Tóm tắt luận văn Thạc sĩ luật học: Thanh tra lao động theo pháp luật lao động Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> KHOA LUẬT<br /> <br /> ĐỖ THỊ THU HIỀN<br /> <br /> THANH TRA LAO ĐỘNG<br /> THEO PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM<br /> Chuyên ngành : Luật kinh tế<br /> Mã số<br /> <br /> Công trình được hoàn thành<br /> tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: TS. Lưu Bình Nhưỡng<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> Phản biện 2:<br /> <br /> : 60 38 50<br /> <br /> Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ,<br /> họp tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI - 2011<br /> <br /> Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2011.<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận văn tại<br /> Trung tâm tư liệu - Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> Trung tâm tư liệu - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN<br /> <br /> 2.1.3.2.<br /> 2.2.<br /> Trang<br /> <br /> Trang phụ bìa<br /> Lời cam đoan<br /> Mục lục<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> Chương 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THANH TRA VÀ THANH<br /> <br /> 1<br /> 5<br /> <br /> TRA LAO ĐỘNG<br /> <br /> 1.1.<br /> 1.1.1.<br /> 1.1.2.<br /> 1.1.3.<br /> 1.1.3.1.<br /> 1.1.3.2.<br /> 1.1.4.<br /> 1.2.<br /> 1.2.1.<br /> 1.2.2.<br /> 1.2.3.<br /> 1.2.3.1.<br /> 1.2.3.2.<br /> 1.2.4.<br /> 1.2.5.<br /> 1.2.6.<br /> 1.2.6.1.<br /> 1.2.6.2.<br /> <br /> Những vấn đề chung về thanh tra<br /> Khái niệm thanh tra<br /> Đặc điểm của thanh tra<br /> Phân loại thanh tra<br /> Thanh tra nhà nước<br /> Thanh tra nhân dân<br /> Vị trí, vai trò của thanh tra<br /> Thanh tra lao động - thương binh và xã hội<br /> Vị trí và chức năng của Thanh tra Lao động - Thương binh và<br /> Xã hội<br /> Nhiệm vụ và quyền hạn của Thanh tra Lao động - Thương<br /> binh và xã hội<br /> Tổ chức và hoạt động của Thanh tra lao động - Thương binh<br /> và Xã hội<br /> Tổ chức của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> Hoạt động của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> Các loại Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> Vai trò của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> Thanh tra lao động theo quan niệm của Tổ chức lao động quốc tế<br /> (ILO) và kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới<br /> Thanh tra lao động theo quan niệm của ILO<br /> Kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới<br /> Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA<br /> <br /> 5<br /> 5<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> 13<br /> 13<br /> 15<br /> 16<br /> <br /> Pháp luật về thanh tra lao động<br /> Nội dung cơ bản của pháp luật về Thanh tra lao động<br /> Những quy định của pháp luật về Thanh tra<br /> Những quy định của pháp luật về Thanh tra lao động<br /> Đặc điểm của pháp luật về Thanh tra lao động<br /> Một số nhận xét về pháp luật về Thanh tra lao động<br /> Những ưu điểm của pháp luật về Thanh tra lao động hiện nay<br /> <br /> 2.2.1.2.<br /> 2.2.2.<br /> 2.2.2.1.<br /> 2.2.2.2.<br /> 2.2.2.3.<br /> 2.2.2.4.<br /> 2.3.<br /> 2.3.l.<br /> 2.3.2.<br /> 2.4.<br /> <br /> 17<br /> 17<br /> 18<br /> 20<br /> 24<br /> 27<br /> 27<br /> 30<br /> 35<br /> 35<br /> 35<br /> 35<br /> 39<br /> 44<br /> 46<br /> 46<br /> <br /> 48<br /> 52<br /> 52<br /> 52<br /> 55<br /> 56<br /> 56<br /> 56<br /> 57<br /> 69<br /> 62<br /> 62<br /> 64<br /> 66<br /> 68<br /> <br /> PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA LAO ĐỘNG Ở<br /> VIỆT NAM<br /> <br /> 16<br /> <br /> LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM<br /> <br /> 2.1.