Ạ Ọ Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I
ƯỜ Ạ Ọ Ộ Ọ TR NG Đ I H C KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN
VĂN
Ễ Ề Ị NGUY N TH KI U OANH
Ọ Ủ Ệ VAI TRÒ C A KHOA H C VÀ CÔNG NGH
Ạ Ố Ớ Ệ Ệ Ị HI N Đ I Đ I V I VI C PHÁT HUY CÁC GIÁ TR
Ộ Ố Ứ Ạ Ề Ệ Đ O Đ C TRUY N TH NG DÂN T C VI T NAM
Ạ Ệ TRONG GIAI ĐO N HI N NAY
Chuyên ngành: CNDVBC & CNDVLS
ố Mã s : 62 22 03 02
Ế Ọ Ậ Ắ Ế TÓM T T LU N ÁN TI N SĨ TRI T H C
ộ Hà N i, 2017
2
ượ ạ ườ ạ ọ ọ Công trình đ c hoàn thành t i: Tr ng Đ i h c Khoa h c Xã
ố ộ ạ ọ ộ h i và Nhân văn – Đ i h c Qu c gia Hà N i
ườ ướ ươ ẫ ọ Ng i h ng d n khoa h c: PGS.TS. D ng Văn
Th nhị
ệ ả Ph n bi n:
ệ ả Ph n bi n:
ệ ả Ph n bi n:
ẽ ượ ậ ệ ướ ả ộ ồ ấ Lu n án s đ c b o v tr ạ ọ c H i đ ng c p Đ i h c
ọ ạ ế ấ ố ườ ậ Qu c gia ch m lu n án ti n sĩ h p t i: Tr ạ ọ ng Đ i h c Khoa
ạ ọ ộ ố ộ ọ h c Xã h i và Nhân văn – Đ i h c Qu c gia Hà N i
ờ ồ Vào h i: gi ngày tháng năm
ể ể ậ ạ ư ệ ố ệ Có th tìm hi u lu n án t i: Th vi n Qu c gia Vi t Nam
ạ ọ ố ộ ư ệ Trung tâm Thông tin – Th vi n, Đ i h c Qu c gia Hà N i
4
M Đ UỞ Ầ
ấ ế ủ ề
ạ t c a đ tài ọ
ủ ủ ế ữ ệ ệ ớ
ề ượ
ở i và xã h i. Đi u này đã đ ộ
ỷ ủ ườ ướ i b
ệ ủ
ọ ậ i đa. Chính vì v y, khoa h c, công ngh
ị ầ ướ
ạ ẩ ượ ị ủ ể
ụ
ụ ữ ệ ộ
ụ ể ả ụ ấ
ườ ậ ộ
ệ ọ
ử ụ ế ể ớ
ữ ệ
ậ ườ ủ
ượ ạ c l ườ ng, nó có th h y di ể ế i, ho c có th bi n con ng ế ể ự ố ỗ ả
ữ ứ ủ
ệ ữ ứ ể ứ ả
ộ ệ ị ạ ữ ọ
ạ ủ ợ
ạ i ph m, vì l ườ ế ơ ạ ớ ủ ố ộ
i m t m i lo ng i l n cho loài ng ề ủ ế ạ ộ
1. Tính c p thi ể Nói đ n khoa h c và công ngh hi n đ i không ai có th ố ớ ự ậ ph nh n nh ng đóng góp vô cùng to l n c a chúng đ i v i s ứ ộ ườ ể ủ c minh ch ng phát tri n c a con ng ể ử ị ằ b ng l ch s phát tri n vàitrăm năm qua c a xã h i và càng tr nên ủ ờ ế ơ c vào k nguyên c a rõ ràng h n bao gi h t khi loài ng ồ ự ọ ỷ ứ ế ề tri th c, k nguyên mà m i ngu n l c trí tu c a con n n kinh t ệ ố ườ ượ c phát huy t ng i đ ở ngày càng tr nên có “giá tr hàng đ u” trên th c đo giá tr c a xã ậ ệ ộ c thúc đ y phát tri n và h i văn minh hi n đ i, và do v y nó đ ộ ượ ứ ộ ờ ố c ng d ng r ng rãi trong đ i s ng xã h i. Tuy nhiên, khi khoa đ ấ ư ệ ượ ử ụ ọ c s d ng nh là m t công c h u hi u nh t h c và công ngh đ ự ầ ể đ ph c v nhu c u phát tri n s n xu t và sau đó là các lĩnh v c ặ i nh n ra tính hai m t văn hóa, xã h i khác thì cũng là lúc con ng ồ ủ c a nó. Nói cách khác, s d ng khoa h c và công ngh không đ ng ộ xã h i; ng ọ ộ i, khoa h c và công nghĩa v i phát tri n và ti n b ệ ể ủ ả t ngh có th gây ra nh ng h u qu khôn l ườ ặ i thành chính s s ng c a loài ng ậ nh ng c máy vô c m, phi nhân tính,… n u chúng ta không nh n ặ ệ ọ t không có th c đúng m c vai trò c a khoa h c, công ngh và đ c bi ậ ệ ả cách th c ki m soát nó m t cách hi u qu . Nh ng h u qu nhân văn ị ụ ụ do khoa h c, công ngh b l m d ng vì nh ng m c đích chính tr ạ ộ ẹ i ích kinh t … đã h p hòi, vì th đo n c a các lo i t ể ạ i, trong đó nguy c mai đ l ị ạ ộ ố ứ ộ m t, bi n d ng các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c là m t ẹ ấ ề v n đ không th xem nh .
ứ ệ ộ
Các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ị ầ ộ ố
ượ ư ể ị ạ ố ườ ữ t Nam là nh ng ặ giá tr tinh th n c t lõi c a c m t dân t c, nói lên c t cách đ c ủ tr ng c a con ng c hun đúc qua hàng ngàn năm ề ố ủ ả ộ ệ t Nam đ i Vi
5
ướ ướ
ẽ
ợ ừ ắ ấ ế i này đ n th ng l
c ta đi t ộ ậ
ẩ
c ta đ y m nh phát tri n n n kinh t ặ ạ sâu r ng và đ c bi
ộ ọ
ọ ể
ấ ề
ặ ầ ả ứ
ứ
ọ ự
ạ ị ạ ủ ạ ư ự
ủ ớ ủ ị ậ ằ ữ ị ươ do, coi th
ợ ị
ạ
ữ ộ
ủ ả ọ ể
ị ạ ứ ủ ề ố ộ
ể ớ ọ
ả ử ụ ể ệ ạ
ườ
ể ự ủ ố ố ớ ườ ứ
ng s ng, môi tr ườ ấ
ỉ ủ ườ ạ ị i đang s
ụ ữ ọ công ngh mà c a c các nhà tri
ủ ả ả
ề ậ ớ ẫ ậ ữ ờ ệ ữ ướ ử ự ị c. Chính nh vi c gi c và gi n gìn, phát huy l ch s d ng n ầ ộ ế ạ ầ c, đ i đoàn k t toàn dân t c, tinh th n nhân ái, lao tinh th n yêu n ỏ ộ ạ ủ ế ệ ộ ầ đ ng c n cù, sáng t o c a các th h đã giúp dân t c ta dù bé nh ướ ạ ứ ạ ư p nh ng có s c m nh vô cùng m nh m , nh n chìm bè lũ c ắ ợ ư ấ ướ ướ i khác. Tuy c, đ a đ t n th ng l n ạ ệ ả ừ ự ế là trong giai đo n hi n nay, khi nhiên, ph i th a nh n m t th c t ể ộ ế ị ườ ề ấ ướ ng, h i th tr mà đ t n ậ ể ướ ệ ố ế c làn sóng phát tri n t là tr nh p qu c t ệ ệ ẽ ủ ạ ạ m nh m c a khoa h c và công ngh hi n đ i đã giúp chúng ta có ộ ủ ặ ờ ố ơ ộ ể ế ề xã h i c a nhi u c h i đ phát tri n m i m t đ i s ng kinh t ố ữ ứ ấ ướ đ t n c thì cũng là lúc n y sinh nh ng v n đ nh c nh i trong ấ ố ộ ự ệ ự ờ ố t, s mai m t, s xu ng c p đ i s ng tinh th n, đ o đ c. Đ c bi ộ ố ề ầ tr m tr ng các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c, thay vào ề ứ ị ạ đó là s lên ngôi c a các giá tr đ o đ c m i c a n n văn hóa ấ ố ố ệ i s ng ng Tây hi n đ i nh s sùng bái các giá tr v t ch t, l ph ề ữ ố ườ ự t ng nh ng giá tr truy n th ng cho r ng đó là nh ng ờ ạ ậ ớ giá tr không còn phù h p trong th i đ i m i, th m chí làm kìm hãm ự ế ấ ườ ự i là r t đáng ng i… Th c t này nh ng năng l c c a con ng ử ụ ả ỏ ờ bu c chúng ta ph i đi tìm l i cho câu h i có nên s d ng và i gi ế ụ ệ phát tri n khoa h c và công ngh hay không? Có nên ti p t c duy ề trì, phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c trong đi u ệ ư ki n m i, hay ph i s d ng và phát tri n khoa h c, công ngh nh ộ ự ế ế ữ th nào đ nó có th phát huy nh ng tác đ ng tích c c và h n ch ư ạ ễ ế ặ i nh h n ch làm ô nhi m m t tiêu c c c a nó đ i v i con ng ộ ị ạ ữ ườ môi tr ng xã h i và nh ng giá tr đ o đ c nhân ở ề ủ i? Đó là v n đ trăn tr không ch c a các nhà văn c a con ng ử ọ khoa h c, các nhà ho ch đ nh chính sách, nh ng ng ệ ữ ế ọ t h c, nh ng nhà d ng khoa h c, ầ ố ậ ậ ứ nghiên c u lý lu n. Do v y, không ph i ng u nhiên mà g n đây, s ọ ượ i khoa h c, l ọ ng các công trình khoa h c và chính lu n đ c p t
6
ả ạ ế ủ
ế
ụ ủ ắ
ệ ể ở ả ở ộ i và xã h i. ề ặ Vi ọ ở ủ ưở ệ ộ ố ệ công ngh và nh h ng c a nó đ n cu c s ng hi n đ i, phân tích ề ủ ả ườ ệ kh ng ho ng c a n n văn minh công ng ng hi p, tìm ki m con đ ơ ướ c văn minh là n i mà kh c ph c nó, tăng lên đáng k b n thân các n ệ ệ ạ ọ ế ố khoa h c, công ngh hi n đ i đã tr thành nhân t đóng vai trò quy t ườ ạ ủ ệ ị đ nh di n m o c a con ng Tuy nhiên, ộ
ố ẫ ề ứ
ữ ạ ế ố ố
ề
ậ
ả ủ ứ ậ ầ ộ ộ ấ
ặ ế ị ạ ệ ứ ự ế ộ
ọ ữ
ố ạ ứ ớ ệ ộ
ả ế ị ệ ộ
ọ đó t ộ ứ ồ ạ ờ ố ứ ế
ể ẫ ứ
ả ự ị ạ ộ ặ ủ ệ ứ
ạ ế ố ệ ệ ề ị ạ ậ ộ
ứ ơ ể ộ
ộ ằ ụ ỉ ơ ế ớ ng t ữ ề ọ ể ạ
ữ ệ
ủ ề
ứ ậ t Nam, xét v m t lý lu n, nh ng nghiên c u ị ệ ệ ề ự v s tác đ ng c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ n các giá tr ấ ế ộ ạ ầ đ o đ c truy n th ng c a dân t c v n còn r t khiêm t n. H u h t ạ ấ ả ự các công trình nghiên c u t p trung vào lý gi i s xu ng c p đ o ớ ế ị ườ ề ứ ắ th tr đ c g n li n v i toàn c u hóa, n n kinh t ng và coi khoa ể ế ệ ọ h c, công ngh là m t b ph n không th thi u trong quá trình đó. ọ cho th y, b n thân khoa h c và công ngh cũng có Song, th c t ở ẽ ể ự ế th tác đ ng tr c ti p ho c gián ti p lên các giá tr đ o đ c, b i l ứ ữ gi a khoa h c và đ o đ c v i tính cách là nh ng hình thái ý th c xã ạ ớ ặ ộ ố i v i nhau. M t khác, khoa h i v n có m i quan h tác đ ng qua l ấ ế ự ự ượ ệ ớ ọ ng s n xu t tr c ti p h c và công ngh v i tính cách là l c l ự ế ạ ẽ ở ổ ố quy t đ nh s bi n đ i, trong xã h i hi n đ i s tr thành nhân t ấ ộ ừ ặ ủ ờ ố t i xã h i, t phát tri n m i m t c a đ i s ng xã h i t c t n t ị ổ ạ ế ữ ế y u d n đ n nh ng bi n đ i trong đ i s ng đ o đ c và các giá tr ọ ể ệ ạ i s tác đ ng c a khoa h c đ o đ c. Do đó, vi c tìm hi u và lý gi và công ngh hi n đ i đ n các giá tr đ o đ c, đ c bi t là các giá ệ ủ tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c, cho phép chúng ta nh n di n ể ừ ệ ủ ự rõ nét h n nh ng bi u hi n c a s tác đ ng, c ch tác đ ng đ t ướ ợ ấ đó có cách đi u ch nh phù h p nh t nh m h i m c tiêu phát ụ ụ ệ ệ tri n khoa h c và công ngh hi n đ i ph c v cho quá trình công ệ ị ẫ ư ạ nghi p hóa, hi n đ i hóa nh ng v n gi gìn và phát huy các giá tr ộ ố ạ ứ đ o đ c truy n th ng c a dân t c. ự ủ ụ ề ọ Vì m c đích nêu trên, tôi l a ch n đ tài
ệ ệ ạ ố ớ ệ
ộ ệ ề ệ ạ
ủ ề “Vai trò c a khoa ị ạ ọ h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o ố ứ đ c truy n th ng dân t c Vi t Nam trong giai đo n hi n nay” ậ làm đ tài lu n án c a mình.
