
NGHIÊN CỨ U TR AO Đ ổ l 33
TÌM HIỂ U Đ Ô I NÉT
VỀ VÃN H O é TRO NG
CÔNG TI HÀ N QUỐ C
LÝ XUÂN CHUNG1’
ừ đ ầ u n h ữ n g n ă m 6 0 c ủ a th ê kỉ XX,
H à n Q uô c b ắ t d ầ u s ự n g h iệ p c ô n g
n g h iệ p h o á , h iệ n đ ạ i h o á trư ớ c v ô v à n k h ó
k h ă n v à th ủ ' th á c h . N ế u n h ư trư ớ c đ â y ,
n g ư ờ i ta c h ỉ b i ế t tớ i b á n đ ả o H à n n g h è o
n à n lạ c h ậ u vớ i c u ộ c n ộ i c h iê n d ẫ m m á u
1950 - 1 9 5 3 c ù n g vó i s ự th a m c h iế n c ủ a
T r u n g Q u ố c v à M ĩ t h ì n g à y n a y , s a u m ấ y
c h ụ c n ă m lặ n g lẽ p h ấ n d ấ u x â y d ự n g v à
trư ở n g t h à n h , n g ư ờ i H à n Q u ô h d ã tự h à o
n h ậ n dư ợ c sự c a n g ợ i vổ "k ì tíc h s ô n g H à n "
vói n ế n k in h tê p h á t tr i ể n , v ă n h o á v ă n
m in h v à m a n g đ ậ m b ả n sắ c v ă n h o á H à n
Q u ố c. N g u y ê n n h â n t h à n h c ô n g tr o n g sự
n g h iệ p c ô n g n g h iệ p h o á h i ệ n đ ạ i h o á â y đ ã
đư ợ c c á c n h à H à n Q uố c h ọ c t r ê n t h ế g ió i
c h ỉ r a v à tổ n g k ế t , t r o n g đ ó , y ế u tô v ă n
h o á , y ê u tô N h o g iá o d ư ợ c coi là d ộ n g lự c
th ú c d ẩ y s ự p h á t t r i ể n c ủ a x ã h ộ i v à đ iề u
dó đ ã là m c h o m ộ t sô n h à n g h iê n c ứ u
c h ú n g t a n g ạ c n h iê n . S ự t h ự c k h á c h q u a n
đó n g à y m ộ t s á n g tỏ v à d ầ n d ầ n đ ư ợ c c á c
n h à n g h iê n c ứ u H à n Q u ố c c ủ a V iệ t N a m
x á c n h ậ n q u a t h ự c t ế t r ê n đ ấ t n ư ớ c H à n
Q uố c .
N g a y từ s a u k h i h a i n ư ớ c V iệ t - H à n
t h iế t lậ p q u a n h ệ n g o ạ i g ia o cu ố i n ă m 1 9 9 2
c h o tớ i n a y , tô i th ư ờ n g x u y ê n có d ị p s a n g
H à n Q u ố c h ọ c t ậ p v à n g h iê n c ứ u , t r o n g c á c
cuộ c g ặ p gỡ c ác n h à n g h iê n c ứ u T r u n g
Q u ố c, H ồ n g K ô n g , Đ à i L o a n ỏ dó , tô i d ư ợ c
( 1 V iệ n n g h iê n cứ u Đ ô n g B ắ c Á.
b iê t h ọ n g h iê n c ứ u v ề đ ề t à i " v ă n h o á h à n h
c h ín h " , "v ă n h o á c ô n g ti" c ủ a H à n Q u ố c v à
đ iề u đ ó th ự c s ự g â y c h ú ý đ ô i vố i tô i.
V ê m ặ t n g ô n t ừ m à n ó i, n h ữ n g t ừ n g ữ
" v ă n h o á ", " h à n h c h ín h " , " c ô n g ti" k h ô n g có
gì m ớ i lạ , n h ư n g ỏ đ â y , nó d ư ợ c g h é p lạ i vớ i
n h a u v à tr ở th à n h k h á i n iệ m , t r ở t h à n h đ ể
tà i m à n g ư ờ i ta q u a n t â m n g h iê n cứ u ỏ
H à n Q uố íc đ ê s a u d ó trộ ' v ê so s á n h , á p
d ụ n g n h ữ n g đ iế u h a y , ý tố t v à o cô n g ti
m ìn h , đ ấ t n ư ố c m ìn h . V à o d ầ u n h ữ n g n ă m
90, ỏ n ư ớ c t a c h ư a x u ấ t h iệ n n h ữ n g k h á i
n iệ m n à y , m ừ n g th a y là n h ữ n g n ă m g ầ n
d â y , t h u ậ t n g ữ n à y d ã x u ấ t h iệ n , d ư ợ c n ê u
r a th à o lu ậ n ỏ ' m ộ t sô h ộ i n g h ị h ộ i th ả o v à
tin c h ắ c r ằ n g n ó s ẽ d i v à o dờ i sô n g h iệ n
th ự c c ủ a c á c co' q u a n h à n h c h ín h , cá c c ô n g
ti c ủ a c h ú n g ta .
