Thuôc điêu tri viêm mui xoang
Viêm mũi xoang đ c đ nh nghĩa là tình tr ng viêm niêm m c c a mũi và các xoang c nhượ ị ạ ạ ủ ạ
mũi gây ra do nhi u nguyên nhân khác nhau nh nhi m khu n, d ng… Tùy theo th i gianề ư ễ ẩ ị ứ ờ
di n bi n c a b nh, viêm mũi xoang đ c chia làm 3 th là viêm mũi xoang c p tính kéo dàiễ ế ủ ệ ượ ể ấ
d i 4 tu n, viêm mũi xoang bán c p kéo dài 4 - 8 tu n và viêm mũi xoang m n tính kéo dàiướ ầ ấ ầ ạ
ít nh t 8 - 12 tu n b t ch p vi c đi u tr . Trong khi nhi m trùng đ ng hô h p trên làấ ầ ấ ấ ệ ề ị ễ ườ ấ
nguyên nhân ch y u gây viêm mũi xoang c p tính thì viêm mũi d ng và không d ng làủ ế ấ ị ứ ị ứ
các nguyên nhân ch y u gây ra viêm mũi xoang bán c p và m n tính.ủ ế ấ ạ
Viêm mũi xoang c p th ng gây ra do các tác nhân nhi m khu n (vi khu n ho c virut) v iấ ườ ễ ẩ ẩ ặ ớ
các tri u ch ng ch y u là ch y n c mũi vàng đ c (mũi tr c ho c mũi sau ho c c hai),ệ ứ ủ ế ả ướ ụ ướ ặ ặ ả
ngh t t c mũi và đau t c, s ng n vùng m t.ẹ ắ ứ ư ề ặ
Trong viêm mũi xoang m n tính, nhi m khu n cũng đóng vai trò quan tr ng trong c chạ ễ ẩ ọ ơ ế
b nh sinh, nh ng không rõ r t nh trong viêm mũi xoang c p tính. 4 tri u ch ng ch y uệ ư ệ ư ấ ệ ứ ủ ế
c a viêm mũi xoang m n tính là: ủ ạ
- Ch y n c mũi đ c mũi tr c ho c mũi sau ho c c hai.ả ướ ụ ở ướ ặ ặ ả
- Ngh t ho c t c mũi.ẹ ặ ắ
- Đau t c, s ng n vùng m t, đau đ u.ứ ư ề ặ ầ
- M t kh năng ng i. ấ ả ử
Đ ch n đoán b nh c n s xu t hi n c a ít nh t 2 trong 4 tri u ch ng k trên. Đau căng t cể ẩ ệ ầ ự ấ ệ ủ ấ ệ ứ ể ứ
vùng m t và đau đ u là tri u ch ng r t hay g p, th ng đ c mô t là tình tr ng đau âm ặ ầ ệ ứ ấ ặ ườ ượ ả ạ ỉ ở
vùng má trên, gi a 2 m t ho c trán. Ch y mũi trong viêm mũi xoang m n tính th ng làữ ắ ặ ả ạ ườ
n c mũi tr ng đ c ho c vàng nh t, m c dù n c mũi vàng đ m, xanh ho c nâu cũng cóướ ắ ụ ặ ạ ặ ướ ậ ặ
th g p. Kh u giác có th b gi m sút m t ph n ho c hoàn toàn và th ng có liên quan v iể ặ ứ ể ị ả ộ ầ ặ ườ ớ
tình tr ng dày niêm m c ho c m đ c c a xoang sàng tr c. Đôi khi, tình tr ng m t ng iạ ạ ặ ờ ụ ủ ướ ạ ấ ử
gây ra do thoái hóa dây th n kinh kh u giác. ầ ứ
V trí viêm xoang.ị
Đi u tr viêm mũi xoang c p tínhề ị ấ
Đi u tr viêm mũi xoang c p tính th ng đòi h i s d ng m t lo i kháng sinh thích h p v iề ị ấ ườ ỏ ử ụ ộ ạ ợ ớ
đ li u l ng trong th i gian trung bình là 10-14 ngày. Kháng sinh nên đ c l a ch n đ uủ ề ượ ờ ượ ự ọ ầ
tiên là amoxicillin. N u b nh nhân không đáp ng sau 3 ngày dùng thu c có th chuy n sangế ệ ứ ố ể ể
các kháng sinh có ph tác d ng r ng h n nh cefuroxime, amoxicillin - clavulanate,ổ ụ ộ ơ ư