7
ụ
ệ ộ ố ấ ứ ề ự ụ ề ễ ậ 2. M c đích và nhi m v nghiên c u đ tài ủ Làm rõ m t s v n đ lý lu n và th c ti n vai trò c a
ọ ạ ố ớ ệ ệ ệ
ị ạ ừ ứ ệ ề ộ ố khoa h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá ấ ề đó đ xu t tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi t Nam; t
ươ ướ ả ằ ệ ả ph ng h ng, gi
ị ạ ứ ề ố ệ ộ các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi i pháp nh m nâng cao hi u qu phát huy ề t Nam trong đi u
ệ ệ ể ệ ạ ọ ki n phát tri n khoa h c và công ngh hi n đ i.
ề ủ ề ụ c a đ tài: ề ọ 2.2. Nhi m vệ Làm rõ m t s v n đ lý lu n v khoa h c và công ngh ậ ố ệ ạ ề ọ
ề ệ ệ ộ ố ấ ị ạ ứ ạ ố ớ ủ ị ạ ề ệ ứ
ủ ạ ố ệ hi n đ i, v giá tr đ o đ c truy n th ng, v vai trò c a khoa h c và ề công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c Vi ệ ự ạ ộ ứ
ệ ọ ề ộ ố ệ ố
t Nam trong giai đo n hi n nay. ệ ệ ủ Nghiên c u th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ngh hi n ộ ị ạ ứ ạ ế đ i đ n vi c phát huy m t s giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c tiêu bi u.ể ấ ề ộ ố ả ng h ng và m t s gi ướ ọ ệ ệ
ệ ố ị
ươ ằ ơ ả i pháp c b n nh m Đ xu t ph ạ ố ớ ệ ủ nâng cao vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c ệ ạ ộ ề phát huy giá tr truy n th ng dân t c Vi t Nam trong giai đo n hi n nay.
ố ượ ạ ứ 3. Đ i t
ng và ph m vi nghiên c u ứ ng nghiên c u: ạ ố ớ
ị ạ ọ ề ứ ố ố ượ 3.1. Đ i t ệ ủ Vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát trong giai đo nạ t Nam ệ ệ ệ ệ ộ huy giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi hi n nay .
ạ ứ
ậ ả ậ ủ 3.2. Ph m vi nghiên c u: Trong lu n án này, tác gi ộ ố ệ ạ
ệ ố
ơ ả ầ
ộ Vi c, lòng yêu th ộ ng con ng ừ ế ầ t p trung phân tích vai trò c a khoa ị ạ ệ ệ ọ h c và công ngh hi n đ i trong vi c phát huy m t s giá tr đ o ạ ủ ứ ề t Nam trong giai đo n đ c truy n th ng c b n c a dân t c ướ ư ệ ườ i, tinh hi n nay nh : tinh th n yêu n ữ ệ ọ ế ầ đó tìm ra nh ng th n hi u h c, c n cù, ti ươ t ki m trong lao đ ng t
8
ằ ủ ướ i pháp mang tính đ nh h ệ ạ ố ớ ị ệ ệ
ộ ề
ố ơ ở ươ ứ ậ
ng pháp nghiên c u ậ
ả ng nh m nâng cao vai trò c a khoa gi ị ạ ọ h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o ứ đ c truy n th ng dân t c nêu trên. 4. C s lý lu n và ph ậ ủ ủ ứ ủ
ứ ộ
4.1. C s lý lu n c a lu n án: Quan đi m c a ch nghĩa duy v t bi n ch ng và ch nghĩa ậ ị i xã h i và ý th c xã ộ ố ơ ở ể ủ ử ề ố ệ ữ ứ ậ ệ ệ ữ ồ ạ duy v t l ch s , v m i quan h gi a t n t ộ h i; m i quan h gi a các hình thái ý th c xã h i.
ứ
ứ ợ
ươ ng pháp nghiên c u: 4.2. Ph ử ụ ươ ổ S d ng t ng h p m t s ph ư ế ợ ợ ố ộ ố ổ ậ ọ ng pháp nghiên c u khoa h c ị ệ ự ễ ế ợ ử nh k t h p phân tích và t ng h p, l ch s và logic, so sánh, h ữ th ng hóa, k t h p gi a lý lu n và th c ti n.
ủ
ọ 5. Đóng góp c a lu n án ậ Lu n án ề ệ
ệ
ầ ư ỏ ậ ệ ệ ủ ộ ị ạ ứ vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ể giai đo n hi n nay” ọ vai trò c a khoa h c và công ngh ạ ố ớ “Vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ i v i ệ ố t Nam trong ớ ộ ố góp ph n đ a ra m t s quan đi m m i sau: ủ ị ạ ứ ệ ề ệ ố
ạ ầ Góp ph n làm sáng t ạ ố ớ ệ ệ ạ t Nam trong giai đo n hi n nay. ộ ố ả ủ
ị ạ
ệ ủ hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng c a ộ dân t c Vi Nêu ra m t s gi ệ ệ ủ ệ ề ạ ố
ự ễ ủ ậ ậ ằ ọ i pháp nh m nâng cao vai trò c a khoa h c ạ ố ớ ứ ệ và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c ộ truy n th ng c a dân t c trong giai đo n hi n nay. 6. Ý nghĩa lý lu n và th c ti n c a lu n án
ậ
ỏ ọ
ề ặ 6.1. V m t lý lu n: ầ Góp ph n làm sáng t ệ ạ vai trò c a khoa h c và công ngh ứ ủ ị ạ ề ố
ệ ệ hi n đ i trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c.ộ ư ộ ố ả ơ ả ằ
Đ a ra m t s gi ọ ệ ạ
ệ ệ ộ ề ố ủ i pháp c b n nh m nâng cao vai trò c a ị ạ khoa h c và công ngh hi n đ i trong vi c phát huy các giá tr đ o ứ đ c truy n th ng dân t c.
9
ấ ầ ơ ở ự ệ ậ
ự ọ
ỉ ủ ự ủ ể ộ
Góp ph n cung c p c s lý lu n cho vi c xây d ng chính ụ ụ ắ ự ệ ể sách phát tri n khoa h c và công ngh ph c v đ c l c cho s phát tri n không ch c a kinh t mà c a các lĩnh v c văn hóa xã h i khác, trong đó có lĩnh v c đ o đ c.
ế ự ạ ứ ề ặ ự ễ
ậ ế ế ứ có ý nghĩa khuy n ngh ả ơ ữ 6.2. V m t th c ti n: K t qu nghiên c u lu n án ọ
ủ ị ạ ứ ủ ề ố ộ
ệ ạ
ị nh mằ ệ ệ ạ ố ớ nâng cao h n n a vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c trong giai ệ . đo n hi n nay ả ế ứ ậ K t qu nghiên c u lu n án có ơ
ở ứ ư ế ọ ạ t h c,đ o đ c
ả thể làm tài li u tham kh o ệ ọ ậ ạ ả ệ cho các c quan nghiên c u, cho vi c gi ng d y, h c t p các môn ọ ạ ọ ườ ứ h cọ khoa h cọ nh tri ng đ i h c, các h c các tr vi n.ệ
ậ
ở ầ ệ ả ộ
ượ ế ấ ươ ế ấ ủ 7. K t c u c a lu n án ậ ầ Ngoài ph n m đ u, k t lu n, tài li u tham kh o, n i dung lu n ế t. c k t c u thành 4 ch ế ậ ng, 11 ti án đ
ươ Ch ng 1
Ổ Ứ T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U
ữ ứ ề ậ 1.1. Nh ng công trình nghiên c u lý lu n chung v khoa
ị ạ ứ ệ ệ ố ọ ề ạ h c và công ngh hi n đ i và giá tr đ o đ c truy n th ng
ọ ứ ề
ướ ướ c ngoài, c và n
trong n ề ơ ả ậ ả đã t p trung làm rõ các v n đ c b n sau: các tác gi
ệ ệ ề ọ ệ ệ ạ 1.1.1. Nghiên c u v khoa h c và công ngh hi n đ i ứ ở Qua các công trình nghiên c u ấ ọ Các khái ni m v "khoa h c", "công ngh ", "khoa h c và
ệ ệ công ngh hi n đ i". ộ ạ ủ ọ
ạ ế ố ệ ệ ề ứ ờ ố Tác đ ng c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ n đ i s ng ộ ị ạ ộ xã h i nói chung và các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c nói
10
ở ả ươ ự ệ ắ nên sâu s c trên c ph ng di n tích c c và
riêng ngày càng tr tiêu c c. ự
ặ ủ ề ọ
ả ặ ọ ộ
ấ ệ t, c n ph i coi ệ ữ ị ệ Tình hình đó đ t ra nhi u v n đ v vai trò c a khoa h c và khoa h c và công ể gìn và phát tri n giá tr văn ề ề ầ xúc tác trong vi c gi
ố ạ ứ
ệ công ngh trong xã h i. Đ c bi ngh chính là nhân t ộ ộ hóa dân t c và đ o đ c xã h i. ứ ề ề ố ị ạ ứ
ứ ủ
ị ề ộ 1.1.2. Nghiên c u v giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c ả ậ Các công trình nghiên c u c a các tác gi ứ ệ
ứ ệ ố
ề
ố ề
ị ạ ề ố ệ ị ố ế ữ
ẽ ủ
ầ ệ ệ ộ ạ t p trung làm rõ các ố ố ề khái ni m giá tr , truy n th ng, giá tr đ o đ c truy n th ng. Trên ơ ở ể ị ạ ể t Nam tiêu bi u c s tìm hi u các giá tr đ o đ c truy n th ng Vi ố ề ề ướ ư c, truy n th ng nhân văn, truy n th ng nh truy n th ng yêu n ầ ọ ế ế t ki m trong lao đ ng... các tác hi u h c, truy n th ng c n cù, ti ổ ủ ả ử ị ỉ ch ra nh ng bi n đ i c a các giá tr này trong b i c nh l ch s gi ớ ớ ự ế ị ạ m i v i s tác đ ng m nh m c a toàn c u hóa, n n kinh t th ườ tr ộ ố ả ề ọ ng và cách m ng khoa h c và công ngh hi n đ i.