Đ ô i vớ i h ọ c g iả H ồ n g K ôn g , Đ à i L o a n ,
k h i đư ợ c h ỏ i v ê ý n g h ĩa c ủ a t h u ậ t n g ữ trê n ,
h ọ tr ả lòi m ộ t c á c h g iã n dị r a n g , d ó là n é t
v ă n h o á tro n g cơ q u a n h à n h c h ín h , tro n g
c ô n g ti, là c á i h a y c á i đ ẹ p , là x â y d ự n g k ỉ
l u ậ t k ỉ cư ơ n g , là h ạ n c h ế , t r ừ bỏ th ó i h u ’ tậ t
x ấ u tro n g cơ q u a n h à n h c h ín h , t r o n g c ô n g
ti. Đ ôi v ó i h ọ c g iả H à n Q u ô h c ũ n g v ậ y ,
n h ư n g h ọ có n h ấ n m ạ n h t h ê m r ằ n g v ă n
h ó a h à n h c h ín h , v ă n h o á c ô n g ti c ò n m a n g
n é t d ặ c sắ c , p h o n g c á c h r iê n g c ù a cơ q u a n
h à n h c h ín h ấ y , c ô n g ti ấ y .
N h ư v ậ y , đ iề u m à c á c họ c g iả H à n
Q u ố c n h ấ n m ạ n h th ê m x e m r a có vẻ h o a
M ĩ, hơ i k h ó h iể u v à hơ i c h u n g c h u n g ,
n h ư n g , q u a th ự c tế , t a t h ấ y h ọ d ã là m đ ư ợ c.
H ọ là m r a sao ? C ụ th ê t h ê n à o ? T ô i c ũ n g
m ạ o m u ộ i n ê u r a n h ữ n g d iê u c ả m n h ậ n
đ ư ợ c q u a th ự c t ê đ ể m ọ i n g ư ờ i th a m k h a o
v à s u y xét:
1. T h ứ n h ấ t là xâ y d ự n g "thư ơ ng h iệ u"
B â y giờ , n g ư ờ i t a h a y n ó i d ế n h a i c h ữ
" th ư ơ n g h iệ u " n ê n tô i c ũ n g d ù n g th e o ,
n h u n g sử d ụ n g đ ú n g s a i t h ố n à o c ủ n g c ầ n

34 LÝ XUÂN CHUNG
các n h à k in h tê h ọ c a m h iể u v ê n g ô n n g ữ .
v ề H á n N ô m h ọ c n ê u ý k iê n . M ỗ i m ộ t k h á i
n iệ m , m ộ t t h u ậ t n g ữ đ ề u có n ộ i h à m c ủ a
nó, ở d â y th u ộ c l ĩn h v ự c k in h tê họ c, x in
k h ô n g d á m lạ m b à n . N h ư n g về m ặ t n g ô n từ
m à n ó i, có th ổ h i ể u r ằ n g đ ó là tê n m ộ t
h ã n g , m ộ t c ô n g ti, là s ả n p h ẩ m , h à n g h o á
c ủ a m ộ t h ã n g , m ộ t c ô n g ti đư ợ c g ắ n n h ã n
m á c c ủ a c ô n g ti đ ã đ ư ợ c c h u n g n h ặ n , d ư ợ c
cô n g n h ậ n b ả n q u y ề n , ố cá c n u ổ c tư b ả n
n ó i c h u n g , H à n Q uố c n ó i r iê n g , m ộ t cô n g ti
lớ n k h ô n g ch ỉ s a n x u ấ t, k in h d o a n h m ộ t
m ặ t h à n g , m ộ t s à n p h ẩ m m à đ ủ c á c m ặ t
h à n g , đ ả m n h iệ m n h i ê u n g à n h n g h ề k h á c
n h a u . T à t cả s ả n p h à m c ủ a h ọ k h i đ e m r a
b á n n g o à i th ị tr ư ờ n g đ ể u m a n g n h ã n m ác
c ủ a cô n g ti. M ỗ i m ộ t c ô n g ti d ề u có L O G O ,
có b iê u t r u n g r iê n g , có t ê n gọ i m a n g m ộ t ý
n g h ĩa n h ấ t đ ị n h , v í d ụ n h u c ô n g ti
D A E W O O có ý n g h ĩa là v ũ t r ụ b a o la, vù
t r ụ rộ n g lớ n (d ạ i v ũ ) vớ i b iê u t r u n g co n d ạ i
b à n g d ứ n g tr ê n q u ả d ị a c ầ u , c ò n g ti
S A M S U N G có n g h ĩa là b a n g ô i s a o ( ta m
tin h ) v .v ... C ó n h u n g ý k i ế n m é o m ó ch o
r a n g tê n th ư ơ n g h iệ u k h ô n g q u a n t r ọ n g
lắ m vì có t h ể th a y di d ổ i lạ i m à q u a n tr ọ n g
h ơ n là c h ấ t lư ợ n g s ả n p h ẩ m . X in nói r ằ n g
m ộ t c ô n g ti lớ n coi tr ọ n g t ấ t cả c á c m a t x ích
tro n g m ộ t d â y c h u y ề n k h é p k in . Vi v ậ y ,
n g a y tù' bư ỏ c d i d ầ u t iê n , t ê n h ã n g , tê n
cô n g ti d ư ợ c l u ậ n b à n v à t h a m k h á o n h iề u
ý k iê n cu a cá c b ạ c th ú c g iả .
