TUY N T P VĂN M U L P 7
(PH N 2)
i 12: Phát bi u c m nghĩ v bài bánh ti n c c a H xuân H ng ướ ươ
H xuân H ng m t trong r t ít ph n Vi t Nam th i phong ki n có tác ph m văn h c l u truy n cho ươ ế ư
đ n ngày nay. Bà đ c m nh danh là Bà chúa th Nôm. Cu c đ i c a bà v n còn là m t v n đ đang đ cế ượ ơ ượ
nghiên c u. th ng m n c nh , m n v t đ nói lên thân ph n ng i ph n th i b y gi , bài th ườ ượ ượ ườ ơ
“Bánh trôi n c” là m t trong s đó.ướ
“Thân em v a tr ng l i v a tròn
B y n i ba chìm v i n c non ướ
R n nát m c d u tay k n n
Mà em v n gi t m lòng son”
Bánh trôi n c-m t lo i bánh dân dã, bình th ng th y quanh năm, đ c H xuân H ng miêu t m tướ ườ ượ ươ
cách sinh đ ng v màu s c, hình dáng nh là chi c bánh đang t nói v chính mình: ư ế
“Thân em v a tr ng l i v a tròn”
Qua đó, ng i ph n Vi t Nam th hóa thân vào nh ng chi c bánh dân đáng yêu y. không dùngườ ế
“khuôn m t hình trái xoan”, hay “đôi y hình li u” đ t v đ p quý phái c a ph n , trái l i
dùng hình t ng “tròn”, “tr ng” đ cho ta có th liên t ng đ n m t v đ p m nh m , xinh x n .Bên c nhượ ưở ế
đó, đi p t v a” càng làm tăng thêm s t hào v v đ p ngo i hình c a ng i ph n Vi t Nam. Ng i ườ ườ
ph n Vi t Nam m nh kh e, xinh x n, đáng yêu th , còn cu c đ i c a h tsao? Trong h i phong ế
ki n x a, s ph n ng i ph n cũng lênh đênh chìm n i nhế ư ườ ư
chi c bánh trôi n c trong n i.ế ướ
“B y n i ba chìm v i n c non” ướ
Cu c đ i long đong, gian truân đ y sóng gió d ng nh đã dành s n cho ng i ph n Vi t Nam trong ườ ư ườ
h i phong ki n, nghe nh m t ti ng than th m, cam ch u, nh ng cũng ph ng ph t v cao ng o c a h . ế ư ế ư
Cũng n i , cũng chìm, nh ng l i n i chìm “v i n c non” . ư ướ
“R n nát m c d u tay k n n”
L i th v tr nên cam ch u, ng i ph n x a v n không có m t vai trò trong h i. H không t ơ ườ ư
quy t đ nh đ c s ph n c a mình, cu c đ i h t khi m i sinh ra cho đ n lúc lìa đ i m t cu c s ngế ượ ế
hoàn toàn ph thu c. Khi còn nh thì ph thu c vào cha m , khi l y ch ng thì ph thu c vào ch ng, ch ng
m t thì ph thu c vào con cái. H không có cu c s ng c a riêng h , cu c s ng c a h ch đ tô đi m thêm
cho cu c s ng c a ng i khác. Th nh ng, th c a H xuân H ng l i ph ng ph t chút ph t l , b t c n. ườ ế ư ơ ươ
Th p thoáng đâu đó trong th chút ph ng kháng, ch ng c l i nh ng quan đi m b t công th i y. ơ
N u nh trong ca dao, ng i ph n đ c ví: “Thân em nh t m l a đàoPh t ph gi a ch bi t vào tayế ư ườ ượ ư ơ ế
ai” ch đ th hi n thân ph n lênh đênh , thì trong th c a H xuân H ng ngoài vi c miêu t s ph n ơ ươ
ng i ph n còn kh ng đ nh nhânườ
cách, v đ p tâm h n ng i ph n ườ
“Mà em v n gi t m lòng son”
Cu c đ i b c b o, b t công ,cu c s ng gian kh , long đong nh th nào chăng n a, ng i ph n ư ế ườ
v n gi đ c s son s t, th y chung cùng nh ng ph m ch t t t đ p c a mình. Đós kh ng đ nh c a bà ượ
và đó cũng chính là ph m ch t cao quý c a ng i ph n Vi t Nam. ườ
V i hình t ng cái bánh trôi n c, H xuân H ng đã nói lên đ c v đ p, ph m ch t trong tr ng, son s t ượ ướ ươ ượ