ự ạ ứ ữ ạ ề th c tr ng vai trò 1.2. Nh ng công trình nghiên c u v
ạ ố ớ ệ ệ ệ ọ ủ c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các
ệ ệ ộ ố ị ạ ứ t Nam hi n nay
ự ề giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ọ
ả ệ ệ ứ ộ ộ
ươ ứ ộ ặ ạ ự
ệ ộ ả
ủ ộ
ườ ề ứ ệ ẹ
ị ạ ự ụ ố ị ỷ ạ
ệ ạ i ph m và t
ạ ả i hành x b o l c, vô c m c a m t b ph n không nh
ỏ ử ạ ự ấ ữ ệ
ị ạ ứ ủ ề
ơ ở ạ ự ữ Các công trình nghiên c u đã phác h a m t cách trung th c và ệ t Nam hi n nay khá toàn di n toàn c nh b m t đ o đ c xã h i Vi ạ ự ệ ự ả ng di n tích c c và tiêu c c làm hi n rõ th c tr ng trên c hai ph ứ ạ ứ ứ ạ đ o đ c c a cán b , đ ng viên, công ch c, thanh niên, đ o đ c trong lao đ ng, kinh doanh, trong gia đình, nhà tr ng,... Đó là ữ ể nh ng ữ bi u hi n coi nh nh ng giá tr đ o đ c truy n th ng, sùng ố ố ướ i s ng th c d ng, cá nhân v k , giáo bái n c ngoài, ch y theo l ộ ộ ị ụ n n xã h i ngày càng d c gia đình b buông l ng, t ỏ ậ ộ ộ ủ ố gia tăng, l ứ ế ệ ẻ ượ ớ th h tr đang là nh ng d u hi u đi ng c v i các giá tr đ o đ c ỉ ộ Trên c s đó các nhà nghiên c u ch ra ố truy n th ng c a dân t c. ế ẫ nh ng nguyên nhân d n đ n th c tr ng trên.
11
ữ ề ả ứ ằ i pháp nh m nâng cao tác
1.3. Nh ng nghiên c u v gi ộ ạ ự ế ộ ự ủ ọ
ệ ệ ị ạ ệ ạ đ ng tích c c và h n ch tác đ ng tiêu c c c a khoa h c và ứ công ngh hi n đ i trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c
ệ ề ố ộ ệ truy n th ng dân t c Vi
ằ ả
ộ ệ ố ể
ớ
ả c v n đ
ứ ừ ấ ế ủ ế ượ i pháp ch y u đ ậ ứ ủ ậ Ch đ ng đón nh n thách th c c a toàn c u hóa đ h i nh p
ư t Nam hi n nay ả ả ầ cho r ng Các tác gi i pháp c n ph i có m t h th ng các gi ể ồ ế ộ ề ậ ổ , chính mang tính t ng th , đ ng b v nh n th c, quan đi m, kinh t ế ả ụ ị i quy t tr , văn hóa, giáo d c... t c p vĩ mô đ n vi mô thì m i gi ư ộ ố ả ượ ấ ề.M t s gi nêu ra nh : đ ủ ộ ể ộ ị ề ộ
ự ọ
ạ ệ
ưở ủ ắ ị ệ ng xã h i ch nghĩa, g n tăng tr
ệ ạ
ụ ạ ẩ
ứ ươ ạ ộ ớ ộ ng, xã h i v i n i dung, ph
c các gi ầ ố ớ ộ ướ và đ a giá tr truy n th ng dân t c lên m t b c m i. ậ ủ ể ườ T o l p môi tr ng cho s phát tri n c a khoa h c và ệ ự ạ ệ ạ ẩ công ngh vì s nghi p đ y m nh công nghi p hóa, hi n đ i hóa. ướ ộ Kiên trì đ nh h ng kinh ộ ể ế ớ v i phát tri n các quan h xã h i lành m nh trong quá trình xây t ự ề ế ị ườ ề ng; đ y m nh giáo d c đ o đ c truy n d ng n n kinh t th tr ứ ườ ố th ng trong gia đình, nhà tr ng th c phù h p;ợ
ệ
ứ ậ ế ợ
ứ ị ạ ệ ữ ị ị ạ ề
ố ư
ọ ị
ự ề ầ
ự ệ ầ ữ ả ủ Nâng cao vai trò, hi u qu c a pháp lu t trong vi c gìn gi ề ố và phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng; k t h p gi a phát huy ớ ế các giá tr đ o đ c truy n th ng v i ti p thu các giá tr nhân văn ố ế ờ ạ ủ c a th i đ i thông qua giao l u qu c t . ệ ừ ủ Phát huy các giá tr văn hóa c a khoa h c và công ngh v a ệ ấ ướ ọ c ờ ạ ồ ngang t m th i đ i, đ ng
ậ
ủ góp ph n nâng cao ti m l c c a khoa h c, công ngh đ t n ộ ề ừ v a xây d ng m t n n văn hóa Vi ả ắ ờ th i mang đ m b n s c văn hóa dân t c. ồ ứ ự ệ ọ t Nam ộ Phát tri n ngu n nhân l c khoa h c công ngh đáp ng yêu
ể ệ c.
ệ ế ạ ữ ề ằ
ầ c u công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n ầ Tuy nhiên, h u h t nh ng gi ọ ủ
ự ủ ự ệ ể ạ ọ ấ ướ ả i pháp trên đ u nh m phát huy ệ ệ ệ vai trò c a khoa h c và công ngh trong s nghi p công nghi p hóa, hi n đ i hóa. Nghĩa là s phát tri n c a khoa h c và công
12
ệ ế ộ
ể ệ ớ ạ ấ
ứ ượ ậ ẫ ố
ố ặ ề ề ặ ỏ ầ ậ
ứ ế ổ ệ ớ ự xã h i nói chung ngh trong m i quan h v i s phát tri n kinh t ị ố ứ ch không đ t trong m i quan h v i đ o đ c, và nh t là các giá tr ả ư ộ ạ c xem nh m t m ng đ o đ c truy n th ng. Do v y, đây v n đ ề còn thi u v m t lý lu n đòi h i c n có nhi u công trình nghiên ứ c u, b sung thêm.
ề ầ ứ ữ ấ ậ ế ụ 1.4. Nh ng v n đ c n ti p t c nghiên c u trong lu n án
ấ ề ữ ọ ề ậ ệ ệ Nh ng v n đ lý lu n chung v khoa h c và công ngh hi n
đ iạ
ị ể ấ
ầ ả ứ ề Qua kh o c u có th th y các tác gi ọ
ị ư ề khác nhau v "khoa h c" và v "công ngh ", tuy nhiên h u nh ch a có đ nh nghĩa v "khoa h c và công ngh hi n đ i".
ộ ọ ọ ề ủ V tác đ ng c a khoa h c và công ngh hi n đ i, các tác gi
ự ủ ề ậ ộ
ơ ế i s ng c a h ứ ạ ạ ữ ế ố ố ị ạ
ố ề ệ
ề ầ ượ ị ạ ề
ị ạ ứ ứ ơ ữ ủ ố ề ả ư đ a ra nhi u đ nh nghĩa ệ ư ệ ệ ả ệ ệ ề ộ ướ ể ả ở c đ u t p trung làm rõ nh ng tác đ ng trong và ngoài n k c ọ ế ự tích c c và tiêu c c đ n xã h i nói chung, đ n l ề ề ộ ữ nhi u h n là làm rõ nh ng tác đ ng đ n các giá tr đ o đ c truy n ậ ố th ng và vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng. Vì v y, ấ c khai thác nhi u h n n a. v n đ này c n đ ề ề
ầ ế ề ể ằ ẳ ị
ề ạ
ườ
ệ ộ ự ầ
ả ủ ấ ướ ủ ớ
ả ả ờ ạ ủ
ị ạ ứ ể ữ i không th gi ề ẩ ề ợ ổ ự ị ạ ả ộ ố
ứ ứ ề ộ ạ
ậ ộ ề
ớ ể ể ệ ợ ộ ị ạ ề ứ ệ ị ả ơ ệ ộ V các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c ứ H u h t các nhà nghiên c u đ u kh ng đ nh r ng, đ phát ố huy các giá tr đ o đ c truy n th ng trong giai đo n hi n nay thì ố nguyên cách nghĩ, cách hành đ ng cũ v n con ng ệ ổ ộ ả là s n ph m c a đi u ki n xã h i cũ mà c n ph i có s thay đ i ế ủ ệ cho phù h p v i đi u ki n, hoàn c nh c a đ t n c và xu th c a ị ẳ ậ th i đ i. S thay đ i này không ph i là ph nh n hay kh ng đ nh ở ỗ ầ ề ch c n ph i thay các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c, mà là ứ ả ổ đ i nh n th c v n i dung, ph m vi tác đ ng và ph i có cách th c ủ hành đ ng m i đ th hi n các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c phù h p và hi u qu h n trong đi u ki n l ch s m i.
