Chủ đề 7
THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ
Phần IV: HÀNG HÓA CÔNG CỘNG
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Nội dung thảo luận Nội dung thảo luận
Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công là một thất bại của thị trường Hàng hóa công là một thất bại của thị trường Giải pháp đối với hàng hóa công Giải pháp đối với hàng hóa công Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công • Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả? • Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả? Hàng hóa công nào được cung cấp? • Hàng hóa công nào được cung cấp? Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công là những hàng hóa có hai thuộc Hàng hóa công là những hàng hóa có hai thuộc tính: tính: Không tranh giành (nonrival) Không tranh giành (nonrival) Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà không • Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà không làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của hàng hóa đó làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của hàng hóa đó đối với những người khác. đối với những người khác. Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho một • Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho một người tiêu dùng mới là bằng không. người tiêu dùng mới là bằng không.
Không loại trừ (nonexclusive) Không loại trừ (nonexclusive) Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay
tiếp nhận lợi ích của hàng hóa đó tiếp nhận lợi ích của hàng hóa đó
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công cộng thuần túy Hàng hóa công cộng thuần túy
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và không loại Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và không loại trừ. trừ. Hàng hóa công không thuần túy Hàng hóa công không thuần túy Thiếu một trong hai thuộc tính trên Thiếu một trong hai thuộc tính trên Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo ra Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo ra bởi khu vực công và hàng hóa tư chỉ được sản bởi khu vực công và hàng hóa tư chỉ được sản xuất bởi khu vực tư? xuất bởi khu vực tư?
Hàng hóa công cộng là gì? Hàng hóa công cộng là gì?
TínhTính
cócó
Tính tranh giành Tính tranh giành CóCó Hàng hóa tư nhân Nhà cửa, thức ăn, quần áo Con đường đông người có thu phí
Không Không Độc quyền tự nhiên Phòng cháy chữa cháy Truyền hình cáp Con đường thưa người có thu phí
loại loại
không không
trừtrừ
Nguồn lực cộng đồng Cá ở đại dương Bãi biển công cộng, công viên đông người Con đường đông người không thu phí
Hàng hóa công cộng Quốc phòng Hải đăng, pháo hoa Đường phố sạch sẽ Con đường thưa người không thu phí
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Tại sao hàng hóa công là một thất bại của Tại sao hàng hóa công là một thất bại của thị trường? thị trường?
Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn chi phí Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn chi phí tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là hàng hóa cần tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là hàng hóa cần thiết được cung cấp. thiết được cung cấp. Nhưng với hai thuộc tính của hàng hóa công đã Nhưng với hai thuộc tính của hàng hóa công đã dẫn đến tình trạng người ăn theo dẫn đến tình trạng người ăn theo Và kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng hóa Và kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng hóa công không tồn tại. Nghĩa là giải pháp thị trường công không tồn tại. Nghĩa là giải pháp thị trường bị thất bại đối với loại hàng hóa này bị thất bại đối với loại hàng hóa này
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Ví dụ về thất bại của thị trường đối với Ví dụ về thất bại của thị trường đối với hàng hóa công hàng hóa công
Tổng lợi ích của việc bắn pháo hoa là 10 tỷ Tổng lợi ích của việc bắn pháo hoa là 10 tỷ đồng. đồng. Giả sử tổng chi phí là 4 tỷ đồng Giả sử tổng chi phí là 4 tỷ đồng Phúc lợi ròng xã hội là 6 tỷ. Phúc lợi ròng xã hội là 6 tỷ. Đáng giá để tổ chức bắn pháo hoa • Đáng giá để tổ chức bắn pháo hoa Vì không thu được tiền nên tư nhân không tổ Vì không thu được tiền nên tư nhân không tổ chức. chức.
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Thành phố có 1 triệu dân thích xem pháo hoa vào • Thành phố có 1 triệu dân thích xem pháo hoa vào dịp Tết nguyên đán dịp Tết nguyên đán Lợi ích bình quân mỗi người khi xem pháo hoa là 10 • Lợi ích bình quân mỗi người khi xem pháo hoa là 10 ngàn đồng. ngàn đồng.
