Y đức trong mối quan hệ thầy Y đức trong mối quan hệ thầy
thuốc và cộng sự thuốc và cộng sự
PGS. TS. Nguyễn Thị Bay PGS. TS. Nguyễn Thị Bay
Mục tiêu Mục tiêu
Trình bày những điều thầy thuốc nên cư xử Trình bày những điều thầy thuốc nên cư xử với người khác với người khác
Trình bày những nguyên tắc chính trong hợp Trình bày những nguyên tắc chính trong hợp tác với đồng nghiệp trong chăm sóc bệnh tác với đồng nghiệp trong chăm sóc bệnh nhân nhân
Nhận định các báo cáo về hành vi vi phạm y Nhận định các báo cáo về hành vi vi phạm y đức của đồng nghiệp đức của đồng nghiệp
Giải quyết xung đột giữa các nhân viên y tế Giải quyết xung đột giữa các nhân viên y tế
Thách thức về thẩm quyền Thách thức về thẩm quyền
Vấn đề Đạo Đức Vấn đề Đạo Đức Vấn đề Đạo Đức Vấn đề Đạo Đức
Bác sĩ Bác sĩ Bác sĩ Bác sĩ
Nhân viên y tế Nhân viên y tế BS – Thầy BS – Thầy
Thách thức đối với truyền thống quyền hạn của bác sĩ Thách thức đối với truyền thống quyền hạn của bác sĩ
Giải quyết các mối quan hệ Giải quyết các mối quan hệ
Đối với lãnh đạo các cấp Đối với lãnh đạo các cấp
Đối với đồng nghiệp Đối với đồng nghiệp
Đối với Thầy Đối với Thầy
Đối với các quan hệ khác Đối với các quan hệ khác
……..
Truyền thống ngành Y Truyền thống ngành Y
Giữa BS và BS Giữa BS và BS
Giữa các ngành: Một số ngành “sang trọng” hay Giữa các ngành: Một số ngành “sang trọng” hay đông hơn các ngành còn loại đông hơn các ngành còn loại
Trong cùng một ngành: BS giảng dạy, bằng cấp Trong cùng một ngành: BS giảng dạy, bằng cấp cao >> BS làm việc tại BV công, phòng mạch tư cao >> BS làm việc tại BV công, phòng mạch tư
Trong quyền hạn chăm sóc BN: BS trực tiếp điều trị Trong quyền hạn chăm sóc BN: BS trực tiếp điều trị có quyền hạn cao nhất có quyền hạn cao nhất
Giữa BS và Nhân viên y tế Giữa BS và Nhân viên y tế
BS luôn ở thứ bậc cao hơn NVYT: điều dưỡng, kỹ BS luôn ở thứ bậc cao hơn NVYT: điều dưỡng, kỹ thuật viên thuật viên
Mức độ quyền hạn của BS đã Mức độ quyền hạn của BS đã thay đổi thay đổi
› › › › ›
đa ngành đa ngành
› › › › ›
› › › › › Kiến thức khoa học › Kiến thức khoa học Đa chuyên khoa Đa chuyên khoa Kỹ thuật y học › Kỹ thuật y học Phương tiện điều trị › Phương tiện điều trị
D q Mỗi BS không thể là chuyên gia của tất cả các lĩnh Mỗi BS không thể là chuyên gia của tất cả các lĩnh vực D vực và q và
Họ cần sự hỗ trợ của các BS chuyên khoa khác và Họ cần sự hỗ trợ của các BS chuyên khoa khác và nhân viên y tế nhân viên y tế
fl fl fl
Vai trò độc tôn của BS fl Vai trò độc tôn của BS
Quyền tự quyết định của BN được xem Quyền tự quyết định của BN được xem trọng BS và BN hợp tác đưa ra quyết BS và BN hợp tác đưa ra quyết trọng định điều trị định điều trị
Nhân viên y tế ý thức trách nhiệm chuyên Nhân viên y tế ý thức trách nhiệm chuyên môn của họ có thể chất vấn hoặc không có thể chất vấn hoặc không môn của họ làm theo y lệnh nếu họ không rõ mục đích làm theo y lệnh nếu họ không rõ mục đích
Quan hệ thầy thuốc với các cấp Quan hệ thầy thuốc với các cấp
Truyền thống: “BS đối xử với đồng nghiệp Truyền thống: “BS đối xử với đồng nghiệp như người nhà, thân thiết hơn cả bạn bè” như người nhà, thân thiết hơn cả bạn bè”
Tuyên ngôn Hội hành nghề y thế giới tại Tuyên ngôn Hội hành nghề y thế giới tại Geneva: “Đồng nghiệp sẽ là anh chị em Geneva: “Đồng nghiệp sẽ là anh chị em của tôi” của tôi”
BS phải tôn trọng và hợp tác với đồng BS phải tôn trọng và hợp tác với đồng nghiệp để đạt hiệu quả tối ưu trong chăm nghiệp để đạt hiệu quả tối ưu trong chăm sóc BN sóc BN
Nghiêm cấm nhận tiền hoặc bất kỳ Nghiêm cấm nhận tiền hoặc bất kỳ khoản lợi nhuận nào nhằm lôi kéo BN khoản lợi nhuận nào nhằm lôi kéo BN
Nghiêm cấm lôi kéo BN của đồng nghiệp Nghiêm cấm lôi kéo BN của đồng nghiệp
