c p đ i kháng v i nhân dân; ấ ố ớ Và ba là, nh ng giai c p, t ng l p xã h i góp ph n thúc đ y sữ ấ ầ ớ ộ ầ ẩ ự
ti n b xã h i.ế ộ ộ
Cũng gi ng nh b t c khái ni m khoa h c nào, khái ni m ố ư ấ ứ ệ ọ ệ qu n chúng nhân dânầ có n iộ
hàm luôn bi n đ i theo s phát tri n c a l ch s xã h i. Nh ng dù có bi n đ i th nào chăngế ổ ự ể ủ ị ử ộ ư ế ổ ế
n a, thì b ph n nh ng ng i lao đ ng s n xu t ra c a c i v t ch t và các giá tr tinh th nữ ộ ậ ữ ườ ộ ả ấ ủ ả ậ ấ ị ầ
v n là l c l ng đông đ o nh t và đóng vai trò h t nhân c b n c a khái ni m qu n chúngẫ ự ượ ả ấ ạ ơ ả ủ ệ ầ
nhân dân.
Khái ni m ệvĩ nhân nh m ch nh ng ng i có tri th c uyên bác và có t m nhìn xa, bi tằ ỉ ữ ườ ứ ầ ế
n m b t đ c nh ng v n đ căn b n nh t trong m t hay m t s lĩnh v c nào đó c a ho tắ ắ ượ ữ ấ ề ả ấ ộ ộ ố ự ủ ạ
đ ng xã h i. Vĩ nhân có th là nh ng ng i làm khoa h c, làm chính tr , làm văn hoá - nghộ ộ ể ữ ườ ọ ị ệ
thu t… Nh ng vĩ nhân nào có kh năng t p h p, giác ng , t ch c qu n chúng nhân dân đậ ữ ả ậ ợ ộ ổ ứ ầ ể
gi i quy t nh ng nhi m v c th do l ch s đ t ra đ c g i là ả ế ữ ệ ụ ụ ể ị ử ặ ượ ọ lãnh tụ.
Nh v y, ư ậ lãnh tụ ph i là ng i có nh ng ph m ch t c b n: M t là, ả ườ ữ ẩ ấ ơ ả ộ có tri th c khoaứ
h c uyên bác, bi t n m b t đ c xu th v n đ ng c a dân t c, qu c t và th i đ iọ ế ắ ắ ượ ế ậ ộ ủ ộ ố ế ờ ạ ; Hai là,
có năng l c t p h p qu n chúng nhân dân, bi t th ng nh t ý chí, hành đ ng c a h đ gi iự ậ ợ ầ ế ố ấ ộ ủ ọ ể ả
Page 460 of 487
quy t nh ng nhi m v c thế ữ ệ ụ ụ ể do l ch s đ t raị ử ặ ; Và ba là, luôn g n bó m t thi t v i qu nắ ậ ế ớ ầ
chúng nhân dân, bi t hy sinh quên mình vì l i ích cao c c a qu n chúng nhân dân.ế ợ ả ủ ầ
S xu t hi n lãnh t mang ự ấ ệ ụ tính khách quan. B t c m t th i đ i nào, m t dân t c nào,ấ ứ ộ ờ ạ ộ ộ
khi nh ng nhi m v l ch s đ c đ t ra đã chín mu i, khi phong trào qu n chúng r ng l nữ ệ ụ ị ử ượ ặ ồ ầ ộ ớ
đòi h i thì s m ho c mu n nh ng con ng i ki t xu t y, nh ng lãnh t v i tài năng vàỏ ớ ặ ộ ữ ườ ệ ấ ấ ữ ụ ớ
ph m ch t c n thi t s xu t hi n. Nh ng ai tr thành lãnh t l i là đi u ng u nhiên, khôngẩ ấ ầ ế ẽ ấ ệ ư ở ụ ạ ề ẫ
có ng i này, s có ng i khác. V.I.Lênin vi t: “Trong l ch s ch a h có m t giai c p nàoườ ẽ ườ ế ị ử ư ề ộ ấ
giành đ c quy n th ng tr , n u nó không đào t o đ c trong hàng ngũ c a mình nh ng lãnhượ ề ố ị ế ạ ượ ủ ữ
t chính tr , nh ng đ i bi u tiên phong có đ kh năng t ch c và lãnh đ o phong trào”ụ ị ữ ạ ể ủ ả ổ ứ ạ 87. Tư
t ng này c a V.I.Lênin còn cho th y vai trò c c kỳ quan tr ng c a lãnh t . Song, đi u đóưở ủ ấ ự ọ ủ ụ ề
