BÀI D THI:Ự
TÌM HI U HI N PHÁP N C C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỂ Ế ƯỚ Ộ Ộ Ủ Ệ
Câu 1.
T năm 1945 khi thành l p n c Vi t Nam Dân ch C ng hòa (nay làừ ậ ướ ệ ủ ộ
n c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam) đn nay, n c ta có m y b nướ ộ ộ ủ ệ ế ướ ấ ả
Hi n pháp? Các b n Hi n pháp đó đc Qu c h i thông qua vào ngày,ế ả ế ượ ố ộ
tháng, năm nào?
T khi thành l p n c Vi t Nam Dân ch C ng hòa (nay là n c C ngừ ậ ướ ệ ủ ộ ướ ộ
hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam) đn nay, n c ta có 05 b n Hi n pháp. C thộ ủ ệ ế ướ ả ế ụ ể
nh sau:ư
- B n Hi n pháp đu tiên là năm 1946:ả ế ầ Cách m ng tháng Tám năm 1945ạ
thành công, ngay sau khi đc b n Tuyên ngôn đc l p khai sinh ra n c Vi tọ ả ộ ậ ướ ệ
Nam Dân ch C ng hòa, t i phiên h p đu tiên c a Chính ph Lâm th i, Chủ ộ ạ ọ ầ ủ ủ ờ ủ
t ch H Chí Minhị ồ đã đt v nặ ấ đ v s c n thi t ph i có m t b n Hi n phápề ề ự ầ ế ả ộ ả ế
cho Nhà n c Vi t Nam. Ngày 9.11.1946, Hi n pháp năm 1946 đc Qu c h iướ ệ ế ượ ố ộ
Khóa I chính th c thông qua t i K h p th 2. ứ ạ ỳ ọ ứ
- Hi n pháp năm 1959: ếSau chi n th ng Đi n Biên Ph năm 1954, đtế ắ ệ ủ ấ
n c t m th i b chia c t thành hai mi n, mi n B c đc hoàn toàn gi i phóngướ ạ ờ ị ắ ề ề ắ ượ ả
và t ng b c đi lên xây d ng CNXH, mi n Nam t m th i đt d i s ki mừ ướ ự ề ạ ờ ặ ướ ự ể
soát c a M -Ng y. Ngày 31.12.1959, b n d th o Hi n pháp đã đc Qu củ ỹ ụ ả ự ả ế ượ ố
h i khóa I thông qua t i k h p th 11 và ngày 01.01.1960, Ch t ch H Chíộ ạ ỳ ọ ứ ủ ị ồ
Minh đã ký l nh công b Hi n pháp năm 1959.ệ ố ế
- Hi n pháp năm 1980:ế Ngày 25.4.1976, cu c T ng tuy n c b u ra Qu cộ ổ ể ử ầ ố
h i chung c a c n c đã thành công r c r . K h p đu tiên c a Qu c h iộ ủ ả ướ ự ỡ ỳ ọ ầ ủ ố ộ
khóa VI quy t đnh đi tên n c thành n c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi tế ị ổ ướ ướ ộ ộ ủ ệ
Nam.
Hi n pháp 1980 đc Qu c h i khóa VI k h p th 7 thông qua ngày 18ế ượ ố ộ ỳ ọ ứ
tháng 12 năm 1980, Hi n pháp năm 1980 là Tuyên ngôn c a Nhà n c chuyênế ủ ướ
chính vô s n d i s lãnh đo c a Đng C ng s n Vi t Nam, Hi n pháp c aả ướ ự ạ ủ ả ộ ả ệ ế ủ
th i k xây d ng CNXH trên ph m vi c n c.ờ ỳ ự ạ ả ướ
- Hi n pháp năm 1992ế: Sau m t th p k đc ban hành đã tr nên khôngộ ậ ỷ ượ ở
phù h p v i tình hình th gi i, v i nh ng ch tr ng đi m i kinh t c aợ ớ ế ớ ớ ữ ủ ươ ổ ớ ế ủ
Đng. Chính vì v y, ngày 15.4.1992, t i K h p th 11, Qu c h i khóa VII, đãả ậ ạ ỳ ọ ứ ố ộ
thông qua b n Hi n pháp m i (Hi n pháp năm 1992).ả ế ớ ế
1
Ngày 25.12.2001, t i K h p th 11, Qu c h i Khóa X đã chính th cạ ỳ ọ ứ ố ộ ứ
thông qua Ngh quy t s 51/2001/QH10 s a đi, b sung 23 Đi u c a Hi nị ế ố ử ổ ổ ề ủ ế
pháp 1992.
