Đoàn T. T. Thúy, Trịnh T. Anh. HCMCOUJS-Khoa học hội, 20(1), page-number 5
Ảnh hưởng của lãnh đạo chuyển đổi và trao đổi lãnh đạo-thành viên
đến thành công dự án
The influence of transformational leadership and leader-member
exchange on project success
Đoàn Thị Thanh Thúy1*, Trịnh Thùy Anh2
1Trường Đại học MThành phố HChí Minh, Thành phố HChí Minh, Việt Nam
2Đi học Kinh tế Thành phố H Chí Minh, Thành phHồ C Minh, Việt Nam
*Tác giả liên hệ, Email: thuy.dtth@ou.edu.vn
THÔNG TIN
TÓM TẮT
DOI:10.46223/HCMCOUJS.
soci.vi.20.1.3590.2025
Ngày nhận: 26/07/2024
Ngày nhận li: 31/08/2024
Duyệt đăng: 11/10/2024
Từ khóa:
lãnh đạo; lãnh đạo chuyển đổi;
quản lý dự án; thành công dự
án; trao đổi lãnh đạo-thành viên
(LMX)
Keywords:
leadership; transformational
leadership; project
management; project success;
leader-member exchange
Nghiên cứu này hướng đến vic kiểm tra tác đng trc tiếp
ca phong cách Lãnh Đạo Chuyển Đổi (LĐCĐ) lên Thành Công D
Án (TCDA) và tác động trung gian của trao đổi lãnh đạo-thành viên
(LMX) trong mi liên h này. Nghiên cu gii hn các d án đã hoàn
thành trong vòng 05 năm trở lại đây tại các thành ph ln thuc các
vùng min khác nhau ca Vit Nam. Bng k thut PLS-SEM
(Partial Least Square-Structural Equation Modelling) thông qua vic
khảo sát 437 người qun lý d án với phương pháp lấy mu qu cu
tuyết, kết qu cho thy thành công d án b ảnh hưởng ch cc bi
lãnh đạo chuyển đổi, LMX h tr mi quan h giữa lãnh đạo
chuyển đổi thành công d án. Các phát hin ch ra rng các t
chức định hướng d án khi tuyn dng nhân s cho các v trí qun
d án nên ưu tiên v phong cách lãnh đo chuyển đổi đồng thi
cung cấp các chương trình đào tạo v lãnh đạo mang tính chuyển đổi
để giúp các nhà qun lý d án tr nên xut sắc hơn. Nghiên cứu theo
chiu dc th được s dng các nghiên cứu trong tương lai để
hiểu hơn về tác động ca nhng tiền đề này đi vi s thay đổi
thành công ca d án theo thi gian.
ABSTRACT
This study aimed to examine the direct influence of
transformational leadership on project success, as well as the role of
Leader-Member Exchange (LMX) as a mediating mechanism. The
study focuses on projects completed within the last 05 years in major
cities across different regions of Vietnam. Applying the PLS-SEM
technique for multivariate data analysis, a survey of 437 project
managers with snowball sampling method reveals that
transformational leadership has a favorable influence on project
success. Additionally, LMX serves as an intermediary in the
connection between transformational leadership and project success.
The results indicate that project-based organizations should place a
high priority on employing transformational leadership in project
management roles and provide training in transformational
leadership to enhance the effectiveness of project managers.
Subsequent investigations could utilize longitudinal data to gain a
6 Đn T. T. Thúy, Trịnh T. Anh. HCMCOUJS-Khoa học và Xã hội, 20(1), page-number
deeper comprehension of how the influence of these factors on
project performance changes over time.