<br /> 2.1.1.<br /> 2.1.1.1.<br /> 2.1.1.2.<br /> 2.1.2.<br /> 2.1.3.<br /> 2.1.3.1.<br /> <br /> 2.2.1.<br /> 2.2.1.1.<br /> <br /> Hạn chế của pháp luật về Thanh tra lao động hiện nay<br /> Khái quát thực trạng tổ chức và hoạt động của thanh tra lao động<br /> tại việt nam hiện nay<br /> Thực trạng tổ chức của Thanh tra lao động<br /> Thực trạng tổ chức của Thanh tra Bộ Lao động - Thương<br /> binh và Xã hội<br /> Thực trạng tổ chức của Thanh tra Sở Lao động - Thương<br /> binh và Xã hội<br /> Thực trạng hoạt động của Thanh tra lao động<br /> Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo<br /> Hoạt động thanh tra hành chính<br /> Hoạt động thanh tra việc thực hiện pháp luật lao động<br /> Hoạt động thanh tra an toàn lao động, vệ sinh lao động<br /> Những hạn chế và tồn tại trong tổ chức và hoạt động của<br /> thanh tra lao động<br /> Những hạn chế và tồn tại trong tổ chức của Thanh tra lao động<br /> Những hạn chế và tồn tại trong hoạt động của Thanh tra lao động<br /> Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế<br /> Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN<br /> <br /> 3.1.<br /> 3.1.1.<br /> 3.1.2.<br /> 3.1.3.<br /> 3.2.<br /> 3.2.1.<br /> 3.2.1.1.<br /> 3.2.1.2.<br /> 3.2.1.3.<br /> 3.2.2.<br /> 3.2.3.<br /> 3.2.4.<br /> 3.2.5.<br /> <br /> Sự cần thiết hoàn thiện pháp luật về thanh tra lao động ở Việt Nam<br /> Xuất phát từ yêu cầu của quan hệ lao động trong bối cảnh<br /> hiện nay<br /> Xuất phát từ yêu cầu quản lý nhà nước về lao động<br /> Xuất phát từ yêu cầu khắc phục những hạn chế, tồn tại trong<br /> tổ chức và hoạt động của Thanh tra lao động<br /> Giải pháp cụ thể<br /> Hoàn thiện pháp luật về thanh tra<br /> Về thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành<br /> Về trách nhiệm của cơ quan thanh tra, Thủ trưởng cơ quan<br /> quản lý nhà nước<br /> Về chế tài xử lý, cưỡng chế đối với đối tượng thanh tra<br /> Hoàn thiện pháp luật về Thanh tra lao động<br /> Hoàn thiện pháp luật về lao động<br /> Hoàn thiện pháp luật về xử phạt hành chính về hành vi vi<br /> phạm pháp luật lao động<br /> Các giải pháp khác<br /> KẾT LUẬN<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> PHỤ LỤC<br /> <br /> 68<br /> 68<br /> 70<br /> 70<br /> 72<br /> 72<br /> 73<br /> 76<br /> 76<br /> 76<br /> 79<br /> 81<br /> 81<br /> 84<br /> 86<br /> 91<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> l. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Lao động là hoạt động quan trọng nhất của con người, nó tạo ra của<br /> cải vật chất và các giá trị tinh thần của xã hội. Lao động có năng suất, chất<br /> lượng và hiệu quả cao là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước<br /> (Lời nói đầu Bộ luật Lao động năm l994 - sửa đổi, bổ sung năm 2002,<br /> 2006, 2007).<br /> Trong quan hệ lao động giữa người lao động và người sử dụng lao<br /> động, thế yếu thuộc về người lao động. Người sử dụng lao động, vì lợi ích<br /> kinh tế, luôn có xu hướng vi phạm pháp luật lao động, xâm hại đến quyền<br /> và lợi ích chính đáng của người lao động được pháp luật bảo vệ. Một thực<br /> tế đáng lo ngại là tình hình vi phạm pháp luật lao động ngày càng phức tạp<br /> và gia tăng, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp không ngừng tăng qua các<br /> năm, thậm chí rất nghiêm trọng.