- Hi n pháp năm 2013ế: Ngày 28-11-2013, Qu c h i khóa XIII, k h p thố ộ ỳ ọ ứ
6 đã thông qua Hi n pháp n c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam thay thế ướ ộ ộ ủ ệ ế
cho Hi n pháp năm 1992 (s a đi, b sung năm 2001).ế ử ổ ổ
Câu 2.
B n Hi n pháp m i đc Qu c h i n c C ng hòa xã h i chả ế ớ ượ ố ộ ướ ộ ộ ủ
nghĩa Vi t Nam thông qua ngày 28/11/2013 (Hi n pháp năm 2013) có hi uệ ế ệ
l c t ngày, tháng, năm nào? So v i Hi n pháp năm 1992 (đc s a đi, bự ừ ớ ế ượ ử ổ ổ
sung năm 2001) có bao nhiêu đi u đc gi nguyên? Có bao nhiêu đi uề ượ ữ ề
đc s a đi, b sung? Đi u s a đi, b sung nào b n tâm đc nh t? Vìượ ử ổ ổ ề ử ổ ổ ạ ắ ấ
sao?
- Hi n pháp năm 2013 có hi u l c k t ngày 01/01/2014.ế ệ ự ể ừ
- Hi n pháp năm 1992, Hi n pháp năm 2013 gi nguyên 7 đi u, b sungế ế ữ ề ổ
12 đi u m i và s a đi 101 đi u.ề ớ ử ổ ề V i b c c 11 ch ng, 120 đi u (gi m 1ớ ố ụ ươ ề ả
ch ng và 27 đi u so v i Hi n pháp năm 1992). ươ ề ớ ế
Hi n pháp năm 2013 có b c c g n và k thu t l p hi n ch t ch , đápế ố ụ ọ ỹ ậ ậ ế ặ ẽ
ng yêu c u là đo lu t c b n, có tính n đnh lâu dài. ứ ầ ạ ậ ơ ả ổ ị
Ví d v m t s Đi u c th trong Hi n phápụ ề ộ ố ề ụ ể ế
1. Đi u 2- s a đi, b sung Đi u 2ề ử ổ ổ ề
Ti p t c kh ng đnh Nhà n c ta là Nhà n c pháp quy n xã h i chế ụ ẳ ị ướ ướ ề ộ ủ
nghĩa; nhà n c c a Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Nhà n c do Nhânướ ủ ướ
dân làm ch , t t c quy n l c nhà n c thu c v Nhân nhân.ủ ấ ả ề ự ướ ộ ề
Quy n l c Nhà n c là th ng nh t, có s phân công, ph i h p, ề ự ướ ố ấ ự ố ợ ki mể
soát gi a các c quan nhà n c trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, hànhữ ơ ướ ệ ự ệ ề ậ
pháp và t pháp. “Ki m soát” là t ng m i đc xu t hi n trong b n Hi nư ể ừ ữ ớ ượ ấ ệ ả ế
pháp năm 2013. ( nêu ý nghĩa c a vi c ki m soát quy n l c Nhà n c trong b iủ ệ ể ề ự ướ ố
c nh hi n nay c a n c ta).ả ệ ủ ướ
2. Đi u 3- s a đi, b sung Đi u 3ề ử ổ ổ ề
Theo đó, Nhà n c công nh n, tôn tr ng, b o v và b o đm quy n conướ ậ ọ ả ệ ả ả ề
ng i, quy n công dân- đây là đi m m i ti n b . ( Ngoài vi c nêu đi m m i,ườ ề ể ớ ế ộ ệ ể ớ
tác gi c n nêu b t ý nghĩa c a nh ng đi m m i này).ả ầ ậ ủ ữ ể ớ
Đi u 3- Hi n pháp năm 1992ề ế Đi u 3- Hi n pháp năm 2013ề ế
2
Nhà n c b o đm và khôngướ ả ả
ng ng phát huy quy n làm ch vừ ề ủ ề
m i m t c a nhân dân, th c hi n m cọ ặ ủ ự ệ ụ
tiêu dân giàu, n c m nh, xã h i côngướ ạ ộ
b ng, dân ch , văn minh, m i ng iằ ủ ọ ườ
có cu c s ng m no, t do, h nhộ ố ấ ự ạ
phúc, có đi u ki n phát tri n toànề ệ ể
di n; nghiêm tr m i hành đng xâmệ ị ọ ộ
