ATSH sinh v t bi n đ i genậ ế ổ
1. Khái ni m An toàn sinh h cệ ọ
An toàn sinh h c là các bi n pháp qu n lý an toàn trong các ho t đ ng: nghiên c u khoaọ ệ ả ạ ộ ứ
h c; phát tri n công ngh và kh o nghi m; s n xu t, kinh doanh và s d ng; nh pọ ể ệ ả ệ ả ấ ử ụ ậ
kh u, xu t kh u, l u gi và v n chuy n các sinh v t bi n đ i gen; s n ph m, hàng hoáẩ ấ ẩ ư ữ ậ ể ậ ế ổ ả ẩ
có ngu n g c t sinh v t bi n đ i gen.ồ ố ừ ậ ế ổ
2.Tình hình phát tri n sinh v t bi n đ i gen Vi t Namể ậ ế ổ ở ệ
Vi c nghiên c u và ng d ng GMO m i đang b c nh ng b c đ u tiên trên quáệ ứ ứ ụ ớ ướ ữ ướ ầ
trình phát tri n. Các nghiên c u v GMO m i ch di n ra trong quy mô phòng thíể ứ ề ớ ỉ ễ
nghi m và t p trung m t s vi n nghiên c u đ u ngành trong c n c thu cệ ậ ở ộ ố ệ ứ ầ ả ướ ộ
Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t Nam và B Nông nghi p và Phát tri n nôngệ ọ ệ ệ ộ ệ ể
thôn.
Vi c nghiên c u cây tr ng bi n đ i gen t p trung ch y u và phân l p, tuy nệ ứ ồ ế ổ ậ ủ ế ậ ể
ch n các gen quý có giá tr ng d ng cao ti n t i s d ng đ chuy n vào sinh v tọ ị ứ ụ ế ớ ử ụ ể ể ậ
nh m t o nên nh ng gi ng lí t ng. M t s gen có giá tr đ c tuy n ch n baoằ ạ ữ ố ưở ộ ố ị ượ ể ọ
g m: gen ch u h n, l nh, kháng b nh, ch u thu c tr c , ch ng sâu…vào câyồ ị ạ ạ ệ ị ố ừ ỏ ố
trông Nông nghi p và Lâm nghi p nh chuy n gen kháng thu c di t c ,khángệ ệ ư ể ố ệ ỏ
b nh khô v n vào gi ng lúa DT10, DT 13,gen Bt đ c chuy n vào b p c i,ệ ằ ố ượ ể ắ ả
cúc,ngô đ t đ c nh ng k t qu nh t đ nh….ạ ượ ữ ế ả ấ ị
Đ i v i vi sinh v t, r t nhi u ch ng vi khu n, n m men tái t h p có giá tr yố ớ ậ ấ ề ủ ẩ ấ ổ ợ ị
d c và nôngnghi p đã đ c t o ra. Các ch ng này ch y u đ c ng d ngượ ệ ượ ạ ủ ủ ế ượ ứ ụ
trong s n xu t vaccine tái t h p; trong ch n đoán m t s b nh do vi khu n, virusả ấ ổ ợ ẩ ộ ố ệ ẩ
gây ra; trong s n xu t các ch ph m sinh h c tr sâu b nh, làm s ch môi tr ng;ả ấ ế ẩ ọ ừ ệ ạ ườ
hay các ch ph m phân bón vi sinh... Trên đ i t ng đ ng v t, gen hormone sinhế ẩ ố ượ ộ ậ
tr ng đã đ c chuy n vào cá chép. ưở ượ ể
V vi c ng d ng cây tr ng bi n đ i gen B Nông nghi p và Phát tri n nôngề ệ ứ ụ ồ ế ổ ộ ệ ể
thôn đã ban hành thông t v vi c ban hành danh m c loài cây tr ng bi n đ i genư ề ệ ụ ồ ế ổ
đ c phép kh o nghi m đánh giá r i ro đ i v i đa d ng sinh h c và môi tr ngượ ả ệ ủ ố ớ ạ ọ ườ
cho m c đích làm gi ng cây tr ng bao g m ngô, bông và đ u t ng. Tuy nhiên,ụ ố ồ ồ ậ ươ
cho đ n th i đi m hi n t i VN ch a chính th c tr ng cây bi n đ i gen theo quyế ờ ể ệ ạ ư ứ ồ ế ổ
mô th ng m i. Song b ng các con đ ng nh p ti u ng ch, s l ng l o c aươ ạ ằ ườ ậ ể ạ ự ỏ ẻ ủ
chính sách, s ham mê l i nhu n c a các nhà buôn khi n cho th tr ng VN ngàyự ợ ậ ủ ế ị ườ
