TR NG Đ I H C CÔNG NGHI P TP.H CHÍ MINH ƯỜ Ạ Ọ Ồ Ệ
KHOA Đ I H C VÀ SAU Đ I H C Ạ Ọ Ạ Ọ
*************
TI U LU N Ậ Ể
TÀI CHÍNH TI N T P2 Ề Ệ
Đ TÀI: Ề
Ả KHÁI NI M B O HI M? B N CH T VÀ HÌNH TH C C A B O Ứ Ủ Ả Ả Ấ Ệ Ể
HI M? T I SAO NÓI B O HI M LÀ TRUNG GIAN TÀI CHÍNH? Ạ Ả Ể Ể
Giáo viên h ng d n: Võ Th Thu H ng ướ ẫ ằ ị
Nhóm sinh viên th c hi n: 11 ự ệ
1. Nguy n Th H ng 11030073 ị ươ ễ
2. Lê Th Hà ị
3. Lê Th H ng ị ằ
4. Nguy n Th Trang ễ ị
5. Lê Th Hà ị
Thanh Hóa, tháng 5 năm 2012.
L I M Đ U Ờ Ở Ầ
K t sau Đ i h i Đ ng toàn qu c l n th VI, Vi t Nam b ể ừ ạ ộ ố ầ ứ ả ệ ướ ộ c sang m t
th i kỳ phát tri n m i. S chuy n đ i sang n n kinh t ng đã đem l ự ể ể ề ờ ớ ổ th tr ế ị ườ ạ i
nhi u thành t u kinh t c. Nhi u lĩnh v c kinh t ự ề ế - xã h i to l n cho đ t n ớ ấ ướ ộ ự ề ế
đ c đ y m nh, đ i s ng nhân dân cũng ngày càng đ c nâng cao. Trong quá ượ ờ ố ạ ẩ ượ
trình phát tri n đó, b o hi m đã và đang ch ng minh đ ể ứ ể ả ượ ự ủ c vai trò tích c c c a
ộ ố mình đ i v i ho t đ ng s n xu t - kinh doanh nói riêng cũng nh v i cu c s ng ạ ộ ố ớ ư ớ ả ấ
nói chung. Đ ng th i, b o hi m cũng đã tr thành m t ngành kinh doanh giàu ể ả ồ ờ ở ộ
ti m năng phát tri n, thu hút r t nhi u lao đ ng. ể ề ề ấ ộ
cách đây Ngành b o hi m n ả ể ướ c ta m i th c s b t đ u phát tri n t ự ắ ể ừ ự ầ ớ
kho ng 10 năm khi th đ c quy n kinh doanh b o hi m đ ế ộ ề ể ả ả ượ c xoá b theo ngh ỏ ị
c Chính ph ban hành ngày 18/12/1993. K t đ nh 100 CP đ ị ượ ể ừ ủ đó đ n nay, ế
ngành b o hi m đã có nh ng b c ti n đáng k và n u đ ữ ể ả ướ ế ể ế ượ c phát tri n đúng ể
h ướ ạ ng, ngành s góp ph n r t tích c c vào công cu c công nghi p hoá, hi n đ i ầ ấ ự ệ ệ ẽ ộ
hoá đ t n ấ ướ c trong th k m i. Vi c tìm hi u th c tr ng tình hình kinh doanh ể ế ỷ ớ ự ệ ạ
Vi t Nam đ t b o hi m ả ể ở ệ ể ừ đó, đ a ra đ ư ượ c nh ng gi ữ ả ể i pháp nh m phát tri n ằ
ngành b o hi m trong giai đo n t t. ạ ớ ể ả i là r t c n thi ấ ầ ế
Nh n th c rõ t m quan tr ng đó, em xin ch n đ tài: ọ ứ ề ậ ầ ọ ả “Khái ni m b o ệ
hi m? b n ch t và hình th c c a b o hi m? T i sao nói b o hi m là trung gian ể ứ ủ ể ể ấ ả ả ạ ả
tài chính” làm bài ti u lu n c a mình, v i n i dung: ậ ủ ớ ộ ể
Ch ng I: C s lý lu n v b o hi m . ươ ậ ề ả ơ ở ể
Ch ng II: B o hi m là m t trung gian tài chính. ươ ể ả ộ
Ch ng III : K t lu n. ươ ế ậ
CH NG I: ƯƠ
C S LÝ LU N. Ơ Ở Ậ
1.KHÁI NI M B O HI M. Ả Ệ Ể
ư M c dù b o hi m đã có ngu n g c và l ch s phát tri n khá lâu đ i, nh ng ử ể ể ả ặ ồ ố ờ ị
do tính đ c thù c a lo i hình d ch v này, cho đ n nay v n ch a có m t đ nh ộ ị ụ ư ủ ế ặ ạ ẫ ị
nghĩa th ng nh t v b o hi m. Theo các chuyên gia b o hi m, m t đ nh nghĩa ấ ề ả ộ ị ể ể ả ố
đ y đ và thích h p cho b o hi m ph i bao g m vi c hình thành m t quĩ ti n t ầ ủ ề ệ ệ ể ả ả ợ ồ ộ
(quĩ b o hi m), s hoán chuy n r i ro và ph i bao g m c s k t h p s đông ả ự ế ợ ố ể ủ ự ể ả ả ồ
các đ n v đ i t ng riêng l ị ố ượ ơ ẻ ộ ậ , đ c l p ch u cùng m t r i ro nh nhau t o thành ộ ủ ư ạ ị
m t nhóm t ng tác. ộ ươ
Có r t nhi u đ nh nghĩa khác nhau v b o hi m. ề ả ề ể ấ ị Theo Dennis Kessler: B oả
hi m là s đóng góp c a s đông vào s b t h nh c a s ít. ự ấ ạ ủ ố ủ ố ự ể
Theo Monique Gaullier: B o hi m là m t nghi p v qua đó, m t bên là ệ ụ ể ả ộ ộ
ng i đ ườ ượ ả ự c b o hi m cam đoan tr m t kho n ti n g i là phí b o hi m th c ả ộ ể ề ể ả ả ọ
hi n mong mu n đ cho mình ho c đ cho ng i th ba trong tr ặ ể ệ ể ố ườ ứ ườ ả ng h p x y ợ
c m t kho n đ n bù các t n th t đ c tr b i m t bên ra r i ro s nh n đ ẽ ậ ượ ủ ấ ượ ề ả ộ ổ ả ở ộ
khác: đó là ng i b o hi m nh n trách nhi m đ i v i toàn b ườ ả i b o hi m. Ng ể ườ ả ố ớ ể ệ ậ ộ
t h i theo các ph r i ro và đ n bù các thi ề ủ ệ ạ ươ ng pháp c a th ng kê. ủ ố
: B o hi m là m t c ch , theo T p đoàn b o hi m AIG ả ể ậ c a M đ nh nghĩa ỹ ị ủ ộ ơ ế ể ả
i, m t doanh nghi p hay m t t ch c chuy n nh c ch này, m t ng ơ ế ộ ườ ộ ổ ứ ệ ể ộ ượ ủ ng r i
ng cho ng i đ ro cho công ty b o hi m, công ty đó s b i th ể ẽ ồ ả ườ ườ ượ ả ể c b o hi m
t h i gi a t t c các t n th t thu c ph m vi b o hi m và phân chia giá tr thi ả ể ấ ạ ổ ộ ị ệ ạ ữ ấ ả
nh ng ng c b o hi m. i đ ữ ườ ượ ả ể
Các đ nh nghĩa trên ho c quá thiên v góc đ xã h i, ho c quá thiên v góc ề ề ặ ặ ộ ộ ị
, kĩ thu t, ít nhi u cũng còn thi u sót, ch a ph i là m t khái ni m bao đ kinh t ộ ế ư ề ế ệ ậ ả ộ
ự quát, hoàn ch nh. Nói m t cách chính xác, b o hi m là m t d ch v tài chính, d a ộ ị ụ ể ả ộ ỉ
trên c s tính toán khoa h c, áp d ng bi n pháp huy đ ng nhi u ng ụ ơ ở ệ ề ọ ộ ườ ề i, nhi u
ng thi đ n v cùng tham gia xây d ng qu b o hi m b ng ti n đ b i th ơ ể ồ ỹ ả ự ể ề ằ ị ườ ệ ạ t h i
c b o hi m g p ph i tai v tài chính do tài s n ho c tính m ng c a ng ề ủ ả ặ ạ i đ ườ ượ ể ả ặ ả
n n r i ro b t ng . T p đoàn b o hi m AIG (M ) đ nh nghĩa: “ ả ạ ủ ờ ậ ỹ ị ể ấ ộ B o hi m là m t ể ả
i, m t doanh nghi p hay m t t c ch , theo c ch này, m t ng ơ ế ơ ế ộ ườ ộ ổ ứ ể ch c chuy n ệ ộ
nh ng r i ro cho công ty b o hi m, công ty đó s b i th ng cho ng ượ ẽ ồ ủ ể ả ườ ườ ượ c i đ
b o hi m các t n th t thu c ph m vi b o hi m và phân chia giá tr thi ả ể ể ấ ạ ả ổ ộ ị ệ ạ t h i
gi a t t c nh ng ng c b o hi m i đ ữ ấ ả ữ ườ ượ ả ể ”.
