Nhóm D2-2 Lớp QT33D – Bài tập nhóm tháng 2
1
Pháp luật Liên minh Châu Âu
Tiểu luận
Các nội dung pháp lý cơ bản của
Luật tố tụng Hình sự EU
Nhóm D2-2 Lớp QT33D – Bài tập nhóm tháng 2
2
Pháp luật Liên minh Châu Âu
LỜI NÓI ĐẦU
Xã hội ngày càng phát triển kéo theo việc các vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng
vì những mục đích cá nhân nhằm đạt được những lợi ích nhất định. Vi phạm trên nhiều
phương diện và lĩnh vực như dân sự, hình sự … Tuy nhiên, vi phạm pháp luật hình sự là
một trong những lĩnh vực đáng lo ngại, nhất là khi nó diễn ra ở một khu vực có nền kinh tế
phát triển tương đối mạnh và đồng đều như châu Âu . Một yêu cầu đặt ra đối với các nhà
lãnh đạo EU, làm thế nào để có thể đưa ra những phán xét công bằng đối với các tội phạm
hình sự khi mà họ có thể đến từ những quốc gia có pháp luật khác nhau. Cần phải có một
sự thống nhất sao cho thật phù hợp, từ đó đẩy mạnh, nâng cao sự phát triển của cả khu vực.
Các biện pháp, cách thức để có thể xét xử các tội phạm hình sự được quy định trong
Luật TTHS EU. EU đã xây dựng luật này với nội dung như thế nào, thực tế áp dụng ra sao?
Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thông qua đề tài: “Các nội dung pháp lý cơ bản của Luật tố
tụng Hình sự EU”
Nhóm D2-2 Lớp QT33D – Bài tập nhóm tháng 2
3
Pháp luật Liên minh Châu Âu
NỘI DUNG
I. Khái quát chung về Luật tố tụng hình sự Liên minh Châu Âu
1. Khái niệm
Luật tố tụng hình sự là hệ thống quy trình thủ tục để giải quyết một vụ việc hình sự.
Qua đó,nhà nước của một quốc gia sẽ quy định nhằm đảm bảo xét xử đúng người đúng tội và
áp dụng đúng pháp luật hình sự. Nói cách khác, các quy định của Luật tố tụng hình sự được
thông qua để thực thi các quyền được hiến pháp công nhận của bị cán, bị cáo thông qua việc
bắt giữ, điều tra, xét xử , kết án và kháng cáo.
Liên minh Châu Âu chưa có cho mình một bản hiến pháp riêng, tuy nhiên bằng rất
nhiều hiệp ước những quyền cơ bản của người dân Châu Âu cũng được quy định và đảm bảo
thực hiện bằng pháp luật của các quốc gia thành viên cũng như pháp luật của Liên minh.
Xuất phát từ quy định tại Điều 6 của Công ước châu Âu về Nhân quyền là một điều khoản
của Công ước châu Âu để bảo vệ các quyền được xét xử công bằng: “Trong trường hợp pháp
luật hình sự và các trường hợp để xác định các quyền dân sự nó bảo vệ quyền có một điều
trần công khai trước một tòa án độc lập và vô tư trong thời gian hợp lý, suy đoán vô tội, và
các quyền lợi tối thiểu cho những người khác bị cáo buộc trong vụ án hình sự (thời gian đủ
cơ sở để chuẩn bị cho họ tiếp cận với đại diện pháp lý, quyền kiểm tra các nhân chứng chống
lại họ hoặc có họ kiểm tra, phải để sự hỗ trợ miễn phí của một thông dịch viên) phải được
đảm bảo”, Liên minh Châu Âu đã có những quy định về Tố tụng hình sự nhằm đảm bảo thực
hiện quyền trên của mỗi người dân Châu Âu.
Mặc dù trong lĩnh vực Tố tụng hình sự Liên minh Châu Âu đã đạt được tới mức độ
nhất thể hóa trong nhiều lĩnh vực nhưng vẫn chưa có một đạo luật thống nhất về Tố Tụng
hình sự được ban hành tại đây. Các nguyên tắc cũng như trình tự tố tụng đối với các vụ án
hình sự tại Liên minh Châu Âu được quy định rải rác trong các chỉ thị và quyết định là chủ
yếu.