càng xu t hi n nhi u s n ph m t cây tr ng bi n đ i gen nh cà chua, ngô, đ uấ ệ ề ả ẩ ừ ồ ế ổ ư ậ
t ng…ươ
3. Th c tr ng cây tr ng bi n đ i gen VN.ự ạ ồ ế ổ ở
2010-2011: Chính ph giao cho Vi n Di truy n Nông nghi p là đ u m i thủ ệ ề ệ ầ ố ử
nghi m v cây tr ng bi n đ i gen Vi t Namệ ề ồ ế ổ ở ệ
Vi t Nam m i ch cho phép kh o nghi m 3 lo i cây tr ng Vi t Nam là ngô, đ uệ ớ ỉ ả ệ ạ ồ ở ệ ậ
t ng và bông v i. Riêng gi ng ngô đã hoàn t t ph n kh o nghi m đánh giá r iươ ả ố ấ ầ ả ệ ủ
ro đ i v i đa d ng sinh h c và môi tr ng. Sau b c này còn các b c ti p theoố ớ ạ ọ ườ ướ ướ ế
nh ch ng nh n an toàn sinh h c, ch ng nh n đ đi u ki n làm th c ph m. Cácư ứ ậ ọ ứ ậ ủ ề ệ ự ẩ
s n ph m còn l i b t đ u có đánh giá quy mô nh và cho phép m t s s nả ẩ ạ ắ ầ ở ỏ ộ ố ả
ph m làm th c ăn chăn nuôi.ẩ ứ
Đ n năm 2020, di n tích cây tr ng m i t o ra b ng các k thu t c a CNSHế ệ ồ ớ ạ ằ ỹ ậ ủ
chi m trên 70% và trong đó, di n tích tr ng các gi ng cây tr ng bi n đ i gen làế ệ ồ ố ồ ế ổ
30 - 50%.
4. Qu n lí ATSH sinh v t bi n đ i gen Vi t Nam.ả ậ ế ổ ở ệ
-Năm 1993: Ban hành Pháp l nh b o v và ki m d ch th c v t ( s a đ i năm 2001) vàệ ả ệ ể ị ự ậ ử ổ
Pháp l nh thú yệ
-Năm 1996: Ngh đ nh c a Chính ph v Qu n lí gi ng cây tr ng v t nuôi.ị ị ủ ủ ề ả ố ồ ậ
-Năm 2004: Tr thành thành viên chính th c c a Ngh đinh Cartagena v An toàn sinhở ứ ủ ị ề
h c. B tài nguyên và Môi tr ng đ c chính ph giao làm c quan đ u m i qu c giaọ ộ ườ ượ ủ ơ ầ ố ố
th c thi ngh đ nh th .ự ị ị ư
-Ngày 26/8/2005: Chính ph Vi t Nam ban hành quy ch Qu n lí an toàn sinh h c đ iủ ệ ế ả ọ ố
v i các sinh v t bi n đ i gen, hàng hóa, s n ph m có ngu n g c t sinh v t bi n đ iớ ậ ế ổ ả ẩ ồ ố ừ ậ ế ổ
gen.
-Vi c ghi nhãn đ i v i hàng hóa ch a sinh v t bi n đ i gen, s n ph m c a sinh v tệ ố ớ ứ ậ ế ổ ả ẩ ủ ậ
bi n đ i gen đ c qui đ nh t i Đi u 43 c a Ngh đ nh 69/2010/NĐ-CP ngày 21/6/2010.ế ổ ượ ị ạ ề ủ ị ị
- CP ngày 21/6/2010 c a Chính ph v an toàn sinh h c đ i v i sinh v t bi n đ i gen,ủ ủ ề ọ ố ớ ậ ế ổ
m u v t di truy n và s n ph m c a sinh v t bi n đ i gen và Ngh đ nh sẫ ậ ề ả ẩ ủ ậ ế ổ ị ị ố
108/2011/NĐ-CP ngày 30/11/2011 c a Chính ph v s a đ i m t s đi u c a Ngh đ nhủ ủ ề ử ổ ộ ố ề ủ ị ị
s 69/2010/NĐ-CP quy đ nh trách nhi m qu n lý nhà n c v an toàn sinh h cố ị ệ ả ướ ề ọ
- Các b c th c hi n:ướ ự ệ
•Theo yêu c u chung c a th gi i,đ m b o tính an toàn, đ m b o l i ích (năngầ ủ ế ớ ả ả ả ả ợ
su t, s c ch ng ch u…) vào sv khác không có, đ m b o đa d ng sinh h cấ ứ ố ị ả ả ạ ọ
•Hoàn thành đ y đ h s v sinh v t bi n đ i gen đó.ầ ủ ồ ơ ề ậ ế ổ
•Đăng kí v i c quan ch c năng và ch phê duy tớ ơ ứ ờ ệ
•Các vi ph m b x lí theo quy lu t hi n hànhạ ị ử ậ ệ