Trái phiếu chuyển đổi
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay đang tồn tại và giao dịch một loại
chứng khoán được gọi là trái phiếu chuyển đổi, có thể kể đến như: trái phiếu
chuyển đổi SSI, trái phiếu chuyển đổi Vietcombank, trái phiếu chuyển đổi MB
v.v. Bài viết này sẽ cung cấp cho nhà đầu tư những hiểu biết khái quát về trái
phiếu chuyển đổi.
I. Khái niệm và bản chất trái phiếu chuyển đổi
Trái phiếu chuyển đổi là trái phiếu có thể chuyển thành cổ phiếu thường vào một
thời điểm được xác định trước trong tương lai. Loại trái phiếu này có đặc điểm là
lãi suất cố định và tương đối thấp so với các loại trái phiếu khác, song trái phiếu
chuyển đổi hứa hẹn đem lại cho nhà đầu tư lợi nhuận lớn hơn khi chuyển đổi
thành loại cổ phiếu thường của công ty và đây cũng chính là điểm hấp dẫn của trái
phiếu chuyển đổi.
Về bản chất kinh tế, trái phiếu chuyển đổi được coi là một sản phẩm lồng ghép
giữa trái phiếu DN và quyền mua cổ phiếu do chính DN phát hành. Quyền mua cổ
phiếu cho phép người nắm giữ có quyền, mà không có nghĩa vụ mua cổ phiếu tại
một thời điểm trong tương lai với một mức giá xác định trước.
Sự khác biệt của trái phiếu chuyển đổi so với trái phiếu thường đó là quyền
chuyển đổi sang cổ phiếu theo một tỷ lệ cố định trong tương lai của trái chủ. Do
đó, trái phiếu chuyển đổi thường có giá trị hơn trái phiếu thông thường.
II. Giá trị trái phiếu chuyển đổi
Giá trị của trái phiếu chuyển đổi = Giá trị của trái phiếu + Giá trị của quyền
chuyển đổi (quyền mua CP)
Giá trị của trái phiếu được hiểu là giá trị hiện tại của các dòng tiền thanh toán gốc
và lãi trái phiếu trong suốt kỳ hạn của trái phiếu, thông qua một lãi suất chiết khấu.
Lãi suất chiết khấu này được quyết định dựa vào lãi suất chung trên thị trường và
biên độ rủi ro tín dụng của chủ thể phát hành cũng như các tài sản đảm bảo của trái
phiếu (nếu có). Lãi suất thị trường hay biên độ rủi ro tín dụng tăng đều làm tăng tỷ
lệ chiết khấu và do đó làm giảm giá trị của trái phiếu, và ngược lại. Do đó, trên thị
trường thứ cấp, giá trị của trái phiếu biến động phụ thuộc vào các nhân tố này
cũng như quan hệ cung cầu.
Giá trị quyền mua cổ phiếu phụ thuộc trước hết vào giá cổ phiếu. Khi giá cổ phiếu
tăng thì quyền mua càng có giá trị và ngược lại. Phần chênh lệch giữa giá cổ phiếu
hiện hành và giá chuyển đổi được gọi là giá trị nội tại của quyền mua. Khi giá trị
nội tại này > 0 thì lúc đó quyền mua đang có lãi và ngược lại, giá trị nội tại < 0 thì
lúc đó quyền mua không có giá trị. Giá trị của quyền mua còn phụ thuộc vào một
số yếu tố khác như:
- Thời hạn thực hiện quyền: Thời hạn này càng dài thì quyền càng có giá trị và
ngược lại. Điều này là do khi thời hạn còn dài thì cơ hội tăng giá cổ phiếu cao hơn,
làm tăng giá trị nội tại của quyền mua.
- Mức độ biến động thường xuyên của giá cổ phiếu: Giá cổ phiếu có mức độ biến
động mạnh thì cơ hội tăng giá (và giảm giá) càng cao, do đó giá trị quyền mua
càng cao và ngược lại.
- Lãi suất trên thị trường: Lãi suất càng giảm thì giá trị quyền mua càng cao và
ngược lại, do tỷ lệ chiết khấu để tính giá trị hiện tại của giá trị nội tại sẽ tăng.
III. Ưu, nhược điểm của trái phiếu chuyển đổi
1. Đối với công ty phát hành
Ưu điểm:
- Chi phí phát hành và lãi suất phải trả thấp hơn so với phát hành trái phiếu thông
thường cũng như so với lãi suất ngân hàng và điều này đồng nghĩa với việc giảm
rủi ro đối với tổ chức phát hành.
- Tăng vốn cổ phần trong tương lai khi chuyển từ trái phiếu nợ thành vốn cổ phần.
- Giá cổ phiếu thường không bị sụt giảm do tránh được tình trạng tăng số lượng cổ
phiếu một cách nhanh chóng trên thị trường.
- Trước khi trái phiếu được chuyển đổi sẽ không làm giảm thu nhập của các cổ
đông hiện hữu so với phát hành cổ phiếu.
- Dễ dàng hơn trong việc huy động vốn do tính hấp dẫn của việc có thể chuyển đổi
từ trái phiếu sang cổ phiếu.
Nhược điểm:
- Do cổ đông thường tham gia vào việc quản lý công ty nên khi chuyển đổi có thể
gây ra một sự thay đổi trong việc kiểm soát công ty.
- Khi trái phiếu được chuyển đổi, vốn chủ sở hữu bị "pha loãng" do tăng số cổ
phiếu lưu hành nên mỗi cổ phần khi đó đại diện cho một tỷ lệ thấp hơn của quyền
sở hữu trong công ty.
- Kết quả chuyển đổi sẽ làm giảm chi phí trả lãi, tức là làm tăng thu nhập chịu thuế
của công ty. Do đó, công ty phải trả thuế nhiều hơn khi chuyển đổi.
2. Đối với nhà đầu tư
Ưu điểm:
- Trái phiếu chuyển đổi cũng giống trái phiếu thường, tức là cũng được thanh toán
tiền lãi với một lãi suất cố định và sẽ được mua lại với giá bằng mệnh giá vào lúc
đáo hạn. Thu nhập từ lãi suất trái phiếu thường cao hơn và chắc chắn hơn thu nhập
từ cổ tức trên cổ phiếu.
- Người nắm giữ trái phiếu chuyển đổi có quyền ưu tiên hơn các cổ đông nắm giữ
cổ phiếu khi công ty phá sản và bị thanh lý.
- Giá thị trường của trái phiếu chuyển đổi có chiều hướng ổn định hơn giá cổ
phiếu trong thời kỳ thị trường sa sút. Giá trị của trái phiếu chuyển đổi trên thị
trường sẽ được hỗ trợ bởi các lãi suất hiện hành của những trái phiếu cạnh tranh
khác.
- Vì trái phiếu chuyển đổi có thể được chuyển thành cổ phiếu nên giá trị thị trường