BÀI THI KẾT THÚC HỌC PHẦN
1
ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI
TIỂU LUẬN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG
Đ TI:
ÁN LỆ VÀ VIỆC ÁP DỤNG ÁN LỆ TẠI VIỆT NAM
VÀ MỘT SỐ QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI
Sinh viên thực hiện: Lương Ngọc Thanh Thắm
Mã sinh viên: 2111210626
Số thứ tự: 82
L!p tín chỉ: PLU111QT.BS2
Giáo viên hư!ng dẫn: ThS Nguyễn Thị Lan
Hà Nội, 1/2022
HỌC PHẦN: PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG
Học kỳ 1 năm học 2021-2022
Họ và tên Sinh viên: Lương Ngọc Thanh Thắm
Ngày sinh: 01/06/2003
Mã số sinh viên: 2111210626
L!p tín chỉ: PLU111QT.BS2
Khóa: K60
Ngày thi: 9/1/2022
Ca thi: 7h30
Tổ thi: 001
Số trang bài làm: 16
Điểm bài thi Họ tên và chữ ký của giáo viên chấm thi
Bằn
g số
Bằn
g chữ
GV chấm thi 1:
GV chấm thi 2:
MỤC LỤC
MỤC LỤC..........................................................................................................................3
LỜI MỞ ĐẦU....................................................................................................................4
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ÁN LỆ ....................................................................5
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ÁN LỆ................................................................5
2
1. Nguồn gốc và khái niệm của án lệ........................................................................5
1.1. Nguồn gốc của án lệ.......................................................................................5
a. Lịch sử án lệ tại Anh...................................................................................5
b. Lịch sử án lệ tại Mỹ....................................................................................5
1.2. Khái niệm của án lệ........................................................................................5
2. Đặc điểm của án lệ.................................................................................................6
3. Vai trò của án lệ trong luật dân
sự..........................................................................6
4. Ưu điểm, nhược điểm của án
lệ..............................................................................7
4.1. Ưu điểm của án lệ...........................................................................................7
4.2. Nhược điểm của án lệ.....................................................................................7
II. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ VIỆC XÂY DỰNG ÁN LỆ.........................................8
1. Cấu trúc của một án
lệ.............................................................................................8
2. Quy trình xây dựng án
lệ.........................................................................................8
CHƯƠNG II. VIỆC VẬN DỤNG ÁN LỆ Ở NƯỚC TA VÀ MỘT SỐ NƯỚC TRÊN
THẾ
GIỚI............................................................................................................................9
I. ÁN LỆ TẠI VIỆT NAM............................................................................................9
1. Thực trạng việc áp dụng án lệ trong xét xử tại Việt Nam......................................9
1.1. Quan niệm về án lệ và các điều luật pháp lý về án
lệ....................................9
1.2. Nhu cầu và khả năng áp dụng án lệ ở Việt Nam...........................................9
1.3. Thực tiễn xét xử các bản tại Việt
Nam.........................................................10
2. Các quy định hiện hành án lệ trong hệ thống pháp luật tại Việt
Nam..................10
3. Những yếu tố ảnh hưởng t!i việc phát triển án lệ tại Việt Nam và chính sách
phát triển án lệ trong thời kỳ đổi m!i và cải
cách.......................................................14
3.1. Những yếu tố ảnh hưởng t!i việc phát triển án
lệ........................................14
3.2. Chính sách phát tiển án lệ trong thời kì đổi m!i và cải
cách.......................14
II. ÁN LỆ TẠI CÁC NƯỚC TRÊN THẾ
GIỚI........................................................14
1. Áp dụng án lệ tại Hoa
Kỳ.....................................................................................14
2. Áp dụng án lệ tại
Anh...........................................................................................15
3
3. Áp dụng án lệ tại Nhật
Bản..................................................................................16
KẾT
LUẬN........................................................................................................................17
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................18
LỜI MỞ ĐẦU
Thế gi!i ngày càng phát triển, yêu cầu về quy định ngày càng tăng để điều hành
trật tự. Việc áp dụng pháp luật ngày càng được nâng cao trên thế gi!i nói chung và Việt
nam nói riêng. Đất nư!c phát triển, công cuộc cải cách và công cuộc xây dựng nhà nư!c
pháp quyền đòi hỏi phải có pháp luật chặt chẽ để quản lí, xây dựng pháp luật và áp dụng
một cách thống nhất.
Trong tình hình đó, việc áp dụng án lệ ở Việt Nam là một điều cần thiết. Việc xây
dựng án lệ còn nhiều tranh cãi từ nhiều khía cạnh, nên việc có áp dụng án lệ và áp dụng
như thế nào để tốn ít trí lực và sức lực còn cần nhiều sự quan tâm và nghiên cứu.
Án lệ tồn tại từ xa xưa, là một nguồn luật phổ biến được nhiều quốc gia trên thế
gi!i đưa vào hệ thống pháp luật và có vai trò quan trọng. Trải qua nhiều thời kỳ và nhiều
biến động, án lệ ngày càng được đề cao và có một chỗ đứng quan trọng trong hệ thống
pháp luật nói chung và Dân luật nói riêng. Án lệ là một cách khái quát để Tòa án Nhân
dân tối cao lấy làm “tiền lệ” để xét xử những tình huống tương tự về sau, tạo được sự bình
đẳng về pháp luật, tốn ít công sức và tiền của. Việc chú trọng xây dựng án lệ là làm giảm
đi những lỗ hổng trong hệ thống pháp luật do thiếu các nguồn luật, đảm bảo kịp thời điều
chỉnh các tranh chấp pháp lí phát sinh không ngừng ở hiện tại và tương lai.
Ở Việt Nam nói riêng, trong những năm trở lịa gần đây trong hệ thống pháp luật
của nhà nư!c đã thừa nhận và chú trọng về việc xấy dựng và điều chỉnh án lệ. Theo Nghị
quyết số 49/NQ-TW ngày 26/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến
năm 2020 đã xác định rằng: ‘Tòa án nhân dân tối cao có nhiệm vụ tổng kết kinh nghiệm
xét xử, hư!ng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ và xét xử giám đốc thẩm,
tái thẩm”. Vấn đề án lệ được cập nhật nhiều ở các mức độ khác nhau, được nghiên cứu
nhiều ở các công trình như: Bài giảng của Đinh Văn Mậu và Phạm Hồng Thái (2001) “Lý
luận chung về nhà nư!c và pháp luật”....
Chính vì những điều trên, em đã chọn đề tài Án lệ và việc áp dụng án lệ tại Việt
Nam và một số quốc gia trên thế giới để làm tiểu luận nghiên cứu, v!i mong muốn đóng
góp một phần nào đó về cách nhìn nhận án lệ một khách quát hơn và trực diện hơn v!i
tinh thần tôn trọng pháp luật và đặt lợi ích của quốc lên lên hàng đầu. Vì kinh nghiệm còn
hạn chế, bài tiểu luận còn nhiều thiếu sót, em mong rằng sẽ nhận được nhiều ý kiến đánh
giá từ cô để hoàn thiện hơn cũng như trau dồi được nhiều kinh nghiệm hơn về sau. Em
xin cảm ơn.
4
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ÁN LỆ
I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ ÁN LỆ
1. Khái niệm án lệ và nguồn gốc của án lệ
1.1. Nguồn gốc của án lệ
Án lệ xuất hiện khá s!m trong lịch sử phát triển loài người vào khoảng thế kỷ III
TCN (tức thời vua La mã cổ đại) và tồn tại dư!i hình thức các sắc dụ, phán quyết, nhằm
điều chỉnh các mối quan hệ phù hợp v!i sự phát triển của xã hội La Mã cổ đại lúc bấy giờ.
Trải qua nhiều nét thăng trầm của lịch sử phát triển loài người án lệ được duy trì và phát
triển trong hệ thống pháp luật các nư!c trên thế gi!i v!i một cách chính thức hoặc không
chính thức tồn tại đan xen.
a. Lịch sử án lệ tại Anh
Có thể nói rằng án lệ có nguồn gốc từ nư!c Anh, án lệ xuất hiện từ thế kỷ XI
(1066) ở Anh sau cuộc chinh phục của người Norman và là hệ quả của quá trình xây dựng
chế độ phong kiến tập trung của Hoàng gia Anh.
Vào thế kỷ XII nư!c Anh thành lập hệ thống Tòa án Hoàng gia, dần dần thay thế
cái tòa truyền thống và nhanh chóng được các bên ưa chuộng. Thẩm phán Hoàng gia Anh
trở thành thẩm phấn “lưu động” đi xét xử khắp đất nư!c và họ làm quen v!i các tập quán
khác nhau. Hàng năm các thẩm phán này tập trung về London để trao đổi kinh nghiệm
xét xử thảo luận v!i nhau, so sánh điểm mạnh yếu của chúng, từ đó thống nhất nguyên tắc
xét xử. Kết quả là các thẩm phán Hoàng gia ngày càng áp dụng thường xuyên hơn các
quy định pháp luật giống nhau trên khắp đất nư!c, từ đó mà án lệ ra đời.
Trong một thời gian dài Common Law đã giữ vị trí độc tôn trong hệ thống pháp
luật Anh. T!i thế kỷ XVI sự ra đời của Luật Công Bình đã dẫn đến Common Law và Luật
Công Bình tồn tại song song v!i nhau. Đến thế kỷ XVII, Common Law gặp khó khăn do
trào lưu luật La Mã xâm nhập vào Châu Âu. Hai bên đấu tranh v!i nhau và kết quả
Common Law đã giữ được vị thế của mình và tiếp tục được sử dụng trong hoạt động xét
xử.
5