<br /> Hơn 400 Thanh tra viên lao động thực hiện toàn bộ các hoạt động<br /> thanh tra trong cả nước; khoảng gần 50 vạn doanh nghiệp được thành lập<br /> và hoạt động; 6.250 vụ tai nạn lao động, trong đó có 507 vụ tai nạn lao<br /> động làm 550 người chết, 1.221 người bị thương nặng và một số vụ tai nạn<br /> nghiêm trọng khác, làm thiệt hại về vật chất là 39.388 tỷ đồng và thiệt hại<br /> về tài sản là 2.7 tỷ đồng… (số liệu thống kê của 63 tỉnh thành, trên phạm<br /> vi cả nước, trong năm 2009) là những "con số biết nói", làm cho bất cứ cá<br /> nhân, cơ quan, tổ chức nào cũng thấy "giật mình" và lo ngại, đặc biệt đối<br /> với cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lao động là Bộ Lao<br /> động - Thương binh và Xã hội.<br /> Thanh tra lao động là một chức năng không thể thiếu của quản lý nhà<br /> nước về lao động, thực hiện chức năng thanh tra chính sách lao động, an<br /> toàn lao động và vệ sinh lao động, với mục đích cuối cùng là nhằm phòng<br /> ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; phát hiện những<br /> <br /> sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với các cơ<br /> quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp khắc phục, góp phần nâng<br /> cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước, đảm bảo quyền lao<br /> động của người lao động, đảm bảo việc làm nhân văn. Tuy nhiên, kết quả<br /> hoạt động thực tiễn cho thấy hoạt động của thanh tra lao động chưa phát<br /> huy hết hiệu lực và hiệu quả, mục đích đạt được còn rất hạn chế. Câu hỏi<br /> mà ai cũng có thể đặt ra là "Vì sao?".<br /> Trước đòi hỏi ngày càng cao của nhu cầu quản lý nhà nước và sự<br /> nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trước đòi hỏi của<br /> cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế, thanh tra lao động nói riêng và<br /> thanh tra nói chung cần phải được nghiên cứu và hoàn thiện, trong đó,<br /> hoàn thiện pháp luật về thanh tra lao động là vấn đề đặt ra cấp thiết, là một<br /> trong những nguyên nhân của thực trạng đáng lo ngại trên.<br /> Đó là lý do lựa chọn, và đồng thời cũng là nhiệm vụ sẽ được giải<br /> quyết trong luận văn này, với đề tài: "Thanh tra lao động theo pháp luật<br /> lao động Việt Nam".<br /> 2. Tình hình nghiên cứu đề tài<br /> Trong những năm qua, đã có một số luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ,<br /> công trình nghiên cứu, đề tài khoa học và bài viết liên quan đến thanh tra<br /> ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, trong đó đáng lưu ý là một số<br /> công trình sau: "Hoàn thiện pháp luật thanh tra trong giai đoạn hiện nay",<br /> Luận án tiến sĩ Luật học của Nguyễn Thị Thương Huyền (2009); "Tổ chức<br /> và hoạt động của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội, thực trạng<br /> và giải pháp", Luận văn thạc sĩ Luật học của Nguyễn Thị Hồng Diệp<br /> (2009); "Quy trình và phương pháp tiến hành một cuộc thanh tra chính<br /> sách lao động", do Nguyễn Xuân Bân chủ biên (2000), Nxb Lao động Xã hội, Hà Nội; "Các điều kiện và giải pháp để chuyển phương thức thanh<br /> tra theo đoàn sang Thanh tra viên phụ trách vùng", Đề tài cấp Bộ của Bộ<br /> Lao động - Thương binh và Xã hội do TS. Bùi Sỹ Lợi chủ nhiệm (2003);<br /> <br /> "Nâng cao năng lực hệ thống thanh tra ngành Lao động - Thương binh và<br /> Xã hội", Đề án của Thanh tra ngành Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> (2005); "Qua đợt thí điểm Thanh tra viên phụ trách vùng và phát phiếu tự<br /> kiểm tra tại doanh nghiệp", TS. Bùi Sỹ Lợi (2005), Tạp chí Lao động và<br /> Xã hội; "Vai trò của thanh tra lao động trong việc thúc đẩy trách nhiệm<br /> xã hội của doanh nghiệp", TS. Bùi Sỹ Lợi (2006), Tạp chí Lao động và Xã<br /> hội… Ngoài ra còn có nhiều bài viết trên các báo, tạp