K h i t ê n c ô n g ti d ã d ư ợ c x á c d in h th ì ít
k h i t h a y dô i m à c h i các c ô n g ti c o n s a u n à y
m ọ c lên th ì t h ê m từ v à o c h i c h u y ê n n g à n h
cụ th í', v í d ụ n h ư D iệ n tử S a m S u n g , ô tô
S a m S u n g .v .v... K h i c ô n g t i lớ n m ạ n h lê n ,
s a n p h à m c ủ a họ d ư ợ c t u n g r a th ị trư ờ n g ,
g ià n h g iậ t đtiỢ c n h i ề u th ị p h ầ n t h ì th ư ơ n g
h iệ u à y s ẽ có u y tí n n h á t ílị n h dôi vói k h á c h
h à n g . U y t ín c à n g cao th ì g iá c a c ủ n g n â n g
lên th e o tỉ lệ t h u ậ n .
2. T h ứ h a i lả từ n g bư ớ c x â y d ự n g
vù g iả n g d a y tr u y ề n t h ô n g v ă n h o ủ củ a
côn g ti
M ỗ i m ộ t cô n g ti lo n k h ô n g n h ữ n g có
th ư ơ n g h iệ u r iê n g m à c ò n có b à i h á t tru y ề n
th ô n g c ủ a c ô n g ti. N ộ i d u n g c ủ a b à i h á t
th ư ờ n g là k h íc h lệ n h â n v iê n là m việ c c h ă m
chỉ , k h ắ c p h ụ c k h ó k h à n v ư ơ n lên tro n g lao
d ộ n g s ả n x u ấ t, tự h à o vê c ô n g ti c ủ a m ìn h .
B à i h á t tr u y ề n th ô n g ấ y c h ín h th ứ c đ ư ợ c c ấ t
lê n t r o n g n h ữ n g d ị p có n h u n g sự k iệ n liên
q u a n đ ô n cô n g ti h o ặ c c ả tro n g các b u ổ i họ p,
dôi k h i cả tro n g lúc liê n h o a n , tr à d ư tử u
h ậ u . M ỗ i n h â n v iê n t ừ k h i b ắ t d ầ u g ia n h ậ p
c ô n g ti đ ề u p h íìi h ọ c th u ộ c lò n g b à i h á t d ó và
s u y n g â m , tìm h iể u v ế cô n g ti m ìn h .
P h ò n g tr u y ề n th ô n g c ủ a c ô n g ti đ ư ợ c
x â y d ự n g v à d ó n g v a i tr ò n h ư m ộ t g iả n g
d ư ờ n g t r ự c q u a n d ê g i a n g d ạ y ch o n h â n
v iê n cô n g ti.
Ai có d ị p s a n g t h ă m c á c c ô n g ti lá n c ủ a
H à n Q u ố c th ì c h ắ c c h ắ n c ủ n g d ư ợ c th a m
q u a n v à n g h e g ió i th iệ u v ê tr u y ề n th ô n g
c ũ n g n h ư t h à n h tự u d ạ t d ư ợ c c ù a c ô n g ti
â y . T rư ớ c t iê n , các n h â n v iê n d ư ợ c x e m các
bộ p h im V I D E O v ề q u á t r ì n h x â y d ự n g v à
trư ở n g t h à n h c ủ a c ô n g ti d ô p h ầ n n à o h ìn h
d u n g m ộ t c á c h k h á i q u á t n g ô i n h à c ủ a họ .
S a u dó, c á c n h â n v iê n s ẽ d ư ợ c th a m (p la n
n h ữ n g t h à n h tự u , n h u n g p h á t m in h , s á n g
k iê n m à t h ê h ệ trư ớ c d ã t ạ o d ự n g . T a gọ i
n ô m n a là P h ò n g tr u y ề n th ô n g chú' t h ự c ra
là m ộ t T r iê n lã m d ẹ p v ói k iê n trú c d ặ c th ù ,
t r a n g t r í n ộ i t h ấ t v à á n h s á n g d ẹ p . có
p h ò n g c h iê u p h im v à d iễ n t h u y ế t r iê n g .