1. Giới thiệu
Trong những năm qua, sự thành công ca d án đã nhận đưc s chú ý đáng kể do tác đng
nhanh chóng và mang tính biến đổi ca các ng ngh mới đối vi nn kinh tế (Huemann & Silvius,
2017). Theo gii hc thuật, người Qun D Án (QLDA) chính người quyết định s thành ng
hay tht bi ca mt d án (Raziq & ctg., 2018). Người QLDA phi có kh ng lãnh đạo thc s
chất lượng để th qun d án mt cách hiu qu (Nieto-Rodriguez, 2021). nhiu phong ch
nh đạo đã được xem xét trong các t chc da trên d án, chng hạn như lãnh đạo toàn din, lãnh
đạo giao dch, lãnh đạo chuyn đổi, lãnh đạo trao quyền. Trong đó, vic s dng hiu qu kh ng
nh đạo chuyn đổi là mt trong nhng khía cnh quan trọng để đạt đưc thành công trong các d
án, như Raziq cộng s (2018) đã nhấn mnh. Lãnh Đạo Chuyển Đổi (LĐCĐ) đặc bit phù hp
với môi trường d án, điều này được h tr bi nghiên cu ca Kissi và cng s (2013), Yang
cng s (2011). Phong cách LĐCĐ tập trung vào vic truyn cm hng và khuyến khích các thành
viên trong nhóm cộng tác hướng ti tm nhìn hoc mc tiêu chung, dẫn đếnng cường cam kết, đổi
mihiu sut tng th. LĐCĐ là một chiến lược hiu qu để ng cao tính năng đng ca nhóm
đạt đưc các mc tiêu ca d án (Amankwaa & ctg., 2019). Cho dù đã có nhiều nghiên cu hc
thut sâu rng v kh ng lãnh đạo trong vài thp k qua nhưng vẫn thiếu nghiên cu tp trung c
th vào kh năng lãnh đạo chuyn đi trong bi cnh qun lý d án (Aga & ctg., 2016).
Thành công ca d án b ảnh hưởng bi nhiu yếu tố, trong đó quan trọng nht chc
năng của người lãnh đạo s hp tác của lãnh đo cấp dưới (Cleary & Lamanna, 2022).
Phương pháp LĐCĐ giúp hoàn thành các mục tiêu ca d án thông qua việc thúc đẩy giao tiếp hai
chiu hiu qu và lung thông tin lin mch. Bằng cách tính đến tm quan trng ca những người
đi theo, một nhà LĐCĐ s xây dng mi quan h vng chc li vi h. Loi mi quan h
này được hình thành da trên niềm tin, trong đó cả hai bên đều tham gia vào mt hình thc trao
đổi quan h riêng bit (Du Plessis & ctg., 2022; Fenwick & ctg., 2019). Để xây dng mi liên h
trao đổi lãnh đạo-thành viên (LMX) vng chc vi cấp dưới, LĐCĐ khuyến khích quá trình giao
tiếp song phương trong đó thông tin được truyn ti mt cách hiu quả. LMX thúc đẩy các mi
quan h mnh mthun li vì nhng người đi theo trong mối quan h này thường đánh giá cao
kh năng lãnh đạo của người lãnh đạo (Dulebohn & ctg., 2017). Mi quan h tối ưu giữa người
lãnh đạo và người đi theo, được th hin bi s tin tưởng và mi quan h qua li, khuyến khích s
sáng tạo đổi mi (Chughtai & Khalid, 2022; Maqsoom & ctg., 2022), điu cn thiết để đạt
được mc tiêu ca các d án (Schyns & ctg., 2010). Nhng lp lun này cho thy LMX kh
năng là một trung gian, h tr các thành viên trong nhóm thc hin trách nhim hành vi ca h
đảm bo Thành Công D Án (TCDA).
Mc nhiu nghiên cu ch ra rng TCDA rt quan trọng đi vi vic qun d án,
nhưng mối liên h gia TCDA, kh năng LĐCĐ, và LMX vẫn chưa được kiểm tra trước đây. Do
đó, ba u hỏi vẫn chưa được gii quyết. Tác động trc tiếp của phong cách LĐCĐ đi vi
TCDA đã được nghiên cu, tuy nhiên, trong bi cnh d án, liệu LĐCĐ ảnh hưởng đến mi
quan h LMX hay không? Liu LMX cng c TCDA hay không? liu LMX phi là trung
gian của LĐCĐ đến TCDA hay không?
