M c l cụ ụ
L I M ĐUỜ Ở Ầ .......................................................................................1
CH NG 1:C S HO CH ĐNH CHI N L C ĐI NGO IƯƠ Ơ Ở Ạ Ị Ế ƯỢ Ố Ạ ..............2
1. Th và l c c a M ế ự ủ ỹ ..........................................................................................2
2. Nh ng xu th qu c t ch y u tác đng đn chi n l c đi ngo i c a ữ ế ố ế ủ ế ộ ế ế ượ ố ạ ủ
M . Nh ng nhân t quan tr ng sau đây tác đng đn ho ch đnh chính ỹ ữ ố ọ ộ ế ạ ị
sách đi ngo i c a M là:ố ạ ủ ỹ ...................................................................................6
CH NG 2 :TH C TR NG ĐI U CH NH CHÍNH SÁCH ĐI ƯƠ Ự Ạ Ề Ỉ Ố
NGO I C A M 8Ạ Ủ Ỹ ................................................................................................8
1. M c tiêu và tr ng đi m chi n l c:ụ ọ ể ế ượ .............................................................8
2. N i dung và nh ng h ng chi n l c c b n:ộ ữ ướ ế ượ ơ ả ...........................................10
3. Ch tr ng chi n l c c a M đi v i th gi i hi n nayủ ươ ế ượ ủ ỹ ố ớ ế ớ ệ 12.................12
4. S đi u ch nh chính sách đi ngo i c a M sau s ki n 11-9 ự ề ỉ ố ạ ủ ỹ ự ệ .................13
CH NG 3: ĐÁNH GIÁ CHÍNH SÁCH ĐI NGO I C A MƯƠ Ố Ạ Ủ Ỹ.................21
K T LU NẾ Ậ ............................................................................................................25
Danh m c tài li u tham kh oụ ệ ả
.......................................................................................................
26
L I M ĐUỜ Ở Ầ
Bc vào th p k 90, tình hình th gi i có nh ng thay đi nhanh chóng,ướ ậ ỷ ế ớ ữ ổ
ph c t p và có nh ng y u t khó l ng . S s p đ c a ch nghĩa xã h i ứ ạ ữ ế ố ườ ự ụ ổ ủ ủ ộ ở
Li n X và Đông Âu kéo theo đi đu v i hai c c Xô- M cũng ch m d t.ờ ụ ố ầ ớ ự ỹ ấ ứ
Duy chì hoà bình n đnh trong môi tr ng qu c t m i và tìm ki m v trí cóổ ị ườ ố ế ớ ế ị
l i nh t trong đó đang là m c tiêu chi n l c c a h u h t các qu c gia trên thợ ấ ụ ế ượ ủ ầ ế ố ế
gi i. Đc đánh giá là m t siêu c ng còn l i duy nh t sau chi n tranh l nh,ớ ượ ộ ườ ạ ấ ế ạ
bên c nh nh ng c h i, M cũng đang ph i đi m t v i nh ng thách th cạ ữ ơ ộ ỹ ả ố ặ ớ ữ ứ
m i.V th d phù h p v i tình hình, ti p t c tri n khai và giành th ng l iớ ỡ ế ể ợ ớ ế ụ ể ắ ợ
trong chi n l c toàn c u c a mình, Hoa K đó cú s đi u ch nh đáng k trongế ượ ầ ủ ỳ ự ề ỉ ể
chi n l c toàn c u c a m nh.S đi u ch nh chi n l c c a M đã nhế ượ ầ ủ ỡ ự ề ỉ ế ượ ủ ỹ ả
h ng toàn di n t i chi n l c toàn di n c a các n c đc bi t t i các n cưở ệ ớ ế ượ ệ ủ ướ ặ ệ ớ ướ