chí và trang website<br /> cũng phản ánh về vấn đề này…<br /> Tính đến nay, có thể khẳng định rằng, ở Việt Nam hầu như chưa có<br /> công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách cơ bản, toàn diện và có hệ<br /> thống về thanh tra lao động theo pháp luật lao động Việt Nam. Trên cơ sở<br /> tiếp thu và kế thừa những kết quả đã đạt được của các công trình trước đó,<br /> luận văn này sẽ đưa ra những lý luận cơ bản nhất về thanh tra, thanh tra<br /> chuyên ngành và thực trạng hoạt động thanh tra lao động; phân tích, đánh<br /> giá, nhận xét hệ thống pháp luật về thanh tra nói chung và pháp luật về<br /> thanh tra lao động nói riêng; đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật<br /> nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra lao động, nâng<br /> cao hiệu quả quản lý nhà nước về lao động trong bối cảnh hiện nay.<br /> 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn<br /> Mục đích của luận văn là góp phần xây dựng những vấn đề lý luận<br /> pháp lý về thanh tra lao động; đánh giá hệ thống pháp luật về thanh tra lao<br /> động hiện hành và đưa ra những kiến nghị nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu<br /> quả của hệ thống pháp luật thanh tra lao động để nâng cao năng lực của<br /> thanh tra lao động Việt Nam.<br /> Luận văn có nhiệm vụ tìm hiểu những quan điểm, quan niệm, quy<br /> định của pháp luật lao động Việt Nam về thanh tra lao động, soi vào thực<br /> tiễn hoạt động của thanh tra lao động; tìm hiểu những khó khăn, vướng<br /> mắc; đề xuất kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thanh tra lao động và nâng<br /> cao hơn nữa hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực lao động hiện nay.<br /> <br /> 4. Phương pháp nghiên cứu đề tài<br /> Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện<br /> chứng và duy vật lịch sử mácxít; quan điểm của Đảng về xây dựng nhà<br /> nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.<br /> Luận văn cũng sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể<br /> như phương pháp phân tích, thống kê, tổng hợp, so sánh đối chiếu và khảo<br /> sát thực tiễn.<br /> 5. Kết cấu của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội<br /> dung của luận văn gồm 3 chương:<br /> Chương 1: Khái quát chung về thanh tra và thanh tra lao động.<br /> Chương 2: Thực trạng pháp luật về thanh tra lao động ở Việt Nam.<br /> Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về thanh tra lao<br /> động ở Việt Nam.<br /> Chương 1<br /> KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THANH TRA<br /> VÀ THANH TRA LAO ĐỘNG<br /> 1.1. Quan niệm chung về thanh tra<br /> 1.1.1. Khái niệm thanh tra<br /> Trên cơ sở phân biệt các khái niệm thanh tra, kiểm tra, giám sát để<br /> thấy rằng đây là những vấn đề gần nhau nhưng không đồng nhất với nhau.<br /> Thanh tra, kiểm tra, giám sát là các phương thức đảm bảo pháp chế và kỷ<br /> luật trong quản lý Nhà nước, trong đó thanh tra là một khâu không thể<br /> thiếu trong công tác quản lý nhà nước.<br /> 1.1.2. Đặc điểm của thanh tra<br /> Phân tích những đặc trưng của thanh tra để phân biệt với hoạt động<br /> kiểm tra, giám sát, đó là:<br /> <br /> - Thanh tra là một hoạt động được thực hiện bởi chủ thể có thẩm<br /> quyền là cơ quan thanh tra.<br /> - Thanh tra là hoạt động chủ yếu hướng đến nội bộ hệ thống hành<br /> chính, có đối tượng thuộc quyền quản lý của cơ quan quản lý nhà nước<br /> cùng cấp.<br /> - Thanh tra là hoạt động chủ yếu phát sinh khi đối tượng quản lý có vi<br /> phạm pháp luật và được tiến hành theo phương thức trực tiếp.