BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
--------------
TRẦN QUANG LONG
TIẾP CẬN Ý ĐỊNH KHỞI NGHIỆP BẰNG MÔ HÌNH
THÁI ĐỘ VỀ KHỞI NGHIỆP VÀ XEM XÉT TÁC ĐỘNG
CỦA GIÁO DỤC VÀ NGUỒN VỐN:
NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM TẠI VIỆT NAM
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 9340101
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS TRẦN HÀ MINH QUÂN
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2018
1
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Giới thiệu
Khởi nghiệp đã được khoảng từ thế kỷ 18 và đã phát triển rộng
rãi trên toàn thế giới. Schumpeter (1934) và Peter Drucker (1985) đã
có những đóng góp lớn vào khái niệm khởi nghiệp. Mặc dù có một số
quan điểm khác nhau, cả Schumpeter và Drucker đều tin rằng khởi
nghiệp có tầm quan trọng đáng kể đối với sức khỏe kinh tế. Trong vài
năm qua, khởi nghiệp đã thu hút được nhiều sự chú ý hơn. Trong báo
cáo của Kelley, Singer và Herrington (2016) cho thấy khởi nghiệp
được cho là sự lựa chọn nghề nghiệp tốt cho hơn của 73% người Việt
Nam. Trong một nền kinh tế mới nổi, chúng ta chứng kiến sự gia tăng
các cơ hội kinh doanh từ năm 2013 đến 2015 (tương ứng là 36,8% đến
56,8%). Tuy nhiên, ý định kinh doanh của người Việt Nam thấp hơn
đáng kể chỉ với khoảng 22%. Mặc dù tầm quan trọng của tinh thần
kinh doanh đối với tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam, chưa có nhiều
nghiên cứu được thực hiện về chủ đề này.
1.2. Mục tiêu của nghiên cứu là:
- Thứ nhất, khám phá và đo lường mối quan hệ giữa các thành phần
EAO và EI trong bối cảnh tại Việt Nam.
- Thứ hai, khám phá vai trò tác động của các thành phần giáo dục
khởi nghiệp đến thái độ về khởi nghiệp và ý định khởi nghiệp.
- Thứ ba, khám phá vai trò điều tiết của nguồn vốn đến mối quan
hệ giữa thái độ về khởi nghiệp với ý định khởi nghiệp.
Nghiên cứu này hy vọng sẽ thu hút sự chú ý của các học giả và
tầng lớp thanh niên bởi trong việc mở rộng tri thức của lĩnh vực khởi
nghiệp cũng như cung cấp những hàm ý thiết thực cho các nhà lập
2
pháp, các tổ chức tài chính và đặc biệt là tư duy khởi nghiệp tại Việt
Nam.
CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT
2.1 Các phương pháp nghiên cứu về khởi nghiệp.
Tổng quan lý thuyết, người viết thấy có rất nhiều nhà nghiên
cứu dự đoán khả năng khởi nghiệp bằng cách sử dụng nhiều phương
pháp khác nhau. Song nhìn chung họ tập trung ở ba phương pháp phổ
biến nhất: một là căn cứ vào thông tin nhân khẩu học, hai là đặc điểm
tính cách cá nhân, ba là thái độ của cá nhân về khởi nghiệp.
2.1.1. Cách tiếp cận đặc điểm nhân cách
Một số tác giả ủng hộ quan điểm rằng đặc điểm cá tính là yếu
tố quan trọng để xác định một người sẽ trở thành doanh nhân như: lòng
tốt, cần thành tích, kiểm soát, mạo hiểm, đổi mới, giải quyết vấn đề,
khoan dung cho sự mơ hồ và giá trị (Brockhaus, 1975; Brockhaus &
Horwitz, 1986; Collins & Moore, 1970; Hornaday & Aboud, 1971;
Palmer, 1971; Shapero, 1975; Swayne & Tucker, 1973). Mặc dù có
một số thành công, phương pháp này vẫn tồn tại nhiều hạn chế trong
phương pháp luận và khái niệm (Kilby, 1971; Klinger, 1966). Nói
chung, phương pháp tiếp cận dựa trên đặc điểm tính cách cá nhân để
nghiên cứu khởi nghiệp đã bị một số nhà nghiên cứu cho là “không
thỏa mãn và gây hoài nghi trong việc giải thích hành vi khởi nghiệp”.