ị ạ ấ
ố ử ớ ề ạ ặ ứ ệ ệ ờ ạ ề ạ ộ ố Tuy nhiên, v n đ phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ọ trong th i đ i cách m ng khoa h c và công ngh hi n đ i đ t ra
13
ữ ự ễ ế ầ
ầ ứ ậ ế
nh ng yêu c u gì v m t lý lu n và th c ti n thì h u h t các công trình nghiên c u ch a đ c p đ n. ọ ộ ề ặ ư ề ậ ủ ệ ệ ề ạ ế V tác đ ng c a khoa h c và công ngh hi n đ i đ n
ị ạ ứ ố ộ ề ệ các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi t Nam trong giai
ạ ệ
đo n hi n nay ạ ề ượ Th c tr ng c a v n đ này cũng đ
ề ừ
ứ
ệ ở ừ ộ ả ố
ể
ộ ọ ầ ầ ế
ủ ứ ầ ư ở tinh th n yêu n ầ ạ
ọ ả ạ ệ ệ
ủ ư ả
ủ ế ộ ườ
ng và gi ng h
ứ ộ ả ộ
ứ ạ
ự ệ ệ ủ ề ế ố
ướ ề ạ ộ
ấ ể
ư ả ế ọ i pháp nh tăng c
ợ
ậ ề
ứ ỉ ủ ấ ự c các nhà nghiên c u ch ộ ế ứ ộ ạ ộ ở góc đ đ o đ c xã h i đ n nhi u góc đ khác nhau t ra khá rõ ế ệ ẻ ế ừ ố ượ ạ ng là th h tr , đ n cán b , đ ng viên đ i t đ o đ c cá nhân, t ủ ị ạ ề ứ ể ệ ặ và đ c bi t ng giá tr đ o đ c truy n th ng c a t là bi u hi n ướ ộ c, tinh thân nhân ái, tinh dân t c, tiêu bi u nh ạ th n hi u h c, tinh th n c n cù, sáng t o trong lao đ ng v.v... ỉ ự ượ Nguyên nhân c a th c tr ng này cũng đ c các nhà nghiên c u ch ả ra không ph i là do b n thân khoa h c và công ngh hi n đ i mang ị ử ụ ạ ườ i. Quá trình này b chi i mà do quá trình s d ng c a con ng l ế ố ơ ả ố ở ộ ợ ấ i ích ph i b i các y u t c b n nh b n ch t ch đ xã h i, l ừ ứ ậ ộ ấ i. T đó, các nhà giai c p, trình đ nh n th c, văn hóa c a con ng ươ ằ ể ướ ư i pháp đ nh m phát nghiên c u đ a ra các ph ự ủ ế ạ huy tác đ ng tích c c và h n ch các tác đ ng tiêu c c c a khoa ạ ế ị ạ ọ h c và công ngh hi n đ i đ n đ o đ c nói chung và giá tr đ o ộ ả ầ ứ đ c truy n th ng c a dân t c nói riêng, trong đó h u h t các gi i ủ ế ị ng xã h i ch nghĩa trong chi n pháp đ u nh n m nh đ n đ nh h ạ ệ ủ ấ ướ ượ c. Bên c nh đó, c phát tri n khoa h c, công ngh c a đ t n l ệ ụ ạ ủ ườ ng vai trò c a giáo d c đào t o, h các gi ệ ữ ố ế ạ ẩ ố ,... là nh ng bi n th ng pháp lu t và đ y m nh h p tác qu c t c nhi u nhà nghiên c u đánh giá cao. pháp đ ậ ằ ứ ả ư ừ
ệ ề
ứ ế ạ
ệ t Nam trong giai đo n hi n nay. H u h t các tác gi ể ề ự ủ ổ ộ ộ ượ ầ Tuy nhiên, cũng c n ph i th a nh n r ng, ch a có công trình ệ ệ ọ ủ ề ậ ớ i vai trò c a khoa h c và công ngh hi n chuyên sâu nào đ c p t ộ ố ị ạ ạ ố ớ đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c ố ả ầ ệ mu n đem Vi ọ ế đ n m t cái nhìn t ng th v s tác đ ng c a khoa h c và công
14
ộ ư
ạ ớ ề ặ ế ị ườ th tr
ả
ộ ố ề ổ ủ
ệ ề
ừ ự ọ ộ
ề ồ
ế ầ
ấ ướ ư ộ ng nh m t nhân t ứ ố ơ ả ơ ề ả
ấ ủ ấ ứ ữ
ề ứ ượ ậ ắ c rõ ràng, sâu s c và mang tính h
ệ ệ ủ ờ ố ngh hi n đ i t i các m t khác nhau c a đ i s ng xã h i nh trong ể ờ ố phát tri n n n kinh t ng hay trong đ i s ng văn hóa, tinh ề ậ ớ ạ ầ ứ i đ o đ c. Ngay c khi bàn th n nói chung, trong đó có đ c p t ệ ứ ị ạ ề ự ế v s bi n đ i c a các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi t ứ Nam hi n nay, các nhà nghiên c u cũng không có nhi u công trình ủ ể s tác đ ng c a khoa h c và chuyên sâu tìm hi u nguyên nhân t ệ ệ ệ ạ công ngh hi n đ i, mà đ u l ng ghép vào quá trình công nghi p ể ạ ệ c, vào xu th toàn c u hóa, phát tri n hóa, hi n đ i hóa đ t n ế ị ườ th tr kinh t c b n trong các quá trình đó. ể ậ Vì v y, đ đi sâu nghiên c u, làm rõ h n b n ch t c a v n đ này ơ ầ t có thêm nhi u công trình h n n a nghiên c u chuyên sâu c n thi ệ ơ h n đ vi c nh n th c đ ố th ng h n.
ọ ế ể ệ ơ ể ự
ề
ệ ệ ả ầ ủ ị ạ ứ ả c n ph i làm rõ m t s
ậ ứ ề ệ ề Đ th c hi n đ tài nghiên c u v vai trò c a khoa h c và công ố ệ ệ ạ ố ớ ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ộ ố ạ ộ dân t c trong giai đo n hi n nay, theo tác gi ự ễ ấ ề v n đ lý lu n và th c ti n sau:
ộ ề ề
ạ ọ ậ ộ ố ấ làm rõ m t s v n đ lý lu n v khoa h c và ệ ệ ề vai trò c a khoa h c và công ngh hi n ọ
ố M t là, ệ ệ công ngh hi n đ i, v ệ ạ ế đ i đ n vi c phát huy
ạ ự ứ các giá tr đ o đ c truy n th ng. ọ
ệ ạ ế ề ủ ứ
ệ ệ ỉ
ề ố ơ ở ủ ộ ố ấ ề ầ ạ ả ủ i quy t t
ạ ố ớ ệ ệ ị ạ
ề ố t Nam trong giai đo n hi n nay.
ạ ộ ố ả ệ ươ ộ ấ ệ ng và m t s gi ng h
ủ ị ạ ộ ự Hai là, phân tích th c tr ng s tác đ ng c a khoa h c và công ị ạ ngh hi n đ i đ n vi c phát huy giá tr đ o đ c truy n th ng dân ạ ự ặ ộ t c, ch ra các nguyên nhân c a th c tr ng trên. Trên c s đó, đ t ọ ế ừ ự th c tr ng vai trò c a khoa h c ra m t s v n đ c n gi ứ ệ và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ề Ba là, đ xu t ph ủ ệ ệ ạ ằ
ề ệ ạ ố ộ ị ơ ả ướ i pháp c b n ằ ọ nh m nâng cao vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i nh m phát ệ huy giá tr truy n th ng dân t c Vi t Nam trong giai đo n hi n nay.
15
Ậ Ế ƯƠ K T LU N CH NG 1
ả ươ ệ ố ng này, tác gi
ọ ạ ể ở ệ ệ Trong ch trong và ngoài n
ộ ứ ữ ị ạ c v khoa h c và công ngh hi n đ i; v ề
ọ ộ ệ
ố ộ ề ữ
ọ ấ ủ ứ ướ ề ề ố ệ ệ ộ ế ề ậ
ề có cái nhìn t ng quan v tình hình nghiên c u trên c
ả ự ổ ế ừ ả ổ
ự ệ ố ứ ầ ớ
ứ ả
ơ ả
ứ ủ ữ ả ồ ỉ
ế ụ ứ
ặ ộ ị
ề ậ ụ ố ề ứ ở đã h th ng các công trình tiêu ề bi u ủ các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c, v nh ng tác đ ng c a ị ạ ạ ế khoa h c và công ngh hi n đ i đ n vi c phát huy các giá tr đ o ứ đ c truy n th ng dân t c. Đây là nh ng công trình có n i dung ề quan tr ng, liên quan đ n v n đ nghiên c u c a đ tài Lu n án, ơ ứ giúp tác gi ộ ướ ở ng s đó có s tham kh o, k th a, b sung và xây d ng m t h ề ậ nghiên c u m i, góp ph n làm phong phú thêm h th ng lý lu n v ề ấ v n đ này. Trong quá trình kh o sát các công trình nghiên c u trên, tác ế ữ ả ố ắ c g ng khái quát nh ng đóng góp c b n có liên quan đ n gi ấ ờ ậ ướ h Lu n án, đ ng th i ch ra nh ng v n ng nghiên c u c a tác gi ề ậ ề ầ đ c n ti p t c nghiên c u, làm rõ mà các công trình không đ c p ố ủ ế đ n ho c đ c p m t cách khiêm t n do tính quy đ nh c a đ i ượ t ng và m c đích nghiên c u các đ tài khác nhau.
ươ ng 2
Ch Ề Ệ Ậ Ọ
Ệ Ạ Ủ Ố Ớ LÝ LU N CHUNG V KHOA H C VÀ CÔNG NGH Ệ
Ề Ố Ị Ạ
ệ HI N Đ I, VAI TRÒ C A NÓ Đ I V I VI C PHÁT HUY Ứ CÁC GIÁ TR Đ O Đ C TRUY N TH NG ọ ệ ệ ạ
ố 2.1.Khái ni m "Khoa h c và công ngh hi n đ i", m i ệ ữ ệ ệ ọ
ệ ệ ạ ệ
ệ
ạ ớ ạ ứ quan h gi a khoa h c và công ngh hi n đ i v i đ o đ c ọ 2.1.1. Khái ni m "Khoa h c và công ngh hi n đ i" ọ 2.1.1.1. Khái ni m khoa h c ị ơ ở ế ừ ủ
Trên c s k th a các đ nh nghĩa khác nhau c a các nhà ị ư ứ nghiên c u, nghiên c u sinh đ a ra đ nh nghĩa khoa h c nh sau:
ứ ề ế ớ ọ Khoa h c là m t h th ng tri th c v th gi
ứ ộ ệ ố ồ ễ ọ i đã đ ộ ự ệ ọ ư ể ượ c ki m ạ ờ nghi m qua th c ti n, đ ng th i khoa h c còn là m t lo i hình
16
ặ ệ ệ ứ ụ
ạ ộ ọ ạ ạ ầ ủ ờ ố ấ ậ
ủ ự t, thông qua vi c ng d ng các thành t u c a ho t đ ng đ c bi ự ấ ễ ả ự khoa h c vào th c ti n s n xu t và đ i s ng nó đã t o nên s thay ườ ặ ờ ố ẽ ọ ổ đ i m nh m m i m t đ i s ng v t ch t, tinh th n c a con ng i và xã h i.ộ ớ ả ế ư ị ậ ti p c n khái
ệ ệ
ệ ọ ni m "khoa h c" trên hai ph ứ ấ ứ ở ấ ả ng s n xu t ứ thành l c l
ệ ấ ự ế V i vi c đ a ra đ nh nghĩa trên đây, tác gi ươ ng di n: ọ ộ ộ Th nh t, khoa h c là m t hình thái ý th c xã h i. ự ượ ọ Th hai, khoa h c ngày càng tr ề ả tr c ti p trong n n s n xu t hi n đ i.