c a ng i ph n , đ ng th i cũng đã đ c p đ n m t v n đ h i r ng l n đ i v i ng i ph n - s ườ ế ườ
bình đ ng gi i. Đây cũng chính là v n đ xã h i t t đ p c a chúng ta đang xây d ng. Cám n đã đ ơ
l i cho đ i m t bài th th t đ p. ơ
i 13: C m ngh v ng i m yêu q c a em (i hay) ĩ ườ
“Tu i th tôi không đ c may m n nh bao đ a tr khác. T khi sinh ra tôi đã m côi cha. M t mình m ơ ượ ư
nuôi tôi khôn l n, m là ng i cha, ng i m tuy t v i nh t trên đ i này. ườ ườ
Nh ng khi tôi lên chín tu i, th i gian quá ng n gi a m và tôi th nh ng m đã b tôi m t mình b v trênư ế ư ơ ơ
cõi đ i này mà ra đi. Ch chín tu i tôi còn quá nh đ hi u đ c sâu s c vi c mãi mãi không có m bên ượ
c nh. Nh ng hình nh ngày nào c a m thì không bao gi phai trong tôi, m i b c chân tôi đi nh có bóng ư ướ ư
m soi đ ng, ch tôi. M là ng i s ng mãi mãi trong lòng tôi. ườ ườ
M tôi là ng i ph n m nh m , m luôn s ng vì tôi. Tuy cu c s ng v t v và ph i s ng chung v i căn ườ
b nh hi m nghèo nh ng m s ng r t l c quan, yêu đ i. M tôi cao, làn da xám đen vì n ng gió. Khuôn m t ư
phúc h u, hi n t . M luôn d y b o tôi nh ng đi u t t nh t. M đ ng viên tôi nh ng khi tôi bu n, tôi th t
b i. M luôn lo l ng, mang nh ng đi u t t đ p đ n cho tôi còn tôi thì ch bi t làm m bu n, m khóc. ế ế
M d y tôi r t nhi u đi u “Ph i s ng trung th c, ngay th ng. Ph i bi t n nh ng không đ c nh oán. ế ơ ư ượ
Ph i bi t tha th yêu th ng ng i khác. Nh t đ nh ch em ph i đoàn k t v i nhau mà s ng, đ ng đ m i ế ươ ườ ế
ng i chê c i con không có d y”. Đó là t t c nh ng gì m đ l i cho tôi tr c lúc ra đi. Lúc đó, tôiườ ườ ướ
ch ng hi u gì c , tôi s ng vô t có m ng nh không có m . Nh ng M i? Gi con m i hi u m cô m ư ư ư ơ
là gì? Gi con m i bi t nh ng l i nói đó là tài s n quý giá nh t mà m đã dành cho con. Con nh me nhi u ế
l m, nh t đ nh cn s làm theo nh ng gì m d y.
M tôi đã v t qua khó khăn đ s ng và tôi cũng s th . M luôn là m t v ng ánh sáng soi d n đ ng tôi. ượ ế ườ
Nh ng n c i c a m sao nó c hi n mãi trong đ u tôi c lúc m ra đi n a. Gi tôi mu n đ c n m tay ườ ượ
m , mu n đ c ng i vào m nh ng tôi không th ! M tôi r t th ng yêu tôi, m đã hi sinh cu c đ i mình ượ ư ươ
đ tôi đ c s ng t t h n. Ngày y, lúc m đau đ n gi a đêm khuya, th y m đau tôi ch ng bi t làm gì mà ượ ơ ế
ch bi t khóc. M n m tay tôi và c i trong nh ng gi t n c m t “M không sao đâu con. Th là tôi đã ế ườ ướ ế
ng thi p đi, sao tôi l i kh d i đ n ngu ng c th ch ? Tôi hi u m yêu tôi nh ng nào và tôi cũng v y. ế ế ế ườ
Tuy gi không có m bên c nh nh ng m v n s ng trong tâm trí tôi. Tôi s s ng th t t t đ m đ c vui ư ượ
lòng, gi tôi ch có th làm đ c th thôi. ượ ế
M tôi là ng i th đó, tôi ch có th nói là m tôi r t tuy t. M là ng i tôi yêu quý nh t trên đ i và dù ườ ế ườ
me đi xa nh ng m v n nh còn đó đ ng bên c nh tôi. Giá nh , tôi đ c s ng v i m dù ch là m t ngày.ư ư ư ượ
tôi s chăm sóc cho m , vi c mà tôi ch a t ng làm, tôi s làm m vui, không làm m ph i khóc. Và đi u tôi ư
mu n nói v i m là “M i! Con yêu m r t nhi u, con r t mu n đ c s ng và lo cho m . M i! Con r t ơ ượ ơ
mu n”.