Nghĩa vụ báo cáo hành vi vi phạm y đức Nghĩa vụ báo cáo hành vi vi phạm y đức của đồng nghiệp của đồng nghiệp
Bộ luật Y đức của Hội hành nghề y Bộ luật Y đức của Hội hành nghề y thế giới: thế giới:
Quan hệ giảng viên – sinh viên Quan hệ giảng viên – sinh viên
Lời thề Hippocrates: Bác sĩ phải hết sức tôn trọng thầy mình Lời thề Hippocrates: Bác sĩ phải hết sức tôn trọng thầy mình
Tuyên ngôn Geneva: “Tôi sẽ dành cho thầy mình sự tôn Tuyên ngôn Geneva: “Tôi sẽ dành cho thầy mình sự tôn trọng và lòng biết ơn xứng đáng với người” trọng và lòng biết ơn xứng đáng với người”
““Giáo trình vô hình”: Ứng xử của thầy đối với BN trong thực Giáo trình vô hình”: Ứng xử của thầy đối với BN trong thực tế ảnh hưởng mạnh hơn nhiều so với bài học Y đức trong tế ảnh hưởng mạnh hơn nhiều so với bài học Y đức trong sách vở sách vở
Thầy không được yêu cầu sinh viên thực hiện hành vi vi Thầy không được yêu cầu sinh viên thực hiện hành vi vi phạm y đức phạm y đức
Sinh viên nên ứng xử đúng mực với tư cách là bác sĩ tương Sinh viên nên ứng xử đúng mực với tư cách là bác sĩ tương lai, và nên đối xử với bạn học như đồng nghiệp lai, và nên đối xử với bạn học như đồng nghiệp
Báo cáo về những thực trạng Báo cáo về những thực trạng trái y đức trái y đức
Ngành y đòi hỏi tiêu chuẩn cao trong hành Ngành y đòi hỏi tiêu chuẩn cao trong hành vi thái độ nhân viên y tế vi thái độ nhân viên y tế
Nguyên tắc: Báo cáo việc vi phạm y đức, Nguyên tắc: Báo cáo việc vi phạm y đức, suy kém đạo đức và giảm sút khả năng suy kém đạo đức và giảm sút khả năng chuyên môn của đồng nghiệp chuyên môn của đồng nghiệp
Tuyên ngôn Geneve Tuyên ngôn Geneve
Tại thời điểm được thừa nhận là một thành viên của ngành y tế: Tại thời điểm được thừa nhận là một thành viên của ngành y tế:
* Tôi trang nghiêm cam kết hiến dâng đời mình để phục vụ nhân loại; * Tôi trang nghiêm cam kết hiến dâng đời mình để phục vụ nhân loại;
* Tôi sẽ tôn trọng và biết ơn những người thầy của tôi như họ xứng đáng được * Tôi sẽ tôn trọng và biết ơn những người thầy của tôi như họ xứng đáng được như vậy; như vậy;
* Tôi sẽ hành nghề với lương tâm và danh dự; * Tôi sẽ hành nghề với lương tâm và danh dự;
* Sức khoẻ của bệnh nhân sẽ là mối quan tâm hàng đầu của tôi; * Sức khoẻ của bệnh nhân sẽ là mối quan tâm hàng đầu của tôi;
* Tôi sẽ tôn trọng những bí mật được tiết lộ cho tôi, kể cả sau khi bệnh nhân đã * Tôi sẽ tôn trọng những bí mật được tiết lộ cho tôi, kể cả sau khi bệnh nhân đã chết; chết;
* Tôi sẽ duy trì bằng tất cả khả năng của mình, danh dự và truyền thống cao đẹp * Tôi sẽ duy trì bằng tất cả khả năng của mình, danh dự và truyền thống cao đẹp của nghề y; của nghề y;
* Đồng nghiệp sẽ là anh chị em của tôi; * Đồng nghiệp sẽ là anh chị em của tôi;
* Tôi sẽ không cho phép những quan tâm về tuổi tác, bệnh tật hay tàn tật, đức * Tôi sẽ không cho phép những quan tâm về tuổi tác, bệnh tật hay tàn tật, đức tin, nguồn gốc đạo đức, giới tính, quốc tịch, quan hệ chính trị, chủng tộc, xu tin, nguồn gốc đạo đức, giới tính, quốc tịch, quan hệ chính trị, chủng tộc, xu hướng tình dục, địa vị xã hội hoặc bất kỳ tác nhân nào khác can thiệp vào giữa hướng tình dục, địa vị xã hội hoặc bất kỳ tác nhân nào khác can thiệp vào giữa trách nhiệm của mình và bệnh nhân của mình; trách nhiệm của mình và bệnh nhân của mình;
* Tôi sẽ duy trì sự tôn trọng tối đa với sự sống nhân loại; * Tôi sẽ duy trì sự tôn trọng tối đa với sự sống nhân loại;
* Tôi sẽ không dùng kiến thức y khoa để vi phạm nhân quyền và tự do dân sự, kể * Tôi sẽ không dùng kiến thức y khoa để vi phạm nhân quyền và tự do dân sự, kể cả khi bị đe doạ; Tôi hứa điều này một cách trang nghiêm, tự do và bằng danh dự cả khi bị đe doạ; Tôi hứa điều này một cách trang nghiêm, tự do và bằng danh dự của mình. của mình.
