
14
4
Ý ĐỊNH, ĐỘNG CƠ VÀ MONG MUỐN KHỞI NGHIỆP
CỦA THANH NIÊN HIỆN NAY
TS. Nguyễn Tuấn Anh
Viện Nghiên cứu Thanh niên
Tóm tắt
Bằng việc điều tra bảng hỏi trên 1.500 thanh niên hiện đang sinh sống, học
tập và làm việc tại 07 tỉnh thành trong cả nước, bài viết đã đưa ra cái nhìn khái quát
về những ý định, động cơ và mong muốn khởi nghiệp của thanh niên hiện nay. Kết
quả điều tra cho thấy, đa số thanh niên được điều tra đã hoặc đang có một dự định
khởi nghiệp với động cơ lớn nhất là nhằm phát triển sự nghiệp. Để thực hiện được
tốt dự án khởi nghiệp của mình, thanh niên mong muốn được hỗ trợ về vốn, kiến thức,
công nghệ, thị trường… Kết quả nghiên cứu thu được là cơ sở quan trọng cho việc
đề xuất các giải pháp và chính sách nhằm khuyến khích và thúc đẩy phong trào khởi
nghiệp trong thanh niên.
Từ khóa: Khởi nghiệp, mong muốn, ý định, thanh niên
1. Đặt vấn đề
Trong một vài năm trở lại đây, vấn đề khởi nghiệp được nhắc đến khá nhiều.
Tính đến thời điểm hiện nay số lượng doanh nghiệp Việt Nam đã lên đến hàng trăm
ngàn doanh nghiệp, bao gồm doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân và doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Chính tinh thần khởi nghiệp kinh doanh là nhân tố
tiên quyết để hình thành nên lực lượng đó. Trong bối cảnh hội nhập hiện nay, Việt
Nam đang ngày càng chú trọng đến việc xây dựng và hoàn thiện hệ sinh thái khởi
nghiệp, hướng đến mục tiêu quốc gia khởi nghiệp trong tương lai. Ngày 18/5/2016,
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới
sáng tạo quốc gia đến năm 2025”.
Cho đến nay, tồn tại nhiều định nghĩa về “khởi nghiệp” (tiếng Anh là Startup).
Theo các tài liệu học thuật quốc tế, Startup là doanh nghiệp hoặc một tổ chức tạm
thời, được thiết kế để tìm ra một mô hình hoạt động có thể lặp lại hoặc mở rộng nhanh
chóng (Blank, 2010). Khởi nghiệp là sự nghiệp sáng tạo ra sản phẩm mới, tổ chức
mới nhằm tạo ra vị thế mới cho mỗi cá nhân, tổ chức, cộng đồng và quốc gia. Khởi
nghiệp không chỉ là thiết lập mô hình kinh doanh với thành công về tài chính mà còn
là khởi nghiệp hướng tới phục vụ cộng đồng, quốc gia, giải quyết các vấn đề liên quan
đến con người, phát triển bền vững, gắn với tạo lập các giá trị mới về xã hội và văn
hóa. Khởi nghiệp là giai đoạn đầu tiên, khởi đầu cho một doanh nghiệp khi những

145
người sáng lập doanh nghiệp tích lũy đủ điều kiện kinh tế, tài chính, biến những ý
tưởng của mình thành hoạt động trao đổi thương mại. Sobel và King (2008) nhận định
khởi nghiệp là chìa khóa quan trọng để tăng trưởng kinh tế, chính vì vậy việc thúc đẩy
giới trẻ khởi nghiệp là một trong những ưu tiên hàng đầu của các nhà chính sách.
Có thể nói, tính đến nay, Việt Nam đã và đang có nhiều nỗ lực tạo môi trường
thuận lợi và điều kiện tốt nhất trong khả năng để khuyến khích, hỗ trợ và thúc đẩy
các hoạt động khởi nghiệp, nhất là trong giới trẻ. Hệ sinh thái cho khởi nghiệp sáng
tạo phát triển khá mạnh trong hai năm vừa qua. Nhiều tổ chức hỗ trợ, cơ sở hạ tầng
cho khởi nghiệp được thành lập. Cùng với đó, sự tham gia ngày càng nhiều của các
nhà đầu tư khởi nghiệp trong và ngoài nước đã mang đến không khí khởi nghiệp khá
sôi động. Các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo và đổi mới sáng tạo diễn ra
rầm rộ, mang đến nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Khởi nghiệp luôn là vấn đề mà thanh niên mong đợi, khát vọng, để có điều
kiện thực hiện ý tưởng của mình. Theo Tổng cục Thống kê, tính đến năm 2018, dân
số thanh niên Việt Nam (từ 16 - 30 tuổi) là 23.316.000 người (chiếm 24,6% dân số cả
nước). Đây là một lực lượng rất quan trọng, đóng góp vào sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Đảng, Nhà nước đã có rất nhiều chính sách hỗ trợ thanh niên
về học tập, nghề nghiệp, việc làm, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần. Nhu cầu về
nghề nghiệp, việc làm là một trong những nhu cầu quan trọng của thanh niên hiện
nay. Muốn có một công việc tốt, một tương lai tốt, chắc chắn thanh niên cần quá trình
khởi nghiệp, tạo dựng lâu dài.