Theo Lu t kinh doanh b o hi m c a Vi t Nam (ban hành ngày 09/12/2000) ủ ể ậ ả ệ
ụ thì “kinh doanh b o hi m là ho t đ ng c a doanh nghi p b o hi m nh m m c ạ ộ ủ ể ệ ể ả ả ằ
đích sinh l i, theo đó doanh nghi p b o hi m ch p nh n r i ro c a ng ợ ậ ủ ủ ệ ể ả ấ ườ ượ c i đ
ệ b o hi m, trên c s bên mua b o hi m đóng phí b o hi m đ doanh nghi p ể ả ơ ở ể ể ể ả ả
i th h ng cho ng b o hi m tr ti n b o hi m cho ng ả ả ề ể ể ả ườ ụ ưở ng ho c b i th ặ ồ ườ ườ i
đ c b o hi m khi x y ra s ki n b o hi m." ượ ả ự ệ ể ể ả ả
Nh v y, đ có m t khái ni m chung nh t v b o hi m, chúng ta có th ấ ề ả ư ậ ệ ể ể ộ ể
đ a ra đ nh nghĩa: “ ư ị B o hi m là m t s cam k t b i th ộ ự ế ồ ể ả ườ ng c a ng ủ ườ ả i b o
hi m v i ng c b o hi m v nh ng thi i đ t h i, m t mát c a đ i t ể ớ ườ ượ ả ữ ể ề ệ ạ ủ ố ượ ấ ả ng b o
hi m do m t r i ro đã tho thu n gây ra, v i đi u ki n ng ộ ủ ề ệ ể ả ậ ớ i đ ườ ượ ể c b o hi m ả
đã thuê b o hi m cho đ i t ng b o hi m đó và n p m t kho n ti n g i là phí ố ượ ể ả ể ề ả ả ộ ộ ọ
b o hi m”. ả ể
2. B N CH T C A B O HI M. Ủ Ả Ấ Ả Ể
B ng s đóng góp c a s đông ng i vào m t quĩ chung, khi có r i ro, ủ ố ự ằ ườ ủ ộ
quĩ s có đ kh năng trang tr i và bù đ p cho nh ng t n th t c a s ít. M i cá ắ ấ ủ ố ữ ủ ẽ ả ả ỗ ổ
nhân hay đ n v ch c n đóng góp m t kho n ti n trích t thu nh p cho các công ỉ ầ ề ả ơ ộ ị ừ ậ
ty b o hi m. Khi tham gia m t nghi p v b o hi m nào đó, n u g p t n th t do ệ ụ ả ặ ổ ể ế ể ả ấ ộ
c b o hi m gây ra, ng c b i th i đ r i ro đ ủ ượ ả ể ườ ượ ả c b o hi m s đ ể ẽ ượ ồ ườ ả ng. Kho n
ti n b i th ng này đ s phí mà t ề ồ ườ c l y t ượ ấ ừ ố ấ ả t c nh ng ng ữ ườ ả i tham gia b o
hi m đã n p. T t nhiên, ch có m t s ng ộ ố ể ấ ộ ỉ ườ ấ i tham gia b o hi m g p t n th t, ể ặ ổ ả
còn nh ng ng ữ ườ ư ậ i không g p t n th t s m t không s phí b o hi m. Nh v y, ấ ẽ ấ ặ ổ ể ả ố
có th th y, ặ ể ấ th c ch t c a b o hi m là vi c phân chia t n th t c a m t ho c ấ ủ ấ ủ ự ể ệ ả ộ ổ
i cho t i tham gia b o hi m cùng ch u. m t s ng ộ ố ườ ấ ả t c nh ng ng ữ ườ ị Do đó, m tộ ể ả
nghi p v b o hi m mu n ti n hành đ c ph i có nhi u ng i tham gia, t c là, ụ ả ể ệ ế ố ượ ề ả ườ ứ
c trên c s lu t s đông (the law of large numbers), b o hi m ch ho t đ ng đ ỉ ả ạ ộ ể ượ ơ ở ậ ố
càng nhi u ng i tham gia thì xác su t x y ra r i ro đ i v i m i ng i càng nh ề ườ ấ ả ố ớ ủ ỗ ườ ỏ
và b o hi m càng có lãi. ể ả
V i hình th c s đông bù cho s ít ng i b thi t h i, t ứ ố ớ ố ườ ị ệ ạ ổ ứ ả ể ch c b o hi m
t h i kinh t c a t ng cá nhân hay đ n v khi g p r i ro, s giúp gi m thi u thi ả ẽ ể ệ ạ ế ủ ừ ặ ủ ơ ị
ti c ngu n chi cho ngân sách nhà n ế t ki m đ ệ ượ ồ ướ c. Nh v y, th c ch t m i quan ự ư ậ ấ ố
h trong ho t đ ng b o hi m không ch là m i quan h gi a ng i b o hi m và ệ ữ ạ ộ ể ệ ả ố ỉ ườ ả ể
ng i đ ườ ượ ệ ữ c b o hi m, mà suy r ng ra, nó là t ng th các m i quan h gi a ể ể ả ộ ổ ố
nh ng ng c b o hi m trong c ng đ ng xoay quanh vi c hình thành và s i đ ữ ườ ượ ả ệ ể ộ ồ ử
c t o l p thông qua vi c huy đ ng phí d ng quĩ b o hi m. Quĩ b o hi m đ ụ ể ể ả ả ượ ạ ậ ệ ộ
i tham gia càng đông thì quĩ càng l n. Quĩ đ b o hi m, s ng ả ể ố ườ ớ ượ ử ụ c s d ng
tr c h t và ch y u là đ bù đ p nh ng t n th t cho ng ướ ủ ế ữ ể ế ắ ấ ổ i đ ườ ượ ể c b o hi m, ả
không làm nh h ả ưở ả ng đ n s liên t c c a đ i s ng xã h i và ho t đ ng s n ụ ủ ạ ộ ờ ố ự ế ộ
xu t - kinh doanh trong n n kinh t . Ngoài ra, quĩ còn đ ề ấ ế ượ ả c dùng đ trang tr i ể
chi phí, t o nên ngu n v n đ u t ầ ư ạ ồ ố ệ ố cho xã h i. B o hi m th c ch t là h th ng ự ể ả ấ ộ
các quan h kinh t phát sinh trong quá trình phân ph i l ệ ế ố ạ ổ ộ i t ng s n ph m xã h i ả ẩ
d i hình thái giá tr , nh m hình thành và s d ng quĩ b o hi m cho m c đích bù ướ ử ụ ụ ể ằ ả ị
c b o hi m, đ m b o quá đ p t n th t do r i ro b t ng x y ra v i ng ắ ổ ờ ả ủ ấ ấ ớ i đ ườ ượ ể ả ả ả
c th ng xuyên, liên t c. trình tái s n xu t đ ả ấ ượ ườ ụ
3. CH C NĂNG C A B O HI M. Ứ Ủ Ả Ể
• Xét ở ể góc đ ch th tham gia b o hi m ộ ủ ể ả
Cung c p s b o v ch ng l i nh ng t n th t tài chính: B ng vi c nh n chi ấ ự ả ệ ố ạ ữ ệ ấ ằ ậ ổ
tr thi ả ệ ạ ả t h i khi x y ra bi n c r i ro, nhà b o hi m đã cung c p s đ m b o ấ ự ả ố ủ ế ể ả ả
ch c ch n v m t tài chính, giúp ng ề ặ ắ ắ i đ ườ ượ ắ c b o hi m và gia đình h bù đ p ể ả ọ
đ c nh ng t n th t to l n do h u qu c a r i ro mang l ượ ả ủ ủ ữ ấ ậ ổ ớ ạ . i
Chia s r i ro: B ng vi c đóng phí b o hi m, ng ệ ẻ ủ ể ằ ả ườ i tham gia b o hi m đã ả ể
đ t mình vào hoàn c nh r i ro và s n sàng chia s t n th t m t mát mà ng ặ ẻ ổ ủ ả ấ ẵ ấ ườ i
khác đang gánh ch u.ị
• Xét ở góc đ toàn xã h i ộ ộ
- C i thi n năng l c và hi u qu làm vi c c a toàn xã h i ộ ệ ủ ự ệ ệ ả ả
- Góp ph n phát tri n kinh t ể ầ . ế
4. Đ C ĐI M Ể C A B O HI M. Ả Ủ Ặ Ể
• B o hi m là m t lo i d ch v tài chính đ c bi t ệ ộ ạ ị ụ ể ả ặ
- Doanh thu tr c, chi phí sau, do đó luôn t n t i m t l ng ti n nhàn r i đ ướ ồ ạ ộ ượ ỗ ể ề
đ u tầ ư
c r i ro, ch có cam - S n ph m vô hình: là s đ m b o v m t tài chính tr ự ả ề ặ ẩ ả ả ướ ủ ỉ
i tham gia b o hi m, trong đó ng k t gi a nhà b o hi m v i ng ả ế ữ ể ớ ườ ể ả ườ ả i tham gia b o
hi m cam k t n p phí, còn nhà b o hi m cam k t b i th ế ộ ế ồ ể ể ả ườ ự ố ả ng khi có s c b o
hi m x y ra ể ả
• B o hi m v a mang tính b i hoàn và không b i hoàn ừ ồ ồ ể ả
c b o hi m n u không có r i ro nh h Trong th i gian đ ờ ượ ủ ể ế ả ả ưở ng đ n ng ế ườ i
mua b o hi m thì ng i tham gia b o hi m không đ ng. Ng ể ả ườ ể ả ượ c b i th ồ ườ ượ ạ i c l
bên b o hi m s b i th ể ẽ ồ ả ườ ệ ữ ng trong ph m vi b o hi m. Nh v y quan h gi a ể ư ậ ạ ả
ng i đ ườ ả i b o hi m, ng ể ườ ượ ả c b o hi m và ng ể ườ ồ i mua b o hi m v a mang tính b i ừ ể ả
hoàn v a mang tính không b i hoàn ừ ồ
- S đông bù s ít ố ố
+ ch b i th ng cho ng i g p r i ro ỉ ồ ườ ườ ặ ủ
+ Th hi n tính ch t: xã h i, nhân đ o và c ng đ ng ộ ể ệ ấ ạ ồ ộ
5. VAI TRÒ C A B O HI M. Ủ Ả Ể
• Đ m b o b o toàn v n kinh doanh và n đ nh đ i s ng xã h i ộ ả ả ổ ị ờ ố ố ả
- Khi g p r i ro nh h ng v tài chính, s n xu t kinh ặ ủ ả ưở ng rõ nh t là nh h ấ ả ưở ề ả ấ
doanh b ng ng tr , b o hi m góp ph n b o toàn v n đ ti p t c kinh doanh ố ể ế ụ ầ ả ệ ả ị ừ ể
- n đ nh đ i s ng xã h i: đ m b o v m t tài chính, kh c ph c khó khăn, Ổ ị ề ặ ờ ố ụ ả ả ắ ộ
nh t là trong tr ng h p b o hi m cho ng i là lao đ ng chính trong gia đình ấ ườ ợ ả ể ườ ộ
• Góp ph n phòng tránh, h n ch t n th t ấ ế ổ ầ ạ
- B o hi m s tuyên truy n, l p đ t thi t b phòng tránh r i ro, t ch c, theo ẽ ề ể ả ặ ắ ế ị ủ ổ ứ
dõi
- Xây d ng b nh vi n, tham gia nghiên c u đ tài đ h n ch r i ro, t n th t ấ ứ ề ể ạ ế ủ ự ệ ệ ổ
• Góp ph n cung ng v n cho n n kinh t ứ ố ề ầ ế
B o hi m luôn t n t i m t l ng ti n nhàn r i, đ u t tr l i n n kinh t ồ ạ ể ả ộ ượ ỗ ầ ư ở ạ ề ề ế
• Thúc đ y s phát tri n kinh t ẩ ự ể ế
- Do l ng v n nhàn r i đ u t , đ ng th i kho n b i th ượ ỗ ầ ư ồ ả ố ồ ờ ườ ể ng c a b o hi m ủ ả
giúp các doanh nghi p nhanh chóng ph c h i s n xu t ấ ụ ồ ả ệ
- Kìm hãm s phát tri n kinh t trong tr ự ể ế ườ ng h p: ợ
ờ ả + S đ v c a Doanh nghi p b o hi m s làm gi m GDP, đ ng th i nh ể ự ổ ỡ ủ ệ ẽ ả ả ồ
ng đ n nhi u đ i t ng trong n n kinh t h ưở ề ố ượ ế ề ế
6. CÁC HÌNH TH C C A B O HI M. Ứ Ủ Ả Ể
1.6.1.B o hi m kinh doanh ể ả
1.6.1.1.Khái ni m b o hi m kinh doanh ả ể ệ
ụ Trên góc đ tài chính, b o hi m kinh doanh là m t ho t đ ng d ch v tài ạ ộ ể ả ộ ộ ị
chính nh m phân ph i l x y ra. Trên góc đ pháp lý, ố ạ ằ i nh ng t n th t khi ổ ữ ấ r i roủ ả ộ
ồ b o hi m kinh doanh th c ch t là m t b n cam k t mà m t bên đ ng ý b i ả ộ ả ự ế ể ấ ộ ồ
th ườ ả ng cho bên kia khi g p r i ro n u bên kia đóng phí b o hi m. Do đó, b o ặ ủ ế ể ả
hi m kinh doanh là các quan h kinh t g n li n v i vi c huy đ ng các ngu n tài ể ệ ế ắ ề ệ ớ ộ ồ
ch c và cá nhân tham gia b o hi m. chính thông qua s đóng góp c a các t ự ủ ổ ứ ể ả
1.6.1.2.Đ c đi m c a b o hi m th ủ ả ể ể ặ ươ ng m i ạ
- Ng ườ i tham gia b o hi m ph i đóng phí b o hi m; ả ể ể ả ả
- Là m t bi n pháp hi u qu nh t cho nhu c u phát tri n s n xu t kinh ể ả ệ ệ ả ấ ầ ấ ộ
doanh c a doanh nghi p và an toàn v i đ i s ng c ng đ ng. ớ ờ ố ủ ệ ồ ộ
- B o đ m quy n và l
1.6.1.3. Nguyên t c c a b o hi m th ắ ủ ả ể ươ ng m i ạ
i ích h p pháp c a ng ề ả ả ợ ủ ợ ườ i tham gia b o hi m cũng ả ể
- Doanh nghi p b o hi m ho t đ ng theo nguyên t c h ch toán kinh doanh;
nh doanh nghi p kinh doanh b o hi m; ư ể ệ ả
- Doanh nghi p b o hi m ho t đ ng tuân theo lu t pháp quy đ nh cho doanh
ắ ạ ạ ộ ể ệ ả
ạ ộ ệ ể ả ậ ị
- Doanh nghi p b o hi m ho t đ ng theo nguyên t c l y s đông bù s ít;
nghi p nói chung, và cho doanh nghi p b o hi m nói riêng; ể ệ ệ ả
- Doanh nghi p b o hi m ph i tuân th nguyên t c an toàn tài chính.
ắ ấ ố ạ ộ ể ệ ả ố
ủ ể ệ ả ả ắ
1.6.1.4.Hình th c c a b o hi m th ứ ủ ả ể ươ ng m i ạ
ng b o hi m • Căn c vào đ i t ứ ố ượ ể ả
1. B o hi m tài s n: ể ả ả
- B o hi m hàng hóa xu t nh p kh u; ể ả ậ ấ ẩ
- B o hi m thân tàu, thuy n, ô tô,...; ể ề ả
- B o hi m h a ho n. ể ả ạ ỏ
2. B o hi m trách nhi m dân s ; ự ệ ể ả
3. i: B o hi m con ng ể ả ườ
- B o hi m nhân th ; ọ ể ả
- B o hi m phi nhân th . ọ ể ả
• Căn c vào tính ch t ho t đ ng ạ ộ ứ ấ
1. B o hi m t nguy n; ể ả ự ệ
2. B o hi m b t bu c. ể ả ắ ộ
• C ch hình thành qu b o hi m th
1.6.1.5. C ch , phân ph i và s d ng qu b o hi m th ơ ế ử ụ ỹ ả ố ể ươ ng m i ạ
- V n kinh doanh;
ơ ế ỹ ả ể ươ ng m i ạ
- Doanh thu và thu nh p.ậ
• Phân ph i và s d ng qu b o hi m th
ố
- Ký qu ;ỹ
- Qu d tr b t bu c; ỹ ự ữ ắ
ử ụ ỹ ả ố ể ươ ng m i ạ
ộ
- B i th ồ
- D phòng nghi p v ; ệ ụ
ng t n th t và tr ti n b o hi m; ườ ả ề ể ấ ả ổ
- Nghĩa v đ i v i ngân sách nhà n
ự
- Ch đ phân ph i l
c; ụ ố ớ ướ
i nhu n. ế ộ ố ợ ậ
1.6.2.B o hi m xã h i ộ ể ả
1.6.2.1 Khái ni m b o hi m xã h i. ộ ể ệ ả
B o hi m xã h i là lo i hình b o hi m do nhà n ch c và qu n lý c t ể ể ạ ả ả ộ ướ ổ ứ ả
nh m th a mãn các nhu c u v t ch t n đ nh cu c s ng c a ng ậ ộ ố ấ ổ ủ ầ ằ ỏ ị ườ i lao đ ng và ộ
gia đình h khi g p nh ng r i ro làm gi m ho c m t kh năng lao đ ng. ủ ữ ặ ặ ả ấ ả ọ ộ
1.6.2.2. H th ng các ch đ b o hi m xã h i ộ ế ộ ả ệ ố ể
• Theo khuy n ngh c a T ch c Lao đ ng Qu c t ILO t i Công ổ ứ ị ủ ố ế ộ ế ạ ướ c
- Chăm sóc y t
Gi nev năm 1952 ơ ơ
- Tr c p m đau;
;ế
- Tr c p th t nghi p;
ợ ấ ố
- Tr c p tu i già;
ợ ấ ệ ấ
- Tr c p tai n n lao đ ng và b nh ngh nghi p; ộ
ợ ấ ổ
- Tr c p gia đình;
ợ ấ ệ ề ệ ạ
ợ ấ
- Tr c p sinh s n;
- Tr c p tàn ph ; ế
ợ ấ ả
- Tr c p cho ng
ợ ấ
i b m t ng i nuôi d ng. ợ ấ ườ ị ấ ườ ưỡ
- B o hi m th t nghi p;
• t Nam th c hi n 6 ch đ Vi Ở ệ t Nam, B o hi m Xã h i Vi ể ộ ả ệ ế ộ ự ệ
- Tr c p m đau;
ể ệ ả ấ
- Tr c p thai s n;
ợ ấ ố
- Tr c p tai n n lao đ ng và b nh ngh nghi p; ộ
ợ ấ ả
- Tr c p h u trí; ợ ấ ư
- Tr c p t
ợ ấ ệ ệ ề ạ
tu t. ợ ấ ử ấ
1.6.2.3.C ch hình thành và s d ng qu b o hi m xã h i ộ ơ ế ử ụ ỹ ả ể
- Ng
• Ngu n hình thành qu b o hi m xã h i ộ ỹ ả ồ ể
- Ng
ườ ử ụ i s d ng lao đ ng đóng góp; ộ
i lao đ ng đóng góp m t ph n ti n l ng c a mình;thu t các ườ ề ươ ầ ộ ộ ủ ừ
- Nhà n
ng tham gia BHXH t đ i t ố ượ ự nguy n ệ
ướ c đóng góp và h tr . ỗ ợ
• S d ng qu b o hi m xã h i ộ ỹ ả ử ụ ể
Chi các kho n tr c p và chi phí cho ng ợ ấ ả ườ i tham gia b o hi m xã h i trong ể ả ộ
các tr ườ ng h p: ợ
- G p ph i các bi n c đã quy đ nh trong ch đ b o hi m xã h i; ị ế ộ ả ế ố ể ả ặ ộ
- Ng c b o hi m là thành viên c a b o hi m xã h i; i đ ườ ượ ả ủ ả ể ể ộ
- Đóng b o hi m xã h i đ u đ n; ộ ề ể ả ặ
- Chi khác: chi qu n lý, n p b o hi m y t ể ả ả ộ ế ạ theo quy đ nh, chi hoa h ng đ i ồ ị
lý, v.v...
1.6.3. B o hi m y t ể ả ế
1.6.3.1 .Khái ni m b o hi m y t ệ ể ả ế
là các quan h kinh t B o hi m y t ể ả ế ệ ế ắ ồ g n li n v i vi c huy đ ng các ngu n ệ ề ớ ộ
tài l c t s đóng góp c a nh ng ng ự ừ ự ữ ủ ườ i tham gia b o hi m đ hình thành qu ể ể ả ỹ
b o hi m, và s d ng qu đ thanh toán các chi phí khám ch a b nh cho ng ả ữ ệ ử ụ ỹ ể ể ườ i
đ c b o hi m khi m đau. ượ ả ể ố
-
1.6.3.2. Đ c đi m c a b o hi m y t ủ ả ể ể ặ ế
-
V a mang tính ch t b i hoàn, v a mang tính ch t không b i hoàn; ừ ấ ồ ừ ấ ồ
g n ch t v i ch c năng Quá trình phân ph i qu b o hi m y t ố ỹ ả ể ế ắ ặ ớ ứ
giám đ c b ng đ ng ti n đ i v i m c đích t o l p và s d ng qu . ỹ ố ằ ạ ậ ố ớ ử ụ ụ ề ồ
1.6.3.3 Nguyên t c ho t đ ng c a b o hi m y t ạ ộ ủ ả ể ắ ế
- Vì quy n l i c a ng ề ợ ủ ườ ỏ i tham gia b o hi m và b o đ m an toàn s c kh e ả ứ ể ả ả
cho c ng đ ng; ồ ộ
- Ch b o hi m cho nh ng r i ro không l ng tr ỉ ả ủ ữ ể ườ c đ ướ ượ ể c, không b o hi m ả
nh ng r i ro ch c ch n s x y ra ho c đã x y ra; ắ ẽ ả ữ ủ ắ ặ ả
- Ho t đ ng d a trên nguyên t c s đông bù s ít. ắ ố ạ ộ ự ố
1.6.3.4. Đ i t ng c a b o hi m y t ố ượ ủ ả ể ế
Đ i t ng c a b o hi m y t là s c kh e c a ng i đ ố ượ ủ ả ể ế ỏ ủ ứ ườ ượ ả c b o hi m (r i ro ể ủ
m đau, b nh t t,...). ố ệ ậ
1.6.3.5. Hình th c c a b o hi m y t ứ ủ ả ể ế
- B o hi m y t b t bu c; ể ả ế ắ ộ
- B o hi m y t nguy n. ể ả t ế ự ệ
1.6.3.6. Ph m vi c a b o hi m y t ủ ả ể ạ ế
- B o hi m y t là m t chính sách xã h i c a m i qu c gia trên th gi i do ể ả ế ộ ủ ế ớ ộ ố ọ
chính ph t ủ ổ ứ ớ ch c th c hi n, nh m huy đ ng s đóng góp c a m i t ng l p ọ ầ ủ ự ự ệ ằ ộ
trong xã h i đ thanh toán chi phí y t cho ng i tham gia b o hi m; ộ ể ế ườ ể ả
- Ng khi g p r i ro v s c kh e đ c thanh toán ườ i tham gia b o hi m y t ả ể ế ặ ủ ề ứ ỏ ượ
i các c s y t chi phí khám ch a b nh v i nhi u m c khác nhau t ớ ữ ệ ứ ề ạ ơ ở ; ế
- M t s lo i b nh mà ng i đ n khám b nh đ c ngân sách nhà n c đài ộ ố ạ ệ ườ ế ệ ượ ướ
không ph i chi tr trong tr th theo quy đ nh; c quan b o hi m y t ơ ể ả ọ ị ế ả ả ườ ợ ng h p
này.
1.6.3.7. C ch hình thành và s d ng qu b o hi m y t ơ ế ử ụ ỹ ả ể ế
•Hình thành qu b o hi m y t ỹ ả ể ế
- Ngân sách nhà n c c p; ướ ấ
ch c xã h i, t - Tài tr c a các t ợ ủ ổ ứ ộ ừ thi n; ệ
- Phí b o hi m y t c a ng i tham gia b o hi m, đ i v i ng ể ả ế ủ ườ ố ớ ể ả ườ ỉ ư i ngh h u,
m t s c: do b o hi m xã h i đóng góp; ể ấ ứ ả ộ
- Phí b o hi m c a t ch c s d ng ng i lao đ ng. ủ ổ ứ ử ụ ể ả ườ ộ
- Thanh toán chi phí y t
•S d ng qu b o hi m y t ử ụ ỹ ả ể ế
- Chi d tr , d phòng; ự ữ ự
- Chi cho đ phòng h n ch t n th t;
cho ng ế ườ i tham gia b o hi m theo đ nh m c; ể ứ ả ị
- Chi phí qu n lý;
ế ổ ề ạ ấ
- Chi tr giúp cho ho t đ ng nâng c p các c s y t
ả
ạ ộ ơ ở ấ ợ . ế
CH NG II : ƯƠ
B O HI M LÀ M T TRUNG GIAN TÀI CHÍNH Ộ Ả Ể
2.1 B O HI M LÀ M T TÀI CHÍNH TRUNG GIAN. Ộ Ả Ể
2.1.1. TÀI CHÍNH TRUNG GIAN.
Khái ni m tài chính trung gian. ệ
Các t ch c tài chính trung gian là các t ch c ổ ứ ổ ứ tài chính th c hi n ch c năng ự ứ ệ
ng i có i ng i c n v n. Tuy nhiên không nh d ng d n v n t ẫ ố ừ ườ v nố t ớ ườ ầ ư ạ tài ố
chính tr c ti p i có v n trao đ i tr c ti p v i nhau ự ế ng ườ ầ i c n v n và ng ố ườ ổ ự ế ớ ố ở thị
tr ng tài chính ườ ộ , các trung gian tài chính th c hi n s d n v n thông qua m t ệ ự ẫ ự ố
i ng i c n v n mu n có đ c v n ph i thông qua ng c u n i nghĩa là ng ầ ố ườ ườ ầ ố ố ượ ố ả ườ i
th ba, đó chính là các t ch c tài gián ti p hay các t ch c tài chính trung gian. ứ ổ ứ ế ổ ứ
Các t ch c tài chính trung gian có th là các ngân hàng, các hi p h i cho vay, ổ ứ ể ệ ộ
các liên hi p tín d ng, các ụ ệ công ty b o hi m ả ể , các công ty tài chính.