không có nghĩa là n u thi u v ng m t lãnh t c th nào đó thì ho t đ ng c a qu n chúngế ế ắ ộ ụ ụ ể ạ ộ ủ ầ
không đ c th c hi n. ượ ự ệ
Vi c xu t hi n lãnh t không ch mang tính khách quan mà còn mang ệ ấ ệ ụ ỉ tính l ch sị ử. Tính
l ch s th hi n vai trò, ph m vi ho t đ ng, tác d ng c a nh ng lãnh t suy cho cùng doị ử ể ệ ở ạ ạ ộ ụ ủ ữ ụ
87 V.I.Lênin, Toàn t p, T. 4, ậNxb Ti n b , Mátxc va, 1978, tr. 473.ế ộ ơ
Page 461 of 487
nh ng đi u ki n l ch s qui đ nh. Không có m t cá nhân ki t xu t nào có th v t ra ngoàiữ ề ệ ị ử ị ộ ệ ấ ể ượ
đi u ki n l ch s này. H n n a, không có lãnh t chung cho m i th i đ i. M i giai đo n phátề ệ ị ử ơ ữ ụ ọ ờ ạ ỗ ạ
tri n c a xã h i có lãnh t riêng v i nh ng đ c tính và kh năng riêng, đ gi i quy t nh ngể ủ ộ ụ ớ ữ ặ ả ể ả ế ữ
nhi m v riêng do chính giai đo n l ch s đó đ ra.ệ ụ ạ ị ử ề
Qu n chúng nhân dân, lãnh t luôn là ch th c a các ti n trình l ch s xã h i.ầ ụ ủ ể ủ ế ị ử ộ
2. Vai trò quy t đ nh c a qu n chúng nhân dân trong l ch s ế ị ủ ầ ị ử
Qu n chúng nhân dân đóng vai trò quy t đ nh đ i v i m i ti n trình l ch s . Vai trò đóầ ế ị ố ớ ọ ế ị ử
đ c th hi n ba m t:ượ ể ệ ở ặ
M t là, ộqu n chúng nhân dânầ là l c l ng s n xu t c b n c a xã h i, tr c ti p s nự ượ ả ấ ơ ả ủ ộ ự ế ả
xu t ra c a c i v t ch t – c s c a s t n t i và phát tri n c a xã h i.ấ ủ ả ậ ấ ơ ở ủ ự ồ ạ ể ủ ộ Không có ng iườ
tr c ti p s n xu t s không có c a c i v t ch t, không có đ i s ng v t ch t, và do đó cũngự ế ả ấ ẽ ủ ả ậ ấ ờ ố ậ ấ
không có đ i s ng tinh th n, không có xã h i, không có l ch s . V i t cách là l c l ng s nờ ố ầ ộ ị ử ớ ư ự ượ ả
xu t c b n, nhân dân lao đ ng g m c lao đ ng chân tay và lao đ ng trí óc đã quy t đ nh sấ ơ ả ộ ồ ả ộ ộ ế ị ự
bi n đ i c a l ch s , b i vì xét đ n cùng, l c l ng s n xu t qui đ nh s xu t hi n, đ mế ổ ủ ị ử ở ế ự ượ ả ấ ị ự ấ ệ ả
b o s t n t i c a m t ch đ xã h i. Dĩ nhiên, khoa h c và các nhà khoa h c, nh t là trongả ự ồ ạ ủ ộ ế ộ ộ ọ ọ ấ
Page 462 of 487
đi u ki n cu c cách m ng khoa h c và công ngh hi n nay, có vai trò đ c bi t quan tr ngề ệ ộ ạ ọ ệ ệ ặ ệ ọ
đ i v i s phát tri n c a l c l ng s n xu t. Song khoa h c và các nhà khoa h c ch có thố ớ ự ể ủ ự ượ ả ấ ọ ọ ỉ ể
xu t hi n và phát huy tác d ng thông qua th c ti n s n xu t c a qu n chúng nhân dân laoấ ệ ụ ự ễ ả ấ ủ ầ
đ ng, nh t là đ i ngũ công nhân hi n đ i và trí th c trong n n s n xu t xã h i, c a th i đ iộ ấ ộ ệ ạ ứ ề ả ấ ộ ủ ờ ạ
kinh t tri th c. N u tách r i ho t đ ng s n xu t tr c ti p, khoa h c s tr thành giáo đi u,ế ứ ế ờ ạ ộ ả ấ ự ế ọ ẽ ở ề