K h á c h nư ớ c n g o à i h a y c á c n h à n g h iê n c ứ u
m u ô n đ ô n t h a m q u a n c ô n g ti, th ă m x u ỏ n g
s ả n x u ã ’t d ổ u đtíỢ c d ó n t iế p n ồ n g n h iệ t,
đ ư ợ c d i t h a m (p la n n h ù n g nơ i n à v và t ấ t
n h iê n d ư ợ c n g h e lòi g io i t h iệ u k h á i (p iá t vế
q u á t r ì n h x â y d ự n g v à p h á t t r i ể n c ủ a c ó n g
ti, d ó là lói g ió i t h iệ u dư ợ c s o ạ n b a n g n h iề u
t h ứ tiế n g , t r o n g d ó có ti ê n g V iệ t ta . D iê n

NGHIÊN CỨ U TRAO Đ ổ l 35
h ì n h n h ấ t là h a i c ô n g ti ô tô H y u n đ a i ở U l-
s a n v à Đ iệ n tử S A M S U N G ở S u - U ô n , đ ế n
đ â y , k h á c h h à n g h a y k h á c h t h a m q u a n sẽ
c ả m n h ậ n n g a y đ ư ợ c " n é t đ ặ c sắ c , p h o n g
c á c h r iê n g " c ủ a v ă n h o á c ô n g ti d ó. P h ò n g
tr u y ề n th ô n g c ủ a m ỗ i c ô n g ti đ ê u m u ô n tạ o
d ự n g n é t r iê n g , n é t nổ i b ậ t, g â y ấ n tư ợ n g
đố i vố i k h á c h t h ă m q u a n . Đ ô i vói n h â n v iê n
c ủ a c ô n g ti, s a u b u ổ i t h a m q u a n ấ y , h ọ p h a i
v i ê t b à i n ó i v ê c ả m n g h ĩ c ủ a m ìn h , n ê u ý
k iế n c ủ a m ìn h m ộ t c á c h d â n c h ủ d ố i vói
m ọ i v ấ n d ê m ọ i góc c ạ n h , m ọ i p h á t k i ê n m à
họ d ã đ ư ợ c n g h e dư ợ c th ấ v .
3 . T h ứ b a là g iá o d ụ c k i lu ậ t lao
dộ ng, x â y d ự n g tin h tự g iá c , tá c p h o n g
côn g n g h iệ p , p h á t h u y tín h sá n g tạ o
củ a n h â n v iên
Kỉ lu ậ t la o đ ộ n g ỏ d â v k h ô n g ch ỉ là giáo
d ụ c kỉ l u ậ t k h ô n g d ư ợ c đi m u ộ n v ề số m , la o
đ ộ n g tự g iác t r o n g " tá m g iờ v à n g ngọ c" m à
b a o gồ m r ấ t n h iề u v ấ n d ề t ừ t r a n g p h ụ c
tro n g c ô n g ti, t r a n g p h ụ c a n t o à n la o d ộ n g
tro n g s ả n x u ấ t, c á c h x u n g h ô c h à o h ỏ i, là m
v iệ c c h ă m ch ỉ , th ự c h à n h t iế t k iệ m , g iữ g ìn
vệ s in h s ạ c h sẽ , b ả o vệ m ôi trư ờ n g x u n g
q u a n h v .v...
- V ề t r a n g p h ụ c : M ỗ i m ộ t c ô n g ti đ ề u có
t r a n g p h ụ c riê n g , có L O G O h o ặ c b iể u tr ư n g
r iê n g d è p h â n b iệ t. T r a n g p h ụ c có n h iề u
lo ạ i k h á c n h a u tu ỳ th e o c ô n g v iệ c c ụ th ê
n h ư là m v iệ c ó v ă n p h ò n g , ỏ ' x ư ở n g s ả n
x u ấ t, ỏ s iê u t h ị , di q u ả n g c á o v .v... Q u y
đ ị n h n g à y m ặ c c ũ n g r ấ t c ụ th ể , n h â n v iê n
v ă n p h ò n g v à c ô n g n h â n ở x ư ở n g m á y th ì
th ư ờ n g x u y ê n p h ả i m ặ c t r o n g k h u v ự c là m
việ c .
- V ế c á c h x ư n g h ô , c h à o h ỏ i: C á c c ô n g ti
H à n Q u ố c p h ầ n lớ n là c ô n g ti t ư n h â n , từ
các c ô n g ti lổ n ( n a y h a y gọ i là t ậ p đ o à n ) '1
đ ế n c á c c ô n g ti v ừ a v à n h ỏ đ ề u d o các ô n g
c h ủ có cô p h ầ n lỏ n n h ấ t d ứ n g d ầ u . O n g c h ủ
ấ y dư ợ c gọ i là C h ủ tị c h H ộ i d ồ n g q u ả n trị .
p h ía d ư ở i g ồ m r ấ t n h iê u c h ứ c v ụ k h á c
n h a u : T ô n g g iá m đ ổ c, G iá m dóc, P h ó g iám
đôc đ iê u h à n h , P h ó g iá m d ô c th ư ơ n g m ạ i,
T rư ở n g b a n , T r ư ở n g p h ò n g , Đ ộ i trư ở n g ,
Q u ả n d ố c, T ổ trư ở n g v .v...