1.2. Vai trò c a các trung gian tài chính ủ
Các trung gian tài chính ngày càng quan tr ng trong h th ng tài chính. Các t ệ ố ọ ổ
ch c này đã th c s đem l i ích tr n v n và đ y đ cho ng ự ự ứ i l ạ ợ ầ ủ ẹ ọ ườ ầ i có v n, c n ố
xã h i và b n thân nó. Vai trò c a nó th hi n thông qua v n, cho c n n kinh t ố ả ề ế ể ệ ủ ả ộ
vi c nó góp ph n gi m b t các chi phí phát sinh khi th c hi n đ u t ầ ư ố ặ v n ho c ự ệ ệ ầ ả ớ
huy đ ng v n cho m i cá nhân và toàn b n n kinh t ộ ề ộ ố ỗ ế ờ ; đáp ng đ và k p th i ủ ứ ị
yêu c u gi a ng ữ ầ ườ ầ i c n v n và ng ố ườ i có v n c n đ u t ố ầ ầ ư ệ sinh lãi; th c hi n hi u ự ệ
qu các d ch v t v n, môi gi i, tài tr , tr c p và phòng ng a r i ro;… ụ ư ấ ả ị ớ ợ ợ ấ ừ ủ
Đ có th th y đ ể ấ ượ ể ạ c vai trò c a các trung gian tài chính, c n tìm hi u nh ng h n ữ ủ ể ầ
ch c a các th tr ng tài chính trong vi c l u chuy n v n, qua đó th y đ ế ủ ị ườ ệ ư ấ ượ c ể ố
các trung gian tài chính đã làm nh th nào đ kh c ph c nh ng h n ch đó đ ư ế ụ ữ ể ế ắ ạ ể
tr thành kênh tài chính quan tr ng c a n n kinh t ủ ề ở ọ . ế
Ng c b o hi m. i đ ườ ượ ả ể
Ng i đ t Nam t ườ ượ ả c b o hi m bao g m m i công dân Vi ồ ể ọ ệ ừ ổ 16 đ n 70 tu i ế
i trên 70 tu i đã đ c b o hi m theo nghi p v này ít nh t t và nh ng ng ữ ườ ổ ượ ả ệ ụ ấ ừ ể
ng sau: năm 69 tu i.ổ DNBH không nh n b o hi m các đ i t ố ượ ể ậ ả
- Ng i b b nh th n kinh. ườ ị ệ ầ
- Ng ng t t vĩnh vi n t 50% tr lên. ườ ị i b tàn ph ho c th ế ặ ươ ậ ễ ừ ở
- Ng i đang trong th i gian đi u tr b nh t t, tai n n. ườ ị ệ ề ờ ậ ạ
Tuy nhiên vi c lo i tr này không áp d ng đ i v i nh ng ng i đ ạ ừ ố ớ ụ ữ ệ ườ ượ ả c b o
năm th hai tr đi. Ng c b o hi m i đ hi mể nghi p v này liên t c t ệ ụ ụ ừ ứ ở ườ ượ ả ể ở
nghi p v b o hi m này v n đ c tham gia và h ng quy n l ệ ụ ả ẫ ượ ể ưở ề ợ ủ ệ i c a các nghi p
v b o hi m khác. ể ụ ả
DNBH nh n b o hi m tr ng h p t vong c a ng i đ ể ậ ả ườ ợ ử ủ ườ ượ ả c b o hi m trong ể
ph m vi lãnh th Vi t Nam. ạ ổ ệ
Ng ng cho kho n chi phí c n thi i đ ườ ượ c b o hi m s đ ể ẽ ượ ả c b i th ồ ườ ả ầ ế ể t đ
t h i đ i v i tài s n đ s a ch a các thi ữ ử ệ ạ ố ớ ả ượ c b o hi m. V i ph n l n các tr ớ ầ ớ ể ả ườ ng
ặ h p, chi phí phát sinh là kho n chi phí cho vi c thay th , cho vi c s a ch a ho c ệ ử ữ ệ ế ả ợ
c và giá tr còn l t n th t t ng ph n. Giá tr c a t ng ph n còn s d ng đ ổ ị ủ ừ ấ ừ ử ụ ầ ầ ượ ị ạ i
c bán thanh lý s đ c a nguyên v t li u đ ủ ậ ệ ượ ẽ ượ ồ c đ i tr vào ph n thanh toán b i ầ ố ừ
th ng. ườ
Thêm vào đó, chi phí c a vi c tháo d , v n chuy n và l p đ t l i cũng ỡ ậ ặ ạ ủ ệ ể ắ
đ c b o hi m. Công ty b o hi m cũng có th b i th ng cho c chi phí làm ượ ể ồ ể ể ả ả ườ ả
t, chi phí chuy n phát nhanh, chi phí v n chuy n hàng không, chi thêm c n thi ầ ế ể ể ậ
ng và các lo i chi phí b sung khác đ phí d n d p hi n tr ẹ ệ ọ ườ ạ ổ ượ ợ c nêu trong h p
đ ng b o hi m. Tuy nhiên, chi phí s a l ồ ử ỗ ể ả ự ệ i có th phát sinh mà không có s ki n ể
t n th t x y ra thì s không đ ổ ấ ả ẽ ượ ả ể c b o hi m.
Theo nguyên lý chung v b o hi m, Ng ề ả ể i đ ườ ượ ị c b o hi m cũng ph i ch u ể ả ả
m t ph n t n th t. Trong b t kì v t n th t nào, vi c chi tr b i th ng cũng ầ ổ ả ồ ụ ổ ệ ấ ấ ấ ộ ườ
tính đ n m c mi n th ứ ế ễ ườ ủ ng. Vi c này nh m m c đích nâng cao trách nhi m c a ụ ệ ệ ằ
Ng c b o hi m trong vi c phòng ng a t n th t ho c thi i đ t h i và chia s ườ ượ ả ừ ổ ể ệ ấ ặ ệ ạ ẻ
ng khi mà chi phí qu n lý v i Công ty b o hi m m t ph n nh chi phí b i th ộ ớ ể ả ầ ỏ ồ ườ ả
d ng nh không n m trong b t kỳ kho n m c nào c a chi b i th ng. Theo ườ ụ ủ ư ằ ấ ả ồ ườ
nguyên t c, có th th a thu n đ thay đ i m c mi n th ậ ể ỏ ứ ể ễ ắ ổ ườ ng cho th i gian xây ờ
d ng và l p đ t, cho th i gian ki m tra, th i gian b o hi m trách nhi m v i l ự ớ ỗ i, ể ể ệ ắ ặ ả ờ ờ
cho th i gian b o hi m hàng hóa trách nhi m v i bên th ba. ứ ệ ể ả ờ ớ
Trong m i tr i h n b i th ng là s ti n b o hi m, tr khi ọ ườ ng h p, gi ợ ớ ạ ồ ườ ố ề ể ả ừ
gi i h n b i th ng cho t ng v t n th t và/ho c gi i h n b i th ớ ạ ồ ườ ụ ổ ừ ấ ặ ớ ạ ồ ườ ổ ng t ng
t c các v trong su t th i h n b o hi m đã đ c ng cho t ộ ấ ả ờ ạ ụ ể ả ố ượ ấ c th ng nh t. ố
Ng i đ i mà tính m ng và s c kh e c a ng i đó là ườ ượ ả c b o hi m là ng ể ườ ỏ ủ ứ ạ ườ
ng c a H p đ ng b o hi m. Tên Ng c b o hi m đ i đ đ i t ố ượ ủ ể ả ợ ồ ườ ượ ả ể ượ ể ệ c th hi n
i đ t là trong Trang h p đ ng. Ng ợ ồ ườ ượ ả c b o hi m có th nh ng không nh t thi ể ư ể ấ ế
Bên mua b o hi m c a H p đ ng b o hi m. Vào lúc đ ợ ủ ể ể ả ả ồ ượ ấ ả c c p H p đ ng b o ợ ồ
hi m ho c vào Ngày hi u l c h p đ ng, Ng i đ ệ ự ợ ể ặ ồ ườ ượ ả c b o hi m ph i đang c trú ả ư ể
t c C ng Hòa Xã H i Ch Nghĩa Vi t Nam và trong đ tu i t i n ạ ướ ủ ộ ộ ệ ộ ổ ừ ổ 18 Tu i
i đ đ n 65 Tu i. Ng ế ổ ườ ượ ả ệ c b o hi m và Bên mua b o hi m ph i có quan h có ả ể ể ả
th đ ể ượ ả ệ c b o hi m tuân theo yêu c u c a Lu t Kinh Doanh B o Hi m hi n ầ ủ ể ể ậ ả
hành.
ậ Ngoài trách nhi m n p phí b o hi m đ y đ và đúng h n theo th a thu n ầ ủ ể ệ ả ạ ộ ỏ
c b o hi m x y ra, đ đ c a HĐBH, khi r i ro đ ủ ủ ượ ả ể ượ ể ả ể c doanh nghi p b o hi m ệ ả
c b o hi m ho c đ i di n ng i đ (DNBH) đ ng ý th c hi n nghĩa v , ng ự ụ ệ ồ ườ ượ ả ặ ạ ể ệ ườ i
đ c b o hi m c n ph i: ượ ả ể ầ ả
- Đ i v i các tr c p c u, h i h ng y t ố ớ ườ ng h p n m vi n, di chuy n y t ệ ể ằ ợ ế ấ ứ ồ ươ ế
ng thi hài. c p c u và h i h ấ ứ ồ ươ
Ng c b o hi m ph i liên h v i đi m th i đ ườ ượ ả ệ ớ ể ể ả ườ ứ ng tr c c a công ty c u ự ủ
tr kh n c p (do DNBH ch đ nh, đã đ c in trên th b o hi m) đ thông báo ẩ ấ ợ ỉ ị ượ ẻ ả ể ể
các ch ti ủ ế ề ơ t v đ n b o hi m c a mình tr ể ủ ả ướ c khi ph i n m vi n, di chuy n y t ệ ả ằ ể ế
ng thi hài. Đi m th ng tr c này s thông báo cho ng c p c u, h i h ấ ứ ồ ươ ể ườ ự ẽ ườ ượ i đ c
b o hi m bi ể ả ế ệ ế t li u n i cung c p các d ch v trên có ch p nh n và có th thu x p ụ ể ấ ấ ậ ơ ị
gi i quy t đ c hay không. Đây là đi u ki n tiên quy t đ ràng bu c trách ả ế ượ ế ể ề ệ ộ
c b o hi m i đ nhi m c a DNBH trong đ n b o hi m này, tr khi ng ơ ừ ủ ể ệ ả ườ ượ ả ể ở ơ n i
xa xôi h o lánh không th liên h tr c v i đi m th ng tr c đ ệ ướ ớ ể ẻ ể ườ ự ượ c và n u trì ế
hoãn có th s d n đ n k t qu ng ể ẽ ẫ i đ ả ườ ượ ả c b o hi m b thi ể ế ế ị ệ ị ả t m ng hay b nh ạ
h ng nghiêm tr ng t i s c kh e sau này. Trong tr ng h p đó, ng ưở ọ ớ ứ ỏ ườ ợ ườ ượ i đ c
b o hi m s tr c ti p tr toàn b nh ng chi phí phát sinh, và s yêu c u DNBH ả ẽ ự ế ộ ữ ẽ ể ả ầ
hoàn tr sau; ả
- Khi DNBH yêu c u, ng i đ ầ ườ ượ ả ọ c b o hi m ph i cung c p cho DNBH m i ể ả ấ
thông tin c n thi i đ ầ ế ể t đ xác đ nh s c x y ra đ i v i ng ự ố ả ố ớ ị ườ ượ ả c b o hi m cũng ể
nh ph m vi trách nhi m b i th i b o hi m. ư ạ ệ ồ ườ ng c a ng ủ ườ ả ể
- Khi DNBH yêu c u, ng c b o hi m s y quy n cho DNBH thu i đ ầ ườ ượ ả ẽ ủ ể ề
th p các thông tin đ c coi là c n thi t t ậ ượ ầ ng ế ừ ườ i th ba (bác s , nha s , các c ỹ ứ ỹ ơ
,...) và gi i phóng h kh i trách nhi m ph i gi kín các thông tin; s y t ở ế ả ệ ả ọ ỏ ữ
- Khi DNBH yêu c u, ng i đ ầ ườ ượ ả c b o hi m s b t bu c ph i đ bác s do ộ ả ể ẽ ắ ể ỹ
ng i b o hi m ch đ nh ti n hành ki m tra s c kh e; ườ ả ứ ể ể ế ỏ ỉ ị
- DNBH s không có trách nhi m gi ẽ ệ ả i quy t b i th ế ồ ườ ề ng n u nh ng đi u ữ ế
ki n nói trên b vi ph m. ệ ạ ị
Thông báo ngay cho ng i b o hi m ườ ả ể ho c đ i lý c a h đ n giám đ nh ủ ọ ế ặ ạ ị
N u ng i b o hi m không có đ i lý đ a ph ng, ng c b o hi m có i đ ế ườ ả ể ạ ị ươ ườ ượ ả ể
th yêu c u m t giám đ nh viên có đăng ký t i đ a ph ng giám đ nh. Tr khi đã ể ầ ộ ị ạ ị ươ ừ ị
có m t th a thu n khác, ng i b o hi m có quy n t ch i gi ậ ộ ỏ ườ ả ề ừ ố ể ả i quy t m t v ế ộ ụ
c ch ng minh b ng (survey report). khi u n i không đ ạ ế ượ ằ Biên b n giám đ nh ả ứ ị
ẹ ổ Ti n hành m i bi n pháp có th nh m phòng tránh ho c gi m nh t n ằ ọ ệ ể ế ặ ả
th tấ .
i b o hi m s N u không ti n hành các bi n pháp phòng tránh này, ng ệ ế ế ườ ả ể ẽ
không ch u trách nhi m b i th ệ ồ ị ườ ng cho các m t mát, h h ng. ấ ư ỏ
T mình ho c h i b o hi m tham gia c u h và b o v ặ ướ ự ng d n ng ẫ ườ ả ứ ộ ả ệ ể
hàng.
