Tiềm năng và vai trò liên kết trong phát triển du lịch sinh thái tại tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này, tác giả sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp và kế thừa các nguồn tài liệu đi trước để làm rõ cơ sở lý luận về du lịch sinh thái, tiềm năng và làm rõ vai trò liên kết trong phát triển du lịch của tỉnh. Kết quả cho thấy, tiềm năng là rất lớn nhưng thực tế hiệu quả khai thác còn thấp, cần đẩy mạnh liên kết để thúc đẩy du lịch sinh thái phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiềm năng và vai trò liên kết trong phát triển du lịch sinh thái tại tỉnh Bình Dương

TIỀM NĂNG VÀ VAI TRÒ LIÊN KẾT TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG Hà Văn Kiên 1 1. Khoa Công nghiệp Văn hóa – Trường Đại Học Thủ Dầu Một Email: kienhv@tdmu.edu.vn TÓM TẮT Du lịch sinh thái (DLST) là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, gắn liền với giáo dục và bảo vệ môi trường, với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương hướng tới phát triển du lịch mang tính bền vững. Hiện nay, loại hình du lịch này đang dần trở thành xu thế chung của cả thế giới và bắt đầu được quan tâm phát triển nhiều hơn ở nước ta trong khoảng 10 năm trở lại. Bình Dương là một trong những điểm sáng về phát triển kinh tế của cả nước, tuy nhiên du lịch Bình Dương phát triển chưa tương xứng. Du lịch của tỉnh, đặc biệt là du lịch sinh thái mới chỉ dừng ở mức tiềm năng, chưa được khai thác một cách hiệu quả. Bài viết này, tác giả sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp và kế thừa các nguồn tài liệu đi trước để làm rõ cơ sở lý luận về du lịch sinh thái, tiềm năng và làm rõ vai trò liên kết trong phát triển du lịch của tỉnh. Kết quả cho thấy, tiềm năng là rất lớn nhưng thực tế hiệu quả khai thác còn thấp, cần đẩy mạnh liên kết để thúc đẩy du lịch sinh thái phát triển. Từ khóa: Du lịch; Du lịch Bình Dương; Du lịch sinh thái; Liên kết. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Bình Dương nằm phía Bắc của vùng Du lịch Đông Nam Bộ, một trong những vùng du lịch phát triển bậc nhất cả nước. Bình Dương có vị trí địa lý thuận lợi, được thiên nhiên ban tặng, nhiều danh lam thắng cảnh đẹp, đặc biệt là hệ thống các di sản văn hóa (di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể) đa dạng, phong phú góp phần hình thành nên bản sắc riêng của vùng đất này. Các di sản văn hóa là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá và quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế- xã hội nói chung và du lịch nói riêng. Trong những năm gần đây, việc liên kết vùng trong hoạt động phát triển du lịch là một điều tất yếu, với nguồn tài nguyên giá trị của mình, Bình Dương có thể khai thác hoạt động du lịch hiệu quả hơn nữa, đưa tỉnh thành một trong những điểm sáng trong phát triển du lịch của vùng và cả nước. Để hiện thực hóa điều này, qua các kỳ đại hội đảng bộ của tỉnh cũng đề cập đến việc đưa du lịch Bình Dương phát triển xứng tầm, đặc biệt tại kế hoạch số 5165/KH-UBND, ngày 21 tháng 10 năm 2020 của UBND tỉnh Bình Dương về việc “Thực hiện chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Bình Dương” (UBND Bình Dương, 2020) cũng chỉ rõ việc cần đẩy mạnh các nguồn lực thúc đẩy du lịch phát triển, phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng. Trong đó trọng tâm là các sản phẩm gắn liền với văn hóa như các di tích lịch sử, làng nghề, thể thao, hội nghị, du lịch sinh thái… Bài viết làm rõ tiềm năng và vai trò của liên kết trong phát triển du lịch nói chung và du lịch sinh thái nói riêng của tỉnh. Qua đó nhận thấy mức độ quan trọng của liên kết trong quá trình phát triển du lịch. 26
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp phân tích tổng hợp và nghiên cứu hệ thống: phương pháp này được sử dụng để nghiên cứu những đối tượng có mối quan hệ đa chiều, biến động trong không gian và thời gian như ngành du lịch. Phương pháp thống kê: phương pháp này làm để làm rõ thông tin, số liệu có liên quan đến các hoạt động du lịch ở địa phương trong việc thu thập, thống kê làm cơ sở cho việc xử lý, phân tích và đánh giá của nghiên cứu. 