tư hóa công và cầu thị trường của hàng hóa tư

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân

Giaù

600

Quy taéc xaùc ñònh ñöôøng caàu thò tr ö ng cuûa haøng hoùa tö nhaân: P= P1 = P2 Q= Q1 + Q2

400

d2

D

d1

Saûn löôïng

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Cầu tổng gộp của hàng hóa công Cầu tổng gộp của hàng hóa công

Giaù

D

600

Quy taéc xaùc ñònh ñöôøng caàu t ng g p cuûa haøng ộ ổ hoùa coâng: P= P1 + P2 Q= Q1 = Q2

400

d2

d1

Saûn löôïng

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả

Giaù

Saûn löôïng hieäu quaû xaûy r a taïi M C = M B vôùi 3 ñôn vò haøng hoùa. ( M B = 100 + 300 = 400 = M C)

D

600

MC = 400

400

300

d1

d2

100

Saûn löôïng

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Hàng hóa công nào được cung cấp? Hàng hóa công nào được cung cấp?

Ra quyết định tập thể  Ra quyết định tập thể Quốc hội • Quốc hội Chính phủ • Chính phủ Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân • Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Dân nguyện  Dân nguyện Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng • Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng Nhược điểm: có thể phi hiệu quả • Nhược điểm: có thể phi hiệu quả

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu

Phiếu chống phi hiệu quả  Phiếu chống phi hiệu quả

An Bình Minh Tổng số

650 350 300 1.300 Lợi ích

400 400 400 1200 Chi phí

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Thuận Chống  Chống Phiếu Chống

Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu

Phiếu thuận phi hiệu quả  Phiếu thuận phi hiệu quả

An Bình Minh Tổng số

450 450 100 1.000 Lợi ích

400 400 400 1200 Chi phí

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Thuận Thuận  Chống Phiếu Thuận

Hàng hóa công nào được cung cấp? Hàng hóa công nào được cung cấp?

Bình Minh

Nghịch lý từ việc bỏ phiếu  Nghịch lý từ việc bỏ phiếu Hàng hóa  An công

Làm đường Chọn lựa 1 Chọn lựa 3 Chọn lựa 2

Công viên Chọn lựa 2 Chọn lựa 1 Chọn lựa 3

Kết quả bỏ phiếu:  Kết quả bỏ phiếu: Làm đường > công viên > hồ > làm đường       Làm đường > công viên > hồ > làm đường

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Hồ Chọn lựa 3 Chọn lựa 2 Chọn lựa 1

Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công thuần túy  Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công thuần túy Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công không   Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công không  thuần túy (có tính loại trừ) thuần túy (có tính loại trừ) Mục đích tính giá.  Mục đích tính giá. Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả • Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả Tạo nguồn thu cho ngân sách • Tạo nguồn thu cho ngân sách Ba loại hàng hóa công chính được tính giá.  Ba loại hàng hóa công chính được tính giá. Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc • Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông… • Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông… Các dịch vụ công: giáo dục đại học, bưu điện, thu gom rác • Các dịch vụ công: giáo dục đại học, bưu điện, thu gom rác

Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy

Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa công.  Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa công. Tính hiệu quả  • Tính hiệu quả  Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí • Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả     Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả Tính công bằng • Tính công bằng Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch      Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch  thường được tính giá thấp hơn chi phí  thường được tính giá thấp hơn chi phí  vận hành hoặc chi phí biên để người dân  vận hành hoặc chi phí biên để người dân  có thể tiếp cận được có thể tiếp cận được

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh

Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy

Những cách định giá hàng hóa công.  Những cách định giá hàng hóa công. Định giá theo chi phí biên (P=MC) • Định giá theo chi phí biên (P=MC) Định giá theo chi phí trung bình (P=AC) • Định giá theo chi phí trung bình (P=AC) Biểu giá hai phần • Biểu giá hai phần Phân biệt giá • Phân biệt giá Định giá lúc cao điểm • Định giá lúc cao điểm

Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh