I. GI I THI UỚ Ệ
1. GIÁ TR S D NGỊ Ử Ụ
N m r m ấ ơ còn có tên g i khác là n m th t, bình cô, lan hoa côọ ấ ị thu c chiộ
Volvariella v i h n 100 loài khác nhau, trong đó loài ớ ơ Volvariella volvacea đ cượ
nuôi tr ng r ng rãi h n c .ồ ộ ơ ả
Cũng nh nhi u lo i n m khác, n m r m cũng đã đ c con ng i dùng làmư ề ạ ấ ấ ơ ượ ườ
th c ph m và d c ph m t r t lâu đ i. Trong th c ph m hàng ngày c a ng iự ẩ ượ ẩ ừ ấ ờ ự ẩ ủ ườ
Vi t Nam chúng ta, n m r m chi m m t v trí quan tr ng vì tính ch t ph bi n,ệ ấ ơ ế ộ ị ọ ấ ổ ế
l i d ch bi n v i nhi u th khác đ thành nhi u món ăn ngon và đ c bi tạ ễ ế ế ớ ề ứ ể ề ặ ệ
n m r m r t d nuôi tr ng trên r m r , v n nhi u vô k nông thôn, d iấ ơ ấ ễ ồ ơ ạ ố ề ể ở ướ
ru ng đ ng.ộ ồ
Thành ph n dinh d ng c a n m r m khá phong phú, trong 100 gam n m r mầ ưỡ ủ ấ ơ ấ ơ
khô đúng chu n có ch a 21-37g ch t đ m, 2,1- 4,6g ch t béo, 9,9g ch t b tẩ ứ ấ ạ ấ ấ ộ
đ ng, 21g ch t x , r t nhi u các y u t vi l ng nh Can-xi, S t, Ph t-pho,ườ ấ ơ ấ ề ế ố ượ ư ắ ố
các vitamin A, B1, B2, C, D, PP…Đ c bi t trong n m r m, thành ph n đ m v aặ ệ ấ ơ ầ ạ ừ
nhi u v a đ y đ các a-xít amin t i c n thi t, h n c trong th t bò và đ uề ừ ầ ủ ố ầ ế ơ ả ị ậ
t ng. V i thành ph n dinh d ng t t nh th t lâu trong y h c, n m r mươ ớ ầ ưỡ ố ư ế ừ ọ ấ ơ
đ c ch rõ là m t th c ăn tuy t v i, có th bi n ch nhi u “th c ph m ch cượ ỉ ộ ứ ệ ờ ể ế ế ề ự ẩ ứ
năng”, món ăn “thu c” đ h tr ch a b nh, đ c bi t v i năm lo i b nh n i ti tố ể ỗ ợ ữ ệ ặ ệ ớ ạ ệ ộ ế
chuy n hóa n i c m hi n nay là: béo phì, r i lo n lipid máu, đái tháo đ ng, xể ổ ộ ệ ố ạ ườ ơ
v a đ ng m ch và tăng huy t áp. ữ ộ ạ ế
Theo đông y, n m r m ấ ơ là th c ph m t tự ẩ ố , có v ng t, tính hàn, có tác d ng b tì,ị ọ ụ ổ
ích khí, tiêu th c, kh nhi t, tăng đ kháng và đ c s d ngự ử ệ ề ượ ử ụ trong m t s bàiộ ố
thu c ch a b nh: ố ữ ệ
Canh n m r m n u v i đ i táo, b i b và tăng c ng s c kh e.ấ ơ ấ ớ ạ ồ ổ ườ ứ ỏ
N m r m h m đ u ph , b i b d dày, tì v suy y u, ch ng ungấ ơ ầ ậ ụ ồ ổ ạ ị ế ố
th .ư
N m r m xào tr ng b câu hay tr ng cút, b gan th n, ích khíấ ơ ứ ồ ứ ổ ậ
huy t, tăng c ng s c kh e….ế ườ ứ ỏ
2. Đ C ĐI M SINH H CẶ Ể Ọ
các qu c gia vùng nhi t đ i ( Vi t Nam…) r t thích h p v nhi t đ đỞ ố ệ ớ ệ ấ ợ ề ệ ộ ể
n m r m sinh tr ng và phát tri n. Nhi t đ thích h p đ n m phát tri n t 30-ấ ơ ưở ể ệ ộ ợ ể ấ ể ừ
32oC; đ m nguyên li u (c ch t) 65-70%; đ m không khí 80%; pH = 7,ộ ẩ ệ ơ ấ ộ ẩ
thoáng khí. N m r m s d ng dinh d ng cellulose tr c ti p t nguyên li uấ ơ ử ụ ưỡ ự ế ừ ệ
tr ng ( r m r , ồ ơ ạ
Qu th n m r m g m các b ph n:ả ể ấ ơ ồ ộ ậ
Bao g c (ốvolva): Dài và cao lúc nh , bao l y mũ n m. Khi qu thỏ ấ ấ ả ể
tr ng thành, nó ch còn l i ph n bao g c cu ng n m, bao n m là h s i tưở ỉ ạ ầ ở ố ố ấ ấ ệ ợ ơ
n m ch a s c t melanin t o ra màu đen bao g c. Đ đ m nh t tùy thu c vàoấ ứ ắ ố ạ ở ố ộ ậ ạ ộ
ánh sáng. Ánh sáng càng nhi u thì bao g c càng đen.ề ố
Cu ng n m:ố ấ Là bó h s i x p, x p theo ki u vòng tròn đ ng tâm.ệ ợ ố ế ể ồ Khi
còn non thì m m và giòn. Nh ng khi già x c ng và khó b gãy.ề ư ơ ứ ẻ
Mũ n m:ấ Hình nón, m t nh n, cũng có melanin, nh ng nh t d n tặ ẵ ư ạ ầ ừ
trung tâm ra rìa mép, đ ng kính 6 – 12cm hoăc l n h n.ườ ớ ơ
Chu kỳ s ng: Quá trình t o thành qu th n m r m g m 6 giai đo n:ố ạ ả ể ấ ơ ồ ạ
Giai đo n đ u đinh ghim. ạ ầ
Giai đo n hình nút nh . ạ ỏ
Giai đo n hình nút.ạ
Giai đo n hình tr ng.ạ ứ
Giai đo n hình chuông.ạ
Giai đo n tr ng thành.ạ ưở
Chu kỳ sinh tr ng và phát tri n c a n m r m r t nhanh chóng. T lúcưở ể ủ ấ ơ ấ ừ
tr ng đ n khi thu ho ch ch sau 10-12 ngày. Nh ng ngày đ u chúng nh nh h tồ ế ạ ỉ ữ ầ ỏ ư ạ
t m có màu tr ng (giai đo n đinh ghim), 2-3 ngày sau l n r t nhanh b ng h tấ ắ ạ ớ ấ ằ ạ
ngô, qu táo, qu tr ng (giai đo n hình tr ng), lúc tr ng thành (giai đo n phátả ả ứ ạ ứ ưở ạ
tán bào t ) trông gi ng nh m t chi c ô dù, có c u t o thành các ph n hoànử ố ư ộ ế ấ ạ ầ
ch nh.ỉ
Th i v tr ng n m r m n c ta:ờ ụ ồ ấ ơ ở ướ
T i các t nh phía Nam có th tr ng đ c quanh năm do đi u ki n khí h u mạ ỉ ể ồ ượ ề ệ ậ ấ
áp.