B t kỳ bi n pháp nào do ng i đ ệ ấ ườ ả i b o hi m hay ng ể ườ ượ ả ế c b o hi m ti n ể
hành đ u không đ hay ch p nh n vi c t b hàng. ề ượ c coi là d u hi u kh ấ ệ c t ướ ừ ệ ừ ỏ ấ ậ
i b o hi m đ i v i ng B o l u đ y đ quy n khi u n i cho ng ề ả ư ầ ủ ế ạ ườ ả ố ớ ể ườ i
i th ba: v n chuy n hay ng ể ậ ườ ứ
- Khi u n i ng ế ạ ườ ậ ệ i v n chuy n, chính quy n c ng v b t kỳ ki n ề ề ấ ể ả
hàng nào b m t. ị ấ
i v n chuy n tham gia ch ng ki n giám - Yêu c u đ i di n ng ầ ệ ạ ườ ậ ứ ế ể
đ nh ngay khi phát hi n hàng có hi n t ị ệ ượ ệ ng m t mát ho c h h ng. Qua giám ặ ư ỏ ấ
đ nh n u th y có t n th t ph i l p h s khi u n i. ị ả ậ ồ ơ ế ế ấ ấ ạ ổ
- N u t n th t thu c lo i khó phát hi n vào th i gian nh n hàng, ế ổ ệ ấ ạ ậ ộ ờ
(Letter of reservation) cho đ i di n ng i v n chuy n trong g iử Th d kháng ư ự ệ ạ ườ ậ ể
vòng 03 ngày k t ể ừ ngày nh n hàng. ậ
N u ng i đ ế ườ ượ ả c b o hi m không th c hi n đ y đ các nghĩa v trên, ệ ầ ủ ự ụ ể
ng i b o hi m có quy n t ch i các khi u n i thu c trách nhi m ng ườ ả ề ừ ố ệ ế ể ạ ộ ườ ậ i v n
chuy n hay ng ể ườ i th ba. ứ
N p đ gi y t ch ng minh ộ ủ ấ ờ ứ
Đ đòi ng ng, tùy tr ng h p gi y t ng có: ể ườ ả i b o hi m b i th ể ồ ườ ườ th ấ ờ ườ ợ
- B n chính đ n ho c gi y ch ng nh n b o hi m. ứ ể ả ặ ậ ấ ả ơ
ng m i, kèm t kê chi ti - B n chính ho c b n sao hóa đ n th ặ ả ả ơ ươ ạ ờ ế t
hàng và/ho c phi u ghi tr ng l ng. ế ặ ọ ượ
- B n chính v n đ n và/ho c h p đ ng v n chuy n các lo i ạ ặ ợ ể ậ ả ậ ồ ơ
- Biên b n giám đ nh và ch ng t khác ch rõ m c đ t n th t. ứ ả ị ừ ứ ộ ổ ấ ỉ
- Gi y biên nh n ho c gi y ch ng nh n tàu giao hàng và phi u ghi ứ ế ậ ấ ậ ấ ặ
ng t i n i nh n cu i cùng. tr ng l ọ ượ ạ ơ ậ ố
- B n sao báo cáo h i s và/ho c trích sao nh t ký hàng h i. ả ự ả ả ặ ậ
- Công văn, th t trao đ i đ i v i ng ư ừ ổ ố ớ ườ ậ i v n chuy n và các bên ể
khác v trách nhi m c a h đ i v i t n th t. ủ ọ ố ớ ổ ề ệ ấ
ng. - Th đòi b i th ư ồ ườ
Ng i b r i ro. ườ ị ủ
ắ Theo nhi u nhà phân tích, r i ro ch phát sinh khi có m t s không ch c ỉ ộ ự ủ ề
ch n v m t mát s x y ra (uncertainty about the occurrence of a loss). V i khái ề ấ ẽ ả ắ ớ
ụ ni m v r i ro này, n u xác su t m t mát là 0 ho c 1, thì không có r i ro. Ví d , ề ủ ủ ế ệ ấ ấ ặ
i nh y t tòa nhà cao 30 t ng xu ng m t đ t thì c m ch c cái n u m t ng ế ộ ườ ả ừ ặ ấ ắ ầ ầ ố
ch t. M c dù có chuy n m t mát v nhân m ng nh ng đây không ph i là r i ro ư ủ ề ế ệ ấ ặ ạ ả
vì h u qu đã th y tr ả ấ ậ ướ c. Tuy nhiên, n u m t cascadeur nh y t ộ ả ừ ầ ố l u cao xu ng ế
i này có th ch t hay không ch t. Trong tr ng h p này có đ t b ng dù thì ng ấ ằ ườ ể ế ế ườ ợ
s không ch c ch n v h u qu , t c là có r i ro trong hành đ ng c a ng ự ả ứ ề ậ ủ ủ ắ ắ ộ ườ i
di n viên đóng th này. ế ễ
Nói đ n r i ro không th b qua khái ni m v xác su t (probability) hay là ế ủ ể ỏ ệ ề ấ
kh năng x y ra m t mát. Xác su t khách quan (objective probability) - còn g i là ấ ả ả ấ ọ
xác su t tiên nghi m (a priori probability) đ c xác đ nh b ng ph ệ ấ ượ ằ ị ươ ễ ng pháp di n
d ch (deduction). Ví d nh đ ng ti n s p hay ng a thì xác su t c a nó là 50%. ị ụ ư ồ ề ấ ấ ủ ử
Tuy nhiên , xác su t khách quan có lúc không th xác đ nh b ng t duy logic. ể ấ ằ ị ư
Ch ng h n nh không th suy di n r ng xác su t c a m t ng i đàn ông lái xe ễ ằ ấ ủ ư ể ẳ ạ ộ ườ
h i có gây tai n n hay không trong năm t i là 50% b i còn nhi u y u t liên quan ạ ơ ớ ế ố ề ở
khác nh đ tu i, xe cũ hay m i... Tuy nhiên, b ng cách phân tích k l ư ộ ổ ỹ ưỡ ng ằ ớ
c đây, ng i ta có th c tính xác su t tai nh ng tr ữ ườ ng h p tai n n xe h i tr ạ ơ ướ ợ ườ ể ướ ấ
i suy lu n quy n p (inductive reasoning). n n theo l ạ ố ậ ạ
Ngoài xác su t khách quan, có th k thêm xác su t ch quan (subjective ể ể ủ ấ ấ
probability) là c tính c a t ng cá nhân đ i v i kh năng x y ra m t mát. Ví d ướ ố ớ ủ ừ ả ả ấ ụ
nh n u có 1 tri u vé s bán ra ch có 1 ng ư ế ệ ố ỉ ườ i trúng thì xác su t khách quan là 1 ấ
ph n tri u. M c dù v y v n có nhi u ng ề ệ ặ ậ ẫ ầ ườ i mua nhi u vé s vì xác su t ch ố ề ấ ủ
nh h quan c a h cao h n. Có nhi u y u t ơ ế ố ả ủ ề ọ ưở ng đ n xác su t ch quan nh ấ ủ ế ư
i tính, trình đ h c v n và c óc mê tín d đoan... Đ hi u thêm v r i ro tu i, gi ổ ớ ộ ọ ấ ả ị ể ể ề ủ
c n phân bi ầ ệ ự ể t s khác nhau gi a hi m h a (peril) và m i nguy (hazard). Hi m ữ ể ọ ố
h a đ c hi u nh là nguyên nhân d n đ n m t mát. ọ ượ ư ể ế ẫ ấ
Ví d m t ngôi nhà b cháy thì h a ho n là hi m h a đã gây ra thi ỏ ụ ộ ể ạ ọ ị ệ ạ ố t h i đ i
v i ngôi nhà; hai xe h i đ ng nhau thì vi c đ ng xe là hi m h a làm cho xe b h ớ ệ ụ ơ ụ ị ư ể ọ
h ng. Trong khi đó, m i nguy đ c xem là tác nhân làm tăng kh năng x y ra ỏ ố ượ ả ả
m t mát. N u nh h a ho n đ ư ỏ ế ạ ấ ượ ự c xem là hi m h a thì d u l a trong khu v c ầ ử ể ọ
h a ho n đ c xem là m i nguy. Đ ti n phân tích, ng i ta chia m i nguy ạ ỏ ượ ể ệ ố ườ ố
thành ba lo i: m i nguy v t ch t (physical hazard), m i nguy đ o đ c (moral ứ ạ ậ ấ ạ ố ố
hazard) và m i nguy tinh th n (morale hazard). ầ ố
M i nguy v t ch t là tình tr ng v t ch t y u kém làm tăng kh năng x y ra ấ ế ậ ấ ạ ậ ả ả ố
m t mát. Tình tr ng đ ng sá Vi t Nam ta là ví d s ng đ ng v m i nguy ạ ấ ườ ở ệ ề ố ụ ố ộ
gà, vi c phân lu ng phân v t ch t. M t s n i đèn đ ậ ộ ố ơ ấ ườ ng không đ sáng, có ủ ổ ệ ồ
tuy n cho xe ch y không h p lý là nh ng m i nguy làm cho tai n n x y ra ữ ế ạ ạ ả ợ ố
th ng xuyên h n. M i ườ ố nguy đ o đ c là s không trung th c c a m t cá nhân ự ủ ứ ự ạ ơ ộ
i mua b o hi m cho căn nào đó làm tăng kh năng x y ra m t mát. Ví d có ng ả ụ ả ấ ườ ể ả
ng, hay m t ng i bi t mình nhà c a mình r i gây h a ho n đ l y ti n b i th ỏ ể ấ ủ ề ạ ồ ồ ườ ộ ườ ế
b ung th nh ng v n khai là s c kh e c a mình t ị ỏ ủ ư ư ứ ẫ ố ể t đ mua b o hi m và đ ả ể ượ c
ng. M i nguy tinh th n là s b t c n hay th b i th ồ ườ ự ấ ẩ ờ ơ ủ ẫ c a m t cá nhân d n ầ ố ộ
đ n m t mát vì ng ế ấ ườ ụ ộ i này ch quan cho r ng mình đã mua b o hi m. Ví d m t ủ ể ằ ả
ng i c nghĩ mình đã có b o hi m nên c phóng xe ào ào gi a ph xá đông ườ ứ ứ ữ ể ả ố
ng i m c dù th nh tho ng trong ng ườ ặ ả ỉ ườ i có h i men. ơ
Vi c xác đ nh m i nguy đ o đ c và m i nguy tinh th n có ý nghĩa quan ứ ệ ạ ầ ố ố ị
tr ng, nh t là đ i v i các hãng b o hi m khi ký h p đ ng v i khách hàng. Đ ể ố ớ ấ ả ọ ợ ồ ớ ể
t l p m t h th ng phân lo i và đánh giá tránh m i nguy đ o đ c, h ph i thi ạ ứ ả ố ọ ế ậ ộ ệ ố ạ
r i ro tr ủ ướ ầ c khi b o hi m (underwriting) m t cách hi u qu . M i nguy tinh th n ể ệ ả ả ộ ố
thì khó xác đ nh h n nên có khi công ty b o hi m không ch u b i th ng toàn b ể ả ơ ồ ị ị ườ ộ
mà ng ườ ứ i mua b o hi m cũng ph i ch u trách nhi m chi tr trong m t h n m c ộ ạ ể ệ ả ả ả ị
quy đ nh (deductible) ho c cùng công ty b o hi m thanh toán m t ph n chi phí ể ặ ả ầ ộ ị