l n, bu c h cũng ph i thay đi đng l i cho phù h p v i tình hình m i. X tớ ộ ọ ả ổ ườ ố ợ ớ ớ ộ
tr n nhi u góc đ, s đi u ch nh c a M sau chi n tranh l nh đã t o ra nh ngờ ề ộ ự ề ỉ ủ ỹ ế ạ ạ ư
thay đi to l n mang tính toàn c u, tác đng, m nh m đn h th ng quan hổ ớ ầ ộ ạ ẽ ế ệ ố ệ
qu c t b i v y vi c nghiên c u chính sách đi ngo i c a M sau chi n tranhố ế ở ậ ệ ứ ố ạ ủ ỹ ế
lanh. M c tiêu và s đi u ch nh có ý nghĩa h t s c quan tr ng c v lý lu n vàụ ụ ề ỉ ế ứ ọ ả ề ậ
th c ti n.ự ễ
M c Tiêu Và S Đi u Chính Sách Đi Ngo i c a M Sau Chi n Tranhụ ự ề ố ạ ủ ỹ ế
L nhạ
CH NG 1ƯƠ
C S HO CH ĐNH CHI N L C ĐI NGO IƠ Ở Ạ Ị Ế ƯỢ Ố Ạ
1. Th và l c c a M ế ự ủ ỹ
Th và l c c a M là y u t quan tr ng hàng đu, chi ph i chi n l cế ự ủ ỹ ế ố ọ ầ ố ế ượ
đi ngo i c a M , ố ạ ủ ỹ
M hi n là n n kinh t l n nh t th gi i, v i 4,7% dân s th gi i, GDPỹ ệ ề ế ớ ấ ế ớ ớ ố ế ớ
c a M chi m 31,2 % GDP toàn c u. GDP năm 200 đt 9.996,2 t USD, l nủ ỹ ế ầ ạ ỷ ớ
g n g p đôi so vói n n kinh t l n th 2 th gi i là Nh t B n là 4.619,8 T , vàầ ấ ề ế ớ ứ ế ớ ậ ả ỷ
g p 10 l n so v i n n kinh t đang tr i d y c a Trung Qu c 1.070,7 t tính theoấ ầ ớ ề ế ỗ ậ ủ ố ỷ
cân b ng s c mua (PPP). Nh v y ph i m t 30 năm n a v i t c đ tăng tr ngằ ứ ư ậ ả ấ ữ ớ ố ộ ưở
nh hi n nay, kinh t Trung Qu c m i đt m c c a M hi n nay và t ng thuư ệ ế ố ớ ạ ứ ủ ỹ ệ ổ
nh p qu c dân tình theo đàu ng i và th p h n nhi u. H n n a, th p k đuậ ố ườ ấ ơ ề ơ ữ ậ ỷ ầ
c a th i k sau chi n tranh l nh l i ch ng ki n m t th ig k phát tr n dài lâuủ ờ ỳ ế ạ ạ ứ ế ộ ơ ỳ ể
nh t trong l ch s c a n c M kho ng cách gi a M và các đi th đc bi tấ ị ử ủ ướ ỹ ả ữ ỹ ố ủ ặ ệ
nh Nh t B n và EU vành đc m r ng và s tr nh l ch l n trong t c đ phátư ậ ả ượ ở ộ ự ờ ệ ớ ộ ộ
tri n kinh t . T năm 1990 đn 1998, kinh t m tăng đn 27 % g n nh g pể ế ừ ế ế ỹ ế ấ ư ấ
đôi so v i EU 15% và Nh t B n 9%. M có kh năng duy trì đc v trí siêuớ ậ ả ỹ ả ượ ị
c ng c a mình ít nh t trong nhi u th p k t i . N n kinh t M v n là n nườ ủ ấ ề ậ ỷ ớ ề ế ỹ ẫ ề
kinh t có s c c nh tranh m nh nh t trên th gi i . M gi vai trò ch đo trongế ứ ạ ạ ấ ế ớ ỹ ữ ủ ạ
các t ch c tài chính, th ng m i th gi i nh ,MF, WTO, WB, ….N n kinh tổ ứ ươ ạ ế ớ ư ề ế
M là n n kinh t có s c c nh tranh m nh nh t trên th gi i. M cũng là n cỹ ề ế ứ ạ ạ ấ ế ớ ỹ ướ
đi đu trong lĩnh v c tài chính và ti n t đng đô la M chi m h n 60 % giaoầ ự ề ệ ồ ỹ ế ơ
d ch th ng m i toàn c u . Đng đla cũng là đng ti n d tr c a h u h t cácị ươ ạ ầ ồ ụ ồ ề ự ữ ủ ầ ế
n c trên th gi i.V i ngu n tài nguyên thiên nhiên phong phú ti m l c kinh tướ ế ớ ớ ồ ề ự ế
c a M vô cùng to l n . Nh ng y u t thúc đy tăng tr ng kinh t d i tácủ ỹ ớ ữ ế ố ẩ ưở ế ướ