Các t nh phía B c : tr ng vào mùa hè t 15/5 – 15/9ỉ ắ ồ ừ
II. QUY TRÌNH K THU T TR NG N M R M B NG R M NGOÀI TR IỸ Ậ Ồ Ấ Ơ Ằ Ơ Ở Ờ
Tóm t t quy trình tr ng n m r m ( ắ ồ ấ ơ Volvariella) ngoài tr i.ờ
Gi ng g cố ố Chu n b nguyên ẩ ị
li u (r m r , vôi…)ệ ơ ạ
Ch n đ a đi m ọ ị ể
tr ngồ
Meo gi ngốChu n b đ tẩ ị ấ X lí nguyên li uử ệ
(ngâm n c vôi và ướ
nguyên li u)ủ ệ
3 ngày đ o 1 ả
l nầ
Đóng mô và c y ấ
gi ng ố
Nuôi s iợ
Chăm sóc, thu hái
1. CHU N B Ẩ Ị
1.1. Ch n đ a đi mọ ị ể
M t b ng nuôi tr ng n m r m: N u tr ng ngoài đ ng ru ng: yêu c uặ ằ ồ ấ ơ ế ồ ồ ộ ầ
chân ru ng cao, không đ ng n c, không n ng quá. Chia thành các lu ng nh độ ọ ướ ắ ố ỏ ể
có rãnh thoát n c hai bên. Ho c có th tr ng d i các tán cây l n trong v nướ ặ ể ồ ướ ớ ườ
ho c ngoài đ ng. Tr c khi tr ng, ti n hành v sinh m t b ng b ng cách hòaặ ồ ướ ồ ế ệ ặ ằ ằ
n c vôi đ c sau đó t i tr c ti p xu ng n n nh m tiêu di t các lo i côn trùngướ ặ ướ ự ế ố ề ằ ệ ạ
gây h i : ki n, m i, cu n chi u, giun đ t, c sên…ạ ế ố ố ế ấ ố
1.2. Nguyên li uệ
R m r khô: nơ ạ ên ch n r m r t t. Theo kinh nghi m c a nhi u n i,ọ ơ ạ ố ệ ủ ề ơ
năng su t n m t r m r n p cao h n lúa t , r m lúa mùa cao h n r m r lúaấ ấ ừ ơ ạ ế ơ ẻ ơ ơ ơ ạ
ng n ngày, r m r đ t phù sa cao h n r m trên đ t bón phân chu ng, r m rắ ơ ạ ấ ơ ơ ấ ồ ơ ạ
trên đ t phân chu ng cao h n trên đ t bón phân hoá h c. Không tr ng n m tấ ồ ơ ấ ọ ồ ấ ừ
r m r lúa tr ng trên đ t nhi m phèn và nhi m m n. Dùng r m r tu t máy t tơ ạ ồ ấ ễ ễ ặ ơ ạ ố ố
h n đ p b ng tay...và l ng r m r ơ ậ ằ ượ ơ ạ t i thi u là 300kg cho 1 đ ng .ố ể ố ủ
Gi ng n m: Ch n gi ng n m là khâu quan tr ng có nh h ng r t l nố ấ ọ ố ấ ọ ả ưở ấ ớ
đ n năng su t tr ng n m. Trung bình 1 t n nguyên li u đ tr ng n m r m c nế ấ ồ ấ ấ ệ ể ồ ấ ơ ầ
12kg gi ng n m r m c p 3. Nên ch n gi ng có 12 ngày tu i khi s i n m ăn kínố ấ ơ ấ ọ ố ổ ợ ấ
xu ng đáy túi 2 ngày tu i – xung quanh túi n m có các bào t l m t m màuố ổ ấ ử ấ ấ
tr ng sau đó chuy n sang màu h ng. Không ch n s d ng b ch meo có đ m màuắ ể ồ ọ ử ụ ị ố
nâu, đen, vàng cam vì đã b nhi m n m d i. Không ch n b ch meo phía d i đáyị ễ ấ ạ ọ ị ướ
b ch b t, b nhão và có mùi hôi chua. M t b ch meo gi ng n ng trung bìnhị ị ướ ị ộ ị ố ặ
120g, có th gieo trên mô n m r ng 0,5m, cao 0,4- 0,5m, chi u dài li p 4-5m.ể ấ ộ ề ế
1.3. Các v t li u khácậ ệ
B ngâm r m ( 1 – 3 kh i n c): dùng b ho c vào tr i m a thì tungể ơ ố ướ ể ặ ờ ư
nguyên li u ra sân làm t.ệ ướ