2. Đặc điểm của Luật tố tụng hình sự Liên minh Châu Âu
a. Phạm vi
Luật tố tụng hình sự là một lĩnh vực rộng lớn quy định trình tự, thủ tục khởi tố, điều
tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ
giữa các cơ quan tiến hành tố tụng; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của những người
tiến hành tố tụng; quyền và nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng, của các cơ quan, tổ
chức và công dân. Liên minh Châu Âu với các quốc gia thành viên, mỗi quốc gia đều có
pháp luật về tố tụng hình sự riêng của mình và điều chỉnh tất cả các vấn đề được liệt kê ở
trên. Nhiệm vụ của Luật tố tụng hình sự Liên minh Châu Âu chỉ là quy định để tạo ra sự nhất
thể hóa pháp luật của các quốc gia thành viên trong lĩnh vực này đồng thời tăng cường hợp
Nhóm D2-2 Lớp QT33D – Bài tập nhóm tháng 2
4
Pháp luật Liên minh Châu Âu
tác trong các lĩnh vực của tố tụng hình sự chứ không hề quy định rõ ràng từng vấn đề như
pháp luật quốc gia. Để làm việc đó, Liên minh Châu Âu ban hành các quyết định, chỉ thị
nhằm đảm bảo từng vấn đề cụ thể trong luật tố tụng hình sự sẽ được đề cập. Do vậy, phạm vi
điều chỉnh của pháp Luật tố tụng hình sự Châu Âu không trùng khít như phạm vi điều chỉnh
của các nước thành viên, nó không bao quát toàn bộ những quy định như điều tra, truy tố, xét
xử, thi hành phán quyết, ....mà chỉ điều chỉnh những vấn đề nhất định nhằm nhất thể hóa dần
dần các quy định như: hợp tác về cảnh sát và hợp tác tư pháp trong các vấn đề hình sự, các
quy định nhằm đảm bảo bằng chứng, đảm bảo bắt giữ, bồi thường thiệt hại cho nạn nhân của
tội phạm, thủ tục tố tụng hình sự, bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân của tội phạm ...
b. Phương thức
Do các quy định về Tố tụng hình sự của Liên minh Châu Âu được quy định trong các
văn bản luật phái sinh của EU nên các quy định do các thiết chế của EU ban hành này có hiệu
lực thấp hơn luật gốc (Các hiệp ước) và phù hợp với Luật gốc.
Các quyết định đề cập tới những vấn đề của tố tụng hình sự như: Quyết định của Hội
đồng 2002/630/JHA của ngày 22 Tháng Bảy năm 2002 thành lập một chương trình khung về
hợp tác cảnh sát và tư pháp trong các vấn đề hình sự, Quyết định 2000/597/EC của Hội đồng
Châu Âu tại Euratom của ngày 29 tháng 9 năm 2000, Quyết định khung của Hội
đồng 2008/978/JHA của Ngày 18 tháng 12 năm 2008 về việc bảo đảm bằng chứng ở châu Âu
với mục đích đạt được các đối tượng, tài liệu, dữ liệu để sử dụng trong thủ tục tố tụng trong
các vấn đề hình sự....chỉ có hiệu lực bắt buộc đối với các cá nhân, thể nhân, quốc gia thành
viên được chỉ định trong văn bản. Những quyết định này có hiệu lực trực tiếp đối với tất cả
các đối tượng được chỉ định trong văn bản. Do đó có thể coi phương thức được Liên minh
Châu Âu sử dụng để giải quyết các vấn đề liên quan đến tố tụng hình sự là sử dụng các quyết
định có hiệu lực trực tiếp. Thời điểm có hiệu lực được xác định trong các quyết định, trường
hợp không được xác định trong văn bản thì nó sẽ có hiệu lực 20 ngày sau khi được đăng trên
công báo của EU (Official Journal of The EC).
Các quyết định này được đảm bảo thi hành bằng các cơ quan của Liên minh cũng như
các cơ quan cưỡng chế của các nước thành viên.
c. Tính chất
Nhận định chung thì luật tố tụng hình sự của Liên minh Châu Âu đã đạt tới mức độ
nhất thể hóa. Tuy nhiên, không phải tất cả các vấn đề được đề cập trong các quyết định đều
đã được nhất thể hóa mà trong đó tồn tại các vẫn đề mới chỉ đạt ở mức hài hòa hóa.