ph m l i ích c a T qu c và nhân dânạ ợ ủ ổ ố
Nhà n c b o đm và phát huyướ ả ả
quy n làm ch c a Nhân dân; côngề ủ ủ
nh n, tôn tr ng, b o v và b o đmậ ọ ả ệ ả ả
quy n con ng i, quy n công dân;ề ườ ề
th c hi n m c tiêu dân giàu, n cự ệ ụ ướ
m nh, dân ch , công b ng, văn minh,ạ ủ ằ
m i ng i có cu c s ng m no, t do,ọ ườ ộ ố ấ ự
h nh phúc, có đi u ki n phát tri nạ ề ệ ể
toàn di nệ
3. Đi u 4- s a đi, b sung Đi u 4ề ử ổ ổ ề
Ngoài nh ng quy đnh “Đng C ng s n Vi t Nam- đi tiên phong c aữ ị ả ộ ả ệ ộ ủ
giai c p công dân, đng th i là đi tiên phong c a Nhân dân lao đng và c aấ ồ ờ ộ ủ ộ ủ
dân t c Vi t Nam, đi bi u trung thành l i ích c a giai c p công nhân, Nhânộ ệ ạ ể ợ ủ ấ
dân lao đng và c a c dân t c, l y ch nghĩa Mác- Lênin và t t ng H Chíộ ủ ả ộ ấ ủ ư ưở ồ
Minh làm n n t ng t t ng là l c l ng lãnh đo Nhà n c và xã h i” còn bề ả ư ưở ự ượ ạ ướ ộ ổ
sung quy đnh “Đng C ng s n Vi t Nam g n bó m t thi t v i Nhân dân, ph cị ả ộ ả ệ ắ ậ ế ớ ụ
v Nhân dân, ch u s giám sát c a c a Nhân dân, ch u trách nhi m tr c Nhânụ ị ự ủ ủ ị ệ ướ
dân v nh ng quy t đnh c a mình”.ề ữ ế ị ủ
Đng th i b sung thêm quy đnh “Đng viên Đng C ng s n Vi t Namồ ờ ổ ị ả ả ộ ả ệ
ho t đng trong khuôn kh Hi n pháp và pháp lu t”.ạ ộ ổ ế ậ
Câu 3.
Đi u 2 Hi n pháp năm 2013 kh ng đnh “N c C ng hòa xã h i chề ế ẳ ị ướ ộ ộ ủ
nghĩa Vi t Nam do Nhân dân làm ch ; t t c quy n l c nhà n c thu c vệ ủ ấ ả ề ự ướ ộ ề
Nhân dân…”. B n hãy nêu và phân tích ng n g n các quy đnh c a Hi nạ ắ ọ ị ủ ế
pháp năm 2013 v nh ng cách th c đ Nhân dân th c hi n quy n l c nhàề ữ ứ ể ự ệ ề ự
n c.ướ
- Đi u 2- Hi n pháp năm 2013, quy n l c Nhà n c ta th ng nh t là ề ế ề ự ướ ố ấ ở
Nhân dân. Quan ni m th ng nh t quy n l c nhà n c là Nhân dân th hi n ệ ố ấ ề ự ướ ở ể ệ ở
nguyên t c “T t c quy n l c nhà n c thu c v Nhân dân”. Nguyên t c nh tắ ấ ả ề ự ướ ộ ề ắ ấ
quán này th hi n xuyên su t tinh th n Hi n pháp năm 2013, Đi u 2- Hi nể ệ ố ầ ế ề ế
pháp 2013: “N c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam do Nhân dân làm ch ;ướ ộ ộ ủ ệ ủ
t t c quy n l c nhà n c thu c v Nhân dân…”ấ ả ề ự ướ ộ ề và quy n l c Nhà n c là sề ự ướ ự
th ng nh t, có s phân công, ph i h p, ki m soát gi a các c quan Nhà n cố ấ ự ố ợ ể ữ ơ ướ
trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, hành pháp và t pháp.ệ ự ệ ề ậ ư
3
Hi n pháp năm 2013 đã có m t b c ti n m i trong vi c phân côngế ộ ướ ế ớ ệ
quy n l c: Đi u 69 v quy n l p pháp c a Qu c h i; Đi u 94 v Chính phề ự ề ề ề ậ ủ ố ộ ề ề ủ
th c hi n quy n hành pháp; Đi u 102 Tòa án nhân dân th c hi n quy n Tự ệ ề ề ự ệ ề ư
pháp.