clarithromycin ho c levofloxacin. Các bi n pháp đi u tr khác có th đ c s d ng trongặ ệ ề ị ể ượ ử ụ
đi u tr viêm mũi xoang c p là dùng các thu c co m ch (nh xylomethazolin, oxymethazolinề ị ấ ố ạ ư
nh t i ch ho c pseudoephedrine 30 - 60mg u ng 2 - 4 l n m i ngày, l u ý không dùng quáỏ ạ ỗ ặ ố ầ ỗ ư
5 - 7 ngày), r a mũi th ng xuyên b ng n c mu i sinh lý, tăng c ng bù d ch và nh mũiử ườ ằ ướ ố ườ ị ỏ
b ng các dung d ch có ch a corticosteroid (nh hydrocortisone, dexamethasone) đ gi m phùằ ị ứ ư ể ả
n mũi và m r ng các l xoang.ề ở ở ộ ỗ
Đi u tr viêm mũi xoang m n tínhề ị ạ
K ho ch đi u tr t ng t nh v i viêm mũi xoang c p tính, ngo i tr vi c ph i dùngế ạ ề ị ươ ự ư ớ ấ ạ ừ ệ ả
kháng sinh trong m t th i gian lâu h n (3 - 6 tu n) và s d ng kéo dài các thu c x t mũi cóộ ờ ơ ầ ử ụ ố ị
ch a corticosteroid nh fluticasone propionate, budesonide, mometasone ho cứ ư ặ
beclomethasone. Nên dùng s m các kháng sinh ph r ng nh cefuroxime, clarithromycin,ớ ổ ộ ư
levofloxacin ho c azithromycin ngay t đ u thay vì l a ch n amoxicillin nh trong viêm mũiặ ừ ầ ự ọ ư
xoang c p. Trong nh ng tr ng h p không đáp ng v i các kháng sinh k trên mà b nhấ ữ ườ ợ ứ ớ ể ệ
nhân th h i th có mùi hôi c n nghĩ đ n nguyên nhân nhi m khu n do vi khu n k khí vàở ơ ở ầ ế ễ ẩ ẩ ỵ
nên ph i h p thêm các kháng sinh có tác d ng v i lo i vi khu n này nh metronidazole ho cố ợ ụ ớ ạ ẩ ư ặ
clindamycin. Viêm mũi xoang do n m th ng đòi h i đi u tr b ng ph u thu t k t h p v iấ ườ ỏ ề ị ằ ẫ ậ ế ợ ớ
dùng thu c ch ng n m. Các thu c nh montelukast, zifirlukast, zileuton cũng có th đ c số ố ấ ố ư ể ượ ử
d ng nh ng b nh nhân viêm mũi xoang m n tính có polyp mũi ho c nh y c m v i aspirin.ụ ở ữ ệ ạ ặ ạ ả ớ
Ph u thu t xoang th ng đ c ch đ nh nh ng b nh nhân th t b i v i đi u tr n i khoaẫ ậ ườ ượ ỉ ị ở ữ ệ ấ ạ ớ ề ị ộ
m t cách tri t đ sau ít nh t 4 - 6 tháng. Ph ng pháp th ng s d ng là m r ng l xoangộ ệ ể ấ ươ ườ ử ụ ở ộ ỗ
hàm và xoang sàng, c t b polyp mũi. B nh nhân c n đ c r a mũi tích c c và ti p t c sắ ỏ ệ ầ ượ ử ự ế ụ ử
d ng corticosteroid x t mũi sau ph u thu t. C n l u ý là nh ng b nh nhân có polyp mũiụ ị ẫ ậ ầ ư ữ ệ
th ng có xu h ng tái phát polyp sau ph u thu t.ườ ướ ẫ ậ
Trong m t s tr ng h p, viêm mũi xoang m n tính có th r t “b ng b nh” cho dù đ cộ ố ườ ợ ạ ể ấ ướ ỉ ượ
đi u tr tích c c ho c th m chí đ c ph u thu t, ng i b nh v n ti p t c xu t hi n các đ tề ị ự ặ ậ ượ ẫ ậ ườ ệ ẫ ế ụ ấ ệ ợ
viêm mũi xoang tái phát.
BS. Nguy n H u Tr ng ễ ữ ườ
(B nh vi n B ch Mai)ệ ệ ạ