ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
NGUYỄN ĐỨC THÀNH
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA PHÂN BÓN
VÀ TƯỚI NƯỚC ĐẾN NĂNG SUẤT LÚA VÀ PHÁT THẢI KHÍ
GÂY HIỆU ỨNG NHÀ KÍNH TẠI TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
LUÁÛN AÏN TIÃÚN SÉ NÄNG NGHIÃÛP
Chuyãn ngaình: Khoa hoüc cáy träöng
Maî säú: 62.62.01.10
NGÆÅÌI HÆÅÏNG DÁÙN KHOA HOÜC
1. PGS.TS. HOAÌNG THË THAÏI HOÌA
2. TS. LÃ NHÆ CÆÅNG
HUẾ, 2017
Công trình hoàn thành tại:
Khoa Nông học, Trường Đại học Nông Lâm Huế
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. HOÀNG THỊ THÁI HÒA
2. TS. LÊ NHƯ CƯƠNG
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án sẽ được bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Đại học Huế
họp tại: …………………………………………. Đại học Huế
Vào hồi …h…, ngày… tháng ….năm 2017
Có thể tìm hiểu luận án tại:
Thư viện quốc gia Việt Nam.
Thư viện Trường Đại học Nông Lâm Huế
DANH MỤC
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN
1. Hoàng Thị Thái Hòa, Đỗ Đình Thục, Trần Thị Ánh Tuyết, Nguyễn
Đức Thành, Nguyễn Mạnh Hùng. Nghiên cứu ảnh hưởng của liều
lượng và dạng phân đạm đến năng suất lúa trên đất phù sa tỉnh Thừa
Thiên Huế. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số 13/2015.
2. Nguyễn Đức Thành, Hoàng Thị Thái Hòa, Trần Đăng Hòa, Lê Như
Cương. Ảnh hưởng của chế độ tưới nước đến phát thải khí CH4, N2O
gây hiệu ứng nhà kính và năng suất lúa trên đất phù sa tại tỉnh Thừa
Thiên Huế. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn số 3+4/2016.
3. Nguyễn Đức Thành, Hoàng Thị Thái Hòa, Đỗ Đình Thục, Phan Thị
Phương Nhi, Hồ Công Hưng. Nghiên cứu ảnh hưởng của quản lý rơm
rạ và tưới nước đến năng suất lúa trên đất phù sa tại tỉnh Thừa Thiên
Huế. Tạp chí Khoa học - Đại học Huế T119, S5, 2016.
1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Phân đạm có vai trò rất quan trọng đối với cây lúa, nên việc bón phân đạm cho
lúa là rất cần thiết, nếu bón không đúng có thể làm giảm năng suất lúa từ 20 - 50%.
Nâng cao hiệu quả sử dụng phân đạm thông qua việc xác định liều lượng và dạng
phân đạm bón phù hợp có thể tăng năng suất lúa và giảm phát thải khí CH4 và N2O.
Trong các nguồn phát thải khí nhà kính ở Việt Nam thì sản xuất nông nghiệp là
cao nhất, chiếm 43,1% tổng lượng phát thải khí nhà kính quốc gia, trong đó trồng lúa
nước chiếm tỷ trọng lớn nhất. Nguồn gây phát thải chủ yếu từ trồng lúa nước là do
lạm dụng trong sử dụng phân vô cơ gây phát thải khí N2O, giữ nước thường xuyên
trong ruộng gây phát thải khí CH4 và đốt phụ phẩm, rơm rạ sau thu hoạch gây phát
thải khí CO2. Trong sản xuất lúa, người dân tại tỉnh Thừa Thiên Huế vẫn chỉ chú
trọng bón đạm, làm cho năng suất lúa chưa đạt tối đa, mà còn gây phát thải các khí
gây hiệu ứng nhà kính.
Để sản xuất lúa bền vững, cải thiện các biện pháp quản lý nước và phân bón,
rơm rạ được coi là các thực hành bền vững, là những công cụ cơ bản được sử dụng để
đạt được năng suất lúa, gạo và giảm phát thải khí nhà kính. Vì vậy, chúng tôi tiến
hành đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng của phân bón và tưới nước đến năng suất lúa
và phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính tại tỉnh Thừa Thiên Huế”.
2. Mục tiêu của đề tài
- Xác định được liều lượng và dạng phân đạm phù hợp cho lúa trên đất phù sa
không được bồi hằng năm nhằm đạt năng suất, hiệu quả kinh tế cao, cải thiện tính
chất đất và giảm phát thải khí CH4 và N2O.
- Xác định được biện pháp quản lý sử dụng rơm rạ sau thu hoạch và chế độ
tưới nước phù hợp cho lúa nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế, tính chất
đất và giảm phát thải khí CH4 và N2O.
- Xây dựng được mô hình sản xuất lúa trên đất phù sa không được bồi hằng
năm tại tỉnh Thừa Thiên Huế.
2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
3.1. Ý nghĩa khoa học
- Là cơ sở khoa học cho việc đề xuất biện pháp sử dụng phân đạm, rơm rạ kết
hợp với chế độ tưới cho lúa trong quy trình canh tác lúa bền vững vừa đảm bảo được
năng suất, vừa giảm phát thải khí nhà kính tại tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Là cơ sở khoa học trong xây dựng chiến lược giảm phát thải khí nhà kính
trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Là tài liệu để phục vụ cho học tập, nghiên cứu và giảng dạy trong các trường
đại học và viện nghiên cứu về đặc điểm dinh dưỡng đạm của cây lúa, đặc điểm sử dụng
nước của cây lúa và mối liên quan giữa sản xuất lúa nước và phát thải khí nhà kính.
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Góp phần khuyến cáo và chuyển giao biện pháp sử dụng phân bón (trong đó
có phân đạm), quản lý rơm rạ và tưới nước cho lúa theo hướng sản xuất an toàn với
môi trường sinh thái cho vùng trồng lúa của tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong việc ứng phó với biến đổi
khí hậu trong sản xuất lúa của tỉnh Thừa Thiên Huế.
4. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đề tài tập trung nghiên cứu về liều lượng và dạng phân đạm, quản lý sử dụng
rơm rạ sau thu hoạch và một số chế độ tưới nước cho lúa và phát thải khí CH4, N2O,
làm cơ sở cho xây dựng mô hình sản xuất lúa theo hướng bền vững.
- Các thí nghiệm về liều lượng và dạng phân đạm, quản lý sử dụng rơm rạ và
chế độ tưới nước cho lúa được thực hiện trên đất phù sa không được bồi hàng năm tại
phường Hương An, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế trong hai vụ hè thu 2014
và đông xuân 2014 - 2015.
- Mô hình sản xuất lúa được tiến hành trên đất phù sa không được bồi hàng
năm tại phường Hương An, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế trong hai vụ hè
thu 2015 và đông xuân 2015 - 2016.
5. Những đóng góp mới của luận án
- Kết quả nghiên cứu đã xác định được liều lượng và dạng phân đạm bón thích
hợp cho lúa trên đất phù sa không được bồi hằng năm như sau: 80 kg N (dạng phân
đạm urê) trên nền 10 tấn phân chuồng + 60 kg P2O5 + 60 kg K2O + 500 kg vôi/ha cho
năng suất 6,04 - 6,27 tấn/ha, hiệu suất phân đạm 21,3 - 22,5 kg thóc/kg N, VCR 6,1 -
6,7, cải thiện tính chất hóa học đất và giảm phát thải khí CH4 và N2O.