Giải pháp đối với hàng hóa công Giải pháp đối với hàng hóa công
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công
Chính phủ chi tiền và tổ chức thực hiện đối với • Chính phủ chi tiền và tổ chức thực hiện đối với an ninh quốc phòng, cứu hỏa… an ninh quốc phòng, cứu hỏa… Chính phủ chi tiền và tổ chức đấu thầu để tư • Chính phủ chi tiền và tổ chức đấu thầu để tư nhân thực hiện đối với đường sá, cầu cống, nhân thực hiện đối với đường sá, cầu cống, công viên… công viên… Ví dụ đề án 112 • Ví dụ đề án 112
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Giải pháp đối với hàng hóa công Giải pháp đối với hàng hóa công
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công ở Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công ở mức nào là hiệu quả? mức nào là hiệu quả? Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC • Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC Sự khác biệt giữa cầu tổng gộp của hàng • Sự khác biệt giữa cầu tổng gộp của hàng hóa công và cầu thị trường của hàng hóa tư hóa công và cầu thị trường của hàng hóa tư
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân
Giaù
ờ
600
Quy taéc xaùc ñònh ñöôøng caàu thò tr ö ng cuûa haøng hoùa tö nhaân: P= P1 = P2 Q= Q1 + Q2
400
d2
D
d1
Saûn löôïng
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Cầu tổng gộp của hàng hóa công Cầu tổng gộp của hàng hóa công
Giaù
D
600
Quy taéc xaùc ñònh ñöôøng caàu t ng g p cuûa haøng ộ ổ hoùa coâng: P= P1 + P2 Q= Q1 = Q2
400
d2
d1
Saûn löôïng
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả
Giaù
Saûn löôïng hieäu quaû xaûy r a taïi M C = M B vôùi 3 ñôn vò haøng hoùa. ( M B = 100 + 300 = 400 = M C)
D
600
MC = 400
400
300
d1
d2
100
Saûn löôïng
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Hàng hóa công nào được cung cấp? Hàng hóa công nào được cung cấp?
Ra quyết định tập thể Ra quyết định tập thể Quốc hội • Quốc hội Chính phủ • Chính phủ Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân • Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Dân nguyện Dân nguyện Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng • Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng Nhược điểm: có thể phi hiệu quả • Nhược điểm: có thể phi hiệu quả
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu
Phiếu chống phi hiệu quả Phiếu chống phi hiệu quả
An Bình Minh Tổng số
650 350 300 1.300 Lợi ích
400 400 400 1200 Chi phí
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Thuận Chống Chống Phiếu Chống
Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu Phi hiệu quả từ việc bỏ phiếu
Phiếu thuận phi hiệu quả Phiếu thuận phi hiệu quả
An Bình Minh Tổng số
450 450 100 1.000 Lợi ích
400 400 400 1200 Chi phí
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Thuận Thuận Chống Phiếu Thuận
Hàng hóa công nào được cung cấp? Hàng hóa công nào được cung cấp?
Bình Minh
Nghịch lý từ việc bỏ phiếu Nghịch lý từ việc bỏ phiếu Hàng hóa An công
Làm đường Chọn lựa 1 Chọn lựa 3 Chọn lựa 2
Công viên Chọn lựa 2 Chọn lựa 1 Chọn lựa 3
Kết quả bỏ phiếu: Kết quả bỏ phiếu: Làm đường > công viên > hồ > làm đường Làm đường > công viên > hồ > làm đường
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Hồ Chọn lựa 3 Chọn lựa 2 Chọn lựa 1
Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công thuần túy Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công thuần túy Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công không Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công không thuần túy (có tính loại trừ) thuần túy (có tính loại trừ) Mục đích tính giá. Mục đích tính giá. Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả • Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả Tạo nguồn thu cho ngân sách • Tạo nguồn thu cho ngân sách Ba loại hàng hóa công chính được tính giá. Ba loại hàng hóa công chính được tính giá. Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc • Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông… • Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông… Các dịch vụ công: giáo dục đại học, bưu điện, thu gom rác • Các dịch vụ công: giáo dục đại học, bưu điện, thu gom rác
Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy
Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa công. Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa công. Tính hiệu quả • Tính hiệu quả Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí • Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả Tính công bằng • Tính công bằng Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch thường được tính giá thấp hơn chi phí thường được tính giá thấp hơn chi phí vận hành hoặc chi phí biên để người dân vận hành hoặc chi phí biên để người dân có thể tiếp cận được có thể tiếp cận được
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh
Định giá hàng hóa công không thuần túy Định giá hàng hóa công không thuần túy
Những cách định giá hàng hóa công. Những cách định giá hàng hóa công. Định giá theo chi phí biên (P=MC) • Định giá theo chi phí biên (P=MC) Định giá theo chi phí trung bình (P=AC) • Định giá theo chi phí trung bình (P=AC) Biểu giá hai phần • Biểu giá hai phần Phân biệt giá • Phân biệt giá Định giá lúc cao điểm • Định giá lúc cao điểm
Đặng Văn Thanh Đặng Văn Thanh