Nghiên cu này mt s đóng góp. Trước hết, các t chc da trên d án ch yếu hot
động theo nhóm TCDA b ảnh hưởng bi nhiu yếu t khác nhau, trong đó bao gồm c kh
năng lãnh đạo. Nghiên cu này b sung vào tài liu v quản lý và lãnh đạo d án bng cách nhn
mnh ảnh hưởng ca LĐđối vi TCDA, gii quyết các đ ngh nghiên cu ca Abbas Ali
(2023), Ali cng s (2021), Zaman (2020) khi yêu cu cần điều tra thêm v mi quan h này.
Hơn nữa, nghiên cứu này cũng góp phn tìm hiu vai trò trung gian ca LMX trong mi quan h
giữa LĐCĐ đến TCDA. Điều này gii quyết khong trống được xác định bi Abbas Ali (2023),
Ali và cng s (2021), Fareed, Su, và Naqvi (2023), Zhao và cng s (2021), những người đã chỉ
Đoàn T. T. Thúy, Trịnh T. Anh. HCMCOUJS-Khoa học và Xã hội, 20(1), page-number 7
ra s cn thiết phi nghiên cu v cơ chế tác động của LĐCĐ lên TCDA.
2. Cơ sở lý thuyết
2.1. Thành Công D Án (Project Success) (TCDA)
Thước đo thông thường để đánh giá TCDA tam giác st bao gm phm vi, chi phí
thi gian (Atkinson, 1999). Tuy nhiên, hiện nay ngưi ta cho rng TCDA không ch được quyết
định bi vic thc hin d án đáp ứng thi gian, chi phí, chất lượng đã chỉ định. cũng liên
quan đến việc được khách hàng chp nhận, được các bên liên quan hài lòng, thương mi hóa
d án (Aga & ctg., 2016; Ali & ctg., 2021; Kabore & ctg., 2021; Raziq & ctg., 2018). Hin ti,
không s đồng thun trong tài liu qun d án v các tiêu chuẩn để đánh giá TCDA (Khosravi
& ctg., 2020). Cách giải thích thông thường v s thành công ca d án, vn tp trung vào thi
gian, tin bc và chất lượng, được cho là chưa đủ. Müller và Turner (2007) đề xut rng các d án
có hợp đồng phc tp hoặc lâu dài đòi hỏi cao hơn về mức độ hài lòng ca khách hàng và các bên
liên quan. Serrador và Turner (2015) nêu bt tm quan trng ca vic hoàn thành thành công các
d án ngoài thi gian, tin bc, chất lượng, còn phải đáp ng các tiêu chí mà các n liên quan đưa
ra, đồng thi phi nhận được s chp thun của khách hàng. Davis (2016) đã phát triển mt b ba
cu trúc mới để đo lường TCDA. Nhng cu trúc này bao gm mi quan tâm ca khách hàng hoc
người tiêu dùng, li ích cho các bên liên quan các khía cnh truyn thng v chi phí, chất lượng,
thi gian. Aga cng s (2016) thì xác định chi phí, chất lượng, thi gian nhng yếu t
thành công chính, đồng thi kết hp c s hài lòng t các bên liên quan.
2.2. Lãnh Đạo Chuyển Đổi (Transformational Leadership) (LĐCĐ)
Khái niệm LĐCĐ liên quan đến s đồng nht nhân mnh m ca nhân viên với người
lãnh đạo, phát trin tầm nhìn chung cho tương lai s tương tác giữa người lãnh đạo nhân
viên vượt xa s trao đổi đơn gin v phần thưởng khi đạt được hiu sut (Keegan & Den Hartog,
2004). Người lãnh đạo thúc đẩy và truyn cm hng cho cấp dưới nhm thc hin s chuyển đổi
mang tính xây dng (Raziq & ctg., 2018). Các nhà nghiên cứu thường đng tình vi bn yếu t
của LĐCĐ được đưa ra bởi Bass và Avolio (1994) bao gm: kích thích trí tu, ảnh hưởng lý tưởng
hóa, cân nhắc cá nhân, và động lc truyn cm hng. S kích thích trí tu của người lãnh đạo thúc
đẩy nhân viên suy nghĩ sáng tạo truyn cm hng cho h đưa ra những gii pháp sáng tạo để
gii quyết thách thc. Ảnh hưởng tưởng hóa đề cập đến hành vi của người lãnh đạo gi lên
nhng cm xúc mãnh lit nhân viên và thúc đẩy s hiu biết ln nhau. Cân nhắc cá nhân đề cp
đến s quan tâm đối vi tng yêu cu ca mi nhân cấp dưới (Mittal, 2016). Động lc truyn
cm hứng được th hin khi một nhà lãnh đạo nâng cao tinh thn cho cấp dưới.