H i nh ng ai còn m thì đ ng làm m mình ph i khóc, dù ch là m t l n!”
i 14: Gi i thích u L i nói ch ng m t ti n mua, l a l i mà nói cho v a
ng nhau
Trong cu c s ng, chúng ta th ng dùng l i nói đ trao đ i thông tin, đ di n đ t ý t ng ho c đ y t , ườ ưở
bi u l tâm t tình c m c a mình… nói chung, nh l i nói con ng i th hi u nhau d đ n g n ư ư ế
nhau h n. Nói thì d nh ng nói nh th nào đ không m t lòng ng i nghe, nói nh th nào đ “l t” đ nơ ư ư ế ườ ư ế ế
x ng, nói làm sao đ “m t ng t ch t ru i” thì không d chút nào, nh t nh ng lúc ta đang “n i khùng”ươ ế
thì ta càng d nói t m b y. Vì th cha ông ta khuyên: “u n l i b y l n tr c khi nói”, l i nói bay đi ế ưỡ ướ
thì không th l y l i đ c, nên ta hãy c n th n tr c khi nói. ượ ướ
Tâm lý chung c a con ng i là thích nghe ng t. Nh ng l i nói t t đ p không làm chúng ta t n kém ti n b c ườ
hay hao t n s c l c, nh ng nó đem l i nhi u ích l i và làm cho ng i nghe đ c an i, khích l và làm cho ư ườ ượ
tình thân gi a ta v i ng i khác đ c thêm th m thi t đ m đà. Dĩ nhiên, chúng ta không nên vì “l a l i” mà ườ ượ ế
nói v i nhau nh ng l i gi d i. Trái l i, chúng ta c n nói th t v i nhau b ng t m lòng yêu th ng. ươ
đúng th , cái l i là m t b ph n quan tr ng đ phát ra ti ng nói. Ti ng nói m t ph ng ti n h u hi uế ưỡ ế ế ươ
đ chuy n đ t cho ng i khác bi t nh ng t t ng, nh ng ý nghĩ, nh ng c mu n th m kín; nh đó b c ườ ế ư ưở ướ
l y m t nh p c u c m thông. L i đóng m t vai trò quan tr ng nh v y, song cái l i c ng v i l i nói l i ưỡ ư ưỡ
chính nguyên c làm cho chúng ta d v p ph m h n c , b i chúng ta th v p ph m b t kỳ đâu, ơ
trong b t c lúc nào và v i b t kỳ ai.
T c ng cũng đã có câu:
“không n c nào đ c cho b ng cái l i”. Hay: ưỡ
“l i không x ng nhi u đ ng l t léo”.ưỡ ươ ườ
M t l i nói thi u suy nghĩ đ c sánh nh đ thêm d u vào l a, làm b ng lên s t c gi n, thiêu hu h t ế ượ ư ế
tình ru t th t cũng nh tình nghĩa anh em. H n n a, trong c ng đoàn tu trì g m nh ng con ng i t “kh p ư ơ ườ
t ph ng thiên h , m i ng i m i tính n t, m i ng i m t ki u s ng khác nhau, nên không th tránh ươ ườ ế ườ
đ c h t nh ng va ch m, nh ng b c b i, nh ng bu n phi n… nhi u khi chính chúng ta l i nh ngượ ế
ng i gây ra nh ng đau kh , bu n phi n cho ng i khác ch b ng nh ng l i nói thi u cân nh c tr c sau.ườ ườ ế ướ
C th ngay trong cu c s ng hàng ngày, nhi u khi có th tình thôi, chúng ta ch c gh o anh ch em mình
b ng nh ng l i nói nghe h i… “rát tai”, nghe “đau nhói c tim”. Nhi u khi chúng ta ch mu n nói cho ơ
s ng cái mi ng c a mình, nh ng l i không đ ý đ n n i đau c a ng i anh ch em mình khi ph i ngheướ ư ế ườ
nh ng l i ch c gh o đó.