Vi c xác nh n các c quan khác nhau th c hi n các quy n l p pháp,ệ ậ ơ ự ệ ề ậ
hành pháp và t pháp là m t s đi m i quan tr ng, t o đi u ki n đ làm rõ vư ộ ự ổ ớ ọ ạ ề ệ ể ị
trí, vai trò, nhi m v , quy n h n c a m i quy n: Quy n l p pháp là quy n điệ ụ ề ạ ủ ỗ ề ề ậ ề ạ
di n cho Nhân dân, th hi n ý chí c a qu c gia và do Qu c h i th c th c hi n,ệ ể ệ ủ ố ố ộ ự ự ệ
quy n hành pháp là quy n t ch c th c hi n ý chí chung c a qu c gia do Chínhề ề ổ ứ ự ệ ủ ố
ph đm trách, quy n t pháp là quy n xét x , đc nhân dân giao cho Tòa ánủ ả ề ư ề ử ượ
và Vi n ki m sát nhân dân th c hi n đc l p và ch tuân theo pháp lu t.ệ ể ự ệ ộ ậ ỉ ậ
M c dù có s phân đnh 03 quy n nh ng c ba quy n l p pháp, hànhặ ự ị ề ư ả ề ậ
pháp, t pháp không hoàn toán tách bi t nhau mà ràng bu c l n nhau, c baư ệ ộ ẫ ả
quy n này ph i ph i h p, ph i ho t đng m t cách nh p nhàng trên c s làmề ả ố ợ ả ạ ộ ộ ị ơ ở
đúng, làm đ nhi m v và quy n h n mà Nhân dân giao cho m i quy n đcủ ệ ụ ề ạ ỗ ề ượ
Hi n pháp-đo lu t g c c a Nhà n c và xã h i quy đnh.ế ạ ậ ố ủ ướ ộ ị
M c đích c a vi c phân công quy n l c nhà n c là đ nh m ki m soátụ ủ ệ ề ự ướ ể ằ ể
quy n l c Nhà n c, b o đm cho tính quy n l c c a nhà n c và phát huyề ự ướ ả ả ề ự ủ ướ
dân ch xã h i ch nghĩa ch không ph i là đ th a hi p hay chia r quy n l củ ộ ủ ứ ả ể ỏ ệ ẽ ề ự
Nhà n c gi a các quy n.ướ ữ ề
- Đi u 3- Hi n pháp năm 2013: “ề ế Nhà n c b o đm và phát huy quy nướ ả ả ề
làm ch c a Nhân dân; công nh n, tôn tr ng, b o v và b o đm quy n conủ ủ ậ ọ ả ệ ả ả ề
ng i, quy n công dân; th c hi n m c tiêu dân giàu, n c m nh, dân ch ,ườ ề ự ệ ụ ướ ạ ủ
công b ng văn minh, m i ng i có cu c s ng m no, t do, h nh phúc, có đi uằ ọ ườ ộ ố ấ ự ạ ề
ki n phát tri n toàn di n”.ệ ể ệ Nh v y, quy n l c c a Nhân dân còn đc thư ậ ề ự ủ ượ ể
hi n vi c nhà n c đm b o và phát huy quy n làm ch c a Nhân dân…ệ ở ệ ướ ả ả ề ủ ủ
- Đi u 6- Hi n pháp năm 2013: Nhân dân th c hi n quy n l c Nhà n cề ế ự ệ ề ự ướ
c a mình b ng dân ch tr c ti p và dân ch đi di n thông qua Qu c h i, H iủ ằ ủ ự ế ủ ạ ệ ố ộ ộ
đng nhân dân và thông qua các c quan khác c a nhà n c. Đi u này th hi n,ồ ơ ủ ướ ề ể ệ
Nhân dân th c hi n quy n l c Nhà n c c a mình thông qua c quan quy nự ệ ề ự ướ ủ ơ ề
l c cao nh t c a nhà n c là Qu c h i và c quan quy n l c nhà n c đaự ấ ủ ướ ố ộ ơ ề ự ướ ở ị
ph ng là H i đng nhân dân các c p, thông qua vi c b u, l a ch n đi bi u,ươ ộ ồ ấ ệ ầ ự ọ ạ ể
đi di n cho ti ng nói, nguy n v ng c a ng i dân, ho t đng giám sát, ho tạ ệ ế ệ ọ ủ ườ ạ ộ ạ
đng tr ng c u ý dân. Ví du d : Vi c t ch c l y ý ki n nhân dân tham gia vàoộ ư ầ ụ ệ ổ ứ ấ ế
D th o s a đi Hi n pháp năm 1992… M t khác, Nhân dân còn th c hi nự ả ử ổ ế ặ ự ệ
