Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Xây dựng chương trình huấn luyện hành vi làm cha mẹ có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý tại thành phố Đà Nẵng

Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc xây dựng chương trình huấn luyện hành vi làm cha mẹ dành cho phụ huynh có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) tại thành phố Đà Nẵng. Nghiên cứu xuất phát từ thực trạng ADHD là một rối loạn phát triển thần kinh phổ biến, gây ảnh hưởng đáng kể đến trẻ em và gia đình, đồng thời nhận thấy sự thiếu hụt các chương trình can thiệp phù hợp với bối cảnh văn hóa Việt Nam.

Tài liệu này hướng đến các nhà nghiên cứu, chuyên gia tâm lý lâm sàng, giáo dục, các bậc phụ huynh có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), cũng như các tổ chức và cá nhân quan tâm đến việc phát triển các chương trình hỗ trợ gia đình và trẻ em tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Đà Nẵng.

Nghiên cứu này nhằm mục đích xây dựng và đánh giá hiệu quả của một chương trình huấn luyện hành vi làm cha mẹ dành cho phụ huynh có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) tại thành phố Đà Nẵng, Việt Nam. Lý do chọn đề tài xuất phát từ việc ADHD là một rối loạn phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 5% trẻ em toàn cầu, và các phương pháp điều trị bằng thuốc thường có hạn chế về hiệu quả lâu dài hoặc tác dụng phụ. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc đào tạo phụ huynh và giáo viên mang lại hiệu quả tích cực trong quản lý hành vi và hỗ trợ xã hội cho trẻ ADHD. Tuy nhiên, tại Việt Nam nói chung và Đà Nẵng nói riêng, các chương trình huấn luyện cha mẹ cho trẻ ADHD còn hạn chế và phần lớn dựa trên nền tảng văn hóa Âu – Mỹ, thiếu sự phù hợp với văn hóa Á Đông. Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định khung lý luận, đánh giá thực trạng, từ đó xây dựng và đánh giá tính hiệu quả của chương trình nhằm nâng cao kỹ năng làm cha mẹ, cải thiện mối quan hệ cha mẹ - con, giảm căng thẳng cho cha mẹ và cải thiện các triệu chứng ADHD ở trẻ. Đối tượng nghiên cứu là chương trình huấn luyện hành vi làm cha mẹ có con mắc ADHD, với khách thể nghiên cứu là 70 cha mẹ có con mắc ADHD trong độ tuổi tiểu học tại Đà Nẵng, không kèm các rối loạn phát triển hoặc tâm thần khác. Phạm vi nghiên cứu bao gồm nội dung xây dựng và đánh giá chương trình, được thực hiện trong 4 năm (2020-2024) tại thành phố Đà Nẵng. Phương pháp nghiên cứu bao gồm nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn (trắc nghiệm, điều tra bảng hỏi, chuyên gia, nghiên cứu trường hợp điển hình, thực nghiệm) và xử lý số liệu bằng thống kê khoa học (SPSS 23.0 và Jamovi 2.6.0.0). Chương trình huấn luyện hành vi này dựa trên các lý thuyết gắn bó, học tập xã hội và hành vi, cùng với liệu pháp chánh niệm, tập trung vào việc thay đổi nhận thức, nâng cao kỹ năng nuôi dạy con, xây dựng mối quan hệ tích cực, củng cố hành vi thích nghi, dập tắt hành vi kém thích nghi, và áp dụng các kỹ thuật chánh niệm để tăng tập trung và cải thiện hành vi tăng động, bốc đồng ở trẻ.