(Dự thảo) Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Cơ sở khoa học phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại các di sản thế giới ở Việt Nam (nghiên cứu trường hợp Vịnh Hạ Long và đô thị cổ Hội An)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> <br /> Chu Thành Huy<br /> <br /> CƠ SỞ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN DU LỊCH<br /> DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI CÁC DI SẢN THẾ GIỚI Ở<br /> VIỆT NAM (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG HỢP VỊNH HẠ LONG<br /> VÀ ĐÔ THỊ CỔ HỘI AN)<br /> <br /> Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên và môi trƣờng<br /> Mã số: 62850101<br /> <br /> (DỰ THẢO) TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> (Chuyên ngành Quản lý tài nguyên và môi trƣờng)<br /> <br /> Hà Nội - 2016<br /> <br /> Công trình đƣợc hoàn thành tại: Khoa Địa lý, Trƣờng Đại học<br /> Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc Gia Hà Nội<br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Trần Đức Thanh<br /> 2. PGS.TS Phạm Quang Tuấn<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> ..............................<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> ..............................<br /> Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> ..............................<br /> <br /> Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng cấp Đại học Quốc gia<br /> chấm luận án tiến sĩ họp tại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br /> . . . . . . . . . . . . . .vào hồi<br /> giờ<br /> ngày<br /> tháng<br /> năm 20...<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thƣ viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Trung tâm Thông tin - Thƣ viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Di sản thế giới (DSTG) là tài sản chung của toàn nhân loại, có<br /> giá trị nổi bật toàn cầu về một hoặc nhiều khía cạnh tự nhiên hoặc/và<br /> văn hóa, chịu sự quản lý chặt chẽ của UNESCO và chính quyền sở<br /> tại nhằm bảo vệ các giá trị nổi bật toàn cầu mà di sản đó có đƣợc..<br /> Các DSTG là nguồn tài nguyên du lịch (TNDL) có giá trị cao. Việt<br /> Nam đã sở hữu 8 trong số hơn 1000 DSTG trên toàn cầu. CĐĐP<br /> sống trong hoặc liền kề di sản sẽ là nhân tố bảo vệ di sản một cách<br /> hiệu quả nhất nếu chúng ta huy động đƣợc sự tham gia của của họ.<br /> Hiện nay du lịch dựa vào cộng đồng (CBT) đang là một giải pháp<br /> hiệu quả trong việc bảo tồn di sản bằng việc cung cấp lợi ích vật chất<br /> cho CĐ thông qua khai thác giá trị di sản phục vụ du lịch. Vịnh Hạ<br /> Long và Đô thị cổ Hội An là hai DSTG tiêu biểu của Việt Nam. Sự<br /> khác biệt về vị trí địa lý là tiền đề quan trọng dẫn đến sự khác biệt về<br /> tiềm năng và hệ thống các sản phẩm CBT. Bên cạnh đó sự phân hóa<br /> không gian của các điều kiện phát triển CBT trong mỗi khu di sản sẽ<br /> tạo ra các khu vực chức năng CBT đặc trƣng, đây đƣợc xem là cơ sở<br /> cho quy hoạch phát triển CBT một cách bền vững và hiệu quả. Qua<br /> những lập luận ở trên có thể thấy rằng, việc nghiên cứu “Cơ sở khoa<br /> học phát triển du lịch dựa vào cộng đồng tại các di sản thế giới ở<br /> Việt Nam (nghiên cứu trƣờng hợp vịnh Hạ Long và đô thị cổ Hội<br /> An)” là việc làm vừa có ý nghĩa lý luận vừa có ý nghĩa thực tiễn.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Xác định các luận cứ khoa học theo hƣớng tiếp cận địa lý<br /> trong việc phát triển CBT nhƣ một giải pháp quản lý và sử dụng tài<br /> nguyên bền vững tại các DSTG ở Việt Nam.