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 3.1. Cơ sở lý thuyết 3.1.1. Khái niệm Có rất nhiều khái niệm về du lịch sinh thái. Theo định nghĩa du lịch sinh thái do Hector Ceballos-Lascurain (1987): “DLST khu vực tự nhiên còn ít bị tác động và không bị ô nhiễm, với những mục đích đặc biệt là nghiên cứu, tham quan, thưởng thức phong cảnh thiên nhiên, động vật và thực vật hoang dã, cũng như bất kỳ khía cạnh văn hóa hiện có được khám phá trong khu vực này” (Phạm Trung Lương, 2002, tr.8). Định nghĩa này thể hiện khía cạnh bảo vệ môi trường của điểm đến. Một định nghĩa khác của Wood (1991) cũng được nhiều người làm du lịch quan tâm “DLST là du lịch đến các khu vực còn tương đối hoang sơ với mục đích tìm hiểu về lịch sử môi trường tự nhiên và văn hóa mà không làm thay đổi sự toàn vẹn của các hệ sinh thái. Đồng thời tạo những cơ hội về kinh tế để ủng hộ việc bảo vệ bảo tồn tự nhiên và mang lại lợi ích về tài chính cho người dân địa phương” (Phạm Trung Lương, 2002). Tùy vào đặc trưng riêng của mỗi vùng, quốc gia mà đã có những khái niệm riêng cho DLST. Tại Việt Nam: “DLST là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hóa địa phương, có sự tham gia của cộng đồng dân cư, kết hợp giáo dục về bảo vệ môi trường” (Điều 2, Luật Du lịch, 2017). Tháng 09/1999, Tổng cục Du lịch Việt Nam đã phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới và Ủy ban Kinh tế- Xã hội châu Á – Thái Bình Dương tổ chức hội thảo quốc tế về xây dựng khung chiến lược phát triển du lịch sinh thái làm cơ sở cho việc xây dựng chiến lược phát triển du lịch Việt Nam cũng như đẩy mạnh hợp tác phát triển du lịch sinh thái của Việt Nam với các nước trong khu vực và quốc tế. Hội thảo đã đưa ra được định nghĩa về du lịch sinh thái, theo đó du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào tự nhiên và văn hóa, kèm theo giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, qua đó giúp bảo tồn và phát triển bền vững, với sự tham gia tích cực cộng đồng cư dân địa phương. Ở định nghĩa này, thể hiện được bảo vệ môi trường tự nhiên, văn hóa bản địa và sự đóng góp lợi ích bền vững cho cộng đồng địa phương. Theo Lê Huy Bá (2009) thì DLST được hiểu là loại hình du lịch dựa vào hệ sinh thái đặc thù, tự nhiên chủ yếu phục vụ cho những người yêu thiên nhiên, thích cảnh quan hay hệ sinh thái. Ngoài giúp phát triển kinh tế, du lịch sinh thái còn giới thiệu cảnh đẹp của quốc gia, giáo dục tuyên truyền và bảo vệ, phát triển môi trường tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững. 27
Có nhiều khái niệm về du lịch sinh thái nhưng nhìn chung du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào tự nhiên, gắn liền với văn hóa bản địa, phục vụ cho du khách yêu thiên nhiên. Ngoài ý nghĩa về kinh tế mà du lịch sinh thái đem lại, nó còn thể hiện được là vấn đề về bảo vệ môi trường, cảnh quan, văn hóa bản địa nhằm hướng đến phát triển du lịch bền vững. 3.1.2. Đặc điểm cơ bản của du lịch sinh thái - Giúp thỏa mãn về nhu cầu trải nghiệm cảnh quan thiên nhiên đối với du khách: khi du khách tham quan khu du lịch sinh thái sẽ có mong muốn được trải nghiệm về cảnh thiên nhiên mang vẻ hoang sơ, với hệ sinh thái vô cùng phong phú và có nét văn hóa bản địa. Tại đây, du khách sẽ được hòa mình vào môi trường tự nhiên và khám phá nền văn hóa của người dân nơi đây. - Giúp hỗ trợ về bảo tồn hệ sinh thái: đây được đánh giá là một đặc điểm khác biệt và nổi bật của du lịch sinh thái so với những loại hình du lịch khác. Trong du lịch sinh thái: hình thức, địa điểm và mức độ sử dụng dành cho các hoạt động du lịch được quản lý cho sự bền vững của cả hệ sinh thái. - Loại hình du lịch thân thiện và rất gần gũi với thiên nhiên: đối với loại hình du lịch sinh thái, thiên nhiên đóng vai trò vô cùng quan trọng. Khi tham quan loại hình này du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu nhiều về thiên nhiên, cây cỏ, sông nước. - Hỗ trợ cho việc phát triển cộng đồng địa phương: loại hình du lịch sinh thái mang tới vai trò cải thiện đời sống, thêm những lợi ích cho cộng đồng địa phương cũng như môi trường của khu vực đó. - Dựa trên sự hấp dẫn về tự nhiên: đối tượng của du lịch sinh thái là những khu vực hấp dẫn về môi trường tự nhiên, đa dạng sinh học và những nét văn hóa bản địa đặc trưng. Đặc biệt những khu vực tự nhiên còn tương đối hoang sơ, ít bị tác động bởi các hoạt động con người. Hoạt động du lịch sinh thái thường được diễn ra và thích hợp với các vườn Quốc Gia và các khu bảo tồn thiên nhiên (Báo Lao động Đồng Nai, 2020). 3.2. Tiềm năng phát triển du lịch sinh thái của Bình Dương 3.2.1. Vị trí địa lý Bình Dương có diện tích tự nhiên lên đến 2.695,5 km2, chiếm 0,83% diện tích tự nhiên của cả nước. Phía Bắc giáp với Bình Phước, Phía Đông giáp với Đồng Nai, phía Tây giáp với Tây Ninh và phía Nam và Tây Nam giáp thành phố Hồ Chí Minh. So với một số tỉnh trong vùng Bình Dương được đánh giá cao hơn về cơ sở hạ tầng giao thông vận tải. Trên bộ có nhiều tuyến giao thông huyết mạch như quốc lộ 1A, quốc lộ 13 kết nối với Campuchia qua cửa khẩu Hoa Lư (Bình Phước), Vành Đai 4 kết nối 5 tỉnh Đông Nam Bộ, các tuyến giao thông tỉnh lộ khá dày đặc kết nối với các tỉnh trong vùng như Tl.741 – Tl.747, tạo lực Bắc Tân Uyên – Phú Giáo – Bàu Bàng, Mỹ Phước – Tân Vạn. Ngoài ra, Bình Dương có nhiều dự án lớn về giao thông sắp được triển khai như cao tốc TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành, Cao tốc TP. HCM – Lộc Ninh, Metro thành phố mới Bình Dương – Uyên Hưng – Tân Thành, Metro Dĩ An – Tân Uyên, kéo dài metro Bến Thành – Suối Tiên đến thị xã Dĩ An. Về hàng không, tuy không có cảng hàng không nhưng khoảng cách lên đến sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất lớn nhất cả nước không quá xa chỉ 30km. Hệ thống giao thông đường sông thuận tiện nhờ ba mặt giáp các sông 28