ọ ậ ề ế
ộ ẽ ế ự ủ ờ ố
ạ ớ ả V i c hai cách ti p c n trên, khoa h c đ u có vai trò tác ạ ộ đ ng m nh m đ n các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, trong đó có lĩnh v c đ o đ c.
ả
ụ ươ ổ ự ạ ứ ệ ệ 2.1.1.2.Khái ni m Công ngh ệ công ệ năm 2013 đ a ra khái ni m ư ọ Lu t Khoa h c và công ngh ặ ế ỹ ậ i pháp, quy trình, bí quy t k thu t có kèm theo ho c ồ ự ể ế ệ ng ti n dùng đ bi n đ i ngu n l c
ủ ệ ầ ồ
ự
ứ
ầ ỹ ả ấ
ữ ự ế ả
ữ ệ ữ ậ ỹ
ậ ữ
ư
ứ ề ậ ngh ệ là gi không kèm theo công c , ph ẩ ả thành s n ph m. ầ ệ ộ N i dung c a khái ni m công ngh bao g m hai ph n: ph n ế ị ụ ấ ụ ế ấ ồ ứ t b , d ng c , k t c u xây d ng, th nh t bao g m máy móc, thi ộ ồ ứ ưở ng… Ph n th hai bao g m đ i ngũ công nhân có s c nhà x ệ ả ệ ỹ ỏ kh e, k năng, k x o, kinh nghi m s n xu t, làm vi c có năng ấ ả nh ng sáng xu t cao, các d li u, b n thuy t minh, d án… mô t ả ế ỹ ề ề ch k thu t, nh ng thông tin đi u hành k thu t, đi u hành s n ộ ạ ắ ệ ố ấ xu t và nh ng liên h , b trí, s p x p, đào t o đ i ngũ cho các ạ ộ ạ ế ướ ậ ồ ự ho t đ ng nh phân chia ngu n l c, t o m ng l i, l p k ho ch ể ki m tra, đi u hành nghiên c u th tr ế ạ ạ ị ườ ng…
ệ ệ ệ ạ ọ 2.1.1.3.Khái ni m khoa h c và công ngh hi n đ i
ư ậ ọ
Nh trên đã phân tích, thu t ng "Khoa h c và công ngh ạ ệ ấ
ữ ệ ố ệ ướ ệ ệ ữ m i quan h th ng nh t bi n ch ng gi a ế ặ ừ ố ấ hi n đ i" xu t phát t ọ ệ hai khái ni m "khoa h c" và "công ngh ". Đ c bi ứ c sang th ệ t, b
17
ệ ướ
ọ ạ ổ ớ
ộ ư ườ ệ
ữ duy con ng ệ ớ ệ ề ậ ệ ọ ậ ỉ ng xâm nh p k XX khoa h c và công ngh ngày càng có xu h ấ . Th c tự ế ư ừ vào nhau và t o ra nh ng thay đ i l n lao ch a t ng th y ả ắ ọ i ph i g n li n hai khái ni m "khoa h c" này bu c t ọ ữ ớ ộ và "công ngh " v i nhau trong m t thu t ng m i, đó là "khoa h c và công ngh " hay "khoa h c công ngh ".
ạ ả ậ
ậ ệ ữ
ạ ệ ệ ế ậ ậ ừ ệ
ữ
ữ ậ ộ ể ạ ấ ớ
ệ khoa h c và công ngh ngày nay.
ạ
ờ ệ ạ ượ ạ ớ ướ ủ ớ ề lu n án không Tuy nhiên, trong ph m vi đ tài này, tác gi ế ậ ọ ti p c n thu t ng "khoa h c và công ngh " nói chung mà ti p c n ạ ọ hi n đ i thu t ng "khoa h c và công ngh hi n đ i". Tính t trong thu t ng này hàm ý hai ý nghĩa: ổ ủ ổ M t là, nó nh n m nh tính đ i m i theo ki u bùng n c a ọ ủ ữ Hai là, nói lên ph m vi không gian và th i gian c a nh ng ặ ữ c v i nh ng đ c ộ c c a cu c cách t c a nó so v i các giai đo n tr
ệ ủ ự ư ạ ọ ự thành t u mà khoa h c và công ngh đ t đ tr ng riêng bi m ng trong lĩnh v c này.
ệ ữ ố ọ ệ ớ ạ 2.1.2.M i quan h gi a khoa h c và công ngh v i đ o
đ cứ
ạ ứ ớ ọ ứ 2.1.2.1. Khoa h c và đ o đ c v i tính cách là các hình thái ý th c
xã h iộ
ủ
ộ
ậ ự
ọ Khoa h cọ là h th ng ắ nhi ủ ệ
ụ ể ấ ị
ấ ệ ộ ụ ả ủ ư
ụ ề ệ ắ i ích, h t
ề ắ ấ
ộ ộ ồ
ộ
ế ự ủ ệ ư ưở t ố ề i trong xã h i. ộ ặ ắ ạ ứ ộ ộ ổ ứ ữ ẩ ắ ợ ệ ố ứ ả ườ ph n ánh i các tri th c c a con ng ực khách ệ ủ ả ch t vấ à các quy lu t ậ c a hi n th m t cách đúng đ n b n ậ ư ên, quy lu t xậ ã h i ộ và quy lu t t quan: quy lu t t . duy ộ N i dung c a khoa h c và công ngh mang tính khách quan, không ph thu c vào b n ch t giai c p hay th ch chính tr – xã ọ ộ h i. Nh ng m c đích c a vi c áp d ng các thành t u c a khoa h c ủ ủ ớ ợ và công ngh là ch quan, nó g n li n v i l ng c a ớ ả ắ ấ ị các giai c p nh t đ nh, g n li n v i b n s c, truy n th ng, phong ườ ủ ụ ậ t c t p quán c a các c ng đ ng ng ứ Đ o đ c là m t hình thái ý th c xã h i đ c thù, là m t hình thái ự ý th c xã h i, là t ng h p nh ng nguyên t c, quy t c, chu n m c
18
ệ ng d n con ng
ạ ứ ủ ị i cái thi n, cái chân, cái mĩ... ử ẩ , cái x u... Đ o đ c là s n ph m c a l ch s
ả ế ị ườ ế ớ i ti n t ấ ộ ơ ở ả ế – xã h i sinh ra và quy t đ nh.
ữ ấ ướ ẫ ằ nh m h ạ ố i cái ác, cái gi ch ng l ộ xã h i, do c s kinh t ự ố 2.1.2.2. S th ng nh t gi a k ệ ớ ạ hoa h c ọ và công ngh v i đ o
đ cứ
ứ ỗ ụ ấ ự ố S th ng nh t bi n ch ng gi a ể ệ ở ứ
ế ả
ên, c i bi n x ạ ữ khoa h c ọ và công ngh v i ệ ớ ủ khoa h cọ ch m c đích chân chính c a ể ề ứ à t o ạ ra m i đi u ki n đ giúp con ọ ế b n thân m ình, ày ệ ả ả ã h i, ộ c i bi n phúc cho cá nhân và làm cho xã h i ngộ
ệ ố ớ ủ ọ ệ ượ th hi n ạ c đ o đ c đ ệ ớ ạ và công ngh v i đ o đ c l ườ ả bi n t ế ự i c i ng nhi ộ ố ự xây d ng cu c s ng h nh ố ẹ ơ . t đ p h n càng t ấ 2.1.2.3. Vai trò c a khoa h c và công ngh đ i v i các n c
ệ ố ớ
ử – c th . Nghĩa l
ụ ể ự
ào l
ố ớ ự ạ ị ạ ứ thang giá tr đ o đ c ọ và công ngh đ i v i các n c thang giá ấ ủ Vai trò c a khoa h c ộ ự ị ứ mang tính l ch s ị ạ à, s tác đ ng đó theo tr đ o đ c ậ ùythu cộ ộ ạ ế ự hay tiêu c c, ti n b hay l c h u t ướ ề ng tích c c chi u h ờ ạ ùy thu c vộ ủ ế ộ ả iợ ấ c a th i đ i; t ấ ủ vào b n ch t c a ch đ , tính ch t ắ ã h i; tộ ùy thu cộ vào b n s c, ả ớ ầ ấ ủ l p trong x giai c p, t ng ích c a các ụ ậ quán c a các dân t c. ộ ủ ố ề truy n th ng, phong t c t p ứ ệ ủ 2.1.2.4.Vai trò c a các quanni m đ o đ c đ i v i s phát
ệ ể
ươ ế ọ tri n khoah c và công ngh ủ Đ i ố v i m c ti ớ ụ êu c a khoa h c ớ ộ Đ i ố v i n i dung c a khoa h c ủ ớ Đ i ố v i ph ng pháp ti n h ọ và công nghệ ọ và công nghệ ạ ộ ànhho t đ ng khoa h c ọ và công
nghệ
19
ị ạ ứ ố ệ ề
ị ạ ứ ố ệ ề ạ 2.2. Giá tr đ o đ c truy n th ng và vi c phát huy các giá ệ ộ tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi t Nam trong giai đo n hi n
nay
ị ạ ị ạ ứ ố ề ứ 2.2.1.Giá tr đ o đ c truy n th ng và giá tr đ o đ c
ố ộ ề ệ truy n th ng dân t c Vi t Nam
ề ố
ố ề ị ạ ệ ậ
ề ừ ế ệ ố ng đ i, đ
ộ ộ ị ượ ư c l u truy n t ự ẩ ổ ế
ữ ề
ị ạ ứ 2.2.1.1. Giá tr đ o đ c truy n th ng ứ ị Giá tr đ o đ c truy n th ng là m t b ph n trong h giá tr ộ ộ ầ ủ tinh th n c a dân t c ta. Đó là các giá tr nhân văn mang tính c ng ồ ươ ị ổ đ ng, tính n đ nh t th h này sang ể ệ ế ệ th h khác, th hi n trong các chu n m c mang tính ph bi n có ỉ ụ tác d ng đi u ch nh hành vi gi a cá nhân và cá nhân, cá nhân và xã h i.ộ
ề ệ ố ộ ị ạ ứ
ố ệ ứ 2.2.1.2. Giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ề Giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi
ị ủ ị ạ ậ t Nam đ ị t Nam ượ ầ
ố ở ệ ặ
ế ị nhiên, kinh t
ự ộ ữ ướ n
ự ặ ậ
ị ạ ố
ế ệ ề ầ
ế ọ ộ c xem là ệ ộ ộ m t b ph n chi m v trí c t lõi trong h giá tr tinh th n c a dân ơ s hình thành t ề ị ừ ề ữ ộ đi u ki n đ c thù v đ a t c, nh ng giá tr đó có c ự ả ế ủ ộ ế xã h i và văn hóa c a dân t c. Đó là k t qu và lý, t ể ấ ớ ủ ộ ướ c, gi là đ ng l c to l n c a quá trình d ng n c và phát tri n đ t ể ủ ự ộ ộ ướ ủ c c a dân t c mang đ m nét đ c thù c a s phát tri n xã h i trong n ơ ả ủ ề ứ ử ệ ị Các giá tr đ o đ c truy n th ng c b n c a dân t Nam. l ch s Vi ộ ầ ồ ứ ướ ộ c, lòng nhân ái, ý th c c ng t c ta bao g m:Tinh th n yêu n ố ế ruy n th ng c n cù, ti ầ ồ đ ng, tinh th n đoàn k t, t t ki m trong lao ầ ộ đ ng, t inh th n hi u h c...