Các vấn đề tạo được thành khung chung là những vấn đề có thể nói đã đạt tới mức độ
nhất thể hóa, cụ thể như: Trao đổi thông tin trong hồ sơ hình sự; Hợp tác trong các vấn đề
hình sự: bảo vệ dữ liệu cá nhân; Tư pháp châu Âu; Ủy ban Thường vụ về hoạt động hợp tác
về an ninh nội bộ; Hiệp định với Nhật Bản về tương trợ tư pháp; Eurojust; Đấu tranh chống
tội phạm có tổ chức và khủng bố: vai trò của Eurojust và mạng lưới tư pháp châu Âu; Châu
Nhóm D2-2 Lớp QT33D – Bài tập nhóm tháng 2
5
Pháp luật Liên minh Châu Âu
Âu mạng lưới các điểm tiếp xúc; Mạng lưới tư pháp châu Âu; Tư pháp đào tạo trong Liên
minh châu Âu; Hợp tác trong các vấn đề tư pháp hình sự: đào tạo mạng lưới tư pháp châu
Âu; Khuôn khổ cho việc trao đổi các quan tòa liên lạc; Châu Âu liên hệ với mạng lưới các
điểm phục hồi công lý; Chương trình hành động: Chương trình cụ thể: "Tư pháp hình sự '’ và
chương trình cụ thể: ngăn ngừa và chống tội phạm (2007-2013); Khung chung cảnh sát liên
quan đến chương trình và hợp tác tư pháp trong các vấn đề hình sự (AGIS).
Các vấn đề mà các quốc gia thành viên mới chỉ dừng lại ở mức độ công nhận lẫn nhau
thì mới chỉ đạt được ở mức độ hài hóa hóa: Châu Âu bảo đảm bằng chứng (EEW); Giám sát
của người bị kết án, người có ngày phát hành có điều kiện; Thừa nhận lẫn nhau của câu giam
giữ và các biện pháp tước quyền tự do; Tính đến án tại các nước thành viên trong quá trình tố
tụng hình sự mới; Công nhận và thực hiện lệnh tịch thu; Thừa nhận lẫn nhau về các hình phạt
tài chính; Thi hành lệnh đóng băng tài sản hoặc chứng cứ; Hiệp định về các thủ tục đầu hàng
giữa các thành viên EU, Iceland và Na Uy; Công nhận quyết định trong vấn đề hình sự: tăng
cường tin cậy lẫn nhau; Giấy màu xanh lá cây trên giả định vô tội; Thủ tục tố tụng hình sự:
xung đột về thẩm quyền và nguyên tắc ne bis lũy đẳng (Green Paper)...
II. Nội dung cụ thể của luật tố tụng hình sự Liên minh Châu Âu
Đấu tranh chống tội phạm là vấn đề liên quan đến việc tăng cường đối thoại và hành
động giữa các cơ quan tư pháp hình sự của các nước thành viên liên minh. Do đó, Liên minh
châu Âu (EU) đã thành lập các cơ quan cụ thể để tạo điều kiện giúp đỡ lẫn nhau trong vấn đề
này. Đặc biệt, Eurojust và mạng lưới hỗ trợ tư pháp châu Âu là mấu chốt trong hợp tác giữa
cơ quan tư pháp. Hợp tác trong các vấn đề tư pháp hình sự được dựa trên nguyên tắc công
nhận lẫn nhau của các bản án, quyết định tư pháp quốc gia thành viên. Nó liên quan đến tỷ lệ
xấp xỉ của pháp luật của quốc gia có liên quan và áp dụng các quy tắc tối thiểu chung. Các
quy tắc tối thiểu, chủ yếu liên quan đến các sự chấp nhận chứng cứ và các quyền của nạn
nhân tội phạm cũng như của cá nhân trong tố tụng hình sự. Những quy tắc này được đưa ra
lần đầu tiên bởi Hiệp ước Maastricht năm 1993 trong phần hợp tác tư pháp trong các vấn đề
hình sự đi kèm theo mục V của Hiệp định về các chức năng của Liên minh châu Âu.
Do đó, việc hợp tác trong các vấn đề tư pháp hình sự được các nhà chức trách của liên
minh đặc biệt quan tâm, bằng chứng là hàng loạt các văn bản về vấn đề này đã được ban
hành và thực thi tại hầu hết các quốc gia thành viên của liên minh. Như đã phân tích, Luật tố
tụng hình sự là một vấn đề rộng lớn, trong khuôn khổ một bài tập nhóm chúng tôi không thể
đi phân tích tất cả các chế định có liên quan, do vậy, nhóm chúng tôi sẽ chia thành 2 nhóm cơ
bản, và trong 2 nhóm này, nhóm sẽ tiến hành phân tích các chế định tiêu biểu.
1. Khung pháp luật chung
Việc thiết lập một khung pháp luật chung cho toàn Liên minh về các vấn đề tố tụng hình
sự nói riêng và các vấn đề hình sự nói chung là cần thiết. Tuy nhiên, dưới góc độ là một tổ
chức liên minh, không phải tất cả các vấn đề có liên quan sẽ dễ dàng trong việc tạo ra khung