Do v y, trong c ng đoàn ti ng c i là c n thi t, nó đem l i ni m vui cho c ng đoàn là đi u c n làm và nên ế ườ ế
làm. Nh ng chúng ta cũng c n ph i ý t h n n a trong nh ng l i ch c vui đ nh ng l i ch c vui đó khôngư ơ
nh ng đem l i ni m vui cho mình n làm cho ng i b ch c cũng đ c vui c i tho i mái. D a vào ườ ư ườ
l i nói, ng i khác th bi t đ c ph n nào tâm h n c a chúng ta. đ c yêu m n kính tr ng hay b ư ế ượ ượ ế
khinh b ghét b , m t ph n l n do cái l i l i nói c a chúng ta. Nh th , cái l i đã đóng m t vai ưỡ ư ế ưỡ
trò quan tr ng trong vi c hình thành uy tín th giá c a m i ng i, nh m tu danh ngôn đã d y: “l i ế ườ ư ưỡ
ng i khôn ngoan t o nên danh d , còn m m k ngu d i gây đ v tan hoang”. B i đó, ta c n ph i bi tườ ế
đ n đo cân nh c trong cách ăn nói c a mình đ tránh đi nh ng hi u l m, đau kh cho ng i khác. Ph i s ườ
d ng l i nói nh m t ph ng ti n, giúp chúng ta c m thông và xích l i g n nhau h n “vui lòng khách đ n ư ươ ơ ế
v a lòng khách đi” v y. ý th c đ c t m quan tr ng c a ngôn t , chúng ta hãy chú ý nh ng ngôn t ượ
chúng ta dùng trong ngày. Ph i trách nhi m khi s d ng ngôn t , b i qua nh ng l i chúng ta nói,
chúng tath đem l i ni m vui ph c sinh nh ng cũng th đem l i đau kh th p giá cho nh ng anh em ư
trong c ng đoàn chúng ta cũng nên l p đ t m t… “cái th ng” vào mi ng, đ nh ng lúc ng a m m,
mu n phát ngôn b a bãi, thì bi t “stop” l i đúng n i và đúng lúc. đ k t thúc, xin m n câu nói c a cha ông ế ơ ế ư
ta nói v ngôn t : Hãy u n l i b y l n tr c khi nói. Ho c l a l i nói khó thay ! Ti ng chì, ti ng b c ưỡ ướ ế ế
th ng hay “chàng ràng” khi ai m mi ng nói ngang thì ta ch c ch ng ng i “phang”…. “m t m t tia l aườ
nh s s khu r ng l n m y m c dù, cháy tiêu gi a ngàn th s đ o điên có ai áp d ng l i khuyên bao gi ơ ơ ế
l i nói không m t ti n mua l a l i mà nói cho v a lòng nhau !
