1
MỤC LỤC
Trang
Mục lục . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
01
Phần mở đầu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
03
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TẠP CHÍ
KHOA HỌC. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
07
1.1. Khái niệm tạp chí khoa học và bài báo khoa học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
07
1.1.1. Báo chí và tạp chí khoa học . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
07
1.1.2. Khái niệm bài báo khoa học. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
09
1.2. Quy trình hoạt động của một số tạp chí khoa học trong nƣớc và quốc tế . . .
12
1.2.1. Hoạt động của một số tạp chí khoa học trong nƣớc . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
1.2.2. Quy trình hoạt động của một số tạp chí quốc tế. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CỦA TẠP CHÍ ĐẠI HỌC
SÀI GÒN (2008 - 2013) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
2.1. Hoạt động của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn giai đoạn 2008 –
2013 . . . . . . . .
33
2.2. Mô hình hoạt động của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn giai đoạn
2008 – 2013..
36
2.2.1. Tổ chức Tòa soạn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
2.2.2. Quy trình xuất bản của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn (từ 2008
đến 2013)...
37
2.2.3. Hệ thống cộng tác viên, chuyên gia phản biện và biên tập . . . . . . . . . .
39
2.3. Đánh giá những thành tựu, tồn tại và hạn chế của Tạp chí. . . . . . . . . . . .
41
2.3.1. Thành tựu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
3.2.2. Những khó khăn, tồn tại và hạn chế. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
CHƢƠNG 3: XÂY DỰNG MÔ HÌNH PHÁT TRIỂN MỚI CHO TẠP CHÍ
ĐẠI HỌC SÀI GÒN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
3.1. Định hƣớng phát triển của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn. . . . . . . .
44
2
. . . . . . . . .
3.2. Mô hình phát triển của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
44
3.2.1. Tổ chức lại hoạt động của Tạp chí. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
3.2.2. Đổi mới quy trình xuất bản theo mô hình quản lí tạp chí trực tuyến. . . . . .
46
3.2.3. Cải tiến hình thức của Tạp chí và hình thức của bài báo khoa học . . . .
51
3.3. Một số biện pháp khác nhằm nâng cao chất lƣợng của Tạp chí . . . . . . . .
53
3.3.1. Xây dựng hệ thống cộng tác viên, chuyên gia phản biện và biên tập
chuyên sâu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
3.3.2. Các giải pháp xây dựng uy tín khoa học của Tạp chí Khoa học Đại học Sài
Gòn . . . . .
55
Kết luận. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
Tài liệu tham khảo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
Phụ lục. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn là cơ quan ngôn luận về khoa học của
Trƣờng Đại học Sài Gòn. Từ khi thành lập đến nay (12/2013), Tạp chí đã xuất
bản đƣợc 20 số chính thức và nhiều chuyên san thuộc các lĩnh vực khác nhau,
góp phần thúc đẩy các hoạt động khoa học và công nghệ của Trƣờng Đại học Sài
Gòn và bƣớc đầu tạo đƣợc uy tín trong giới khoa học. Tạp chí Khoa học Đại học
Sài Gòn hiện đang hoạt động theo mô hình quản lí đƣợc áp dụng khá phổ biến
của các tạp chí khoa học ở Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành công, sự phát triển của Tạp chí cũng có
những hạn chế và đặc biệt là bắt đầu bộc lộ những khó khăn trƣớc những đòi hỏi
của xu thế phát triển nhanh chóng của Trƣờng Đại học Sài Gòn cũng nhƣ của hệ
thống tạp chí khoa học trong nƣớc và thế giới hiện nay.
Để đáp ứng với yêu cầu phát triển theo chiều sâu và hƣớng đến việc thúc
đẩy hoạt động khoa học của Trƣờng Đại học Sài Gòn trong thời gian tới, Tạp chí
Khoa học Đại học Sài Gòn cũng cần có một mô hình phát triển mới với quy mô
lớn hơn, chất lƣợng cao hơn và đặc biệt là hƣớng đến khẳng định vị thế và uy tín
của mình trong cộng đồng các tạp chí khoa học lớn của Việt Nam, từng bƣớc hội
nhập với hệ thống tạp chí khoa học quốc tế. Bởi vậy, việc tìm giải pháp nâng cao
chất lƣợng, quy mô của Tạp chí là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Ban
Biên tập Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn.
Xuất phát từ những yêu cầu trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài
“Xây dựng mô hình phát triển Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn giai đoạn
2013 – 2015” nhằm làm cơ sở cho việc xây dựng và phát triển Tạp chí Khoa học
Đại học Sài Gòn trong giai đoạn sắp tới.