lớn như sông Sài Gòn, Đồng Nai, sông Bé, Thị Tính lên việc di chuyển giữa các tỉnh trong vùng dễ dàng và thuận tiện, giảm tải cho giao thông trên bộ. Có thể thấy sự đa dạng về giao thông là điều kiện hết sức thuận lợi cho phát triển kinh tế nói chung và du lịch sinh thái của tỉnh nói riêng (Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương, 2023). 3.2.2. Tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên Tỉnh nằm trên vùng đồng bằng và Bình Nguyên rộng chuyển tiếp từ cao nguyên Nam Trung Bộ đến đồng bằng sông Cửu Long; khí hậu cận xích đạo với liều lượng cao và hầu như ít thay đổi trong năm. Các diễn biến thất thường về khí hậu quanh năm rất nhỏ, ít có thiên tai, không quá lạnh, ít bị ảnh hưởng của bão; là khu vực có sông lớn và dài với mật độ phân bố tương đối thấp 0,5 km/km2, có nhiều hồ lớn và hệ sinh thái dọc theo các con sông hết sức đa dạng thuận lợi cho phát triển du lịch. Tài nguyên gắn liền với cảnh quan hệ sinh thái sông, hồ hết sức đa dạng, có thể chia ra: không gian phía Nam (thị xã Thuận An, thành phố Thủ Dầu Một và khu vực phía Nam thị xã Bến Cát) được thiên nhiên ban tặng cho các dải đất màu mỡ, được bồi đắp từ các dòng sông lớn như sông Sài Gòn, sông Thị Tính. Khu vực đã và đang hình thành các vùng trồng trái cây miệt vườn trù phú, mang đậm nét Nam Bộ như Lái Thiêu, Bến Cát…; Khu không gian phía Đông (thị xã Tân Uyên, huyện Bắc Tân Uyên và huyện Phú Giáo) với các cù lao được sông bồi đắp như cù lao như cù lao Rùa, cù lao Bạch Đằng, hồ Đá Bàn với hệ sinh thái miệt vườn như các trang trại, các vườn cây ăn trái có múi như bưởi, cam, quýt để phục vụ khách đến tham quan thưởng ngoạn và thưởng thức các loại trái cây; Không gian phía Tây Bắc (khu vực phía Bắc thị xã Bến Cát, hồ Dầu Tiếng – núi Cậu, hành lang ven sông Sài Gòn khu vực Dầu Tiếng) đã hình thành các điểm đến du lịch như núi Cậu, hồ Dầu Tiếng, hồ Than Thở, hồ Cần Nôm, sinh thái miệt vườn tham quan vườn trái cây ở xã Thanh Tuyền (Hà Văn Kiên, 2022). Tài nguyên du lịch gắn liền với cảnh quan núi có ý nghĩa đặc biệt trong phát triển du lịch như quần thể di tích núi Cậu nằm bên cạnh hồ Dầu Tiếng. Quần thể bao gồm 21 núi với tổng diện tích lên đến 1.600 ha, với hình dạng chữ U, độ cao trung bình trên 200m (Phùng Hiếu, 2015). Đây là địa điểm thích hợp khai thác hoạt động du lịch sinh thái kết hợp du lịch khám phá, mạo hiểm và tâm linh. Với cảnh quan địa hình hết sức đa dạng tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty lữ hành khai thác và xây dựng các sản phẩm du lịch phù hợp và đặc trưng riêng 3.2.3. Tiềm năng về tài nguyên nhân văn Các di tích lịch sử- văn hóa: Bình Dương có hệ thống các di tích lịch sử và văn hóa đa dạng, thuận lợi cho việc khai thác phát triển du lịch. Bảng 1: Phân loại di tích của Bình Dương năm 2021 Chưa xếp hạng, Xếp hạng Loại di tích đánh giá Cấp Quốc gia Cấp tỉnh Khảo cổ 2 0 Lịch sử 4 46 500 Kiến trúc nghệ thuật 6 3 Danh thắng 1 1 Tổng số 13 50 500 (Nguồn: Tổng hợp từ số liệu của Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh Bình Dương, 2023) 29
Bình Dương là một vùng đất lịch sử phát triển lâu đời. Các di chỉ văn hoá khảo cổ đã chứng minh con người tiền – sơ sử đã có mặt trên vùng đất này, từ thuở hậu kỳ đá cũ đến sơ kỳ đá mới, cách đây trên mười ngàn năm. Quá trình phát triển đó đã khiến cho Bình Dương nói riêng và Đông Nam Bộ nói chung, có được sự đa dạng về cơ cấu dân cư, dân tộc và văn hoá. Địa chất Bình Dương có đặc trưng của vùng chuyển tiếp giữa đới nâng bóc mòn Đà Lạt với đới sụt lún tích tụ đồng bằng sông Cửu Long… Do đó, địa hình Bình Dương mang nhiều yếu tố đặc trưng nằm giữa vùng trung du và châu thổ, có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho cuộc sống của con người. Minh chứng cho điều này, vùng đất Bình Dương ngày nay đã được giới khảo cổ học phát hiện nhiều di tích khảo cổ học có giá trị, có thể kể đến như khu di tích khảo cổ học Cù Lao Rùa. Khảo cổ cho thấy văn hóa thời tiền sử vùng Đông Nam Bộ. Tại đây phát hiện ra nhiều công cụ bằng đá, đồ trang sức, đồ gốm, đất nung nhằm phục vụ cuộc sống của người cổ đại xa xưa. Hay khu di tích khảo cổ Dốc Chùa chính là nơi gìn giữ gần như toàn vẹn các bằng chứng của đời sống vật chất và tinh thần người cổ từng sinh sống nơi đây, là nơi bảo tồn các thành tựu đỉnh cao của một trung tâm kim khí quan trọng vào thời điểm xấp xỉ 3.000 năm trước. Di tích Dốc Chùa vì thế có một vị trí rất quan trọng trong thời tiền – sơ sử Đông Nam bộ nói chung và Bình Dương nói riêng. Di tích khảo cổ Phú Chánh, với sự xuất hiện các trống đồng Đông Sơn được xác định niên đại từ thế kỷ III đến thế kỷ I đầu Công nguyên, phát hiện nhiều loại hình di vật gây bất ngờ cho giới khảo cổ và là di tích mang nhiều tư liệu mới cho ngành khoa học khảo cổ ở Việt Nam. Bên cạnh các di vật như trống đồng, cọc gỗ, chum gỗ, di tích Phú Chánh có hàng loạt di vật gỗ khá lạ mà sau đó, qua một thời gian nghiên cứu, các nhà khảo cổ mới xác định đó là những dụng cụ có khả năng là công cụ dệt vải của cư dân Phú Chánh lúc bấy giờ. Có thể thấy, sự đa dạng về văn hóa cổ thông qua các di khảo được tìm thấy chứng minh về sự đa dạng của văn hóa Bình Dương, là tiền đề cho thiết kế các sản phẩm du lịch nghiên cứu, tìm hiểu văn hóa (Văn Thị Thùy Trang, 2019). Hệ thống các di tích lịch sử cách mạng: nhắc đến di tích lịch sử cách mạng thì có thể đến nhiều điểm đến nổi tiếng như nhà Phú Lợi, chiến thắng Bàu Bàng, Lai Khê, chiến khu D, địa đạo tam giác sắt Tây Nam Bến Cát, sở chỉ huy tiền phương chiến dịch Hồ Chí Minh…các di tích lịch sử cách mạng trên gắn liền với cuộc cách giải phóng dân tộc của đất nước ta, hàng năm đón hàng trăm nghìn lượt khách khách đến tham quan, góp phần giáo dục ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ về lịch sử đấu tranh tranh giải phóng dân tộc. Bình Dương hiện có 4 ngôi nhà cổ được xếp hạng di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật. Trong đó, năm 1993, Bộ Văn hóa, Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia cho nhà cổ ông Trần Công Vàng và nhà cổ ông Trần Văn Hổ. Hai di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh là nhà cổ ông Nguyễn Tri Quan (TP Thủ Dầu Một) và nhà cổ Đỗ Cao Thứa (thị xã Tân Uyên). Các nhà cổ trên đều mang nét kiến trúc độc đáo của Nam Bộ giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Các ngôi nhà cổ cho thấy nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ, bài trí vật dụng bên trong ngôi nhà được giữ nguyên trạng và đã trải qua hơn một thế kỷ. Ngoài ý nghĩa về mặt lịch, hệ thống nhà cổ cho thấy ý nghĩa về mặt kiến trúc nghệ thuật, giúp các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành kiến trúc xây dựng, những người quan tâm hiểu hơn về nghệ thuật kiến trúc của người dân Nam Bộ nói chung và Bình Dương nói riêng (Trung tâm Xúc tiến Du lịch Bình Dương, n.d). 30
Hệ thống kiến trúc tôn giáo – tín ngưỡng tại Bình Dương cũng hết sức đa dạng có thể kể đến đó là hệ thống các các đình thần: có 125 đình thần, chủ yếu thờ thần Hoàng Bổn Cảnh – vị thần che chở cộng đồng vượt qua mọi khó khăn để đạt được thành tựu trong đời sống. Trong số này có đình thần Dĩ An được xếp hạng là di tích cấp quốc gia năm 2019. Ngoài ra, có các hệ thống các chùa với tín ngưỡng thờ mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ. Trong số này, không thể không nhắc đến chùa (miếu) Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu, một ngôi chùa nổi tiếng do người Hoa xây dựng, tọa lạc tại tại số 4, đường Nguyễn Du, TP. Thủ Dầu Một. Hàng năm đón một lượng du khách lớn đến tham quan và chiêm bái. Bên cạnh đó là các chùa Phật giáo như chùa Khánh hội – ngôi chùa được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1993. Chùa Châu Thới được xếp hạng là danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia năm 1989. Ngoài ra, còn có hệ thống các nhà thờ Thiên Chúa Giáo, Tin Lành, Cao Đài Hòa Hảo đều có mặt ở vùng đất này (Văn Thị Thùy Trang, 2019). Các làng nghề và lễ hội: Bình Dương được biết đến như cái nôi của làng nghề thủ công mỹ nghệ ở Nam Bộ, với các làng nghề truyền thống như: sơn mài, chạm trổ điêu khắc, gốm sứ, làm heo đất, mây tre đan, sản xuất nhang, làm bánh tráng, sản xuất guốc… Trong đó, nghề sơn mài đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia năm 2016. Làng nghề hình thành từ giữa thế kỷ thứ XVIII, đã cho ra đời những nghệ nhân tài hoa điêu luyện như Ngô Từ Sâm, Thái Văn Ngôn, Trần Văn Nam, Trương Văn Cang (Huỳnh Kha, 2022)…cung cấp những sản phẩm sơn mài cho thị trường trong nước và thế giới. Khách du lịch đều có thể ghé tham quan và trải nghiệm thực tế tại các làng nghề, đây là một trong những sản phẩm du lịch mang tính đặc trưng truyền thống của Bình Dương. Ngoài ra, hệ thống các lễ hội gắn liền với tín ngưỡng, tôn giáo diễn ra thường niên hàng năm, thu hút một lượng lớn du khách trong và ngoài tỉnh tham gia như lệ hội rước kiệu Bà (chùa Bà Thiên Hậu) vào rằm tháng giêng hàng năm, đi qua các tuyến phố chính của