có th thông c m v i công ty b o hi m vì h (co-insurance). Đ n đây thì đ c gi ế ộ ả ể ể ả ả ớ ọ
ph i đ i đ u v i r i ro ngay tr c khi ký h p đ ng v i khách hàng. Tuy nhiên, ả ố ầ ớ ủ ướ ớ ồ ợ
các công ty b o hi m n m rõ r i ro h n khách hàng nên “ph n th ng” bao gi ơ ủ ể ả ắ ầ ắ ờ
cũng thu c v h . T đó chúng ta rút ra đ c bài h c: trong cu c s ng hay trên ề ọ ừ ộ ượ ộ ố ọ
th ng tr ng, ai hi u bi t v r i ro nhi u h n s tr thành ng i chi n th ng. ươ ườ ể ế ề ủ ơ ẽ ở ề ườ ế ắ
Trung gian thông qua ho t đ ng cho vay ạ ộ
ch c tài chính có nhi m v cung b o hi m là m t là m t trong nh ng t ả ữ ể ộ ộ ổ ứ ụ ệ
ớ c p các h p đ ng b o hi m cho các h gia đình và doanh nghi p nh m gi m b t ấ ể ệ ả ằ ả ồ ợ ộ
ng t r i ro nh h ả ủ ưở ớ ợ i ho t đ ng s n xu t và cu c s ng c a h . + Tài s n n : ộ ố ủ ọ ạ ộ ả ấ ả
h p đ ng b o hi m + Tài s n có: ti n đ c ký qu t ề ượ ể ả ả ợ ồ ỹ ạ ề ử i ngân hàng, ti n g i
không kỳ h n và có kỳ h n, b t đ ng s n, trái phi u, c phi u, kho n cho vay. ả ấ ộ ế ế ạ ạ ả ổ
2.2. B O HI M LÀ M T TÀI CHÍNH TÀI CH Ộ Ả Ể Ủ
QUÁ TRÌNH T O L P QU B O HI M. Ậ Ỹ Ả Ạ Ể
PHÍ B O HI M. Ả Ể
Phí bảo hiểm là khoản tiền bên mua bảo hiểm nộp định kỳ cho doanh nghiệp bảo hiểm để được bảo hiểm theo
thời hạn và phương thức do các bên thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
ứ Nghĩa là, ph i có m t s cân đ i gi a ngu n vào và ngu n ra c a qu BHXH. Ch c ồ
ộ ự
ữ
ủ
ả
ố
ồ
ỹ
năng c a b o hi m xã h i là đ m b o an toàn v thu nh p cho ng
ủ ả
ể
ề
ả
ả
ậ
ộ
ườ
ể ự i lao đ ng và đ th c
ộ
hi n ch c năng này, đ n l
t nó, BHXH ph i t
ế ượ
ứ
ệ
ả ự ả
b o v mình tr ệ
ướ
c nguy c m t an toàn ơ ấ
ả v tài chính. Đ t o s an toàn này, v nguyên t c t ng s ti n hình thành nên qu ph i ề
ể ạ ự
ắ ổ
ố ề
ề
ỹ
b ng t ng s ti n chi ra t ằ
ố ề
ổ
ừ
qu . Tuy nhiên, không ph i c đ ng ti n nào vào qu là đ ả ứ ồ
ề
ỹ
ỹ
ượ c
dùng đ chi tr ngay ( n u v y đã không t n t
ồ ạ
ể
ế
ả
ậ
ộ i cái g i là qu BHXH ) mà ph i sau m t
ả
ọ
ỹ
kho ng th i gian nh t đ nh, đôi khi t
ấ ị
ả
ờ
ươ
ố ề ấ ng đ i dài ( nh đ i v i ch đ h u trí ) s ti n y
ư ố ớ
ế ộ ư
ố
m i đ
c chi ra, cùng th i gian y đ ng ti n luôn bi n đ ng và có th b gi m giá tr do
ớ ượ
ể ị ả
ề
ế
ấ
ờ
ồ
ộ
ị
l m phát, đi u này đ t ra yêu c u qu BHXH không ch ph i b o đ m v m t s l ạ
ề ặ ố ượ ng
ả ả
ề
ặ
ầ
ả
ỹ
ỉ
BHXH
mà còn ph i b o toàn v m t giá tr . Đi u đó lý gi ề ặ
ả ả
ề
ị
i t ả ạ
i sao trong đi u 40 Đi u l ề
ề ệ
n
c th c hi n các bi n pháp đ b o t n giá tr
ướ
c ta quy đ nh “ Qu b o hi m xã h i đ ỹ ả
ộ ượ
ể
ị
ể ả ồ
ự
ệ
ệ
ị
và tăng tr
ng theo quy đ nh c a chính ph ”.
ưở
ủ
ủ
ị
Tính tích lu .ỹ
Qu BHXH là “ c a đ dành ” c a ng
ủ ể
ủ
ỹ
ườ
i lao đ ng phòng khi m đau, tu i già... và ố
ộ
ổ
i lao đ ng. Trong qu BHXH
đó là công s c đóng góp c a c quá trình lao đ ng c a ng ủ ả
ứ
ủ
ộ
ườ
ộ
ỹ
luôn t n t
i m t l
ng ti n t m th i nhàn r i
m t th i đi m hi n t
i đ chi tr trong
ồ ạ
ộ ượ
ề ạ
ỗ ở ộ
ệ ạ ể
ể
ả
ờ
ờ
ng lai, khi ng
i lao đ ng có đ các đi u ki n c n thi
c h
ng tr
t ươ
ườ
ủ
ề
ệ
ầ
ộ
t đ đ ế ể ượ
ưở
ợ ấ c p
( ch ng h n nh v th i gian và m c đ đóng góp BHXH ). S l
ng ti n trong qu có
ư ề ờ
ố ượ
ứ
ẳ
ạ
ộ
ề
ỹ
th đ
ể ượ
ệ c tăng lên b i s đóng góp đ u đ n c a các bên tham gia và b i th c hi n các bi n
ặ ủ
ở ự
ự
ề
ệ
ở
pháp tăng tr
ng qu .
ưở
ỹ
¤ Qu BHXH v a mang tính hoàn tr v a mang tính không hoàn tr . ả
ả ừ
ừ
ỹ
Tính hoàn tr th hi n
ch , m c đích c a vi c thi
t l p qu BHXH là đ chi tr tr
ả ể ệ ở ỗ
ụ
ủ
ệ
ế ậ
ả ợ
ể
ỹ
c p cho ng ấ
ườ
ậ i lao đ ng khi h không may g p các r i ro d n đ n m t hay gi m thhu nh p. ủ
ế
ặ
ẫ
ấ
ả
ộ
ọ
Do đó, ng
i lao đ ng là đ i t
ng đóng góp đ ng th i cũng là đ i t
ng nh n tr c p. Tuy
ườ
ố ượ
ộ
ố ượ
ồ
ờ
ợ ấ
ậ
nhiên, th i gian, ch đ và m c tr c p c a m i ng
ợ ấ ủ
ế ộ
ứ
ờ
ỗ
ườ ẽ
i s khác nhau, đi u đó ph thu c vào ề
ụ
ộ
nh ng r i ro mà h g p ph i cũng nh m c đ đóng góp và th i gian tham gia BHXH. ư ứ ộ
ọ ặ
ữ
ủ
ả
ờ
Tính không hoàn tr
ch , m c dù nguyên t c c a BHXH là có đóng- có
th hi n ả ể ệ ở
ủ
ặ
ắ
ỗ
h
ng, đóng ít- h
ng ít, đóng nhi u- h
ưở
ưở
ề
ưở
ữ ng nhi u nh ng nh v y không có nghĩa là nh ng
ư ậ
ư
ề
ng
c h
ng m t kho n tr
ườ
i có m c đóng góp nh nhau s ch c ch n đ ư
ứ
ẽ
ắ
ắ
ưọ
ưở
ả
ộ
ợ ấ
c p nh nhau. ư
Trong th c t
, cùng tham gia BHXH nh ng có ng
c h
i đ
ự ế
ư
ườ ượ ưở
ng nhi u l n, có ng ề ầ
ườ ượ c i đ
h
ng ít l n ( v i ch đ m đau), th m trí không đ
ng (ch đ thai s n).
ưở
ế ộ ố
ầ
ậ
ớ
c h ượ ưở
ế ộ
ả
Nh ng câu h i c b n nh t liên quan đ n tài chính BHXH là: Ai đóng góp, đóng góp
ỏ ơ ả
ữ
ế
ấ
bao nhiêu và d a trên c s nào. Nói chung, các ngu n kinh phí c a m t h th ng BHXH
ộ ệ ố
ơ ở
ự
ủ
ồ
có th li
t kê nh sau: S tham gia c a Nhà n
ể ệ
ư
ự
ủ
ướ
ấ c, s tham gia c a chính quy n các c p
ự
ủ
ề
ng ); nh ng kho n thu đã đ
c ho c phân b
( chính quy n t nh và đ a ph ề ỉ
ị
ươ
ữ
ế
ả
ượ
c nh m tr ắ
ướ
ặ
ổ
cho BHXH; Đóng góp c a ng
i tham gia b o hi m xã h i, c a ch s d ng lao đ ng;
ủ
ườ
ủ ử ụ
ủ
ể
ả
ộ
ộ
Thu nh p t
đ u t
ậ ừ ầ ư
ủ và các kho n thu nh p khác. Trong đó ngu n thu nh p ch y u c a
ủ ế
ả
ậ
ậ
ồ
qu BHXH là t
s đóng góp c a ng
i s d ng lao đ ng và nhà n
c.
ỹ
ừ ự
ủ
ườ
i lao đ ng, ng ộ
ườ ử ụ
ộ
ướ
Thông th
ng, đ đ m b o nguyên t c có đóng có h
ng, t
i lao
ườ
ể ả
ả
ắ
ưở
ấ ả
t c nh ng ng ữ
ườ
đ ng tham gia BHXH đ u có nghĩa v đóng góp b o hi m xã h i, tuy nhiên vi c xác đ nh ộ
ụ
ề
ể
ệ
ả
ộ
ị
ng tham gia
m i qu c gia có khác nhau. Ban đ u, ch
ng trình BHXH không có
đ i t ố ượ
ở ỗ
ầ
ố
ươ
xu h
ng b o hi m cho nh ng ng
ướ
ữ
ể
ả
i t ườ ự ạ
t o vi c làm, lao đ ng nông nghi p, ng ộ
ệ
ệ
ườ
ấ i th t
¤
nghi p và ng
i ch a có vi c làm. BHXH cũng không b o hi m cho nh ng ng
i làm
ệ
ườ
ư
ữ
ệ
ể
ả
ườ
vi c bán th i gian và lao đ ng trong các doanh nghi p nh . ỏ
ệ
ệ
ờ
ộ
khu v c Châu Á- Thái bình d
Ở
ự
ươ
ồ ng, các qu c gia công nghi p (Ôxtraylia, H ng
ệ
ố
Kông, Nh t b n và Niu Di Lân) và các n
c c ng hoà thu c Liên xô (cũ) đang m r ng s
ậ ả
ướ ộ
ở ộ
ộ
ự
bao ph h th ng an toàn xã h i đ n toàn b dân chúng m t cách toàn di n h n. Trong khi ộ
ủ ệ ố
ộ ế
ệ
ộ
ơ
đó, các n
c còn l
ướ
ạ
ộ i ch y u t p trung các h th ng c a h vào khu v c s d ng lao đ ng
ự ử ụ
ủ ế ậ
ủ ọ
ệ ố
m t cách chính quy t
i các trung tâm đô th trong khi làm ng m t b ph n đáng k dân
ộ
ạ
ơ ộ ộ
ể
ậ
ị
chúng đang n m ngoài s b o tr . Nguyên nhân c a s b qua này là do s khó khăn v
ủ ự ỏ
ự ả
ự
ằ
ợ
ề
m t hành chính trong vi c thúc đ y s m r ng b t bu c c a h cũng nh không có kh
ẩ ự ở ộ
ộ ủ ọ
ư
ệ
ặ
ắ
ả
Giooc Đan
năng v tài chính c a các doanh nghi p nh đ đóng góp vào h th ng này. ệ
ệ ố
ỏ ể
ủ
ề
Ở
Ni, th m chí nh ng tr
ng h p ban đ u đ
c tham gia h th ng an toàn xã h i nh ng sau
ữ
ậ
ườ
ầ
ợ
ượ
ệ ố
ư
ộ
đó l
i b b qua nh tr
ng h p c a các nông dân, ng dân, ng
ạ ị ỏ
ư ườ
ợ ủ
ư
i t ườ ự
ư lao đ ng ( làm t ).