BS có thể tấn công danh tiếng của đồng BS có thể tấn công danh tiếng của đồng nghiệp vì mục đích không trong sáng nghiệp vì mục đích không trong sáng
BS có thể chần chừ không báo cáo hành BS có thể chần chừ không báo cáo hành vi vi phạm đạo đức của đồng nghiệp khi vi vi phạm đạo đức của đồng nghiệp khi đó là bạn thân đó là bạn thân
Hậu quả của người đi báo cáo: bị cô lập, Hậu quả của người đi báo cáo: bị cô lập, tẩy chay tẩy chay
Thực tế không đơn giản: Thực tế không đơn giản:
Tình huống Tình huống
BS phẫu chính của BV: BS phẫu chính của BV:
BS. XBS. X (BS mới) (BS mới) Dùng kỹ thuật mổ cũ kéo dài Dùng kỹ thuật mổ cũ kéo dài
BN đau nhiều sau mổ BN đau nhiều sau mổ
Thời gian hồi phục lâu Thời gian hồi phục lâu
Pha trò thô lỗ về BN, gây khó chịu cho NV Pha trò thô lỗ về BN, gây khó chịu cho NV
Chần chừ trong báo cáo với lãnh đạo Chần chừ trong báo cáo với lãnh đạo
Dù cảm thấy đó là điều nên làm để cải thiện tình hình BV Dù cảm thấy đó là điều nên làm để cải thiện tình hình BV
Thái độ cần làm Thái độ cần làm
Bước đầu tiên: nói chuyện thẳng thắn về hành Bước đầu tiên: nói chuyện thẳng thắn về hành động không an toàn, vi phạm y đức động không an toàn, vi phạm y đức
Thảo luận với người chịu trách nhiệm trực tiếp Thảo luận với người chịu trách nhiệm trực tiếp
Báo cáo sai phạm là nghĩa vụ chuyên môn của Báo cáo sai phạm là nghĩa vụ chuyên môn của thầy thuốc: thầy thuốc:
Giữ uy tín cho ngành Giữ uy tín cho ngành
Phát hiện sự suy giảm khả năng chuyên môn Phát hiện sự suy giảm khả năng chuyên môn
Tha hóa hay vi phạm đạo đức Tha hóa hay vi phạm đạo đức
Tình huống Tình huống
ĐD. XĐD. X ĐD nhiều kinh nghiệm của BV: ĐD nhiều kinh nghiệm của BV:
Chăm sóc BN nặng – hôn mê Chăm sóc BN nặng – hôn mê
Thay đổi loại thuốc đắt tiền của BN, cùng Thay đổi loại thuốc đắt tiền của BN, cùng một tác dụng một tác dụng
ĐD X. đã từng chịu ơn ĐD X. đã từng chịu ơn
Chần chừ trong báo cáo với lãnh đạo Chần chừ trong báo cáo với lãnh đạo
Dù cảm thấy đó là điều vi phạm y đức Dù cảm thấy đó là điều vi phạm y đức
Quan hệ với nhân viên y tế khác Quan hệ với nhân viên y tế khác
Tất cả: Có thể không cùng một nền Tất cả: Có thể không cùng một nền giáo dục y khoa như nhau giáo dục y khoa như nhau
Nhưng cùng là con người bình đẳng Nhưng cùng là con người bình đẳng và có cùng mối lo chung cho tình và có cùng mối lo chung cho tình trạng sức khỏe BN trạng sức khỏe BN