2.3. Trao đổi lãnh đạo - thành viên (LMX - Leader-Member Exchange)
LMX một phương pháp nghiên cứu kh năng lãnh đo thông qua vic xem xét cách
người lãnh đạo và cấp dưới tương tác với nhau (Graen & Uhl-Bien, 1991). LMX chất lượng được
phân bit bng tình cm, s trung thành, s hp tác, s ngưỡng m ngh nghip (Liden &
Maslyn, 1998). M rng công trình ca Liden Maslyn (1998), Uhl-Bien cng s (2022) đã
xem xét c th góc độ qun lý ca LMX. H cũng đã tìm ra những thành phn quan trng nhất đối
vi những người qun lý trong mi quan h vi cấp dưới. Theo Uhl-Bien và cng s (2022), mt
mi quan h vi quyn lực không bình đng giữa người qun cấp dưới khiến hai bên
những suy nghĩ mong muốn khác nhau. Đối với người qun lý, ba khía cnh chính ca LMX
được đề xut bi Uhl-Bien cng s (2022) bao gm: Năng Lực (NL - đề cập đến s đánh giá
của người qun lý v năng lực ca cấp dưới), S Thng Thn (STT - đo lường mức độ mà các nhà
quản lý tin tưởng vào kh năng giao tiếp trung thc và ci m ca cấp dưới), và Mc Tiêu Chung
(MTC - đề cập đến vic cấp dưới có chung mc tiêu và li ích vi t chc).
2.4. Tương tác giữa LĐCĐ và TCDA
Nhiu nghiên cu v lãnh đạo trong những năm qua chủ yếu nhn mạnh vào LĐCĐ nhằm
8 Đn T. T. Thúy, Trịnh T. Anh. HCMCOUJS-Khoa học và Xã hội, 20(1), page-number
cung cp s h tr mnh m trong vic nâng cao phúc li của nhân viên, môi trưng t chức, văn
hóa, nhóm d án hiu sut tng th ca t chức (Zaman, 2020). LĐCĐ khả năng nâng cao
mức độ tin cy ca cấp dưới. Điều này đạt được bng cách cung cp cho h hội tiếp thu thông
tin và k năng, đánh giá và công nhận các cá nhân da trên thành tích ca h và truyn cm hng
cho h suy nghĩ vượt ra ngoài các chun mực thông thưng (Adhyke & ctg., 2023). Hơn nữa,
LĐCĐ cũng thúc đẩy vic chuyển đổi và phân tích thông tin thành hành động để đạt được các mc
tiêu ca t chc (Al‐Thawabiya & ctg., 2023). Các nhà LĐCĐ thể truyn cm hng cho cp
dưới ca h bằng cách đưa ra những tm nhìn hp dẫn và có ý nghĩa, điều này có th dẫn đến mc
độ gn kết cá nhân cao hơn, theo Xiong (2023).
Hassan cng s (2017) tuyên b rng t cht của người QLDA đóng một vai trò quan
trng trong việc đạt được các mc tiêu ca d án. Nhân viên s n lc rt nhiều để hoàn thành mc
tiêu ca h nếu người QLDA tn tâm và hợp tác. Ngược li, nhân viên có th gp áp lc t người
qun lý nghiêm khc và bt hợp tác. Điều này có th cn tr h đạt được mục tiêu. Các đặc điểm
ca một nhà LĐCĐ khả năng tạo ra kết qu thun lợi hơn (Al-Ghazali, 2020). Vic áp dng
phong cách LĐCĐ nâng cao hiu biết v nhiu thách thc ca d án đòi hỏi phi n lc ci tiến
(Zaman & ctg., 2019). LĐCĐ rất quan trọng đối vi hiu qu hoạt động ca nhóm truyn
cm hứng cho các thành viên tuân theo ng dn của người lãnh đạo đạt được mc tiêu ca
h. Khi trin khai mt d án, LĐCĐ thúc đẩy mức độ hợp tác đoàn kết gia c thành viên
trong nhóm (Aga & ctg., 2016; Raziq & ctg., 2018). LĐCĐ và nhiều thành phn ca nó là nhng
yếu t thiết yếu trong việc thúc đẩy tinh thần đồng đội và khuyến khích đồng đội thc hin thành
công các nhim vụ. Do đó, tỷ l thành công ca các d án s tăng lên (Fareed, Su, & Aslam, 2023).