V à c á c h x ư n g hô, c h à o hỏ i t r o n g c ô n g ti
k h ô n g có "ch ú c h ú c h á u c h á u " , k h ô n g gọ i
tê n m à g ọ i họ k è m vớ i c h ứ c v ụ . T iế n g H à n
Q u ô c có đ ặ c đ iể m là có m ấ y c á c h n ó i k h á c
n h a u : c á c h n ó i tô n k ín h lị c h sự , c á c h n ó i
t h â n m ậ t, c á c h n ó i th ô n g t h ư ờ n g v à c á c h
n ó i tô n k ín h lị c h s ự đ ư ợ c sử d ụ n g đ ể g iao
tiế p tr o n g c ô n g ti.
K h i n h â n v iê n c ấ p d ư ớ i g ặ p c â p t r ê n
b ắ t b u ộ c p h ả i c h à o , h a i t a y b u ô n g t h ẳ n g ,
c ú i n g ư ờ i c ù n g vớ i c â u c h à o lị c h sự , cúi
n g ư ờ i c à n g t h ấ p tứ c là c à n g b iê u t h ị sự tô n
k ín h , tô n tr ọ n g . 0 cá c p h ò n g b a n , n h â n
v iê n th ư ờ n g p h ả i đ ô n s ó m trư ớ c g io là m
v iệ c từ 10 đ ê n 15 p h ú t c h u ẩ n bị v à b ắ t t a y
v à o là m v iệ c , k h i t r ư ở n g p h ò n g đ ế n , t ấ t cả
n h â n v iê n p h ả i d ứ n g d ậ y , c ú i n g ư ò i v à c h à o
m ộ t cá c h n g h i ê m c h ín h . L ú c r a v ề c ũ n g
v ậ y , c á c n h â n v iê n t h ư ờ n g tỏ r a c ầ n m ẫ n ,
c h ă m c h ỉ , lu i lạ i từ 10 đ ế n 15 p h ú t m ó i về ,
c h o n ê n trư ở n g p h ò n g t h ư ờ n g r a tr u ỏ c v à
n h â n v iê n c ũ n g c h à o trư ở n g p h ò n g n h u th ê .
N g o à i c á c c h ứ c v ụ r a , th e o tru y ề n th ô n g
H à n Q u ố c, t r o n g c ù n g n g à n h n g h ê còn c h ia
r a h a i t h ứ b ậ c là t iê n bôi v à h ậ u bô’i (tứ c
d à n a n h d à n e m ) 1"1, h ậ u bôi p h ả i c h à o tiề n
b ô i, k ín h trọ n g t iế n b ô i, m u ô n n ê u ý k iê n gì
p h ả i có lòi r à o đ ó n lị c h sự .
- C h ấ p h à n h k ỉ lu ậ t la o d ộ n g , th ự c h iệ n
c h ế đ ộ d â n c h ủ , p h á t h u v tín h s á n g tạ o ,
t í n h t ự g iá c l á c p h o n g c ô n g n g h iệ p c ủ a
n h â n v iê n n h ư n g p h á i tô n t r ọ n g g iá trị
tr u y ề n th ố n g v à p h á p l u ậ t .
N h ư t r ê n v ừ a n ê u , n h â n v iê n cô n g ti
th ư ờ n g đ ế n sớ m t ừ 1 0 d ê n 15 p h ú t d ê
c h u ẩ n b ị v à b ắ t t a y v à o việ c, là m việ c c h ă m
c h ỉ từ 9 giờ s á n g đ ê n 5 giữ h o ặ c 5 giờ rư ỡ i

3 6 LÝ XUÂN CHUNG
c h iể u tu ỳ t h e o th ờ i g ia n ă n t r ư a n h iề u h a y
ít. B ữ a t r ư a c ủ a n g ư ờ i H à n th ư ờ n g r ấ t đ ơ n
g iả n n ê n h a i b ữ a s á n g v à tố i là h a i b ữ a
c h ín h . N h ữ n g b à m ẹ , n g ư ờ i vợ th ư ờ n g d ậ y
sớ m c h u ẩ n bị b ữ a s á n g c h o c h ồ n g co n (có
n g ư ờ i c ò n c h u ẩ n b ị c ơ m h ộ p , đ ồ u ố n g c h o
c h ồ n g c o n v à o b ữ a t r ư a ) , c h ă m lo sứ c k h o ẻ
ch o c h ồ n g co n d i là m . N h â n v iê n k h i đ ế n
là m việ c tu y ệ t d ô i k h ô n g d ư ợ c tỏ r a u ể oả i,
m ệ t m ỏ i, tá c p h o n g c ô n g n g h iệ p lu ô n đ ư ợ c
th ể h iệ n tro n g c ô n g v iệ c . Vì th ê , c á c lo ạ i
th ứ c ă n b ổ d ư ỡ n g , đ ủ v i c h ấ t v à th u ố c bổ ,
th u ố c tă n g lự c đ ư ợ c các b à m ẹ , n g ư ờ i vợ
c h u ẩ n b ị đ ầ y đ ủ ỏ n h à . S a u giờ là m v iệ c,
n ê u n h â n v iê n có ý k i ế n gì s ẽ đ ề đ ạ t vớ i c ấ p
t r ê n v à c ấ p t r ê n ( trự c tiế p là t r ư ở n g p h ò n g )
c h ủ đ ộ n g g ặ p gỡ , c ù n g đ i ă n cơ m v à tìm
h iể u tâ m t ư n g u y ệ n v ọ n g c ủ a n h â n v iê n ,
d ộ n g v iê n , cô v ũ n h â n v iê n t r o n g c ô n g v iệ c,
tiế p t h u ý k iê n v à p h á t k iế n p h á t m in h c ủ a
n h â n v iê n rồ i đ ệ t r ì n h lê n c ấ p ca o h ơ n . C h ế
độ d â n c h ù đ ư ợ c p h á t h u y r ộ n g rã i, m ọ i
n g ư ờ i đ ê u có q u y ể n n ê u k iế n n g h ị c ủ a
m ìn h , n ố u k iế n n g h ị c h ín h d á n g m à c h ậ m
h o ặ c k h ô n g đ ư ợ c g iả i q u y ế t, h ọ có th ê b iê u
tìn h , đ ìn h c ô n g Ccá n h â n h o ặ c t ậ p th ể .