20
ị ạ ứ ố ộ ề ệ t
ờ ạ ọ ạ
ủ ự ấ ế ộ 2.2.2.Phát huy giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ệ ệ ạ Nam trong th i đ i cách m ng khoa h c và công ngh hi n đ i 2.2.2.1. Phát huy là m t quá trình t t y u khách quan c a s phát
ể ạ ứ tri n đ o đ c
ị ạ ứ ể ố ề Phát huy giá tr đ o đ c truy n th ng là bi u hi n c a s k
ể ủ ự ậ ọ ọ
ệ ủ ự ế ệ ừ th a có ch n l c cái cũ trong quá trình phát tri n c a s v t, hi n ượ t ng khách quan.
ị ạ ố ờ 2.2.2.2.Phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng trong th i
ạ ứ ệ ệ
ạ ạ ộ
ề ạ ọ ạ đ i cách m ng khoa h c và công ngh hi n đ i ủ ỏ ế ệ ệ ứ ướ ổ ị ạ ề ố
ọ D i tác đ ng c a khoa h c và công ngh hi n đ i đã t o ra ủ ự ế s bi n đ i không nh đ n các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c.ộ
ộ ề ữ
ứ ủ
ự V nh ng tác đ ng tích c c ườ ề ậ Th nh t, nh n th c c a con ng ố ượ ủ ứ ố ề ị ạ ợ ể ứ i v các giá tr đ o đ c ớ c c ng c và phát tri n phù h p v i
ề ấ truy n th ng ngày càng đ ớ ệ đi u ki n m i
ạ ươ ề ạ ng th c hi n đ i giúp con ng ườ i Th hai, t o ra nhi u ph
ị ạ ứ ứ ề ệ ố
ệ hi n th c hóa các giá tr đ o đ c truy n th ng ộ ứ ự ề ữ
ấ ứ ướ ng, hai thái đ
ượ ướ
ừ ủ ả
ự V nh ng tác đ ng tiêu c c ề ặ ệ ậ V m t nh n th c, xu t hi n hai khuynh h ứ ử ng x trái ng c nhau: Khuynh h ạ ọ ệ ệ h c và công ngh hi n đ i và khuynh h ẩ ớ m i, gi
ự ấ ứ ạ ộ
ộ ị ng tôn sùng các giá tr khoa ướ cái ng b o th , bài tr ợ ố ề ữ ư ư kh kh các chu n m c truy n th ng không còn phù h p. ữ ệ ề ặ V m t hành đ ng: xu t hi n nh ng hành vi đ o đ c sai ộ ệ l ch trong xã h i.
ứ ề ố
ầ
ả ạ đ i hi n nay c n đ m b o các yêu c u sau: ả ắ ế ừ
ề ệ ữ ệ ố ờ ị ạ 2.2.2.3.Phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng trong th i ầ ả ệ ớ ớ ổ K th a ph i g n li n v i đ i m i ạ ề Trong m i quan h gi a cái truy n th ng và cái hi n đ i,
ủ ế ệ ạ ố ầ ấ c n l y cái hi n đ i là cái ch y u
21
ị ạ ứ ề ả ụ Phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ph i nh m m c
ự ố ả ắ ề ậ
ằ ộ tiêu xây d ng n n văn hóa tiên ti n, đ m đà b n s c dân t c ạ ệ ệ ế ọ ủ
2.3. Vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i trong ề ị ạ ứ ố ệ vi c phát huy giá tr đ o đ c truy n th ng
ệ ệ ọ ầ ạ ị 2.3.1. Khoa h c và công ngh hi n đ i góp ph n đ nh
ệ ề ướ ị ạ ứ ố h
ừ ệ ổ ố ố ạ ượ ạ
ng trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng T vi c thay đ i l ữ i s ng m i, l ọ ự
ườ ổ ộ
ị ạ ứ ứ
ớ ố ố ệ c t o ra i s ng hi n đ i đ ủ ế ừ ạ ệ ệ nh ng thành t u khoa h c và công ngh hi n đ i trong ch y u t ự ự ủ ờ ố ọ i đang có s thay đ i rõ m i lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, con ng ậ ệ ề ộ ố ớ r t trong nh n th c và thái đ đ i v i các giá tr đ o đ c truy n ộ ố th ng dân t c.
ọ ệ ệ ạ ụ
2.3.2. Khoa h c và công ngh hi n đ i là công c , ph ề ị ạ ứ ố ề
ươ ng ệ ệ ể ti n đ phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng trong đi u ki n m iớ
ộ ự ể ỏ
ầ ườ ọ ớ ủ
ữ c m , nh ng lý t
ệ ự ầ ướ c u, ọ ệ ở Khi khoa h c và công ngh tr thành đ ng l c đ th a mãn ệ i hi n đ i thì cũng chính là lúc khoa ự ệ ệ ươ ng ti n giúp hi n th c ạ ứ ủ ng đ o đ c c a mình. ầ ạ ạ ạ các nhu c u m i c a con ng ệ ọ h c và công ngh th c hi n vai trò là ph ưở ơ ữ hóa nh ng nhu ệ ệ 2.3.3.Khoa h c và công ngh hi n đ i góp ph n t o ra c
ệ ấ ụ ậ ả ạ
ự ạ ứ ữ ẩ
ậ ợ ệ ạ ố ệ ạ
ề ề ả ạ ệ ệ
ấ ự ứ ữ ẩ ạ
ậ ớ ơ ạ ậ ở s cho vi c đ u tranh, c i t o các phong t c, t p quán l c h u, ợ ớ ờ ạ ớ nh ng chu n m c đ o đ c không còn phù h p v i th i đ i m i ộ ứ ể ị ạ Đ phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng trong xã h i ữ ạ i cho hi n đ i thì bên c nh vi c t o ra nh ng đi u ki n thu n l ụ ậ vi c phát huy còn là quá trình đ u tranh, c i t o các phong t c, t p ạ ớ ợ quán l c h u, nh ng chu n m c đ o đ c không còn phù h p v i ờ ạ th i đ i m i.
ƯƠ Ế Ậ NG 2
ạ ớ ạ ứ ọ
ủ ờ ố ữ ố K T LU N CH ệ ệ ộ ự Khoa h c và công ngh hi n đ i v i đ o đ c là hai lĩnh v c ệ khác nhau c a đ i s ng xã h i, tuy nhiên gi a chúng có m i quan h
22
ậ ứ
ớ ộ ồ ạ ị ạ ệ ề ạ ể
ủ ầ
ả ệ ệ ạ ố ớ ề ố ị ố ể ứ ệ bi n ch ng v i nhau. Vì v y, đ các giá tr đ o đ c truy n th ng ề ủ i và phát tri n trong đi u ki n cách m ng khoa c a dân t c t n t ọ ệ ọ h c và công ngh thì c n ph i nâng cao vai trò c a chính khoa h c ệ và công ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr truy n th ng.
ươ Ch ng 3
Ệ Ệ Ọ Ủ Ạ VAI TRÒ C A KHOA H C VÀ CÔNG NGH HI N Đ I
Ị Ạ Ứ Ệ Ề TRONG VI C PHÁT HUY CÁC GIÁ TR Đ O Đ CTRUY N
Ộ Ố Ấ Ề Ặ Ự Ạ
Ố TH C TR NG VÀ M T S V N Đ Đ T RA TH NG – ự ủ ọ ạ ệ ệ 3.1. Th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ngh hi n
ạ ị ạ ứ ố ề ệ
ệ ạ đ i trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân ệ ộ t c Vi t Nam trong giai đo n hi n nay
ạ ọ ủ ự
ề ướ ệ ệ 3.1.1.Th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ngh hi n ố
ứ
ệ ườ c" ạ i Vi ệ ị ầ ấ khoa h c và công ngh hi n đ i góp ph n đ nh Th nh t, ố ớ ậ t Nam đ i v i
ọ ướ ộ ủ ứ ướ ủ ộ c c a dân t c. ị ạ , bên c nh vai trò đ nh h ng, khoa h c và công ngh
ở ệ ươ ạ đ i trong vi c phát huy "truy n th ng yêu n ệ ệ ọ ướ ng cho nh n th c và thái đ c a con ng h ố ề truy n th ng yêu n ứ Th hai ạ ườ ng ti n giúp con ng
ề ệ ự ụ ộ
ả ơ hi n đ i còn tr thành công c , ph huy truy n th ng yêu n qu h n so v i khi đ t n
ướ ấ ướ ọ
ố ớ ươ ự
ờ
ả ạ ậ
ẩ ộ
ự ữ ệ ủ ế
ướ ề
ệ ố ớ ạ ữ ệ i phát ố ệ c m t cách tích c c, phong phú và hi u ớ ạ ậ c ta còn nghèo nàn, l c h u. ộ ở ạ ứ ệ ệ Th ba, khi khoa h c và công ngh hi n đ i tr thành đ ng ấ ướ ể ệ ự c, con l c đ hi n th c hóa tình yêu đ i v i quê h ng, đ t n ộ ự ồ ệ ườ t Nam thì đ ng th i nó cũng tham gia tích c c vào cu c i Vi ng ậ ữ ụ ấ ạ đ u tranh, c i t o các phong t c, t p quán l c h u, hay nh ng ạ Bên ợ ớ ố chu n m c cũ không còn phù h p v i cu c s ng hi n đ i. ọ ệ ả ạ ượ ạ c, vi c nâng cao vai trò c a khoa h c c nh nh ng k t qu đ t đ ẫ ố ệ c" v n và công ngh đ i v i vi c phát huy "truy n th ng yêu n ế ồ ạ còn có nh ng h n ch , t n t i.
23
ủ ự ọ ạ
ệ ệ 3.1.2.Th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ngh hi n ố ề ệ . ạ đ i trong vi c phát huy "truy n th ng nhân ái"
ự Th nh t,
ệ ệ ạ ủ ể ủ ứ ớ ề ướ ậ ố ứ ấ s phát tri n c a khoa h c và công ngh hi n đ i góp ọ ộ ề ng nh n th c m i v truy n th ng nhân ái c a dân t c
ầ ị ph n đ nh h ta.