Chính vì vậy, việc tìm hiểu về những ý định và mong muốn khởi nghiệp của thanh
niên hiện nay là việc làm có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, giúp góp phần tạo dựng
những cơ sở khoa học cho việc đề xuất những giải pháp, chính sách để hỗ trợ thanh niên
có tiền đề tốt để khởi nghiệp và nâng cao tỉ lệ khởi nghiệp thành công.
2. Khách thể và phương pháp nghiên cứu
2.1. Khách thể nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện năm 2018 với nguyên tắc chọn mẫu thuận tiện trên
1.500 khách thể thanh niên (tuổi trung bình 21,7; độ lệch chuẩn 5,12 tuổi) hiện đang
sinh sống, học tập và làm việc tại các địa bàn: Lào Cai, Bắc Ninh, Hải Phòng, Đà
Nẵng, Kon Tum; Long An và Thành phố Hồ Chí Minh. Các đặc điểm nhân khẩu học
của các khách thể này cụ thể như sau:
Về giới tính: Nam chiếm 40,8%; Nữ chiếm 59,2%
Về nơi sinh sống chủ yếu: Thành thị chiếm 41,3%; Nông thôn chiếm 58,7%
Về trình độ học vấn: Dưới trung học cơ sở chiếm 3,7%; trung học phổ thông
chiếm 37,1%; cao đẳng, đại học chiếm 56,5%; trên đại học chiếm 2,7%.

14
6
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp chính được sử dụng là điều tra bảng hỏi. Bảng hỏi gồm các câu
hỏi liên quan đến ý định, động cơ, mong muốn khởi nghiệp của thanh niên.
Quy trình tiếp cận mẫu nghiên cứu được thực hiện thông qua sự giới thiệu của
chính quyền, tổ chức Đoàn thanh niên tại các tỉnh, thành. Trước khi trả lời phiếu, các
khách thể được giới thiệu về mục đích điều tra và được trả kinh phí. Các thông tin
của người trả lời được giữ bí mật và chỉ nhằm mục đích khoa học.
Dữ liệu sau khi thu về được xử lý bằng phần mềm SPSS phiên bản 25.0.
4. Kết quả nghiên cứu và bàn luận
4.1. Ý định khởi nghiệp của thanh niên hiện nay
Tinh thần khởi nghiệp còn là một thuật ngữ xuất hiện khá lâu trên thế giới.
Một định nghĩa rất nổi tiếng và có lẽ chính xác nhất về tinh thần kinh doanh, được
đưa ra bởi Giáo sư Howard Stevenson tại Đại học Harvard. Theo ông, “Tinh thần
khởi nghiệp là sự theo đuổi cơ hội vượt ra ngoài các nguồn lực được kiểm soát”
3
.
Theo một cách hiểu khác, Tinh thần khởi nghiệp được hiểu là sự chủ động lập nghiệp
trong điều kiện không chắc chắn, nhưng lại có hoài bão vượt lên số phận, tinh thần
đổi mới và sáng tạo và sẵn sàng chấp nhận rủi ro trong kinh doanh
4
. Tổng quát, có
thể nói tinh thần khởi nghiệp là tinh thần đổi mới, sáng tạo. Lee và cộng sự (2006)
cho rằng tinh thần khởi nghiệp được chú trọng ở nhiều quốc gia và được xem là cách
thức để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm.
Với những chính sách cải thiện môi trường kinh doanh nói chung và xây dựng
hệ sinh thái khởi nghiệp nói riêng, Việt Nam đã có những bước đi đầu tiên để hướng
tới hình ảnh một “Quốc gia khởi nghiệp”. Lần đầu tiên Chỉ số khởi nghiệp Việt Nam
được thực hiện vào năm 2014, với 9 yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến hệ sinh thái khởi
nghiệp, gồm: (1) Chính sách, quy định của Chính phủ; (2) Văn hóa và chuẩn mực xã
hội; (3) Giáo dục; (4) Cơ sở hạ tầng; (5) Thị trường; (6) Tài chính cho kinh doanh;
(7) Chuyển giao công nghệ; (8) Dịch vụ hỗ trợ kinh doanh; (9) Chương trình hỗ trợ
của Chính phủ. Theo kết quả Báo cáo về tinh thần khởi nghiệp 2018 (AGER 2018
tiến hành tại 44 quốc gia với gần 49.000 người tham gia) với chủ đề “Yếu tố thúc đẩy
tinh thần khởi nghiệp” kiểm tra các khía cạnh ngoại và nội tại của tinh thần khởi
nghiệp thì Việt Nam giữ vững vị trí số 1 về chỉ số tinh thần khởi nghiệp với 92%
3
Nguồn: https://bloncampus.thehindubusinessline.com/columns/leaderspeak/the-startup-
spirit/article9707152.ece (Truy cập ngày 19/9/2019)
4
Nguồn: https://talent.vn/tinh-than-khoi-nghiep-dan-than (Truy cập ngày 19/9/2019).