S thành công ca mt d án c th được đảm bo gián tiếp trc tiếp bi s phát triển và đón
nhn những ý tưởng đổi mi ca những người đi theo khi được hướng dn bi một nhà LĐCĐ
(Raziq & ctg., 2018; Tabassi & ctg., 2017). Nghiên cứu đưa ra giả thuyết sau đây sau khi xem xét
các tài liệu liên quan đến bi cnh d án:
H1: LĐCĐ có ảnh hưởng tích cực đến TCDA
2.5. Vai trò trung gian ca LMX trong liên kết LĐCĐ-TCDA
D đoán về vai trò trung gian ca LMX ch yếu da trên thuyết trao đổi hi (SET -
Social Exchange Theory), như được đề xut bởi Blau (1964). Thái độhành vi ca những người
đi theo đối với người lãnh đo ca h được gii thích bi SET. SET t cách hành vi ca mt
người ảnh hưởng đến hành vi của người khác và ngược li (Homans, 1961).
LĐCĐ nuôi dưỡng văn hóa nhóm mang tính xây dựng, ưu tiên sự hp tác, s t tin và tôn
trng, nh đó, những người cùng làm việc trong nhóm có xu hướng nhn thc tích cực hơn về mi
quan h ca h với người lãnh đạo, dẫn đến s ci thin chất lượng giữa người lãnh đạo và thành
viên (LMX). Nhân viên luôn thc hin các công vic không phi theo t công vic chính
thc ca họ. Đổi lại, người lãnh đo cung cp cho nhân viên nhng ngun lc b sung để h s
dng khi thy phù hp (Chughtai & Khalid, 2022; Maqsoom & ctg., 2022). Bằng cách ưu tiên sự
phát triển và thăng tiến của nhân viên, các nhà LĐCĐ có th thúc đẩy s hiu biết và định hướng
tp thể, đồng thời thường xuyên tn dng bầu không khí hài hòa để thiết lp mi quan h vi các
thành viên trong nhóm (Ha, 2022). LĐCĐ có thể h tr LMX bng cách to ra một văn hóa nhóm
lành mnh, to ra nim tin s tôn trng gia các thành viên trong nhóm cung cp cho các
thành viên hội h tr phát trin. Nhng phát hin này cho thấy LĐCĐ thể mt phn
quan trng trong vic xây dng mi quan h LMX chất lượng cao (Molines & ctg., 2020).
Nhân viên nhận được s h tr đặc bit t lãnh đạo ca h dưới hình thức trao đổi lãnh
đạo-thành viên s cm thy t tin hơn thể hin những thái độ hành vi tích cc, chng hn
như sự gn kết vi công vic, tính sáng to, hay nâng cao hiu sut công vic (Liu & ctg., 2023;
Maqsoom & ctg., 2022). Mc LMX cao s làm nhng cảm xúc, thái độ và hành vi tiêu cc ca
nhân viên được gim xuống, đồng thi cho phép h gii quyết mt cách tích cực hơn những thách
thc cá nhân tại nơi làm việc. Điều này s dẫn đến tăng kết qu làm vic ca nhân viên (Lyons &
Đoàn T. T. Thúy, Trịnh T. Anh. HCMCOUJS-Khoa học và Xã hội, 20(1), page-number 9
ctg., 2023). Chất lượng LMX vượt tri h tr các nhà lãnh đạo trong tương tác của h vi cp
dưới, đồng thời thúc đẩy vic trao quyền động lc (Young & ctg., 2021), giúp thúc đẩy đạt
được TCDA.