<br /> <br /> 1<br /> <br /> - Nhiệm vụ: 1. Xây dựng cơ sở lý luận về phát triển CBT tại<br /> vịnh Hạ Long và Hội An; 2. Phân tích tiềm năng, hiện trạng phát<br /> triển du lịch nói chung và CBT nói riêng tại hai khu di sản; 3. Phân<br /> khu chức năng CBT tại hai khu di sản (khu và tiểu khu); 4. Đánh giá<br /> tiềm năng phát triển CBT theo các tiểu khucủa hai khu di sản; 5. Đề<br /> xuất các giải pháp phát triển CBT cho hai khu DSTG ở Việt Nam.<br /> 3. Giới hạn nghiên cứu<br /> 4.1. Giới hạn về mặt không gian<br /> Về mặt không gian, luận án tập trung nghiên cứu DSTG vịnh<br /> Hạ Long và Đô thị cổ Hội An:<br /> - Đối với DSTG vịnh Hạ Long: không gian nghiên cứu đƣợc<br /> xác định là toàn bộ lãnh thổ hành chính TP Hạ Long và bao gồm các<br /> vùng biển đảo Ngọc Vừng, Cống Đông, Cống Tây thuộc vùng đệm<br /> di sản, có diện tích khoảng 887 km2.<br /> - Đối với khu vực DSTG đô thị cổ Hội An: là toàn bộ lãnh thổ<br /> hành chính (phần đất liền) của TP Hội An (không tính xã Tân Hiệp).<br /> 4.2. Giới hạn về thời gian<br /> Đối với các số liệu về hiện trạng du lịch, nguồn lao động tại<br /> hai khu vực di sản đƣợc thu thập từ 2008 - đến năm 2013.<br /> Đối với các số liệu chung về phát triển kinh tế tại hai khu vực<br /> di sản đƣợc lấy đến năm 2014.<br /> 4.3. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu<br /> Luận án chỉ để cấp đến các di sản tự nhiên và di sản văn hóa<br /> vật thể, không nghiên cứu các di sản phi vật thể.<br /> 4. Luận điểm bảo vệ<br /> - Luận điểm 1: Vị trí địa lý là nền tảng để hình thành các điều<br /> kiện tự nhiên và tiềm năng du lịch tự nhiên. Điều kiện tự nhiên đƣợc<br /> con ngƣời khai khác, sử dụng với tầng văn hóa của CĐ nơi đó sẽ tạo<br /> <br /> 2<br /> <br /> nên hệ thống tiềm năng du lịch nhân văn đặc trƣng cho lãnh thổ đó.<br /> Do vị trí địa lý khác nhau nên điều kiện tự nhiên và cấu trúc lãnh thổ<br /> của khu vực di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long và di sản văn<br /> hóa thế giới đô thị cổ Hội An có sự khác biệt rõ ràng, cùng với đó, sự<br /> khác biệt về văn hóa của CĐ dân cƣ bản địa trong quá trình khai thác<br /> lãnh thổ đã tạo ra hệ thống tiềm năng du lịch nói chung và CBT nói<br /> riêng khác nhau giữa vịnh Hạ Long và Hội An.<br /> - Luận điểm 2: Mỗi khu DSTG là một không gian lãnh thổ cụ<br /> thể, ở đó các yếu tố tiềm năng du lịch về tự nhiên, nhân văn cũng có<br /> sự phân hóa về mặt không gian. Việc khai thác tiềm năng du lịch bởi<br /> các CĐ ngƣời khác nhau sẽ tạo ra hệ thống các sản phẩm CBT khác<br /> nhau. Đặc điểm CĐ dân cƣ tại vịnh Hạ Long và Hội An có sự khác<br /> biệt lớn về bản sắc và ngay trong mỗi khu di sản yếu tố sắc thái CĐ<br /> cũng có sự phân hóa theo không gian. Chính vì vậy, tạo nên sự đa<br /> dạng về các sản phẩm CBT trong mỗi khu di sản đồng thời tạo nên<br /> sự khác biệt hệ thống các sản phẩm CBT tại hai khu di sản. Việc xác<br /> định thế mạnh đặc trƣng cho từng đơn vị lãnh thổ (khu, tiểu khu<br /> chức năng) trong mỗi khu di sản đối với các sản phẩm CBT là cơ sở<br /> để đƣa ra giải pháp phát triển CBT.<br /> 5. Điểm mới của luận án<br /> - Về mặt lý luận: góp phần bổ sung cơ sở lý luận về phát triển<br /> CBT tại các DSTG theo hƣớng tiếp cận địa lý.<br /> - Về mặt thực tiễn: xác định đƣợc hệ thống các không gian<br /> chức năng CBT tại hai khu di sản làm cơ sở xây dựng hệ thống sản<br /> phẩm CBT cũng nhƣ tổ chức lãnh thổ CBT.<br /> 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn<br /> - Về mặt khoa học: chỉ ra đƣợc tiềm năng phát triển CBT và lý<br /> giải chúng trên quan điểm địa lý học nhằm thấy rõ bản chất cũng nhƣ<br /> <br /> 3<br /> <br />