4
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu và xây dựng mô hình phát triển Tạp chí Khoa học Đại học Sài
Gòn theo định hƣớng nâng cao chất lƣợng và phù hợp với hệ thống tạp chí khoa
học có uy tín trong và ngoài nƣớc để làm cơ sở cho sự phát triển của Tạp chí sau
năm 2013.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu lí luận về mô hình hoạt động của các tạp chí khoa học.
Tổng kết đánh giá về hoạt động của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn
trong 5 năm đầu thành lập (2008 - 2013) để làm rõ những thành tựu, hạn chế và
bài học kinh nghiệm phục vụ cho sự phát triển của Tạp chí.
Khảo sát mô hình hoạt động của các tạp chí lớn trong và ngoài nƣớc để vận
dụng vào Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn.
Xây dựng mô hình phát triển của Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn theo
định hƣớng nâng cao chất lƣợng và phù hợp với hệ thống tạp chí khoa học có uy
tín trong và ngoài nƣớc, đáp ứng yêu cầu phát triển của Tạp chí Khoa học Đại
học Sài Gòn nói riêng và Trƣờng Đại học Sài Gòn nói chung.
4. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Vấn đề xây dựng mô hình hoạt động của tạp chí khoa học tuy chƣa đƣợc
nghiên cứu hoàn chỉnh và bài bản, nhƣng trong thực tế đã có nhiều tạp chí khoa
học đã xây dựng đƣợc mô hình hoạt động riêng của mình. Sau một thời gian hội
nhập quốc tế, các tạp chí khoa học trong nƣớc bắt đầu tìm cách để hội nhập với
xu thế chung của các tạp chí quốc tế mà bƣớc đầu tiên đó là chuyển sang hoạt
động theo mô hình quản lí trực tuyến giống các tạp chí khoa học quốc tế và hình
thức của bài báo cũng đƣợc quy chuẩn.
Nghiên cứu về mô hình hoạt động của các tạp chí khoa học nhằm nâng cao
chất lƣợng và quốc tế hóa tạp chí đang là một vấn đề đƣợc đặt ra ở Việt Nam
hiện nay. Các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến đề tài này có thể kể
5
đến là báo cáo về “Tiến trình xây dựng nâng cấp tạp chí Advances in Natural
Sciences Seri A: Nanoscience and Nanotechnology đạt chuẩn quốc tế” của Ban
Biên tập Tạp chí Advances in Natural Sciences, tiếp đến là bài báo khoa học
“Nâng cao chất lượng tạp chí khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế” của Trần
Mạnh Tuấn, đăng trên Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, Số 4/2011. Hai bài
báo này đã trực tiếp chỉ ra những hạn chế của hệ thống tạp chí khoa học ở Việt
Nam nói chung và tạp chí Advances in Natural Sciences cùng các tạp chí khoa
học xã hội của Việt Nam nói riêng. Từ đó đề ra những giải pháp và mô hình hoạt
động nhằm hƣớng các tạp chí đến chuẩn quốc tế.
Bên cạnh đó còn có một số công trình khác liên quan đến đề tài nhƣ: “Luật
Báo chí”, “Cơ sở lí luận báo chí” của Nguyễn Văn Hà, “Giáo trình các thể loại
báo chí chính luận nghệ thuật” của Đinh Văn Hƣờng, “Thế nào là một “bài báo
khoa học”?, “Chín lý do cho công bố quốc tế” của Nguyễn Văn Tuấn, “Ngôn
ngữ báo chí” của Vũ Quang Hào, “Công việc của người viết báo” của Hữu Thọ,
“Bài báo khoa học, ISI và một số “thước đo” đánh giá nhà khoa học” của Tạ
Cao Minh, “Một vài thông tin về mã số chuẩn quốc tế cho tạp chí và sách, về sự
phân loại tạp chí khoa học và cách trình bày một bài báo trong tạp chí khoa
học” của Trần Văn Nhung … Các công trình này đã đề cập đến mốt số vấn đề
lên quan đến quy trình xuất bản của một tạp chí khoa học quốc tế, quy chuẩn
hình thức và chất lƣợng của một bài báo khoa học,…
Ngoài ra, trong thực tế hiện nay, nhiều tạp chí khoa học quốc tế và một số
tạp chí khoa học trong nƣớc đang áp dụng mô hình quản lí tạp chí trực tuyến.
Đây chính là những hình mẫu tham khảo hữu ích cho những nghiên cứu về mô
hình hoạt động của các tạp chí khoa học nói chung và của Tạp chí Khoa học Đại
học Sài Gòn nói riêng.
Tóm lại, việc nghiên cứu để xây dựng một mô hình phát triển mới cho các
tạp chí khoa học ở Việt Nam nói chung và đối với Tạp chí Khoa học Đại học Sài