thành phố Thủ Dầu Một. Hay lễ hội miếu ông Bổn – nét văn hóa đặc trưng của cộng đồng người Hoa, được tổ chức định kỳ 2 lần mỗi năm và luân phiên ở các miếu thờ khác nhau. Lễ hội Lái Thiêu mùa trái chín được tổ chức bởi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dương phối hợp cùng UBND thị xã Thuận An. Lễ hội là nơi các nhà vườn có cơ hội cùng giao lưu, học hỏi và giúp quảng bá thương hiệu trái cây Lái Thiêu…, Hầu hết các lễ hội truyền thống ở Bình Dương đều thể hiện những đặc trưng văn hóa của cư dân gốc nông nghiệp với mục đích cầu cho mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi, mùa màng bội thu. Ngoài phần nghi lễ linh thiêng thì phần hội sôi nổi, náo nhiệt chính là điểm hấp dẫn thu hút khách du lịch đến hưởng ứng. Tham gia trải nghiệm lễ hội Bình Dương sẽ giúp khách du lịch hiểu thêm về lối sống, không gian sinh hoạt văn hóa cũng như bản sắc con người vùng Nam Bộ. Có thể thấy, đây là một sản phẩm không thể thiếu trong việc xây dựng các sản phẩm du lịch sinh thái của Bình Dương. Ngoài ra, tỉnh có tiềm năng về du lịch thể thao, ẩm thực và nghỉ dưỡng. Nhiều sân golf đã được xây dựng, đáp ứng nhu cầu chi tiêu của giới thượng lưu cho thể thao, giải trí như sân golf Phú Mỹ, Tân Thành, Sông Bé…hay hoạt động du lịch mạo hiểm leo núi ở khu vực núi Cậu. Bên cạnh đó, có nhiều khu du lịch sinh thái được xây dựng đáp ứng nhu cầu nghĩ dưỡng cuối tuần của người dân trong và ngoài tỉnh như khu du lịch Đại Nam, Dìn Ký, An Lâm Sài Gòn River, Thủy Châu… Ẩm thực là một trong những nét văn hóa độc đáo không thể không nhắc đến của Bình Dương, nơi đây có các sản phẩm miệt vườn như măng cụt, bưởi, cam, dâu…hay các món ăn dân dã kết hợp với các sản phẩm miệt vườn như gỏi gà măng cụt, gỏi bưởi, hay các món ăn đường phố như bánh bèo bì, bún diêu, xôi gà, phở…đều có tìm thấy tại 31
đây. Có thể khẳng định rằng, Bình Dương là vùng đất trù phú được thiên nhiên ban tặng, cùng với truyền thống văn hóa lâu đời, các tín ngưỡng- tôn giáo, kiến trúc và lịch sử đấu tranh và các sản phẩm văn hóa do người Bình Dương tạo ra là điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái- xu hướng mới của du lịch trong nước và trên thế giới. 3.3. Vai trò của liên kết trong phát triển du lịch sinh thái của Bình Dương Liên kết để phát triển du lịch nhằm phát huy các lợi thế của các địa phương trong trong và ngoài tỉnh; đồng thời khắc phục những hạn chế để cùng phát triển dựa trên sự bù đắp trong thiếu hụt giữa các địa phương. Nhìn chung, Bình Dương không phải là tỉnh có lợi thế lớn nhất trong vùng như thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu hay Đồng Nai. Do vậy việc liên kết với các địa phương khác là hết sức cần thiết. 3.3.1. Liên kết nội tỉnh Bình Dương có 9 đơn vị hành chính cấp huyện bao gồm 4 thành phố, 1 thị xã và 4 huyện với 91 đơn vị hành chính cấp xã (Luân Dũng, 2023). Mỗi một địa phương thì đều có tiềm năng và lợi thế khác nhau. Việc liên kết để phát triển du lịch giúp khơi dậy các tiềm năng của các địa phương trong tỉnh, đồng thời xây dựng được các sản phẩm du lịch mang tính đặc trưng của từng địa phương, tránh sự trùng lặp về sản phẩm dẫn đến nhàm chán và đơn điệu thiếu sức thu hút đối với khách du lịch trong nước và quốc tế. Có thể dẫn chứng một vài sản phẩm du lịch đặc trưng của các địa phương trong tỉnh như: Thành phố Thủ Dầu Một là thành phố nằm xen giữa những vườn cây trái, làng gốm, làng sơn mài, những ngôi chùa cổ. Nếu chỉ nhìn bề ngoài, đi trên các đại lộ, các con đường lớn, hoặc các trung tâm thương mại, khu công nghiệp… ta có cảm giác thành phố Thủ Dầu Một hiện đại, hào hoa. Nhưng chỉ cần rẽ vào những con đường nhỏ vài chục mét thôi thì sự ồn ào được thay vào những hàng rào, vườn cây xanh ngắt thanh bình. Nơi đây còn lưu giữ nhiều ngôi nhà cổ, kề bên những ngôi nhà hiện đại, bến sông, chợ… Thủ Dầu Một vẫn là vùng đất hội tụ các làng nghề hàng trăm tuổi có tiếng như: gốm Minh Long, sơn mài Tương Bình Hiệp, chạm khắc gỗ… nức tiếng các tỉnh gần xa. Ngoài các làng nghề, người dân Thủ Dầu Một thu nhập chủ yếu dựa vào vườn cây trái và sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi. Có thể xây dựng sản phẩm du lịch sinh thái đô thị kết hợp với du lịch nông nghiệp tại vùng ven của thành phố. Việc kết hợp du lịch sinh thái tại miệt vườn, song song đó kết hợp du khách tham quan các điểm đến di tích lịch sử- văn hóa như nhà tù Phú Lợi, nhà cổ Trần Công Vàng, các chùa như chùa Bà, chùa Khánh Hội, các đình thần, chợ Thủ Dầu Một thông qua du lịch đường sông hay trên bộ. Thành phố Thuận An tiếp giáp với thành phố Hồ Chí Minh có lợi thế lớn trong phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái trên cơ sở khai thác vườn cây ăn trái đặc sản kết hợp với tiềm năng, lợi thế về du lịch ẩm thực, du lịch tâm linh, tham quan các di tích lịch sử, văn hóa, mua sắm sản vật, sản phẩm thủ công mỹ nghệ địa phương. Trên địa bàn TP.Thuận An hiện có khá nhiều di tích lịch sử - văn hóa, như chiến khu Thuận An Hòa, đình thần Phú Long, miếu Mộc Tổ, đền Bình Nhâm, đình An Sơn… Những năm gần đây, các nhà đầu tư còn xây dựng, phát triển thêm một số khu nghỉ dưỡng, resort trên địa bàn, như: An Lâm, Phương Nam, khu du lịch xanh Dìn Ký, làng du lịch Sài Gòn, sân golf Sông Bé, các hoạt động kinh doanh dịch vụ ăn uống nhà vườn… Đây chính là điều kiện thuận lợi để thu hút khách du lịch và thúc đẩy du lịch sinh thái phát triển. 32