i 15: C m ngh c a em v tình b n th i h c sinh ĩ
Trong cu c s ng hi n nay có r t nhi u m i quan h thân s , nhi u cung b c tình c m gi a con ng i v i ơ ườ
nhau. T t c hoà quy n vào nhau, hình thành nên nhi u khúc tình c m tâm tình : tình c m gia đình, tình yêu,
tình b n ... . Tuy r ng, tình c m b n bè không thiêng liêng, cao c b ng tình c m gia đình, không n ng nàn,
mãnh li t nh tình yêu, nh ng ai ng c n m t tình b n chân thành đ th cùng nhau chia s bao ư ư
ni m vui n i bu n. N u trên th gian này không tình b n thì s t nh t bi t bao. Có th nói tình b n ế ế ế
đã ti p thêm cho chúng ta ngh l c đ v n lên trong cu c s ng. Đ c bi t, nh ng tình b n th i h c sinhế ươ
nh ng tình c m h n nhiên, trong sáng đ p đ bi t bao. ế
khi nào ng i bu n, b n t h i mình Tình b n ch a ? Tình b n friendship. N u d ch sát nghĩa ư ế
t ti ng Anh, theo nh tôi hi u, con thuy n c a tình b n. M i chi c thuy n l n m t s g n k t c a ế ư ế ế
bi t bao m nh ghép nh bé. N u không có s liên k t b n ch t thì nh ng m nh ghép mãi mãi ch nh ngế ế ế
mi ng g d ng không h n không kém… tình b n cũng nh con thuy n kia, cũng đ c xây d ng tế ơ ư ượ
nh ng m nh ghép c a s thông c m, hi u bi t chia s . N u l m t ngày nào đó, m t trong hàng ngàn, ế ế
hàng v n m nh ghép nh bé đ y m t đi, hay mai m t, đ y lúc luy n ti c thay m t tình b n tình b n b ế
tan v ch vì m t chuy n nh . Cũng nh nh ng chi c thuy n l n, th ng xuyên c n đ c tu s a. Đ y ư ế ườ ượ
khi b n đã quá m t m i v i bi t bao lo toan, suy nghĩ gi a nh ng bon chen c a cu c s ng d ng nh ế ườ ư
c m th y không còn th i gian dành cho nh ng ng i b n c a mình. Đ ng v i trách b n không chia s , ườ
không quan tâm đ r i s làm cho mình xa b n h n thôi. Hãy t m quên đi t t c quan tâm h n đ n ơ ơ ế
nh ng ng i b n c a mình. Đ ng đ nh ng m i m t phi n mu n, hi u l m làm h m c, r n n t tình ườ ư
b n. N ung i t ng ví tình yêu nh nh ng chuy n tàu, s đi ngang qua cu c đ i ta ho c đ a ta đi đ n ế ườ ư ế ư ế
nh ng ch ng d ng khác nhau… thì tình b n chân thành sâu s c s nh nh ng chi c thuy n v ng ch c, ư ế
cùng ta v t qua t t c bão t , sóng gió c a cu c đ i… Luôn luôn th m l ng b n b …. Nh v y, m tượ ư
tình b n s ch ng th b n v ng n u nh thi u đi nh ng chia s , đ ng c m hi u nhau… cũng nh 1 ế ư ế ư
chi c thuy n không th đ i m t v i phong ba, bão táp n u thi u đi b t kỳ m t m nh ghép nào, m tế ế ế
m nh ghép r t nh .
Tình b n đ c xây d ng t nh ng gi t k t tinh tình c m c a b n bè. Đó ng i th thay đ i cu c ượ ư ế ườ
s ng c a b n ch m t ph n nh nào đó, ng i th làm cho b n c i đ n ng t ngh o đ n n i ườ ườ ế ế
b n không th d ng l i, làm cho b n tin r ng th gi i này th t t t đ p, th ng i đó đã ng i hàng ế ườ
gi đ thuy t ph c b n r ng th t s cánh c a cu c đ i v n ch a đóng l i v i b n đang cho b n ế ư
m ra” . Ng i b n y có th giúp b n v t qua nh ng giây phút khó khăn c a cu c s ng, lúc bu n c ườ ượ
nh ng lúc r i trí hay nh ng lúc khi b n ngã q y th i quanh b n d ng nh qúa đen t i tr ng ế ơ ườ ư
r ng. Ng i b n y s n m l y tay b n nói v i b n r ng m i chuy n r i s t t đ p. n u b n đã ườ ế
tìm th y m t ng i b n nh th , b n đã c m th y h nh phúc đ y đ , b i b n không c n lo âu, b n ơ ư ế
đã có m t tình b n mãi mãi trong cu c đ i vàs không bao gi k t thúc. B n s không còn nh ng ngày ế
tháng cô đ n, t nh t mà s luôn t i c i, s ng m t cu c s ng đ y h nh phúc và m áp trong vòng tay bèơ ươ ườ
b n .