(Gartner, 1988; Aldrich & Zimmer, 1986, Low & Macmillan, 1988).
Họ kết luận rằng “không có đặc điểm tính cách nào có thể được sử
dụng để dự đoán một người sẽ trở thành một người khởi nghiệp hay
không”.
2.1.2. Cách tiếp cận đặc điểm nhân khâu học
3
Xu hướng sử dụng các biến nhân khẩu học để nghiên cứu
những ý định khởi nghiệp là rất phổ biến trong nhiều thập kỷ. Các nhà
nghiên cứu ủng hộ phương pháp này đã cố gắng xây dựng và phát triển
một danh mục đặc điểm người khởi nghiệp như năm sinh, giới tính,
các “hình mẫu”, tuổi tác, trình độ học vấn, hoàn cảnh gia đình và thói
quen làm việc (Gaddam, 2008). Kristiansen và Indarti (2004) tìm thấy
một số nghiên cứu để hỗ trợ lập luận rằng các biến nhân khẩu học ảnh
hưởng đến khởi nghiệp. Mặc dù phương pháp này thừa nhận việc sử
dụng các thông tin cá nhân để xây dựng hồ sơ cá nhân của một người
khởi nghiệp điển hình, vậy thì một giả thuyết được đưa ra là liệu những
người khởi nghiệp có nguồn gốc tương tự có cùng những đặc tính ổn
định này hay không?, "điều này không giúp dự đoán ai sẽ là một người
khởi nghiệp hay không" (Robinson & Stimpson, 1991;Bowen &
Hisrich, 1986; Deivasenapathy, 1986; Hisrich, 1990).
2.1.3. Cách tiếp cận dựa vào thái độ
Vì cả hai phương pháp tiếp cận đều bị chỉ trích về những hạn
chế về mặt phương pháp và khái niệm (Ajzen 1991; Gartner 1989;
Low & MacMillan, 1988; Santos & Liñán 2007; Shapero & Sokol
1982), một cách tiếp cận tốt hơn là cần thiết. Krueger, Reilly và
Carsrud (2000) cho rằng quyết định trở thành một doanh nhân có thể
được coi là tự nguyện và có ý thức do đó để hiểu về quyết định đó diễn
ra như thế nào và những yếu tố nào ảnh hưởng đến tâm trí cá nhân là
rất quan trọng. Như vậy, ý định khởi nghiệp được coi là tiền đề quyết
định của các hành vi kinh doanh (Fayolle & DeGeorge, 2006;
Kolvereid, 1996). Ajzen (1991) nói rằng “ý định thực hiện một hành
vi nhất định sẽ phụ thuộc vào thái độ của người đó đối với hành vi
đó.” Thái độ càng tích cực, ý định càng rõ ràng hơn. Do đó, "cách tiếp
4
cận thái độ" sẽ phù hợp hơn so với đặc điểm cá nhân hoặc các yếu tố
nhân khẩu học (Krueger và cộng sự, 2000; Robinson và cộng sự,
1991). Robinson et al. (1991) đã xây dựng mô hình thái độ về khởi
nghiệp (EAO) dựa trên lý thuyết thái độ và dành riêng để dự đoán khởi
nghiệp.
2.2 Thái độ về khởi nghiệp (EAO)
Thái độ được định nghĩa là khuynh hướng phản ứng theo cách
thuận lợi hoặc bất lợi đến một chủ thể (Ajzen, 2005; Rosenberg &
Hovland, 1960; Shaver, 1987). Trong lĩnh vực khởi nghiệp, có một số
mô hình tiếp cận thái độ như TPB của Ajzen (1991) và EEM của
Shapero & Sokol (1982). Tuy nhiên, Robinson và cộng sự cho rằng
những mô hình đó vẫn còn một số bất cập và họ đã xây dựng mô hình
thái độ về khởi nghiệp (EAO) gồm bốn thành phần. Trong mỗi thành
phần gồm ba mục thái độ: Cảm xúc, Nhận thức và Ý chí (còn được
gọi là thành phần hành vi). Huefner, Hunt và Robinson (1996) khẳng
định rằng mô hình EAO đã thành công trong việc dự báo khởi nghiệp
một số nghiên cứu.
Hình 1: Mô hình thái độ về khởi nghiệp
Achievement
Innovation
Self-esteem
Personal Control
Cognition
Affection
Conative
Attitude