Thị xã Tân Uyên và huyện Bắc Tân Uyên là vùng chuyên canh cây ăn trái có múi. Nơi đây có hệ thống các trang trại, vườn cây ăn trái đạt chuẩn VietGAP, đa dạng các sản phẩm trái cây đặc trưng như cam, quýt, bưởi, tập trung chủ yếu ở các xã Tân Mỹ, Lạc An, Hiếu Liêm, Tân Định, cù lao Bạch Đằng, cù lao Rùa phục vụ nhu cầu tham quan của khách du lịch trong và ngoài tỉnh. Khu vực có 6 di tích, trong đó có 2 di tích được công nhận cấp Quốc gia (di tích khảo cổ Dốc Chùa, xã Tân Mỹ; di tích lịch sử cách mạng Chiến khu Đ, xã Đất Cuốc) và 4 di tích được công nhận cấp tỉnh (Mộ cổ Đức ông Trần Thượng Xuyên, xã Tân Mỹ; Miếu Bà, xã Đất Cuốc; khu căn cứ Bàu Gốc, xã Bình Mỹ; khu di tích chiến thắng Bông Trang Nhà Đỏ, thị trấn Tân Bình). Đặc biệt, trên địa bàn xã Đất Cuốc có hồ Đá Bàn gắn với Khu di tích lịch sử Chiến khu Đ với diện tích khoảng 30 ha ngay sát bên bờ hồ. Hồ Đá Bàn rộng khoảng 100 ha, có cảnh quan đẹp, nước xanh mát quanh năm, được định hướng phát triển du lịch sinh thái kết hợp với các loại hình du lịch tâm linh cũng được khai thác với hệ thống các cơ sở tâm linh như chùa Sơn Cổ Tự, chùa Phước Thiện, đình thần Tân Bình, đình thần Tân Tịch (Phương Lê & Phương Thanh, 2023) …Với điều kiện như trên có thể phát triển các tour du lịch sinh thái nông nghiệp kết hợp với các di tích lịch sử văn hóa, tôn giáo tín ngưỡng trên địa bàn. Thị Xã Bến Cát có 2 con sông lớn chảy qua là sông Sài Gòn và Thị Tính. Đây là điều kiện thuận lợi để địa phương phát triển các khu du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái dọc theo các con sông, đồng thời có thể phát triển loại hình du lịch mạo hiểm, khám phá – vốn đang được du khách yêu thích. Bên cạnh đó, trên địa bàn TX. Bến Cát có khu di tích lịch sử Tam giác sắt Tây Nam Bến Cát, làng nghề truyền thống, rất thích hợp để phát triển các tour du lịch văn hóa – về nguồn, tham quan làng nghề truyền thống đặc thù của địa phương. Thị xã còn có làng tre Phú An, được biết đến là cơ sở nghiên cứu và thực nghiệm bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ và xử lý môi trường bằng thực vật. Làng tre Phú An không những là khu bảo tồn tre tự nhiên lớn nhất Việt Nam mà còn là địa điểm du lịch xanh lý tưởng vào những ngày cuối tuần, thích hợp cho phát triển DLST học tập và nghiên cứu. Huyện Dầu Tiếng nổi tiếng với khu du lịch Núi Cậu – hồ Dầu Tiếng là một danh thắng được kết hợp giữa sông, nước và núi. Với địa thế tiền thủy, hậu sơn đã tạo nên cho khu du lịch này nét hiền hòa, êm ả với một bên là lòng hồ trong mát, bên cạnh bức bình phong hùng vĩ của rừng núi thiên nhiên. Nơi đây đang được nhiều du khách chọn đến tham quan, vui chơi, giải trí và viếng chùa. Bên cạnh đó là dự án trồng mới, khoanh nuôi, bảo vệ rừng kết hợp với phát triển tổ hợp du lịch, phát triển vườn thú bán hoang dã tại khu vực rừng phòng hộ núi Cậu và bán đảo Tha La, xã Định Thành, huyện Dầu Tiếng. Với điều kiện như trên huyện Dầu Tiếng cần tập trung phát huy lợi thế để khai thác các tour du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng kết hợp du lịch tâm linh. Nhìn chung du lịch sinh thái tập trung chủ yếu tại các địa phương trên, trong đó thành phố Thủ Dầu Một và thành phố Thuận An là hai cái trung tâm kinh tế lớn của Bình Dương, đóng vai trò là thu hút các nhà đầu tư để phát triển kinh tế và đô thị. Vì vậy hai địa phương này sẽ là trung tâm hạt nhân trong quảng bá giới thiệu sản phẩm du lịch. Để thực hiện tốt cái liên kết du lịch giữa các địa phương trong tỉnh Bình Dương cần: - Tổ chức liên kết hợp tác giữa các địa phương giàu tiềm năng ở trong tỉnh về quy hoạch, phát triển sản phẩm, xúc tiến đầu tư và quảng bá, các chính sách đối với cộng đồng địa phương 33