ủ ệ ệ ứ Th hai
ề ườ
ầ ệ ự ạ ọ , các thành t u c a khoa h c và công ngh hi n đ i ứ ộ i có nhi u cách th c c s d ng r ng rãi nên con ng ươ ể ể ệ ả ơ ng
ữ ngày càng đ khác, hi n đ i và hi u qu h n đ th hi n tinh th n yêu th gi a con ng
ạ
ứ ộ ố ạ ọ
ườ
ứ Th ba, ẩ ả ườ ở i tr nên t ố ộ ượ ổ ọ ơ t đ p h n, môi tr ỏ c nâng cao, s c kh e, tu i th con ng
ơ ờ ượ ử ụ ệ ạ ườ ớ i v i nhau. ngày nay, bên c nh các công trình nghiên c u cùng ệ ệ các s n ph m khoa h c và công ngh hi n đ i giúp cu c s ng con ấ ố ố ẹ ng s ng thêm trong lành, ch t ng ườ ượ ứ ng cu c s ng đ l i ệ ậ ượ ả c c i thi n,... thì cũng có không ít nh ng nguy c đang rình r p, đ ộ ố ọ đe d a cu c s ng c a con ng .
ữ ườ i hàng ngày, hàng gi ọ ủ ủ ự ạ
ề ệ ố ế ệ ệ ệ ạ 3.1.3. Th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i ộ ầ trong vi c phát huy "truy n th ng c n cù, ti
ứ ệ ệ ạ
ề ặ ứ ệ ị vi c đ nh h
ươ ệ ộ ớ
Th nh t ướ ứ Th hai ọ ườ ệ
ườ ể ệ
ộ t ki m trong lao đ ng" ọ ủ ấ , vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i trong ậ ngv m t nh n th c. ể ự ự , v i vai trò là đ ng l c và ph ng ti n, s phát tri n ề ạ ủ i nhi u c a khoa h c và công ngh đã và đang t o ra cho con ng ơ ộ ầ ố ề c h i và đi u ki n đ con ng i phát huy truy n th ng c n cù, ế ti ề t ki m trong lao đ ng.
ấ ữ ệ
ầ ệ ứ Th ba, ạ ậ
ệ ườ ọ
ủ ầ ệ
ề ệ ứ ủ ề ộ ộ ố ậ ắ ườ ề
ậ ờ ạ ố ả ả ạ trong vai trò đ u tranh, c i t o nh ng quan ni m sai ế ượ ạ ố ữ ầ l m, l c h u, nh ng hành vi đi ng c l t i truy n th ng c n cù, ti ệ ộ t Nam hi n nay, khoa h c và ki m trong lao đ ng c a ng i Vi ậ ổ công ngh cũng góp ph n làm thay đ i nh n th c c a m t b ph n ứ ư ng i dân còn có nh n th c ch a đúng đ n v truy n th ng này ớ trong b i c nh th i đ i m i.
24
ủ ự ạ ệ ệ 3.1.4.Th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ngh hi n
ố ạ đ i trong vi c phát huy "truy n th ng hi u h c" ứ ự
ổ ậ
ộ ủ
ọ ế ọ ệ ạ ọ ấ s phát tri n c a khoa h c và công ngh hi n đ i Th nh t, ệ ự ạ đang t o ra s thay đ i sâu s c và toàn di n trong nh n th c, quan ứ ọ ậ ườ ọ ệ i h c v m c tiêu h c t p, n i dung ki n th c, ni m c a ng ớ ươ ph c. ệ ệ ứ ế ướ ố ề ể ủ ắ ề ụ ứ ọ ậ ụ ạ ề ng pháp và cách th c h c t p so v i các giai đo n tr ươ ứ Th hai, ệ
là công c , ph ữ ộ ệ ườ
ế ứ ở ữ ố
ọ
ệ ệ khoa h c và công ngh hi n đ i góp ph n t o ra c ỏ ầ ạ ệ ạ ữ ả ạ
ế ệ ng ti n phát huy truy n th ng hi u ự ọ ủ ọ ủ h c c a dân t c, nh ng thành t u c a khoa h c và công ngh đã ệ ự ậ ợ ể ỗ ề ạ i th c hi n t o ra nh ng đi u ki n h t s c thu n l i đ m i ng ự ủ ứ ề ế ượ ọ ậ mong mu n đ c h c t p, m mang ki n th c v các lĩnh v c c a ờ ố đ i s ng. ứ ơ Th ba, ệ ệ ấ ở s cho vi c đ u tranh, c i t o và xóa b nh ng quan ni m cũ, l ch ạ ề ọ ậ l c v h c t p. ữ ừ ự ề ặ ủ ạ ấ 3.2. Nh ng v n đ đ t ra t
ị ạ ứ ọ ế ố ề ệ th c tr ng vai trò c a khoa ộ h c đ n vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c
ệ ệ Vi t Nam hi n nay
ả ế ợ
ề ụ ữ ị ạ ứ
ọ ế ượ ệ
c phát tri n khoa h c và công ngh ế ượ ư ể ể ả 3.2.1. Đ m b o k t h p hài hòa gi a m c tiêu phát tri n ố ế ớ ụ kinh t v i m c tiêu phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ộ dân t c trong chi n l Hi n nay, trong chi n l ứ ự
ọ ể ụ ấ ế
ướ
ườ ủ ầ ể ng đ n ph c v phát tri n các lĩnh v c khác nh ư i dân ch a th c s ườ ể ạ ố ng l
ể ệ c phát tri n cũng nh trong quá ể ệ trình tri n khai ng d ng các thành t u khoa h c và công ngh vào ễ ụ ạ ự . Chính vì th c ti n chúng ta nh n m nh m c tiêu phát tri n kinh t ư ự ụ ụ ế ụ ậ v y, m c tiêu h ự ự ờ ố văn hóa, nâng cao đ i s ng tinh th n c a ng ọ ấ c ượ nh n m nh trong đ đ i, chính sách phát tri n khoa h c và công ngh .ệ
25
ệ ữ 3.2.2.Gi
ự ả ề ế ố i quy t t ố
ố ở ờ ộ ẩ ự ủ ẫ ướ ữ
ị ạ ề
ị t mâu thu n gi a vi c phát huy giá tr ớ ạ ứ ng xa r i các chu n m c giá đ o đ c truy n th ng v i xu h ề ị ạ ứ tr đ o đ c truy n th ng b i nh ng tác đ ng tiêu c c c a khoa ệ ọ h c và công ngh ữ Quá trình gi ệ ố ả ạ ả
ứ ở ứ ị ạ ướ ự ề ờ
ữ
ươ ứ
ỏ ệ ụ ợ
ộ ả ả ơ ệ ệ ạ ố gìn và phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ướ ặ trong b i c nh hi n nay đang g p ph i không ít tr ng i mà tr c ẩ ố ế ng xa r i các chu n m c giá tr đ o đ c truy n th ng h t là xu h ầ ệ ọ ự ủ ở b i nh ng tác đ ng tiêu c c c a khoa h c và công ngh . Yêu c u ớ ự ổ ặ ng pháp cho đ t ra đòi h i ph i có s đ i m i các hình th c, ph ự ủ ơ ở ứ phù h p, hi u qu h n trên c s ng d ng các thành t u c a khoa ọ h c và công ngh hi n đ i.
ủ ể ồ ủ
ờ ả ệ ủ ể ự ệ
ề ả 3.2.3. Phát huy vai trò c a các ch th đ ng th i đ m b o ả ữ ự ố ợ s ph i h p tích c c, hi u qu gi a các ch th trong vi c phát ố ị ạ ứ huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ố ệ ủ ủ ể
ả ự ổ ứ ự
ườ ẽ
ứ ố ợ c, các t ơ ở ứ ệ Mu n nâng cao hi u qu vai trò c a các ch th phát huy, ủ ể ệ ủ ạ ch c th c hi n c a các ch th ệ ặ ng xuyên, có hi u ể ổ ch c đoàn th , các c s giáo ộ t là đ i ngũ các nhà nghiên c u khoa
ệ bên c nh vi c nâng cao năng l c t ả ả ả ự ầ c n ph i đ m b o s ph i h p ch t ch , th ả ữ ướ ả qu gi a Đ ng, Nhà n ặ ụ d c, các gia đình và đ c bi h c.ọ
Ậ Ế K T LU N CH ị ạ
ƯƠ ề ệ ệ ọ ạ ộ ộ ấ
NG 3 ố ạ ể ủ ọ
ệ ể
ọ ấ ướ ệ ủ ậ
ế ấ
ự ể
ậ ự ỉ ạ ộ ủ ứ ị ả
ướ ườ ế ủ ủ ể ế ả ố ẹ t đ p. Đó là s ch đ o đ nh h ụ ừ ướ phía nhà tr ộ ị ờ ứ Phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c trong th i ề ạ đ i cách m ng khoa h c và công ngh hi n đ i là m t v n đ có ý ị ạ ỉ ố ớ ự nghĩa quan tr ng không ch đ i v i s phát tri n c a các giá tr đ o ọ ố ớ ả ự ứ đ c, mà còn quan tr ng đ i v i c s nghi p phát tri n khoa h c ờ ệ và công ngh c a đ t n c ta hi n nay.Chính vì v y, trong th i ự gian qua, các ch th tham gia tr c ti p nh t vào quá trình này đã có nh ng chuy n bi n tích c c trong nh n th c và hành đ ng đem ạ i nh ng k t qu t l ng c a Đ ng, ự ng, gia đình và s qu n lý c a Nhà n ọ Tuy nhiên, các t ữ ữ ả c, giáo d c t ộ ổ ứ ch c chính tr xã h i, đ i ngũ các nhà khoa h c.