N h ư n g kh i m ọ i q u y đ ị n h d ã d ư ợ c d è ra , c ấ p
d ư ó i p h ả i p h ụ c tù n g c ấ p t r ê n v à tr o n g b ấ t
kì h o à n c ả n h n à o , c ấ p d ư ớ i nói n ă n g c ũ n g
p h ả i s ử d ụ n g c á c h n ó i k ín h n g ữ . Đ ó là
tr u y ề n t h ô n g v ă n h o á c ủ a d â n tộ c H à n ,
tru y ề n th ô n g đ ó k h ô n g n h ữ n g v ẫ n diiọ c d u y
trì t r o n g c á c cơ q u a n h à n h c h ín h , c á c c ô n g
ti m à c ò n ỏ tro n g g iao t iê p x ã h ộ i, d ồ n g
th ờ i, v iệ c s ử d ụ n g c á c h n ó i d ù n g c ũ n g p h ả n
á n h v ă n h o á c ủ a c ô n g ti c a o h a y th á p , con
n g u ô i ấ y lị c h t h iệ p h a y k h ô n g lị ch th iệ p ,
tr ì n h d ộ v ă n h o á đ ố n d â u .
T h ự c h iệ n c h ê đ ộ d â n c h ủ , x â y d ự n g tá c
p h o n g c ô n g n g h iệ p , p h á t h u y t í n h s á n g tạ o
tín h t ự g iá c c ủ a n h â n v iê n c ô n g ti là n ộ i lự c
m ạ n h d ê c ạ n h t r a n h vớ i cô n g ti k h á c . C ạ n h
t r a n h là cuộ c c h iê n k h ô n g k h o a n n h ư ợ n g .
S ự th o ả h iệ p vớ i c ô n g ti c ạ n h t r a n h vớ i
m ìn h có t h ế là d iề u b ắ t b u ộ c tro n g n h ữ n g
t ìn h h u ố n g b ấ t k h ả k h á n g , n h ư n g c ạ n h
t r a n h d ể p h á t t r i ể n , đ ể v ư ợ t lê n t r ê n đôi
t h ủ là b ả n c h ấ t c ủ a c á c c ô n g ti H à n Q u ố c
nói r iê n g , c á c nư ớ c tư b ả n n ó i c h u n g . Đ ê
c ạ n h t r a n h t ô t v à k h ẳ n g đ ị n h m ìn h , lo ạ i bỏ
đố i th ủ , c á c c ô n g ti trư ớ c h ê t p h ả i d ự a v à o
n ộ i lự c, n ộ i s in h , tứ c là n g o à i v iệ c p h á t
tr i ể n s ả n x u ấ t m ộ t c á c h đ ề u d ặ n , các p h á t
m in h , s á n g c h ê n g h i ê n c ứ u k h o a họ c lu ô n
lu ô n d ư ợ c d ầ u t ư v à k h u y ê n k h íc h d ê tạ o r a
các s ả n p h ẩ m m ớ i có c h ấ t lư ự n g c a o h ơ n,
h ọ p th ị h iế u n g ư ò i tiê u d ù n g h ơ n .
Đ ể tă n g c ư ờ n g n ộ i lự c, n ộ i s in h , m ộ t bí
q u y ế t là g iá o d ụ c c h o n h â n v iê n lò n g t r u n g
t h à n h tu y ệ t đ ô i vói c ô n g ti.