<br /> - Thanh tra có tính độc lập tương đối.<br /> 1.l.3. Phân loại thanh tra<br /> Căn cứ vào chủ thể thực hiện hoạt động thanh tra, căn cứ vào nội<br /> dung, tính chất của hoạt động thanh tra mà thanh tra được phân thành hai<br /> loại: Thanh tra nhà nước và Thanh tra nhân dân, với mục đích xác định rõ<br /> đối tượng thanh tra, phạm vi thanh tra, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn<br /> của chủ thể hoạt động thanh tra.<br /> 1.l.3.1. Thanh tra nhà nước<br /> Thanh tra nhà nước là "việc xem xét, đánh giá, xử lý của cơ quan<br /> quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ<br /> của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự quản lý theo thẩm quyền, trình tự,<br /> thủ tục được quy định trong luật này và các quy định khác của pháp luật.<br /> Thanh tra nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên<br /> ngành".<br /> Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan quản lý nhà<br /> nước theo cấp hành chính đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật,<br /> nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyên quản lý trực tiếp.<br /> Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan quản lý<br /> nhà nước theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc<br /> chấp hành pháp luật, những quy định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc<br /> quản lý của ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý.<br /> <br /> 1.1.3.2. Thanh tra nhân dân<br /> Thanh tra nhân dân là hình thức giám sát của nhân dân thông qua Ban<br /> Thanh tra nhân dân đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, việc giải<br /> quyết khiếu nại, tố cáo, việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở của cơ<br /> quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm ở xã, phường, thị trấn, cơ quan nhà<br /> nước, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước.<br /> 1.1.4. Vị trí, vai trò của thanh tra<br /> Nói tới vai trò của thanh tra là nói tới những tác động, ảnh hưởng của<br /> thanh tra đối với quản lý nhà nước, đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong<br /> hoạt động của mình; đối với xã hội thông qua việc thực hiện chức năng<br /> thanh tra. Vai trò của thanh tra thể hiện trên những điểm sau: Thanh tra có<br /> vai trò trong việc hoàn thiện cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật; thanh<br /> tra là phương thức đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa và kỷ luật nhà<br /> nước; thanh tra góp phần phát huy dân chủ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp<br /> pháp của cơ quan, tổ chức và công dân.<br /> Qua phân tích thấy rằng, thanh tra có vị trí quan trọng trong quản lý<br /> nhà nước, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần xây<br /> dựng nhà nước pháp quyền XHCN.<br /> 1.2. Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> Tiền thân là thanh tra lao động được thành lập ngay từ những ngày<br /> đầu thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, trải qua nhiều lần tách,<br /> nhập và đổi tên, đến nay Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội<br /> được tổ chức từ Trung ương đến địa phương.<br /> 1.2.1. Vị trí và chức năng của Thanh tra Lao động - Thương binh<br /> và Xã hội<br /> Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội là tổ chức thanh tra<br /> thuộc ngành lao động, thương binh và xã hội, thực hiện chức năng thanh<br /> tra hành chính và thanh tra chuyên ngành về lao động, thương binh và xã<br /> hội trong phạm vi quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật.<br /> <br />