26
ữ ư
ế ệ ẫ ồ ạ i nh ng b t c p, d n đ n ch a th c s ủ ệ
ề ứ ấ ậ ọ ố ố ẹ ủ ạ bên c nh đó còn t n t ượ nâng cao đ huy các giá tr đ o đ c truy n th ng t ự ươ ướ ả ỏ Th c tr ng đó đòi h i ph i có nh ng ph ng và gi ự ự c vai trò c a khoa h c và công ngh trong vi c phát ị ạ ạ ắ t đ p c a dân. ữ ng h ơ ữ ằ ờ
ị ạ ọ
ề ộ ố
ả i ụ ể ị ủ pháp đúng đ n, c th , k p th i nh m nâng cao h n n a vai trò c a ệ ứ ệ khoa h c và công ngh trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c ệ ệ t Nam hi n nay. truy n th ng dân t c Vi ươ ng 4 Ch
ƯƠ ƯỚ Ộ Ố Ả PH NG H
Ọ Ủ NÂNG CAO VAI TRÒ C A KHOA H C VÀ CÔNG NGH
Ạ Ế Ị Ạ Ệ Ệ
Ố Ệ Ề Ệ Ằ NG VÀ M T S GI I PHÁP NH M Ệ Ứ HI N Đ I Đ N VI C PHÁT HUY CÁC GIÁ TR Đ O Đ C Ộ TRUY N TH NG DÂN T C VI T NAM HI N NAY
ướ ươ ọ 4.1. Ph
ng h ạ ế ệ ệ ị ạ ứ ủ ng nâng cao vai trò c a khoa h c và công ề ệ ngh hi n đ i đ n vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n
ố ộ ệ ệ th ng dân t c Vi t Nam hi n nay
ệ ể ướ ọ 4.1.1. Phát tri n khoa h c và công ngh theo h ng nhân văn,
nhân đ oạ
ấ ể ủ ớ ườ Quan đi m c a Đ ng ta luôn nh t quán v i đ
ọ ể ể ự ượ ằ
ơ ở ậ ế ể ấ đ xây d ng c s v t ch t k thu t c a ch
ể ủ ng l ả ậ ủ ướ ườ ự ố i phát ấ ng s n xu t, ủ ế ng đ n i và xã
ả ệ tri n khoa h c, công ngh là nh m “phát tri n l c l ỹ ự ể phát tri n kinh t ờ ố ộ nghĩa xã h i, nâng cao đ i s ng nhân dân”, nghĩa là h ườ ụ ụ ụ m c tiêu ph c v con ng i, vì s phát tri n c a con ng h i. ộ
ườ ộ ệ ạ ạ 4.1.2. T o môi tr
ệ ố ớ ệ ọ ủ ng xã h i lành m nh cho vi c nâng cao ị
ố ề
vai trò c a khoa h c và công ngh đ i v i vi c phát huy các giá tr ạ ứ đ o đ c truy n th ng ề ế
ệ * Đi u ki n kinh t ệ ề ộ xã h i ộ ị * Đi u ki n chính tr xã h i
27
ộ ố ả ơ ả ằ 4.2. M t s gi
ạ ế ọ khoa h c và công ngh hi n đ i đ n vi c phát huy các giá tr ủ i pháp c b n nh m nâng cao vai trò c a ị ệ ệ ệ
ạ ứ ố ộ ề ệ ệ
đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ứ ề ậ t Nam hi n nay ủ ọ 4.2.1.Nâng cao nh n th c v vai trò c a khoa h c và công
ệ ị ạ ứ ố ề ệ
ngh trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c.ộ
ị ọ ư ướ ạ ộ ọ ừ ệ
ự ủ vi c đ a ra đ nh h ọ M i ho t đ ng khoa h c t ứ
ệ ề ổ ứ ứ ấ ứ ủ
ủ ể ụ ệ ỗ
ủ ể ề ầ ủ ứ ậ ọ ọ
ả ệ ừ ề ố
ứ ấ ể ộ ủ ươ ứ
ế ng đ n ụ ch c ng d ng các thành t u c a khoa h c và công nghiên c u và t ừ ậ ả nh n th c c a các ch th tham gia vào ngh đ u ph i xu t phát t ư quá trình đó. M i ch th đ u có vai trò, nhi m v khác nhau nh ng ệ ề đ u ph i nh n th c rõ t m quan tr ng c a khoa h c và công ngh ị ạ đó trong vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c, t ợ ị xác đ nh ph ng th c phù h p nh t đ nâng cao vai trò c a khoa ệ ọ h c và công ngh .
ế ụ ổ ớ ơ ọ ề ế ả
ộ ề ệ ằ
4.2.2. Ti p t c đ i m i c ch qu n lý v khoa h c và ự ạ ế ị ườ ng nh m t o đ ng l c, th tr ệ ộ ờ ạ ự ữ ế công ngh trong n n kinh t ồ đ ng th i h n ch nh ng tác đ ng tiêu c c cho vi c phát huy
ị ạ ứ ố ề các giá tr đ o đ c truy n th ng
ị ờ
ế ằ do Nhà n
ướ ộ ớ
ữ
ổ ế ợ ầ ự ự ị Trong th i gian qua, b ng các quy đ nh trong các chính sách và ụ ế c ban hành đã có tác d ng kích ấ , đ mả và văn hóa ế ế ượ c, k
ể ạ ả ơ c ch qu n lý kinh t ệ ủ ả thích đ i m i và nâng cao trình đ công ngh c a s n xu t ụ ế ể ả b o k t h p hài hòa gi a m c tiêu phát tri n kinh t ạ tinh th n trong xây d ng, ho ch đ nh và th c thi các chi n l ho ch phát tri n khoa h c ọ và công ngh .ệ
28
ụ ạ ứ ủ ộ
ồ ộ ọ ệ 4.2.3.Nâng cao vai trò c a giáo d c đ o đ c cho đ i ngũ ử ộ
ệ ệ ạ ự ọ cán b làm công tác khoa h c, công ngh và cho c ng đ ng s ụ d ng các thành t u khoa h c, công ngh hi n đ i
ọ ạ ầ ủ
ệ ệ ệ ứ ủ ề ố
ộ ủ ế ộ ộ
ụ ệ ư ộ ỏ ộ ậ
ồ ậ ạ ọ
ử ụ ả ơ ả ự ả ố ố ữ ề ẩ
Vai trò c a khoa h c và công ngh hi n đ i có góp ph n tích ộ ị ạ ự c c vào vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng c a dân t c ọ hay không ph thu c ch y u vào chính đ i ngũ cán b làm khoa h c và công ngh cũng nh b ph n không nh c ng đ ng s d ng các ọ ệ ệ thành t u khoa h c và công ngh hi n đ i. Mu n v y, b n thân h ấ ạ ứ cũng ph i có nh ng ph m ch t đ o đ c truy n th ng c b n. ả ị ạ ệ ứ 4.2.4.Nâng cao hi u qu phát huy các giá tr đ o đ c
ố ế ư ố ộ ề truy n th ng dân t c thông qua giao l u qu c t
ọ ạ ờ ạ ệ ệ
ở ấ
ị ủ
ố ế ổ ế ị ữ ữ ể ả c hình thành trên c
ổ ộ ả ệ ồ
ộ ố ị ả ủ ự ế ặ ị
ạ Trong th i đ i cách m ng khoa h c và công ngh hi n đ i, ư ư nói chung, giao l u văn hóa nói riêng ngày càng giao l u qu c t ư ự tr thành ph bi n. Giao l u văn hóa, th c ch t chính là quá trình ớ ố ỗ trao đ i giá tr gi a các qu c gia, dân t c v i nhau. Giá tr c a m i ơ ượ ề ị dân t c, k c nh ng giá tr truy n th ng đ ộ ủ ộ ế ề ở s ph n ánh đi u ki n kinh t , chính tr , xã h i c a c ng đ ng, dân ậ ế ộ t c khác, m t khác còn là k t qu c a s ti p nh n các giá tr văn hóa khác.
Ế ƯƠ K T LU N
NG 4 ủ
ệ ệ ệ
ơ ở ạ ố ớ ị ộ ữ ố
ướ ư ạ ạ
ề ặ ộ ố ọ ố ệ ề ộ Ậ CH ọ ạ ự Trên c s phân tích th c tr ng vai trò c a khoa h c và công ứ ề ị ạ ngh hi n đ i đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n ạ ừ ự ấ th c tr ng trên, th ng dân t c, xác đ nh nh ng v n đ đ t ra t ứ ả ươ ng và gi m nh d n đ a ra m t s ph Nghiên c u sinh i ng h ệ ố ớ ủ ủ ế pháp ch y u nâng cao vai trò c a khoa h c và công ngh đ i v i ị ạ ứ vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c.
Ế Ậ K T LU N CHUNG
29
ộ ệ ứ
ộ ố ầ Các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ị
ư ượ
ờ ệ
ị ạ ố ườ i Vi c và gi ứ ủ ạ t Nam có đ
ợ ắ
ẻ
ắ ể
ộ ế ẽ ữ ự ạ ố ạ ữ
ố ề ươ ả
ộ ậ
ệ ồ ữ
ế ứ ộ ố ệ ề
ế t.
ủ ự ả ạ
ị ạ ệ ớ
ứ ạ ặ ạ
ủ ơ
ứ
ươ
ướ ể ệ ầ
ự ng ti n đ hi n th c hóa nh ng lý t ấ ẩ ự ạ ộ ậ ụ ữ ạ
ữ ề ố t Nam là nh ng ặ ủ ả ộ giá tr tinh th n c t lõi c a c m t dân t c, nói lên c t cách đ c ủ ệ c hun đúc qua hàng ngàn năm tr ng c a con ng t Nam đ ữ ướ ử ự ị ữ ướ c. Chính nh vi c gi l ch s d ng n gìn, phát huy n ờ ạ ỗ ầ ộ tinh th n, đ o đ c c a dân t c trong m i th i đ i khác nhau mà ạ ượ ứ ượ ệ ộ c s c m nh v dân t c Vi t qua muôn vàn khó khăn ộ ấ ợ ắ ế ế i khác trong cu c đ u tranh và giành h t th ng l i này đ n th ng l ượ ệ ọ ớ c hùng t và k thù xâm l ch ng ch i v i thiên nhiên kh c nghi ệ ọ m nh. Ngày nay, s phát tri n khoa h c và công ngh đang có ứ ị ạ ổ nh ng tác đ ng m nh m làm bi n đ i nh ng giá tr đ o đ c ệ ệ ủ ng di n tích truy n th ng c a dân t c Vi t Nam trên c hai ph ự ủ ệ ự ự c c và tiêu c c. Do v y, vi c nâng cao vai trò tích c c c a khoa ự ủ ờ ạ ọ h c và công ngh , đ ng th i h n ch nh ng tác đ ng tiêu c c c a ộ ị ạ ế nó đ n vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c là vô ầ cùng c n thi ọ Quá trình kh o sát, phân tích th c tr ng vai trò c a khoa h c ề ệ ố và công ngh đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n ữ ấ ệ ạ ộ ố th ng dân t c trong giai đo n hi n nay cho th y, bên c nh nh ng ữ ồ ạ ả ạ ượ ế ừ ế i không ít h n ch . T đó đ t ra nh ng k t qu đ t đ c còn t n t ữ ế ố ể ả ề ầ ấ t đ phát huy h n n a vai trò c a khoa i quy t t v n đ c n gi ề ị ạ ệ ị ệ ọ ng các giá tr đ o đ c truy n h c và công ngh trong vi c đ nh h ưở ữ ụ ệ ố th ng; là công c , ph ng ữ ả ạ ẹ ủ ạ ứ đ o đ c cao đ p c a dân t c và góp ph n đ u tranh, c i t o nh ng ứ ậ phong t c, t p quán l c h u và nh ng chu n m c đ o đ c không còn phù h p.ợ
ạ ướ ậ Trên c s th c tr ng, lu n án đã nêu ra ph ng h
ộ ố ả ằ
ươ ủ ứ ơ ả ệ ệ ố ớ ị ạ ề
ệ ệ ơ ở ự ng và ọ i pháp c b n nh m nâng cao vai trò c a khoa h c và m t s gi ố công ngh đ i v i vi c phát huy các giá tr đ o đ c truy n th ng ộ dân t c Vi t Nam hi n nay.
30
Ụ Ọ
Ủ Ả Ậ Ế DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C C A TÁC GI LIÊN QUAN Đ N LU N ÁN
ị ổ ề ự ế ố ể ờ ạ ụ ộ ạ ậ (233), tr.3235. ọ ị ứ ệ ụ ạ T p chí Giáo d c lý lu n ủ ề ị ạ T p chí Giáo d c lý lu n 1. Nguy n Th Ki u Oanh (2015), "S bi n đ i các giá tr đ o ị ạ ễ ọ ứ ề đ c truy n th ng dân t c trong th i đ i phát tri n khoa h c, ệ ệ công ngh hi n nay", 2. Nguy n Th Ki u Oanh (2016), “Vai trò c a khoa h c, công ề ễ ộ ngh trong vi c phát huy giá tr đ o đ c truy n th ng dân t c Vi ệ ệ ệ t Nam hi n nay”, ố ậ (251), tr.3335.