phát triển du lịch và đào tạo nguồn nhân lực cho công tác du lịch. - Phối hợp xây dựng kế hoạch, khảo sát các tuyến, điểm du lịch sinh thái mới nhằm khai thác kết nối các tour du lịch trong và ngoài tỉnh. Thường xuyên trao đổi thông tin, phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng của từng địa phương. Tổ chức chuyến đi kết nối cho các doanh nghiệp lữ hành trên địa bàn để giới thiệu và quảng bá, giúp các doanh nghiệp lữ hành xây dựng được các sản phẩm du lịch sinh thái mang tính bền vững. 3.3.2. Liên kết nội vùng Liên kết nội vùng Đông Nam Bộ được tạo ra bởi sự khác biệt giữa các địa phương về nguồn lực tự nhiên, về chính sách, về con người và các hoạt động phát triển…từ đó dẫn đến nhu cầu về hình thành nên các mối liên hệ giữa các tỉnh trong vùng trở thành điều kiện quan trọng để phát triển kinh tế xã hội. Cơ sở quan trọng để hình thành nên liên kết đó chính là lợi thế so sánh. Trong hoạt động liên kết phát triển du lịch cần chú trọng đến chiến lược liên kết các tỉnh trong vùng và xem nó là trọng tâm cần giải quyết. Bởi các tỉnh khác nhau có tiềm năng và lợi thế khác nhau, bù đắp thiếu hụt cho nhau để xây dựng các sản phẩm du lịch chặt chẽ, kết nối, quảng bá một cách đồng bộ. Đặc biệt, vùng du lịch Đông Nam Bộ là khu vực cửa ngõ tiếp giáp với nhiều vùng như đồng bằng sông Cửu Long, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Chính vì thế việc kết nối các tỉnh trong vùng để tạo ra lợi thế cạnh tranh, thu hút du khách là điều cần thiết. Liên kết giữa các các tỉnh trong vùng có vai trò nổi bật như: - Khai thác tiềm năng du lịch: phát triển du lịch không chỉ bó hẹp trong phạm vi của một điểm mà nó vươn ra khỏi phạm vi của một địa phương, một vùng hay quốc gia. Việc liên kết sẽ tạo ra các loại hình sản phẩm du lịch liên tỉnh, liên vùng. Cho phép khai thác các lợi thế tương đối của nhau về tài nguyên du lịch, vị trí trong giao thông, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, công nghệ thông tin. Ví dụ như Bà Rịa – Vũng Tàu và thành phố Hồ Chí Minh là những những tỉnh có được lợi thế để phát triển du lịch sinh thái biển, nghỉ dưỡng, hội nghị hội thảo; Đồng Nai có lợi thế to lớn để phát triển du lịch sinh thái tại các vườn Quốc gia với các cánh rừng nguyên sinh và hệ động thực vật phong phú; hay Bình Dương có lợi thế về các sản phẩm du lịch sinh thái kết hợp giao thông đường sông gắn liền với các sản phẩm miệt vườn, các di tích lịch sử - văn hóa, tín ngưỡng tôn giáo. Việc kết hợp này sẽ khai thác tối đa những loại hình du lịch khác nhau nhằm thu hút khách khách trong và ngoài nước, tăng cường năng lực cạnh tranh của các tỉnh và cả vùng tạo ra cái sức hút đối với đầu tư, thu hút khách du lịch đến các địa phương. - Tránh được tình trạng trùng lặp về sản phẩm du lịch: đẩy mạnh liên kết giữa các tỉnh trong vùng sẽ hình thành nên các cách sản phẩm du lịch đặc trưng của từng tỉnh, xác định được đâu là thế mạnh của mình để phát huy giúp xây dựng các tuyến, các các chương trình du lịch phù hợp với nhu cầu của du lịch, tránh hiện tượng trùng lặp về sản phẩm du lịch. Ví dụ như thành phố Hồ Chí Minh có lợi thế về thành phố đô thị có thể để phát triển các sản phẩm du lịch đó là mua sắm, hội nghị; Bình Dương thì có thể phát triển các sản phẩm du lịch về sinh thái miệt vườn liên kết các sản phẩm văn hóa lịch sử làm trọng tâm; Bà Rịa Vũng Tàu có thể đẩy mạnh phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái biển, du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe. Như vậy sự liên kết giúp hình thành nên những sản phẩm du lịch đặc trưng riêng được xem là thế mạnh của tỉnh đó. Các địa phương trong vùng sẽ có được những lợi ích mang tính bền vững, 34
lâu dài từ hoạt động du lịch. - Vai trò quảng bá, giới thiệu: liên kết vùng cũng là một trong những phương thức giúp quảng bá giới thiệu tốt đến khách du khách. Ví dụ khi nhắc tới khi các sản phẩm về miệt vườn cây trái trong khu vực Đông Nam Bộ thì hoàn toàn có thể nhắc đến Bình Dương và Đồng Nai. Ngoài ra, cần lưu ý thành phố Hồ Chí Minh là cửa ngõ của khu vực Đông Nam Bộ. Nơi có sân bay quốc tế, có hoạt động giao thông thuận lợi và là trung tâm kinh tế lớn nhất của cả nước. Vì vậy, trọng tâm của hoạt động quảng bá cần được đặt tại đây để có thể khai thác một cách hiệu quả và hợp lý. Nhìn chung liên kết nội vùng sẽ tạo ra được sức mạnh tính bền vững, sức hấp dẫn đối với du khách. 4. KẾT LUẬN Trong xu thế phát triển chung của du lịch thế giới, du khách thường có xu hướng sử dụng các sản phẩm du lịch thiên về tự nhiên, yêu thích các hoạt động gắn liền với cộng đồng địa phương tại điểm đến, bảo vệ môi trường. Vì vậy du lịch sinh thái có điều kiện thuận lợi để phát triển. Bình Dương là tỉnh có nguồn tài nguyên phong phú, với các cù lao hình thành nên các miệt vườn, lịch sử khai thác vùng đất lâu đời hình thành nên sản phẩm du lịch văn hóa, các di chỉ khảo cổ, kiến trúc nghệ thuật, tín ngưỡng tôn giáo có sức hút đối với khách du lịch. Tuy nhiên, hoạt động du lịch nói chung và du lịch sinh thái của tỉnh chưa thực sự phát triển đúng với kỳ vọng. Các sản phẩm du lịch còn đơn lẻ, thiếu tính liên kết và chưa mang tính đặc trưng của địa phương. Do đó, việc quy hoạch phát triển chiến lược du lịch trong thời gian tới là hết sức cần thiết đối với tỉnh và cả khu vực Đông Nam Bộ. Trong chiến lược phát triển có nhiều giải pháp cần thực hiện, nhưng giải pháp đề cao vai trò của liên kết nội tỉnh và liên kết các tỉnh trong vùng là một trong những giải pháp quan trọng nhằm phát huy được lợi thế so sánh, lợi thế cạnh tranh của các địa phương. Liên kết giúp du lịch sinh thái của tỉnh phát triển bền vững, lâu dài và tạo động lực phát triển cho ngành. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê Huy Bá (2009). Du lịch sinh thái. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia. 2. Cục thống kê tỉnh Bình Dương (2021). Niên giám thống kê 2021. Hà Nội: Nhà xuất bản Thống Kê. 3. Luân Dũng (2023). Tỉnh Bình Dương có thêm thành phố mới từ ngày 10/4, báo điện tử Tiền Phong, https://tienphong.vn/tinh-binh-duong-co-them-thanh-pho-moi-tu-ngay-104-post1512235.tpo, [truy cập ngày 02/05/2023]. 4. Huỳnh Ngọc Đáng (2012). Người Hoa ở Bình Dương. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia. 5. Phùng Hiếu (2015). Đánh thức tiềm năng danh thắng núi Cậu. Báo Bình Dương, địa chỉ: https://baobinhduong.vn/danh-thuc-tiem-nang-danh-thang-nui-cau-a131833.html, [truy cập ngày 04/05/2023]. 6. Hội Văn học Nghệ thuật Bình Dương (2008). Làng nghề Bình Dương. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Trẻ. 7. Huỳnh Kha (2022). Bình Dương: Làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp gắn với du lịch địa phương, Tạp chí điện tử Làng nghề Việt Nam, địa chỉ: https://langngheviet.com.vn/binh-duong-lang-nghe- 35
son-mai-tuong-binh-hiep-gan-voi-du-lich-dia-phuong-21372.html, [truy cập ngày 05/05/2023]. 8. Hà Văn Kiên (2022). Phân tích Swot du lịch sinh thái tỉnh Bình Dương trong bối cảnh mở cửa nền kinh tế hậu Covid-19. Kỷ yếu hội thảo khoa học giảng viên và học viên sau Đại học lần thứ VI- năm 2022, 23-36. 9. Phương Lê – Phương Thanh (2023). Kết nối để phát triển du lịch sinh thái Thuận An, Báo Bình Dương, địa chỉ: https://baobinhduong.vn/khai-thac-tiem-nang-phat-huy-the-manh-du-lich-sinh- thai-a294775.html, [truy cập ngày 03/05/2023]. 10. Phạm Trung Lương (2002). Du lịch sinh thái: những vấn đề về lý luận và thực tiễn phát triển ở Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Giáo dục. 11. Nguyễn Thị Minh Nguyệt (2016). Tổng quan nghiên cứu về du lịch sinh thái. Tạp chí văn học nghệ thuật, số 382 (04/2016). 12. Thoại Phương (2018). TX. Bến Cát: Cần khai thác tốt tiềm năng du lịch, Báo Bình Dương, địa chỉ: https://baobinhduong.vn/tx-ben-cat-can-khai-thac-tot-tiem-nang-du-lich-a177751.html, [truy cập ngày 03/05/2023]. 13. Quốc hội (2017). Luật Du lịch Việt Nam 2017. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật. 14. Hồng Thuận (2020). Kết nối để phát triển du lịch sinh thái Thuận An, Báo Bình Dương, Địa chỉ: https://baobinhduong.vn/ket-noi-de-phat-trien-du-lich-sinh-thai-thuan-an-a223890.html, [truy cập ngày 05/05/2023]. 15. Văn Thị Thùy Trang (2019). Di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia đình Dĩ An, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dương, địa chỉ: https://sovhttdl.binhduong.gov.vn/tin-tuc/di- tich-lich-su-kien-truc-nghe-thuat-cap-quoc-gia-dinh-di-an-1610.html, [truy cập ngày 02/05/2023]. 16. Văn Thị Thùy Trang (2019). Di tích khảo cổ cấp Quốc gia Dốc Chùa Tân Mỹ - Huyện Bắc Tân Uyên, Trang thông tin điện tử Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dương, địa chỉ: https://sovhttdl.binhduong.gov.vn/tin-tuc/di-tich-khao-co-hoc-cap-quoc-gia-doc-chua-tan-my- huyen-bac-tan-uyen-binh-duong-1609.html, [truy cập ngày 04/05/2023]. 17. Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh Bình Dương (2021). Danh mục di tích đã được xếp hạng trên địa bàn tỉnh Bình Dương, địa chỉ: http://dulichbinhduong.org.vn/du-lich/danh-muc-di-tich-da-duoc- xep-hang-tren-dia-ban-tinh-binh-duong/ct, [truy cập ngày 05/05/2023]. 18. Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh Bình Dương (n.d). Nét xưa Nam Bộ qua kiến trúc nhà cổ, Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh Bình Dương, địa chỉ: http://dulichbinhduong.org.vn/du-lich/net-xua-nam- bo-qua-kien-truc-nha-co- binhduong/ct#:~:text=Hi%E1%BB%87n%20B%C3%Acnh%20D%C6%B0%C6%A1ng%20c%C 3%B3%204,29%2F04%2F1993, [truy cập ngày 04/05/2023]. 19. Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Dương (2020). Kế hoạch số: 5165/KH-UBND, Thư viện pháp luật, địa chỉ:https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Van-hoa-Xa-hoi/Ke-hoach-5165-KH-UBND-2020-thuc- hien-Chien-luoc-phat-trien-du-lich-Viet-Nam-tinh-Binh-Duong-461882.aspx, [truy cập ngày 05/05/2023]. 36