Tìm hiểu về cá Betta
Splendens đuôi dài
1. Nguồn gốc cá Betta splendens đuôi dài
- Loài cá Betta splendens là sản phẩm của ngành cá cảnh Thái Lan thông qua
sự lai tạo tự nhiên mà không hề có sự can thiệp của công nghệ gen hiện đại.
Thứ hai, Betta splendens phát triển dựa trên quá trình tương tác có tính xã
hội; nó là thành quả của việc trao đổi kiến thức truyền thống ở tầng lớp nông
dân Thái Lan. Người ta tin rằng cá đá xuất hiện cách đây 600 năm vào thời
hoàng đế Sukhothai, vị vua đầu tiên của Thái Lan. Những nhà lai tạo xưa kia,
thường là những nông dân, học hỏi thông qua sự quan sát rồi sau đó thử
nghiệm bằng cách đem cá đi đá. Họ hình thành một nhóm gọi là nhóm những
nhà lai tạo và đá cá. Họ thường truyền đạt kiến thức về cá đá thông qua con
đường truyền khẩu. Việc hé lộ kiến thức cho những người thân cận nhất đảm
bảo rằng sẽ có người kế thừa và tiếp tục phát triển nó. Để thêm phần nghiêm
trọng, họ thường căn dặn rằng “đừng đem những bí quyết này nói cho bất kỳ
ai vì chúng có thể giúp tạo ra những con cá vô địch” (câu nói truyền thống
này vẫn còn được duy trì cho đến tận ngày nay). Bằng việc truyền đạt kiến
thức như vậy mà cá đá ở Thái Lan phát triển hết sức độc đáo nhưng đồng thời
kỹ thuật lai tạo lại lập đi lập lại hay nói cách khác là không hề có sự tiến bộ
nào. Chúng ta có thể thấy rõ điều này khi xét đến sự phát triển mạnh mẽ của
cá Betta đuôi dài ở Mỹ so với cá Betta đuôi dài ở Thái Lan.
- Ngày nay, hầu hết những nhà lai tạo cá nghiêm túc vẫn thuộc tầng lớp nông
dân Thái Lan. Tôi thấy có trách nhiệm ghi nhận và công bố về những kiến
thức và trí tuệ của họ như là một phần của lịch sử Thái Lan ngày nay lên
mạng Internet.
- Ở Thái Lan khi nói về Plakat, người ta phân biệt ra làm hai loại là loại đuôi
dài và loại đuôi ngắn. Cả hai đều là Betta thuần dưỡng, có nguồn gốc từ loài
Betta hoang dã. Cách nay khoảng 40 năm, Betta hoang dã có thể được tìm
thấy ở khắp nơi từ những vùng ngập nước vào mùa lũ đến các con kênh dẫn
nước trên đồng ruộng.
- Dạng Betta đuôi dài xuất hiện từ khi nào? Nếu chúng ta quan sát màu sắc và
hình dáng của các cá thể Betta hoang dã thì có thể thấy chúng chỉ khác nhau
về kích thước. Hiển nhiên là các nhà lai tạo chỉ làm cho chúng to hơn và chủ
yếu là hung dữ hơn lên mà thôi. Tuy nhiên, câu châm ngôn “bạn không thể có
tất cả những gì mà mình mong muốn” luôn đúng và thích hợp ở đây. Vậy đâu
là nơi mà chúng ta mất dấu về quá trình phát triển của dạng cá đá đuôi dài và
dạng cá đá đuôi ngắn? Betta hoang dã có hình dạng toàn thân rất cân đối, các
vảy và vây sáng lấp lánh và rất cuồng nhiệt mỗi khi giương vi phùng mang;
không dạng Betta thuần dưỡng nào có hình dáng và hành vi tương tự. Nói một
cách ngắn gọn sự khác biệt giữa dạng hoang dã và thuần dưỡng chỉ ở kích
thước mà thôi.
2. Giả thuyết về sự xuất hiện của Betta đuôi dài
a) Thuyết giả lập môi trường