ộ
c khác, m t s n m ngoài đã đ
c cho phép tham gia vào ch
ng trình trên c
ướ
ộ ố ằ
ượ
ươ
ơ
Ở các n
nguy n.
s t ở ự
ệ
b, Ph ng th c đóng góp ươ ứ
Đ i t
ố ượ
ậ ủ ng tham gia đóng m t m c c đ nh không ph thu c vào m c thu nh p c a
ứ ố ị
ụ
ứ
ộ
ộ
đóng góp khác nhau ( ví d t
l
đóng góp
h , m c dù v y v n có có th có nh ng t ọ
ữ
ể
ặ
ậ
ẫ
l ỷ ệ
ụ ỷ ệ
i tr khác v i c a ng
c a ng ủ
ườ ẻ
ớ ủ
ườ
ộ i già, c a nam khác v i n ...) nh ng trong ph m vi m t
ớ ữ
ủ
ư
ạ
nhóm ng
i thì m c đóng góp s nh nhau và không g n v i thu nh p c a h và khi đó
ườ
ứ
ư
ủ
ẽ
ắ
ậ
ớ
ọ
m c h
ng cũng s là m t kho n đ
c.
ứ ưở
ả ượ ấ
c n đ nh tr ị
ẽ
ộ
ướ
Đóng góp theo m c c đ nh: ứ ố ị
Theo ph
ng th c này, m c đóng góp s g n v i thu nh p c a t ng cá nhân và
ươ
ủ ừ
ẽ ắ
ứ
ứ
ậ
ớ
đ
c n đ nh b ng cách s d ng cách tính ph n trăm đ n gi n so v i thu nh p, khi h
ượ ấ
ử ụ
ằ
ầ
ả
ậ
ơ
ớ
ị
ưở ng
tr c p thì m c tr c p cũng đ
ợ ấ
ợ ấ
ứ
ượ
c căn c vào m c thu nh p khi còn làm vi c c a ng ậ
ệ ủ
ứ
ứ
ườ i
c áp d ng ph bi n nh t trên th gi
i.
lao đ ng. Ph ộ
ươ
ng th c này đ ứ
ượ
ổ ế
ế ớ
ụ
ấ
Đóng góp g n v i thu nh p: ắ ớ ậ
Trong t ng nhóm ti n công có các m c ti n công và đ i v i m i m c ti n công s
ố ớ
ừ
ứ
ứ
ề
ề
ề
ỗ
ẽ
có m t m c đóng góp t
ng ng theo m c đ lu ti n. Nhóm ti n công cũng có th đ
ứ
ộ
ươ
ứ ộ ỹ ế
ể ượ c
ứ
ề
i ngu n qu gi a các thành viên.
s d ng nh là m t công c thúc đ y vi c phân ph i l ụ ử ụ
ố ạ
ư
ệ
ẩ
ộ
ỹ ữ
ồ
Đóng góp theo nhóm ti n công: ề
Đóng góp theo t l đ c bi t: ỷ ệ ặ ệ
M t s n
c d a vào m c đóng góp theo m t t
đ c bi
t d a vào s khác bi
ộ ố ướ
l ộ ỷ ệ ặ
ự
ứ
ệ ự
ự
ệ t
gi a các công vi c c a ng
i lao đ ng. Ch ng h n trong ch đ b o hi m tai n n lao
ệ ủ
ữ
ườ
ế ộ ả
ể
ạ
ẳ
ạ
ộ
đóng góp thay đ i tuỳ theo ngành công nghi p và m c đ r i ro c a m i ngành
đ ng, t ộ
l ỷ ệ
ứ ộ ủ
ủ
ệ
ổ
ỗ
ngh . ề
ố Nói chung, xác đ nh m c đóng góp BHXH d a trên m t c ch tài chính là cân đ i
ộ ơ
ứ
ự
ế
ị
gi a thu và chi. Có th xác đ nh m c đóng góp và, trên c s đó xác đ nh m c h
ơ ở
ứ ưở
ữ
ứ
ể
ị
ị
ặ ng ho c
cũng có th xác đ nh m c h
ng tr
c r i xác đ nh m c đóng góp. Cho dù th c hi n theo
ứ ưở
ể
ị
ướ ồ
ứ
ự
ệ
ị
ố ề cách nào thì v n ph i đ m b o s cân đ i gi a t ng s ti n hình thành qu và t ng s ti n
ả ự
ả ả
ữ ổ
ố ề
ẫ
ố
ổ
ỹ
đ
c chi ra t
ượ
qu . ừ ỹ
c, Xác đ nh m c đóng góp. ứ ị
“ tr c p xác đ nh ” và h th ng ”: H th ng ệ ố ợ ấ ị ệ ố “ đóng góp xác đ nhị
ị ệ ố “ đóng góp xác đ nh
ề ị ổ
ợ ấ ”: H th ng này xác đ nh ng ườ ả ệ ố ủ
ậ ị ấ ứ ự ấ
ủ ứ ể
ượ ườ
ể ị ấ ớ ề ộ ơ ấ
i lao đ ng nên - H th ng ệ ố ộ ọ ẽ ứ giành bao nhiêu ti n cho tu i già c a mình ch không ph i là h s x ng ủ ứ c nh n tr c p là bao nhiêu. u đi m c a h th ng này là nó đáng đ ượ Ư ể không ph i ch u b t c s m t cân b ng nào v tài chính và không bao gi ờ ề ằ ả ấ c đi m c a nó là do có r t ph i tăng m c đóng góp lên c . Nh ng nh ả ư ả i lao đ ng có th b ch m d t t c m i ng nhi u r i ro nên m t s ho c t ứ ộ ố ề ủ ặ ấ ả ọ ụ c nh n tr c p tu i già, m c tr c p này th p h n r t nhi u so v i m c đ ấ ợ ấ ứ ổ ợ ấ ậ ượ tiêu đã đ t ra. ặ
ệ ố ủ ở m c đ cao h n ộ ứ
ượ ể ặ
“ tr c p xác đ nh ợ ấ i lao đ ng đ ả ộ ủ ượ ầ Ư ể ị c b o đ m v tài chính ề ả ệ ố ế ”: u đi m chính c a h th ng này là nó cho ơ ở ổ tu i ả ắ ố ề ả t ph i tăng m c đóng góp và ho c gi m c đi m c a h th ng này là đôi lúc g p ph i r c r i v ề ứ ả ặ
- H th ng ệ ố phép ng ườ già, tuy nhiên nh tài chính mà v n đ này c n thi ấ m c tr c p. ợ ấ ứ
ả ố ụ ể
ướ
t ki m h u trí b t bu c . H th ng b o hi m xã h i mà có ch đ tu i già ộ t Nam) là h th ng b o hi m ch đ tr ệ ố ư ế
ở ế ộ ổ ế ộ ợ ể Chile và ộ ở ụ i là nh ng ví d ữ ở
i ch u trách nhi m th c hi n là ph i xác đ nh đ
c chính
Nhi m v c a nh ng ng ụ ủ
ữ
ệ
ườ
ự
ệ
ệ
ả
ị
ị
ượ
xác nh ng kho n chi phí chính đáng trong t
qu nh ng đi u đó d
ữ
ả
ươ
ng lai s chi ra t ẽ
ừ
ư
ề
ỹ
ườ ng
nh không th b i nh ng thay đ i không tiên đoán tr
c s x y ra. Do nh ng
c đ
ể ở
ư
ữ
ổ
ướ ượ ẽ ả
ữ
ướ c
tính là không th th c hi n đ
c nên khi xác đ nh m c đóng góp ng
i ta ph i xác đ nh
ể ự
ệ
ượ
ứ
ị
ườ
ả
ị
Qu c gia nào áp d ng ? ệ ố h u h t các n c (trong đó có Vi ế ầ ả ệ c p xác đ nh. Trong khi đó h th ng ti ị ấ ắ ệ ệ ố c Malayxia và Singapore l Qu d tr qu c gia các n ạ ỹ ự ữ ướ đi n hình v h th ng b o hi m có m c đóng góp xác đ nh. ể ả ể ố ề ệ ố ứ ị
thêm m t l
ng đ đ d tr
cho các s c phát sinh làm tăng thêm các chi phí trong
ộ ượ
ủ ể ự ữ
ự ố
ng lai. H n n a, vi c xác đ nh m c tr c p l
i không hoàn toàn mang tính k thu t mà
t ươ
ợ ấ ạ
ứ
ữ
ệ
ơ
ị
ậ
ỹ
còn liên quan đ n nhi u v n đ kinh t
ề
ế
ề
ấ
ế
ệ ữ xã h i ( nghĩa là vi c xác đ nh m i quan h gi a
ệ
ộ
ố
ị
đóng và h
ng ch mang tính ch t t
ưở
ấ ươ
ỉ
ng đ i ). ố
Khi xác đ nh m c đóng góp BHXH ph i đ m b o nguyên t c: ả ả ứ ắ ả ị
- Ph i cân b ng Thu - Chi. ằ ả
- L y s đông bù s ít. ấ ố ố
- Có d phòng. ự
Kho n ti n đóng góp c a nh ng ng i tham gia BHXH cho qu BHXH đ ữ ủ ườ ỹ ượ c ề
ả g i là phí BHXH : ọ
Ptp = Ptt + Phc + Pdp
Trong đó: Ptp: phí toàn ph n.ầ
Ptt: phí thu n tuý. ầ
Phc: chi phí hành chính.