đng c a thành t u khoa h c công ngh toàn c u hoá và chính sách kinh t và vĩộ ủ ự ọ ệ ầ ế
mô có hi u qu làm cho chu k tăng tr ng kinh t c a m kéo dài và b n v ngệ ả ỳ ưở ế ủ ỹ ề ữ
h n chù k suy thoái gi m h n m t cách đáng k nh th i g n đây kéo dài chơ ỳ ả ơ ộ ể ư ờ ầ ỉ
kho ng 2 quý, ngay c duúi tác đng c a v kh ng b 11-9. Đăc bi t công nghả ả ộ ủ ụ ủ ố ệ ệ
tin h c và ng d ng c a nó dã góp ph n tăng lăng su t lao đng đáng k và làmọ ứ ụ ủ ầ ấ ộ ể
cho “n n kinh t m i” c a M duy trì đc tăng tr ng trong khi m t lo t cácề ế ớ ủ ỹ ươ ưở ộ ạ
n n kinh t châu Á Thái Bình D ng lâm vào kh ng ho ng tr m tr ng. Cănề ế ở ươ ủ ả ầ ọ
c vào m c tăng tr ng hi n nay kho ng 3% và d báo trong th i gian t i 4%ứ ứ ưở ệ ả ự ờ ớ
M v n ti p t c là n n kinh t l n nh t th gi i trong vòng m y th p k t i .ỹ ẫ ế ụ ễ ế ớ ấ ế ớ ấ ậ ỷ ớ
S c m nh quân s c a M đng đu trên th gi i. Theo Josph Nye, giáo sứ ạ ự ủ ỹ ứ ầ ế ớ ư
tr ng Đi H c Haward và nguyên tr lý b tr ng qu c phòng M , v mătườ ạ ọ ợ ộ ưở ố ỹ ề
quân s , có th nói th gi i là đn c c vì M là n c duy nh t có c vũ khí h tự ể ế ớ ơ ự ỹ ướ ấ ả ạ
nhân xuyên l c đa cũng nh s c manh vô đch,v không quân, h i quân và bụ ị ư ứ ị ề ả ộ
binh. Ch tiêu quân s chi m 37% ch tiêu quân s toàn c u năm 20005. Do m cỉ ư ế ỉ ự ầ ứ
gi m chi ngân sách quân s c a m th p h n so v i các n c khác th i k , sauả ự ủ ỹ ấ ơ ớ ướ ờ ỳ
chi n tranh l nh k t thúc v i kho ng 80% toàn b chi phí trên th gi i dành choế ạ ế ớ ả ộ ế ớ
nghiên c u và phát tri n quân s , M là c ng qu c duy nh t có m t quân s ứ ể ự ỹ ườ ố ấ ộ ự ở
c năm châu l c và có t u ng m nguyên t và t u sân bay c ba đi d ng.ả ụ ầ ầ ử ầ ở ả ạ ươ
Kho vũ khi h t nhân l n nh t c a M trên th gi i M cũng là n c lãnh đoạ ớ ấ ủ ỹ ế ớ ỹ ướ ạ
các liên minh quân s xuyên Đi Tây D ng, NaTo và qua đó duy trì s phự ạ ươ ự ụ
thu c c a các n c Tây Âu vào M v m t chính tr và quân s . châu Á hộ ủ ướ ỹ ề ặ ị ự Ở ệ
th ng Sanfransisco do M thành l p t sau chi n tranh l nh đn nay v n đcố ỹ ậ ừ ế ạ ế ẫ ượ
duy trì và c ng c v ti m năng khoa h c công ngh : s c sáng t o khoa h c kủ ố ề ề ọ ệ ứ ạ ọ ỹ
thu t cua m chi m 40,6% c a t ng chi phÝ toàn c u là 652,7 t USD. Chi phíậ ỹ ế ủ ổ ầ ỷ
cho nghi n c u và phát tri n khoa h c công ngh c a các t p đoàn, công ty Mờ ứ ể ọ ệ ủ ậ ỹ
lên t i 200 t đô la, nhi u h n ngân sách c a toàn b các n c còn l i trên thớ ỷ ề ơ ủ ộ ướ ạ ế
gi i. B ng phát minh khoa h c c a m chi m h n 60% toàn b s b ng phátớ ằ ọ ủ ỹ ế ơ ộ ố ằ
minh khoa h c trên th gi i. M đi đu 20 trong t ng s 29 ngành khoa h c vàọ ế ớ ỹ ầ ở ổ ố ọ
công ngh mũi nh n trên th gi i, đc bi t là trong lĩnh v c công ngh tin h c.ệ ọ ế ớ ặ ệ ự ệ ọ