vai trò c a các nhà khoa h c do đó s b h n ch . Đi u đó kh ng đ nh ho t đ ng s n xu tủ ọ ẽ ị ạ ế ề ẳ ị ạ ộ ả ấ
c a qu n chúng nhân dân là đi u ki n c b n đ quy t đ nh s t n t i và phát tri n xã h i.ủ ầ ề ệ ơ ả ể ế ị ự ồ ạ ể ộ
Hai là, qu n chúng nhân dânầ là đ ng l c c b n c a m i cu c cách m ng xã h i.ộ ự ơ ả ủ ọ ộ ạ ộ Th cự
t l ch s ch ng t r ng, không có s chuy n hoá ch đ và cách m ng xã h i nào trong l chế ị ử ứ ỏ ằ ự ể ế ộ ạ ộ ị
s mà không có ho t đ ng đông đ o c a qu n chúng nhân dân. Trong m i cu c cách m ngử ạ ộ ả ủ ầ ọ ộ ạ
xã h i, vai trò c a qu n chúng, tính tích c c c a qu n chúng đ c nâng cao rõ r t. Trongộ ủ ầ ự ủ ầ ượ ệ
nh ng th i đi m l ch s đó, tính sáng t o và s c m nh c a qu n chúng là đ ng l c tr c ti pữ ờ ể ị ử ạ ứ ạ ủ ầ ộ ự ự ế
và m nh m thúc đ y ti n b xã h i. N u xem xét căn nguyên c a các cu c cách m ng xãạ ẽ ẩ ế ộ ộ ế ủ ộ ạ
h i thì chúng ta có th th y, ch có các ch đ xã h i ph n ánh và đáp ng nhu c u, l i íchộ ể ấ ỉ ế ộ ộ ả ứ ầ ợ
c a qu n chúng nhân dân m i có lý do t n t i. Do đó, các cu c cách m ng xã h i là k t quủ ầ ớ ồ ạ ộ ạ ộ ế ả
Page 463 of 487
t t y u c a phong trào đ u tranh đòi thay đ i ch đ xã h i c a qu n chúng, khi ch đ xãấ ế ủ ấ ổ ế ộ ộ ủ ầ ế ộ
h i này đi ng c l i l i ích c a qu n chúng.ộ ượ ạ ợ ủ ầ
Ba là, qu n chúng nhân dânầ là ng i sáng t o ra nh ng giá tr văn hoá – tinh th n c a xãườ ạ ữ ị ầ ủ
h i. ộĐi u này đ c th hi n ch : Qu n chúng nhân dân là ng i sáng tác v văn h c,ề ượ ể ệ ở ỗ ầ ườ ề ọ
ngh thu t, khoa h c, y h c, quân s , kinh t , chính tr , đ o đ c…; Ho t đ ng th c ti n vàệ ậ ọ ọ ự ế ị ạ ứ ạ ộ ự ễ
cu c s ng c a qu n chúng nhân dân là ngu n c m h ng vô t n cho các thiên tài c a văn hoáộ ố ủ ầ ồ ả ứ ậ ủ
và khoa h c; h n n a, giá tr c a các tác gi l n, cũng nh thiên tài loài ng i ch đ c xácọ ơ ữ ị ủ ả ớ ư ườ ỉ ượ
đ nh n u nó đ c qu n chúng ch p nh n và ph bi n trong cu c s ng c a h .ị ế ượ ầ ấ ậ ổ ế ộ ố ủ ọ
Tóm l i, ạxét trên t t c các lĩnh v c t kinh t đ n chính tr , t ho t đ ng v t ch t đ nấ ả ự ừ ế ế ị ừ ạ ộ ậ ấ ế
ho t đ ng tinh th n, qu n chúng nhân dân luôn đóng vai trò quy t đ nh trong l ch s . Tuyạ ộ ầ ầ ế ị ị ử
nhiên, tuỳ thu c vào đi u ki n c th c a các th i đ i l ch s khác nhau mà vai trò ch thộ ề ệ ụ ể ủ ờ ạ ị ử ủ ể
c a qu n chúng nhân dân có th bi u hi n khác nhau. D i ch nghĩa xã h i, qu n chúngủ ầ ể ể ệ ướ ủ ộ ầ
nhân dân m i có đ đi u ki n đ phát huy tài năng và trí tu sáng t o c a mình. Nh ng, s cớ ủ ề ệ ể ệ ạ ủ ư ứ
m nh c a qu n chúng nhân dân ch đ c phát huy khi h đ c h ng d n, t ch c, lãnhạ ủ ầ ỉ ượ ọ ượ ướ ẫ ổ ứ
Page 464 of 487