T ro n g c á c cô n g ti H à n Q uố c , tu y k h ô n g
có ch ê đ ộ là m v iệ c s u ố t d ờ i n h ư c á c c ô n g ti
N h ậ t B ả n , tứ c là c ô n g h iê n tr ọ n dờ i, t r u n g
t h à n h s u ô t đ ờ i v ó i m ộ t c ô n g ti, c á c c ô n g ti
H à n Q u ố c đ ề u r ấ t c h ú t r ọ n g v iệ c g iáo d ụ c
lò n g t r u n g t h à n h c h o n h â n v iê n . S ự t r u n g
t h à n h đó đ ư ợ c g iá o d ụ c th e o c ả h a i c á c h
t r u y ề n th ô n g v à h iệ n d ạ i. N h ữ n g l u â n lí
N h o g iáo tr u y ề n th ô n g v ế lò n g t r u n g t h à n h
d ư ợ c k h a i t h á c v à g iả n g g iả i. V ố n là d â t
n ư ớ c lễ g iá o , n h ữ n g lỗ g iá o vê' lò n g t r u n g
t h à n h m a n g t ín h t r u y ề n th ô n g d â n tộ c dỗ
d à n g đư ợ c n h â n v iê n ti ế p n h ậ n , n h ữ n g d ạ o
li v ề n h â n c á c h , v ề lò n g t r u n g t h à n h vỏ i
" m in h (p lan " đ ư ợ c g iả n g d ạ y k h á th ư ờ n g
x u y ê n v à n h â n v iê n c á p d ư ớ i lu ô n bị c à p
t r ê n "so i x ó t" . C ò n c ụ t h ể t r o n g d o i s ô n g
th ự c tê h à n g n g à y , lò n g t r u n g t h à n h còn
dư ợ c g iá o d ụ c v à x e m xé t t ừ c ác h à n h vi:
+ C ú c c u n g t ậ n t u y vói c ô n g v iệ c dư ợ c
g iao h a y k h ô n g ?
+ C ó g iữ b í m ậ t th ô n g ti n về c ô n g n g h ệ ,
g iá c ả d ầ u v à o , đ o à n k ê t nộ i bộ , th ờ i g ia n
h o à n t h à n h s ả n p h ẩ m v à t u n g r a th ị
t r u ồ n g v .v... h a y k h ô n g ?

NGHIÊN CỨ U TRAO Đ ổ l 37
L ò n g t r u n g t h à n h đ ư ợ c g iá o d ụ c , đư ợ c
tạ o d ự n g th e o n g u y ê n tắ c n h ư v ậ y đ ã tạ o r a
m ộ t s ứ c m ạ n h tiề m tà n g , h a y n ó i c á c h k h á c
là t ă n g c ư ờ n g n ộ i lự c, có n g ư ờ i còn gọ i là
" tă n g th ê m n g u y ê n k h í" tro n g cơ t h ể c ủ a
m ộ t cô n g ti.
M ộ t b í q u y ế t n ữ a d ê tă n g cư ờ n g n ộ i lự c là
giáo d ụ c tín h t r u n g th ự c ch o n h â n v iê n . T u v
k h o a họ c kĩ th u ậ t p h á t t r iể n m ạ n h ở H à n
Q uố c. chê đ ộ k iể m k ê , k iể m to á n d ã dư ợ c d iệ n
tử h o á, các m á y c a m e ra đư ợ c đ ặ t ỏ ' m ọ i vị trí
x u n g y ê u đ ê k iể m t r a n h ư n g k h ô n g vì th ê m à
giáo d ụ c tín h t r u n g th ự c c h o n h â n v iên bị
x e m n h ẹ . T ín h t r u n g th ự c là m ộ t tro n g n h ữ n g
tiê u c h u ẩ n h à n g đ ầ u tro n g v iệ c tu y ể n c h ọ n
n h â n v iên v à d ể b ạ t th ă n g c h ứ c . T r u n g th ự c
tro n g k iể m to á n , t r o n g c ô n g việ c sẽ b ả o đ ả m
c h ấ t lư ợ n g s ả n p h ẩ m ; h á o c á o s ố liệ u c h ín h
xác d ể c ấ p t r ê n có k ê h o ạ c h d ú n g đ ắ n v à kị p
thờ i. T ừ dó, c h ấ t lư ợ n g s ả n p h ẩ m sẽ đư ợ c
b ế n v ữ n g v à có u y tín vớ i k h á c h h à n g , s ả n
x u ấ t m ố i ổ n đ ị n h v à p h á t tr iể n . B áo c á o sa i,
b á o cáo g iả là h iể u h iệ n c ủ a t ín h k h ô n g
tr u n g th ự c s ẽ d ụ c r u ỗ n g côn g ti v à d ầ n d ầ n
là m cho c ô n g ti p h á s ả n .
4. T h ứ tư là q u a n h ệ g iữ a c á c c ấ p
lã n h d ạ o vớ i n h ả n v iê n
ở H ồ n g K ô n g , Đ à i L o a n v à n g a y c ả các
cô n g t i t ư n h â n ở T r u n g Quố íc lụ c đ ị a , từ
"ô ng c h ủ " (lóo b ó n ) th ư ờ n g x u y ê n x u ấ t h iệ n .
N h ư n g , ở H à n Q u ố c , t ừ n à y k h ô n g th ấ y
đư ợ c s ử d ụ n g tro n g c ô n g ti m à t ừ N g à i
g iám đổ c, Ô n g g iá m đ ố c ( S a - c h a n g -n im )
th ư ờ n g x u y ê n đ ư ợ c n h ắ c tớ i. N gư ờ i trự c
tiế p d iê u h à n h c ô n g việ c tro n g c ô n g ti là
g iám dô’c. G iá m dố c có t h ể là n g ư ờ i dư ợ c
th u ê do có n ă n g lự c v à t r ì n h d ộ c h ứ k h ô n g
n h ấ t t h iế t là n g ư ờ i có v ố n n h iề u n h ấ t.