Ng i b n bình th ng có th ch a bao gi th y b n khóc, nh ng ng i b n th t s s luôn là đôi vai choườ ườ ư ư ườ
b n t a vào m i khi b n bu n kh . Ng i b n bình th ng t ra khó ch u khi b n tr h n, nh ng ng i ườ ườ ư ư
b n th t s s h i xem b n m c k t chuy n gì. Ng i b n bình th ng l ng nghe nh ng v ng m c c a ườ ườ ướ
b n, nh ng ng i b n th t s s giúp b n gi i quy t nh ng v ng m c đó. Ng i b n bình th ng luôn ư ườ ế ướ ườ ườ
là khách khi đ n thăm b n, nh ng ng i b n th t s thì luôn t ph c v mình khi đ n nhà b n. Ng i b nế ư ườ ế ườ
bình th ng cho r ng tình b n s ch m d t sau nh ng l n cãi c , còn ng i b n th t s l i tin r ng tìnhườ ườ
b n s càng thân thi t h n sau nh ng cu c tranh cãi nh v y. Ng i b n bình th ng luôn mong mu n ế ơ ư ư ườ
b n s giúp đ h , ng i b n th t s luôn có m t khi b n c n s giúp đ . V y ng i b n th t s là ai? Là ườ ư
ng i v n g n bó v i b n ngay c khi t t c nh ng ng i b n khác xa lánh b n. ng i nói m tườ ườ ườ
ng i b n là đi u d dàng. Làm m t ng i b n t t là m t đi u khó.ườ ườ
B c đ u tiên đ m t tình b n đ p là làm b n v i chính b n thân b n. Khi chúng ta th t s yêu th ngướ ươ
b n thân mình, chúng ta s t o đ c s lôi cu n đ i v i ng i khác. Vì chúng ta không chú tr ng nhi u t i ượ ư
cá nhân chúng ta nên chúng ta s quan tâm đ n ng i khác nhi u h n. Chúng ta s có ni m tin đ dành th i ế ườ ơ
gian cho ng i b n c a mình chúng ta mu n nh ng giây phút yên bình, vui v bên b n y ch khôngườ
ph i chúng ta c n ng i y đ làm nh ng đi u l i cho b n thân. S g n gũi, thân m t thì quan tr ng ườ
h n nhi u so v i kho ng th i gian c hai ti p xúc nhau. Hãy quy t tâm dành cho nhau nh ng gi phút ơ ế ế
cùng đ c bi t đáng nh , đ ng ng i ng n c . N u b n mu n tình b n đ c phát tri n,y b đi n i ế ượ
s ng i ta không mu n làm b n v i b n. M i h ăn tr a ho c t ch c m t bu i h p nhóm cùng nhau ườ ư
ăn t i. Khi b n gi n nhau, nên ng i g i đi n tr c nh t. B n c a b n ng đang nóng lòng mu n ườ ướ
làm lành v i b n.
Hãy c x v i b n c a b n nh c x v i chính b n thân b n. Quan tâm ng i khác h n ch đ iư ư ư ườ ơ
ng i y quan tâm mình. Hãy thông c m, tránh than phi n v nhau, cũng nh vi c ng i đôi mách chườ ư
trích nhau, hãy luôn nghĩ v nh ng ng i yêu th ng b n. ... V i m i ng i làm b n khóc, s ba ng i ườ ươ ườ ườ
làm b n c i, m t n c i s t n t i th t lâu, th t lâu nh ng gi t n c m t thì ch t n t i trong m t ườ ườ ư ướ
lúc. N u ai đó có m t đi u gì đó t i l i, đ ng đ nó h n sâu vào b n. Vì th đ có th hành đ ng m t cáchế ế
đích xác, hãy nghĩ đ n nh ng ng i yêu th ng b n và đ ng đ đi u gì làm h ng cái th tình c m cao đ pế ườ ươ
y
Ni m vinh quang c a tình b n không ph i vòng tay giang ra, không ph i n c i thân m t, cũng ườ
không ph i s vui v bên nhau, đó ngu n c m h ng thiêng liêng ng ì này c m nh n đ c khi ươ ượ
phát hi n ai đó tin t ng mình vui s ng v i s tin t ng đó trong tình b n h u. V i 1 ng i b n ư ư ưở ườ
th t tình, mình th nói th t lòng v 1 đi u ng c ng ch nào đó b i vì b n 1 ng i đáng tin c y. Khi ế ườ
ni m vui đ n v i b n , s lan qua b n. Ng n đèn c a b n tôi sáng lên bao nhiêu t đèn c a tôi ng ế