M n m gi vai trò ch đo trong các thi t ch tài chính th ng m i th gi iỹ ắ ữ ủ ạ ế ế ươ ạ ế ớ
nh IMF. WTO, WB… Xét v t ng th , M đang là siêu c ng duy nh t u thư ề ổ ể ỹ ườ ấ ư ế
v t tr i c a M đc th hi n rõ nét trong lĩnh v c nh kinh t , quân s khoaượ ộ ủ ỹ ươ ể ệ ự ư ế ự
h c và công ngh . H n th n a, ph m vi và s c m nh M cã th v n t i làọ ệ ơ ế ữ ạ ứ ạ ỹ ể ươ ớ
ph m vi toàn c u, kh năng kh ng ch toàn c u c a M thông qua s c m nh ápạ ầ ả ố ế ầ ủ ỹ ứ ạ
đo đc thúc đy b i m t th gi i toàn c u hoá và ngày càng ph thu c l nả ượ ẩ ở ộ ế ớ ầ ụ ộ ẫ
nhau. Tuy nhiên, u th c a M n m trong m t th t ng quan l c l ng khácư ế ủ ỹ ằ ộ ế ươ ự ượ
bi t v c b n so v i th i k sau chi n tranh thÕ gi i th hai, h n th n a, choệ ề ơ ả ơ ờ ỳ ế ớ ứ ơ ế ữ
dù s c m nh áp đo nh ng pham vi tri n khai s c m nh trên toàn c u c a n cứ ạ ả ư ể ứ ạ ầ ủ ướ
M ngày nay đang ph i đng đu v i nh ng thách th c phi truy n th ng,ỹ ả ươ ầ ớ ữ ứ ề ố
nh ng m i đe do không cân s c mà trong cu c ch i đó s c m nh áp đo c aữ ố ạ ứ ộ ơ ứ ạ ả ủ
M ch a h n là nhân t quy t đnh th ng l i b i nh ng lý do sau :ỹ ư ẳ ố ế ị ắ ợ ở ữ
Th 1: N c M không còn th đc quy n vũ khí nguyên t , kho vũ khíứ ướ ỹ ở ế ộ ề ử
h t nhân c a Nga v n đng v trí th 2 th gi i, cho dù m i đe đo h t nhân tạ ủ ẫ ứ ị ứ ế ớ ố ạ ạ ừ
Nga gi m đi đáng k . Kho vũ khí h t nhân c a Nga tuy đã gi m đáng k nh ngả ể ạ ủ ả ế ư
v n còn đ s c tiêu di t 10 l n n c M . Ngoài và còn ph i k d n c ngẫ ủ ứ ệ ầ ướ ỹ ả ể ế ườ
qu c h t nhân khác . ố ạ
Th 2: Nh ng trung tâm quy n l c kh c đó m nh lên t ng đi so v iứ ữ ề ự ỏ ạ ươ ố ớ
m và kh năng thách th c v trí c a m trong t ng lai sau chi n tranh th gi iỹ ả ứ ị ủ ỹ ươ ế ế ớ
th 2 t ng thu nh p qu c n i (GDP)c a M chi m kho ng 30% (GDP) toànứ ổ ậ ố ộ ủ ỹ ế ả
c u. S c m nh kinh t không còn áp đo nh tr c nh ng trung tâm kinh tầ ứ ạ ế ả ư ướ ữ ế
nh EU, Nh t b n đã n i nên c nh tranh gay g t .ư ậ ả ổ ạ ắ
Th 3: S ph thu c kinh t l n nhau trong k nguyên toàn c u hoá khôngứ ự ụ ộ ế ẫ ỷ ầ
mang tính ch t m t chi u. S th nh v ng kinh t M ph thu c vào m t ph nấ ộ ề ự ị ượ ế ỹ ụ ộ ộ ầ
vào buôn bán, đu t v i các n c kh c tr n th gi i . Vì v y l i ích c a Mầ ư ớ ướ ỏ ờ ế ớ ậ ợ ủ ỹ
trong quan h kinh t v i các n c khác đòi h i c a M cũng ph i h p tác tínhệ ế ớ ướ ỏ ủ ỹ ả ợ
đn l i ích c a các đi tác khác ch không th ch có th áp đt nh ng đi uế ợ ủ ố ứ ể ỉ ể ặ ữ ề
ki n c a mình.ệ ủ
Th 4: Nh ng m i đe do không cân x ng là m t trong nh ng thách th cứ ữ ố ạ ứ ộ ữ ứ
và h n ch to l n đi v i s c m nh c a M . S bi u d ng s c m nh c a Mạ ế ớ ố ớ ứ ạ ủ ỹ ự ể ươ ứ ạ ủ ỹ