147
người được hỏi sẽ cân nhắc khởi nghiệp như là nghề nghiệp đáng ao ước. Vị trí tiếp
theo lần lượt thuộc về: Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia và Nam Phi. Kết quả xếp hạng
này đã có ảnh hưởng đáng kể đến tâm trạng và tinh thần của thanh niên Việt Nam.
Cụ thể, Gần 2/3 thanh niên được khảo sát cho rằng họ cảm thấy và có thêm nhiều
động lực khởi nghiệp từ kết quả đánh giá này. 26,7% cảm thấy bình thường và chỉ
một tỉ lệ nhỏ khoảng 10,2% là tỏ ra không quan tâm. Điều này cho thấy, về cơ bản
thanh niên rất quan tâm sự đánh giá, nhìn nhận của quốc tế về môi trường khởi nghiệp
tại Việt Nam. Đây cũng là chỉ báo quan trọng trong thu hút đầu tư vào các dự án khởi
nghiệp, nhất là trong giới trẻ.
Biểu đồ 1. Ý kiến của thanh niên về kết quả Chỉ số tinh thần khởi nghiệp
của Việt Nam
Nguồn: Viện Nghiên cứu Thanh niên (2018)
Tìm hiểu về ý định khởi nghiệp trong thanh niên, kết quả khảo sát cho thấy,
trên 1/2 thanh niên được hỏi hiện nay đang có ý định (ấp ủ) thực hiện một dự án khởi
nghiệp. Trong đó, tỉ lệ nhóm nam thanh niên có ý định khởi nghiệp cao hơn nhóm nữ
thanh niên (cao hơn 5,4%; mức ý nghĩa p < 0,05) và tỉ lệ nhóm thanh niên ở khu vực
nông thôn có ý định khởi nghiệp cao hơn nhóm thanh niên ở khu vực thành thị (cao
hơn 10,7%; mức ý nghĩa p < 0,05). Kết quả này khá tương đồng với các đánh giá
quốc tế trước đó. Chẳng hạn như theo Báo cáo Giám sát Tinh thần doanh nhân toàn
cầu cho thấy, tỉ lệ khởi nghiệp của phụ nữ chỉ bằng khoảng một nửa tỉ lệ này ở nam
giới. Tuy vậy, khoảng cách này đang có xu hướng được thu hẹp, thể hiện ở số lượng
start-up là nữ đã tăng mạnh nhất trong vòng 20 năm qua (theo Báo cáo chỉ số hoạt
động khởi nghiệp 2016 của Kauffman).
63.1
26.7
10.2
Tự hào và thêm động
lực khởi nghiệp
Cảm thấy bình thường
Không quan tâm

14
8
Biểu đồ 2. Ý định khởi nghiệp trong thanh niên
Nguồn: Viện Nghiên cứu Thanh niên (2018)
Đặc biệt, trong số những thanh niên đang có ý định khởi nghiệp thì 76,9%
trong số đó đang có ý định chuyển đổi công việc hiện tại (có thể là đang định chuyển
việc; tìm việc mới; nghỉ việc…). Điều này cho thấy, khởi nghiệp không chỉ là quá
trình, mục tiêu mà còn là phương án lựa chọn để thay thế công việc hiện tại của một
bộ phận không nhỏ thanh niên trong xã hội.
Bên cạnh đó, những thanh niên đang gặp các vấn đề khó khăn, bất ổn trong
cuộc sống thì cũng có xu hướng suy nghĩ đến việc khởi nghiệp. Cụ thể: 65,4% thanh
niên đang gặp vấn đề về nợ nần; 45,2% thanh niên đang phải đối mặt với các rủi ro
tài sản; 46,1% thanh niên gặp khó khăn trong vấn đề chi tiêu trong cuộc sống; 48,7%
thanh niên gặp khó khăn về tiền bạc; 56,3% những người gặp vấn đề về sức khỏe;
55,2% thanh niên cảm thấy bất định về tương lai của bản thân… đang ấp ủ và có ý
định về một dự án khởi nghiệp của bản thân. Như vậy có thể thấy, khởi nghiệp như
một cách thức thanh niên kỳ vọng sẽ giải quyết được các vấn đề bản thân mình đang
gặp phải trong cuộc sống hiện tại.
Cũng theo kết quả khảo sát, trong số những thanh niên đang có ý định khởi
nghiệp thì có 27,6% thanh niên đã hiện thực hóa được ước mơ và dự án của mình
(của riêng mình hoặc thực hiện cùng với người khác).
51.6
48.4
48.4
51.6
53.8
46.2
45.3
54.7
56
44
010 20 30 40 50 60
Đã có ý định
Chưa có ý
định Nông thôn
Thành thị
Nam
Nữ
Chung