H2: LĐCĐ ảnh hưởng tích cực đến LMX
H3: LMX ảnh hưởng tích cực đến TCDA
H4: LMX trung gian mi quan h giữa LĐCĐ và TCDA
3. Phương pháp nghiên cứu
3.1. Thang đo
Các thang đo của nghiên cứu được ly t các nghiên cứu trước đó được s dụng để đánh
giá các biến nghiên cứu thông qua thang đo Likert bảy điểm (“1= hoàn toàn không đồng ý đến 7=
hoàn toàn đồng ý”). LĐCĐ được đo lường bằng thang đo 14 mục ca Aga cng s (2016).
LMX mt cấu trúc đa chiều vi ba thành phần (năng lực, s thng thn, mc tiêu chung)
được đánh giá bằng thang đo 09 mc ca Uhl-Bien cng s (2022). TCDA bao gm 14 mc
đánh giá từ chất lượng, thời gian, và chi phí, đến s chp nhn ca khách hàng. Cấu trúc này được
thông qua t Aga và cng s (2016).
3.2. Ly mu
Để có được d liu v các d án, những người QLDA được coi đối tượng thông tin
đáng tin cậy nhất để la chn mu. H là nhng cá nhân chu trách nhim lp kế hoạch, điều phi,
giám sát vic thc hin các d án t khi bắt đầu đến khi hoàn thành, và là người chu trách nhim
đảm bo d án được đúng thời hn, trong phạm vi ngân sách đạt được các mục tiêu đã đề ra
(Zhang & ctg., 2018). Những người QLDA thường bn rn và khó tiếp cận, hơn nữa, nhiều lĩnh
vc, h thường có s kết ni thông qua các nhóm chuyên môn. Do đó, để m rng mu mt cách
hiu qu, nghiên cu áp dng k thut ly mu qu cu tuyết. K thut này khai thác các mi liên
kết đó, cho phép mỗi người tham gia có th gii thiệu thêm ngưi khác. Nhng thành viên QLDA
đầu tiên được xác định liên hệ, sau đó nghiên cứu da vào nhng thành viên mẫu này để tiếp
tc phân phi kho sát. Nghiên cu gii hn các d án đã hoàn thành trong vòng 05 năm trở li
đây tại các thành ph ln, bao gm: Thành ph H Chí Minh, Hà Ni, Nha Trang, Bà Ra - Vũng
Tàu, Đà Nẵng. Các thành ph này thuc các vùng min khác nhau ca Vit Nam, giúp phn
ánh mt cách toàn din v tình hình các d án trên toàn quc.
Vi hình thc kho sát trc tiếp, nghiên cứu đã thu thập được d liu t 437 người QLDA
thuộc c lĩnh vực d án khác nhau. Trong đó, những người qun c d án k thut xây
dng chiếm 37.8%, công ngh thông tin 22.2%, i trường 18.7%, phát trin sn phm mi 11.7%,
và các d án khác 8.7%. 81.3% là nam gii và 18.7% là n gii. 4.5% nh hơn 26 tui, 32.3% t
26 đến 35 tui, 35.2% t 36 đến 45 tui, 18.6% t 46 đến 55 tui, 9.4% độ tui trên 55. 38.4%
s người được hi có bng thạc sĩ, 2.9% có bằng tiến sĩ, và 58.7% có bằng đại học. Tác động trc
tiếp của LĐCĐ và tác động trung gian của LMX đối với TCDA được đánh giá bằng cách s dng
k thut PLS-SEM vi công c SmartPLS 4.
4. Kết qu nghiên cu
4.1. Đánh giá mô hình đo lường
Trước tiên, hình đo lường ca các khái niệm được xem xét (xem Bng 1). Nhìn vào
mức độ chính xác và độ tin cy ca các cu trúc, có th thấy độ tin cy tng hp (CR) ca các biến
đều trên 0.7; điểm s Cronbach Alpha trên 0.7, mc khá tt, theo Hair cng s (2022). Giá
tr trích xuất phương sai trung bình (AVE) lớn hơn 0.5, thể hin giá tr hi t được h tr (Fornell