Pdp: ph n an toàn. ầ
tr c dùng đ chi tr ể ả ợ ấ
ượ i lao đ ng tham gia BHXH s đ ộ ủ ọ
ệ ế ầ ỹ
Phí thu n tuý đ ầ ườ ữ ợ ấ ưở ầ ng tr c p. Đây là ph n chi m t ế ế ộ ậ ấ ợ ấ ỷ ọ ế
ầ ề ệ ườ ợ ấ
ẽ ượ ớ ứ ượ ố ượ ề
c p các ch đ BHXH và đó là c nh n khi h có đ các ph n mà nh ng ng đi u ki n h tr ng l n nh t trong qu BHXH vi c xác đ nh phí thu n tuý liên quan tr c ti p đ n m c tr c p BHXH. Thông ự ị ượ ạ c tăng lên và ng th i, c l ng, m c tr c p càng cao thì phí thu n tuý cũng đ ầ ứ ng nh ng đóng góp vào tuy nhiên đi u này cũng không ph i luôn đúng khi s l ữ ả i h qu là l n và ch có s ít nh ng ng ng tr c p. ườ ưở ữ ỉ ợ ấ ớ ố ỹ
ả ể ượ
i th c hi n BHXH suy cho cùng h không th u ng n ệ ườ ự ướ ạ ộ ể ố Chi phí hành chính đ ữ
ọ c lã cũng m t ti n ) và thêm vào đó là các kho n chi phí đ ấ ề ả
ạ ầ
ng b i c th i gian thành l p và đ ưở ậ
ủ ổ ứ ậ
ợ ở ả ờ ị ả ch c BHXH m i thành l p th ớ ứ ổ ệ ố ữ
ch c BHXH. Các t ở ả ữ ỏ
ệ c dùng đ trang tr i cho các ho t đ ng s nghi p. c lã mà Nh ng ng ự ể s ng ( th m chí n ướ ậ ố xây d ng c s v t ch t, h t ng... Ngu n tài chính tài tr cho các chi phí này là ồ ơ ở ậ ự ấ ộ t qu BHXH. Chi phí hành chính b nh h ừ ỹ ng có chi phí l n c a t ườ ớ ọ ỏ ể hành chính cao h n b i nh ng h th ng này còn đang trong giai đo n h c h i đ ạ ho t đ ng có hi u qu . Nh ng h th ng BHXH nh có chi phí hành chính cao ệ ố ệ ợ i h n g n v i m c đóng góp b i vì nh ng h th ng này không th th c hi n l ữ ạ ộ ắ ơ ơ ệ ứ ể ự ệ ố ớ ở
t ki m do m r ng quy mô do nh ng ch c năng hành chính đ ế ệ ở ộ ữ ứ
ố ớ ố ị ả ả ơ
ượ th c a ti c ế ủ chuyên môn hoá cao h n và kh năng dàn tr i chi phí c đ nh đ i v i chi phí hành chính ra cho nhi u ng i tham gia. ườ ề
t l p đ đ i phó v i nh ng bi n c x y ra trong ữ ố ả
Ph n an toàn đ ầ ng lai và đ ượ c dùng t ớ t quá so v i d tính. i khi m c tr c p v t ượ c thi ớ ế ậ ứ ể ố ợ ấ ượ ế ớ ự ươ
QUÁ TRÌNH S D NG VÀ PHÂN PH I QU B O HI M Ử Ụ Ỹ Ả Ố Ể
R I ROỦ
I R I RO TR NG Ả ƯỜ Ủ
TR LÃI Đ NH KỲ THAM GIA B O HI M Ả Ả Ể Ị
C¸c c«ng ty b¶o hiÓm huy ®éng vèn b»ng c¸c b¸n c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm
vµ ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n cho nh÷ng ngêi ®îc b¶o hiÓm khi nh÷ng ®iÒu
quy ®Þnh trong hîp ®ång x¶y ra. V× vËy viÖc sö dông vèn cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm t¬ng ®èi ®a d¹ng vµ phøc t¹p:
*) NghiÖp vô chi tr¶ b¶o hiÓm: ®Ó t¹o ®îc ch÷ tÝn trong kinh doanh
b¶o hiÓm viÖc chi tr¶ b¶o hiÓm ®óng chÕ ®é, ®óng thêi h¹n lu«n lµ yÕu tè
hµng ®Çu. §èi víi c¸c c«ng ty BHNT viÖc chi tr¶ cã tÝnh chÊt dµi h¹n vµ t-
¬ng ®èi æn ®Þnh, ngo¹i trõ 1 sè rñi ro ph¸t sinh. Trong n¨m 2002 ®· cã
nhiÒu hîp ®ång BHNT ®¸o h¹n céng víi nh÷ng rñi ro ®èi víi kh¸ch hµng,
tæng sè tiÒn chi tr¶ cña c¸c c«ng ty BHNT B¶o ViÖt lµ 150 tû ®ång. §èi víi
lÜnh vùc BHPNT, viÖc chi tr¶ diÔn ra kh¸ thêng xuyªn vµ kh«ng æn ®Þnh.
T×nh h×nh tæn thÊt x¶y ra trong n¨m 2002 kh«ng cã biÕn ®éng lín so víi
n¨m 2001, tæng sè tiÒn båi thêng c¶ n¨m 2002 kho¶ng 1.200 tû ®ång,
chiÕm 37% tæng doanh thu phÝ b¶o hiÓm.
*) NghiÖp vô ®Çu t
:
C¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ 1 kªnh huy ®éng vèn kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn
kinh tÕ vµ hiÖn ®ang ®îc khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ ë nhiÒu níc. Tæng
kÕt n¨m 2002 cho thÊy c¬ cÊu ®Çu t cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸ ®a d¹ng
vµ ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c ®Çu t lµ: ®¶m b¶o an toµn cho quü dù phßng,
danh môc ®Çu t cã kh¶ n¨ng sinh lêi, c«ng cô ®Çu t ph¶i cã kh¶ n¨ng thanh
kho¶n cao. Danh môc ®Çu t cho thÊy t¹i ViÖt Nam mèi quan hÖ gi÷a ng©n
hµng vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm rÊt g¾n bã v× cã ®Õn 52,9% sè vèn nhµn
rçi cña c¸c c«ng ty ®îc göi t¹i c¸c ng©n hµng. C¸c kho¶n môc ®Çu t kh¸c lµ:
gãp vèn liªn doanh: 7.2%, ®Çu t bÊt ®éng s¶n 6.8%, cho vay trùc tiÕp
4.7%, ®Çu t tr¸i phiÕu 29.2%.
Cïng víi B¶o ViÖt, sù tham gia ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc sím h×nh thµnh thÞ trêng vèn ë
ViÖt Nam. Tèc ®é t¨ng trëng vèn ®Çu t trë l¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm kh¸ nhanh, trong giai ®o¹n tõ 1996-2002 kho¶ng 125,3%/ n¨m
ố
512.1
T c đ tăng v n đ u t ố ộ kinh t
i n n tr l ầ ư ở ạ ề ả c a các doanh nghi p b o ệ
ế ủ
hi m(%)
ể
112.16
65.775
67.834
64.012
45.578
9.6491
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
lµm cho thÞ trêng vèn thªm s«i ®éng:
Ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh ®· t¹o nªn phÇn lín lîi nhuËn cho c¸c doanh
nghiÖp b¶o hiÓm vµ trë thµnh x¬ng sèng n©ng ®ì cho c¸c doanh nghiÖp
b¶o hiÓm. N¨m 2002, B¶o ViÖt tham gia ®Çu t vµo dù ¸n nhµ m¸y xi m¨ng
Th¨ng Long t¹i Hoµnh Bå, Qu¶ng Ninh víi tæng sè vèn ®Çu t xÊp xØ 350
triÖu USD víi t c¸ch lµ cæ ®«ng s¸ng lËp gãp 30% vèn chñ së h÷u. Ngoµi ra
cã thÓ kÓ tíi mét sè ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm kh¸c
nh gãp vèn vµo quü hç trî ®Çu t quèc gia, ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ¸
ch©u, khu vui ch¬i gi¶i trÝ díi níc Hå T©y. HiÖn nay, tæng nguån dù phßng
cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ ®Çu t 6000 tû ®ång.
§¸nh gi¸ mét c¸ch tæng quan, BHTM ViÖt Nam trong n¨m 2002 cã møc
t¨ng trëng kho¶ng 48,5%. N¨m 2003, møc t¨ng BHNT dù kiÕn kho¶ng 50%,
møc t¨ng chung cña thÞ trêng b¶o hiÓm ViÖt Nam dù kiÕn ë møc 38% so
víi tæng phÝ víi tæng phÝ b¶o hiÓm trªn 10.590 tû ®ång (b¨ng 1,8% GDP
n¨m 2003).
CH NG III: ƯƠ
K T LU N Ậ Ế
B o hi m là m t nghi p v qua đó, m t bên là Ng ụ ệ ể ả ộ ộ i đ ườ ượ ể c b o hi m ả
ố cam đoan tr m t kho n ti n g i là phí b o hi m nh m th c hi n mong mu n ả ộ ự ể ệ ề ả ả ằ ọ
i th 3 nào đó trong tr đ cho mình ho c đ cho m t ng ể ặ ể ộ ườ ứ ườ ng h p x y ra r i ro ả ủ ợ
c b i th ng ho c đ s đ ẽ ượ ồ ườ ặ ượ c m t kho n ti n b o hi m tr b i m t bên khác: ể ả ở ề ả ả ộ ộ
đó là Ng i b o hi m. ườ ả ể
Ho t đ ng b o hi m t n t ả ạ ộ ổ ạ ể i trong n n kinh t ề ế xã h i nh là m t t ư ộ ấ ế t y u ộ
khách quan. Nó đ c coi là m t trong nh ng ph ượ ữ ộ ươ ằ ng th c h u hi u nh t nh m ệ ứ ữ ấ
góp ph n x lý các r i ro luôn t n t i trong cu c s ng c a con ng i. ầ ử ồ ạ ủ ộ ố ủ ườ
Th c ch t b o hi m là h th ng các quan h kinh t phát sinh trong quá ệ ố ấ ả ự ể ệ ế
trình phân ph i l i t ng s n ph m xã h i d ố ạ ổ ộ ướ ả ẩ i hình thái giá tr nh m hình thành ị ằ
và s d ng qu b o hi m cho m c đích bù đ p t n th t do các r i ro gây ra, ắ ổ ử ụ ỹ ả ủ ụ ể ấ
c th ng xuyên và liên t c. đ m b o cho quá trình tái s n xu t đ ả ấ ượ ả ả ườ ụ
Trong ph m vi toàn b n n kinh t ộ ề ạ ế ộ xã h i, B o hi m đóng vai trò c a m t ủ ể ả ộ
ồ công c an toàn. Bên c nh vi c góp ph n bù đ p t n th t qua ho t đ ng b i ầ ắ ổ ạ ộ ụ ệ ạ ấ
th ườ ổ ng, b o hi m còn tác đ ng nâng cao ý th c đ phòng, h n ch r i ro, t n ế ủ ứ ể ề ả ạ ộ
th t cho m i thành viên trong xã h i. ấ ọ ộ
ộ Trong h th ng tài chính qu c gia, B o hi m còn đóng vai trò c a m t ệ ố ủ ể ả ố
trung gian tài chính, góp ph n t p trung và tích t v n, thúc đ y tái s n xu t m ầ ậ ụ ố ấ ả ẩ ở
r ng.ộ
Đáp ng nhu c u đ m b o cho các r i ro khác nhau, b o hi m cũng có ủ ứ ể ả ầ ả ả
nhi u lo i hình đa d ng và khác nhau v đ c đi m kinh t k thu t, v pháp lý ề ặ ể ề ạ ạ ế ỹ ề ậ
và v ph ng th c qu n lý ề ươ ứ ả
TÀI LI U THAM KH O Ả Ệ
ấ 1. B o hi m trong kinh doanh, TS. Hoàng Văn Châu, TS. Vũ Sĩ Tu n, ể ả
TS. Nguy n Nh Ti n, NXB Khoa h c k thu t, 2002 ọ ỹ ư ế ễ ậ
2. B o hi m - nguyên t c và th c hành, TS. David Bland, NXB Tài ự ể ả ắ
chính, 1998.
3. Giáo trình b o hi m, PGS.TS H Sĩ Hà (ch biên), NXB Th ng kê, ồ ủ ể ả ố
2000.
4. Ngh đ nh 100/1993/NĐ - CP c a Chính ph v ho t đ ng kinh ủ ạ ộ ủ ề ị ị
doanh b o hi m ả ể
5. Lu t kinh doanh b o hi m s 24/2000/QH10 ể ả ậ ố
6. B o hi m và th tr ể ị ườ ả ng ch ng khoán (T p chí Tài chính - s ạ ứ ố
11/2002)
7. Thông t t thi ư 71/2001/TT - BTC c a B Tài chính qui đ nh chi ti ộ ủ ị ế
hành m t s đi u c a Lu t kinh doanh b o hi m ộ ố ề ủ ể ậ ả
ụ 8. Ngh đ nh 77/2003/ NĐ - CP c a Chính ph v ch c năng, nhi m v , ủ ề ứ ủ ệ ị ị
quy n h n và c c u t ơ ấ ổ ứ ủ ch c c a B Tài chính ộ ề ạ
9. Quy t đ nh 153/2003/QĐ - BTC c a B Tài chính v vi c ban hành ề ệ ế ị ủ ộ
h th ng ch tiêu giám sát doanh nghi p b o hi m ệ ố ệ ể ả ỉ
10. Quy t đ nh 175/2003/QĐ - TTg c a Th t ng Chính ph phê ế ị ủ ướ ủ ủ
duy t “Chi n l ng b o hi m Vi t Nam t năm 2003 ế ượ ệ c phát tri n th tr ể ị ườ ể ả ệ ừ
đ n năm 2010” ế
11. Website: tailieu.vn