4
quy n l c Nhà n c thông qua các c quan khác nh hành pháp, t pháp, yề ự ướ ơ ư ư Ủ
ban m t tr n T qu c Vi t Nam…ặ ậ ổ ố ệ
- Hi n pháp năm 2013 đã b c đu xây d ng các thi t ch đ đm b oế ướ ầ ự ế ế ể ả ả
quy n ki m soát c a Nhân dân đ Nhân nhân th c hi n quy n l c nhà n cề ể ủ ể ự ệ ề ự ướ
c a mình nh : Kho n 8- Đi u 74 v quy n quy t đnh thành l p, gi i th ,ủ ư ả ề ề ề ế ị ậ ả ể
nh p, chia, đi u ch nh đa gi i đn v hành chính d i t nh, thành ph tr cậ ề ỉ ị ớ ơ ị ướ ỉ ố ự
thu c Trung ng c a y ban th ng v Qu c H i; Kho n 7- Đi u 70; Đi uộ ươ ủ Ủ ườ ụ ố ộ ả ề ề
117; Đi u 118… S ra đi c a các thi t ch đc l p này nh m tăng c ng cácề ự ờ ủ ế ế ộ ậ ằ ườ
công c đ Nhân nhân ki m soát quy n l c nhà n c trong b u c , s d ng tàiụ ể ể ề ự ướ ầ ử ử ụ
chính ngân sách nhà n c và tài s n công m t cách hi u qu h nướ ả ộ ệ ả ơ
- Ngoài nh ng đi u trên, xuyên su t b n Hi n pháp năm 2013 là tinh th nữ ề ố ả ế ầ
phát huy quy n l c và dân ch c a nhân dân, nhà n c pháp quy n c a Nhânề ự ủ ủ ướ ề ủ
dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
Câu 4.
Nh ng quy đnh nào c a Hi n pháp năm 2013 th hi n t t ng điữ ị ủ ế ể ệ ư ưở ạ
đoàn k t dân t c?ế ộ
T t ng đi đoàn k t toàn dân t c c a Ch t ch H Chí Minh tr thànhư ưở ạ ế ộ ủ ủ ị ồ ở
đng l i chi n l c c a Đng C ng s n Vi t Nam, đã và đang t ng b cườ ố ế ượ ủ ả ộ ả ệ ừ ướ
đc hi n th c hóa trong quá trình cách m ng. ượ ệ ự ạ
Bên c nh Đi u 5 đc xác đnh là đnh h ng cho công tác dân t c,ạ ề ượ ị ị ướ ộ
chính sách dân t c, lĩnh v c dân t c, công tác dân t c còn đc quy đnh c thộ ự ộ ộ ượ ị ụ ể
trong các Đi u 42, 58, 60, 61, 75 c a Hi n pháp 2013, c th :ề ủ ế ụ ể
- V quy n xác đnh dân t c, s d ng ngôn ng c a đng bào dân t cề ề ị ộ ử ụ ữ ủ ồ ộ
thi u s đc quy đnh t i Đi u 42 Hi n pháp: “ể ố ượ ị ạ ề ế Công dân có quy n xác đnhề ị
dân t c c a mình, s d ng ngôn ng m đ, l a ch n ngôn ng giao ti pộ ủ ử ụ ữ ẹ ẻ ự ọ ữ ế ”.
- V lĩnh v c y t , chăm sóc s c kh e cho đng bào dân t c thi u s ,ề ự ế ứ ỏ ồ ộ ể ố
vùng có đi u ki n kinh t -xã h i đc bi t khó khăn đc kh ng đnh t i kho nề ệ ế ộ ặ ệ ượ ẳ ị ạ ả
1 Đi u 58 c a Hi n pháp: ề ủ ế “1. Nhà n c, xã h i đu t phát tri n s nghi pướ ộ ầ ư ể ự ệ
b o v , chăm sóc s c kh e c a Nhân dân, th c hi n b o hi m y t toàn dân,ả ệ ứ ỏ ủ ự ệ ả ể ế
có chính sách u tiên chăm sóc s c kho cho đng bào dân t c thi u s , đngư ứ ẻ ồ ộ ể ố ồ
bào mi n núi, h i đo và vùng có đi u ki n kinh t - xã h i đc bi t khóở ề ả ả ề ệ ế ộ ặ ệ
khăn”.
- V lĩnh v c văn hóa, Hi n pháp ti p t c kh ng đnh t i kho n 1 Đi uề ự ế ế ụ ẳ ị ạ ả ề
60 nguyên t c: “1ắ. Nhà n c, xã h i chăm lo xây d ng và phát tri n n n vănướ ộ ự ể ề
5