N g ư ờ i có cổ p h a n lở n n h ấ t là C h ủ tị c h H ộ i
d ồ n g q u ả n t r ị n h u ' t r ê n v ừ a n ê u có q u y ề n
lớ n n h ấ t. Õ n g c h ủ tị c h n à y í t t iế p x ú c vớ i
các n h â n v iê n , c h ỉ có n h ữ n g n g à y d ạ i lễ
tro n g cô n g ti th ì m ớ i x u ấ t h iệ n v à có lờ i
c h ú c m ừ n g h o ặ c r a ch ỉ t h ị . N gư ờ i t rự c tiế p
q u ả n lí n h â n v iê n là g iá m đố c v à các c h ứ c
vị d ư ớ i. Q u a n h ệ t r o n g c ô n g t i là q u a n h ệ
t r ê n d ư ớ i, c ấ p d ư ớ i p h ả i p h ụ c tù n g c ấ p
tr ê n , h ậ u b ô i p h ả i n g h e th e o tiê n bôi, d â n
c h ù v ẫ n d ư ợ c p h á t h u y n h ư t r ê n d ã đê c ậ p
n h ư n g k h ô n g có n g h ĩa là cào b ằ n g , ơ các
c ô n g ti n h ỏ , c á c c h ứ c vị t r u n g g ia n í t h ơ n và
g iá m d ôc th ư ờ n g là n g ư ờ i bỏ v ó n v à tr ự c
tiế p cỉ iề u h à n h c ô n g v iệ c th ì q u a n h ệ g iữ a
g iám đ ố c v à n h â n v iê n g ầ n gũ i h ơ n , có tín h
c h ấ t g ia d in h h ơ n . N h ư n g , v ê c á c h x u n g h ô,
ă n n ó i, c h à o h ỏ i v à t á c p h o n g là m v iệ c th ì
c ủ n g h ọ c tậ p th e o cô n g ti lớ n . T r o n g n h ữ n g
n g à y lỗ tê t , s in h n h ậ t h o ặ c g ia d i n h có t a n g
lễ c ù a n h â n v iê n , c á c c ô n g ti t h ư ờ n g có
th iế p c h ú c m ừ n g , lờ i c h ia b u ồ n h o ặ c q u à
h iế u h ỉ . Đ ặ c b iệ t là v à o d ị p t ế t â m lị ch
g iô n g n h ư ở n ư ố c t a v à d ị p r ằ m t r u n g t h u ,
m ộ t n g à y lễ lớ n c ủ a d â n tộ c H à n th ì q u à
c h ú c m ừ n g th ư ờ n g n h i ê u h ơ n , t i ề n th ư ở n g
c ũ n g n h i ề u hơ n . Đ i ề u d ó k h i ê n c h o q u a n h ệ
g iữ a n h â n v iê n v ả c ô n g ti n g à y c à n g t h ắ t
c h ặ t v à n h â n v iê n c ố g ắ n g là m v iệ c c h ă m
c h ỉ , coi c ô n g ti n h ư c ủ a m ìn h .
ơ V iệ t N a m t a , h iệ n n a y d a n g có sự
th a y đô i rõ r ệ t v ê c á c h n h ìn n h ậ n v a i trò c ủ a
v ă n h o á n ó i c h u n g v à v ă n h o ả c ô n g ti. v ă n
h o á d o a n h n g h iệ p n ó i riê n g . T rư ớ c đ â y , do
h o à n c á n h lị c h s ử c ũ n g n h ư các n g u y ê n
n h â n k h á c n h a u , c h ú n g t a m ớ i c h ỉ c h ú trọ n g
đ ê n v a i tr ò c ủ a v ă n h o á tro n g v iệ c n â n g cao
d â n trí, góp p h ầ n x â y d ự n g dờ i số n g tu'
tư ở n g c ủ a n h â n d â n , h ơ n là ý th ứ c dư ợ c m ộ t
c á c h rõ r ệ t v a i trò v à t á c d ộ n g c ủ a v ã n h o á
dố i vớ i lĩn h v ự c k in h tế . T ro n g cá c n h à m á y
x ư a k ia c ủ n g v ậ y , v ă n h o á v ă n n g h ệ c h ỉ d ư ợ c
coi n h u ' p h ầ n q u á n t r i ệ t t ư tư ở n g , g iả i t r í
tin h t h ầ n s a u 8 giờ la o đ ộ n g m iệ t m à i, c ả i
th iệ n v ê m ặ t dờ i sô n g t i n h t h ầ n ch o c ô n g
n h â n la o đ ộ n g v .v..., th ậ m c h í tr o n g ý n g h ĩ
s â u th ẳ m c ò n coi v ă n h o á là lĩn h vự c chỉ
" tiê u tô n t iề n b ạ c v à c ủ a c ả i".
(X e m t iế p tr a n g 48)